NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG,
CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN
GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM
Người hướng dẫn khoa học
TS. NGUYỄN THỊ DIỆU
THÚY
ĐẶNG THÁI BÌNHĐẶNG THÁI BÌNH

• Mày đay là một tình trạng bệnh lý thường gặp trong
chuyên khoa Miễn dịch - Dị ứng
• Bệnh có chiều hướng gia tăng
• Tỷ lệ mắc bệnh ở Anh 15%, Đức 10%, ở VN 11,68%
• Đặc trưng của bệnh là những mảng hoặc nốt sẩn đỏ
trên da và rất ngứa
• Căn nguyên gây bệnh rất phức tạp
• Bệnh không trầm trọng, thường được điều trị ngoại trú
ĐẶT VẤN ĐỀ

• Mày đay cấp ở trẻ em có đặc điểm lâm sàng,
cận lâm sàng như thế nào?
• Những nguyên nhân gì hay gây mày đay cấp ở
trẻ em?
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của
mày đay cấp ở trẻ em nhập viện tại Bệnh viện
Nhi TW
2. Tìm hiểu một số nguyên nhân gây mày đay
cấp ở trẻ em
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

• Ngay từ thời cổ La Mã, người ta đã chú ý đến những
biểu hiện dị ứng do thức ăn
• 1882, Quincke phát hiện một HC phù
• 1921, Prausnitz và Kustner đã chứng minh sự có mặt và
tác dụng của Reagin
• 1966, Ishzaka và Johanson xác định bản chất reagin
chính là IgE
• Một loạt chất trung gian hóa học được phát hiện
LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU MÀY ĐAY CẤP

Bệnh mày đay có thể xảy ra theo cơ chế dị ứng hoặc
không theo cơ chế dị ứng hoặc kết hợp cả hai
 Cơ chế dị ứng:
 Có sự tham gia của phức hợp KN – KT
 Theo Gel và Coombs mày đay thuộc phản ứng dị
ứng type 1
 Cơ chế không dị ứng:
 Không có sự tham gia của phức hợp KN – KT
CƠ CHẾ BỆNH SINH

CƠ CHẾ DỊ ỨNG
• DN  cơ thể lần 1 TB trình diện KN  Th1, Th2
• Dưới tác động IL4 và IL13, Lympho B

Plasmocyte  IgE 
IgE gắn TB Mast nhờ tận cùng Fc
• DN  cơ thể lần 2  DN + IgE-Fab  Vỡ hạt 
Chất trung gian hóa học (Histamine, Serotonin, Prostaglindin,
Leucotrien, ...)

• Một số thuốc: Aspirin, Morphin, Polymicin B...
• Các kích thích vật lý: nóng, lạnh, áp lực, ánh sáng
mặt trời...
• Một số yếu tố khác: stress, rượu...
có thể làm vỡ hạt TB Mast giải phóng Histamine,
Serotonin mà không cần có sự kết hợp KN-KT
CƠ CHẾ KHÔNG DỊ ỨNG

Theo cơ chế bệnh sinh:
• Mày đay do dị ứng
• Mày đay không do dị ứng
Theo thời gian mắc bệnh:
• Mày đay cấp tính
• Mày đay mạn tính
PHÂN LOẠI MÀY ĐAY

Nguyên nhân ngay trong cơ thể hoặc tác nhân từ bên ngoài
Một số nguyên nhân thường gặp:
• Hóa chất: các loại mỹ phẩm, các chất nhuộm màu, chất
bảo quản...
• Các loại bụi chứa những con bọ nhà (D.Pteronyssieus và
D.Farine)
• Thuốc: các loại thuốc và đường đưa thuốc vào cơ thể
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH MÀY ĐAY CẤP

• Thức ăn: 2 loại (thức ăn có khả năng giải phóng
Histamine và thức ăn làm giàu Histamin)
• Lông vũ: các loại lông của gia súc, gia cầm…; lông
mèo có khả năng gây mẫn cảm nhiều nhất
• Phấn hoa dễ gây dị ứng do có kích thước < 0,05 µm,
số lượng lớn, tồn tại lâu
• Yếu tố di truyền: 50-60% có liên quan tới yếu tố di
truyền
• Tự phát là không tìm thấy nguyên nhân chiếm 50%
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH MÀY ĐAY CẤP (tiếp)

Ngứa là dấu hiệu đầu tiên, mức độ tùy từng bệnh nhân
Tổn thương cơ bản:
• Dát đỏ hay sẩn phù
• Màu hồng tươi, hay đỏ
• Kích thước nhỏ to, đa hình thái, gờ không đều, ranh
giới rõ
Diễn biến nhanh, biến mất hoàn toàn trong vòng 1 đến
vài giờ, <24h, kéo dài dưới 6 tuần
CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH

• Tìm hiểu hoàn cảnh, điều kiện xuất hiện mày đay
• Khai thác tiền sử dị ứng cá nhân và gia đình
• Thực hiện một số xét nghiệm: test lẩy da, test áp da,
định lượng IgE đặc hiệu
CHẨN ĐOÁN NGUYÊN NHÂN

ĐỐI TƯỢNG VÀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

• Bệnh nhi được chẩn đoán mày đay cấp, điều trị nội
trú tại Bệnh viện từ tháng 2/2012 – 9/2012 (7 tháng)
• Tiêu chuẩn lựa chọn:
Chẩn đoán xác định mày đay cấp
Điều trị nội trú tại bệnh viện
Bệnh nhân và gia đình đồng ý tham gia nghiên cứu
• Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân bị mắc các bệnh mạn tính khác
Ban của bệnh lý cụ thể
Bệnh nhân và gia đình từ chối tham gia nghiên cứu
ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

• Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang
• Phương pháp chọn mẫu: chọn mẫu thuận tiện
• Xử lý số liệu: SPSS 11.5
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Các biến nghiên cứu cho mục tiêu 1:
Lâm sàng
• Tuổi
• Giới
• Mức độ ngứa
• Số lượng sẩn
• Đường kính sẩn lớn nhất
• Màu sắc sẩn
• Diện tích nổi sẩn
• Các triệu chứng kèm theo: phù Quincke, đau bụng...
• Tiền sử dị ứng của bản thân và gia đình
CÁC BIẾN NGHIÊN CỨU

 Các biến nghiên cứu cho mục tiêu 1:
Cận lâm sàng
• Bạch cầu ái toan
• IgE toàn phần
• GOT, GPT
• Test IgE đặc hiệu tìm dị nguyên
 Các biến nghiên cứu cho mục tiêu 2:
• Khai thác sự xuất hiện mày đay có liên quan đến yếu tố dị ứng
nào
• Test xác định dị nguyên
CÁC BIẾN NGHIÊN CỨU (tiếp)

Phân bố bệnh nhân theo nhóm tuổi
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN
Tuổi n %
< 12 tháng 18 12,6
Từ 12 tháng - < 5 tuổi 75 52,4
≥ 5 tuổi 50 35,0
Tổng 143 100

Phân bố bệnh nhân theo giới
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN (tiếp)
Phan Quang Đoàn, nữ/nam là 1/1.2; Hoàng Hữu Hảo, nữ/nam là 2/1;
Nguyễn Năng An, Custovic A, nam/nữ là 1/1

Đánh giá mức độ ngứa ở trẻ mày đay cấp nhập viện
Điểm n %
0
(Không ngứa)
7 4,9
1
(Ngứa ít)
13 9,1
2
( Ngứa nhiều)
98 68,5
3
( Rất ngứa)
25 17,5
Tổng 143 100
Phạm Thị Thu Hà, ngứa nhiều hoặc rất nhiều chiếm 80,6% đến 96,8%
Điểm trung bình: 2,0 ± 0,7 điểm

Đánh giá số lượng sẩn trên cơ thể
Điểm n %
0
(Không sẩn)
0 0,0
1
(1-6 sẩn)
8 5,6
2
( 7 – 12 sẩn)
14 9,8
3
( > 12 sẩn)
121 84,6
Tổng 143 100

Đánh giá đường kính sẩn lớn nhất
Điểm n %
0
(Không )
0 0,0
1
(< 1,5 cm)
17 11,9
2
(1,5 – 2,5 cm)
79 55,2
3
( > 2,5 cm)
47 32,9
Tổng 143 100

Đánh giá màu sắc sẩn mày đay
Điểm n %
0
(Không rõ)
0 0,0
1
(Màu nhạt)
15 10,5
2
( Đỏ)
106 74,1
3
( Rất đỏ)
22 15,4
Tổng 143 100

Đánh giá tổng diện tích sẩn
Điểm n %
0
(Không)
0 0
1
(1-10 %)
12 8,4
2
( 11 - 30 %)
42 29,4
3
( > 30 %)
89 62,2
Tổng 143 100

Đặc điểm chung của sẩn mày đay
Tương tự kết quả nghiên cứu Doãn Phúc Hải, Trần Lan Anh, Ngô Minh Vinh

Liên quan giữa mức độ ngứa với đường kính sẩn lớn nhất
Mức độ ngứa
ĐK sẩn
lớn nhất
Không
ngứa,
ngứa ít
Ngứa nhiều,
rất ngứa
Tổng
p
<1,5 cm
7
41,2%
10
58,8%
17
100%
< 0,01
≥ 1,5 cm
13
10,3%
113
89,7%
126
100%
Tổng
20
14,0%
123
86,0%
143
100%

Liên quan giữa mức độ ngứa với diện tích nổi sẩn
Mức độ ngứa
S sẩn
Không
ngứa,
ngứa ít
Ngứa nhiều,
rất ngứa
Tổng
p
≤ 10%
5
41,7%
7
58,3%
12
100%
<0,05
> 10%
15
11,5%
116
88,5%
131
100%
Tổng
20
14,0%
123
86,0%
143
100%

Liên quan giữa màu sắc sẩn với đường kính sẩn lớn nhất
MS sẩn
KT sẩn
lớn nhất
Không
màu,
màu nhạt
Đỏ, rất đỏ N
p
<1,5cm
4
26,7%
13
10,2%
17
11,9%
>0,05
≥ 1,5 cm
11
73,3%
115
89,8%
126
88,1%
Tổng
15
100%
128
100%
143
100%

Liên quan giữa số lượng sẩn và diện tích nổi sẩn
SL sẩn
S nổi sẩn ≤ 6 sẩn >6 sẩn Tổng
p
≤10%
3
37,5 %
9
6,7%
12
8,4%
<0,05
> 10 %
5
62,5 %
126
93,3%
131
91,6%
Tổng
8
100%
135
100%
143
100%

Liên quan giữa đường kính sẩn lớn nhất với tổng diện tích sẩn
ĐK sẩn lớn nhất
Tổng S sẩn <1,5cm ≥ 1,5cm N
p
≤ 10%
3
17,6%
9
7,1%
12
8,4%
>0,05
> 10%
14
82,4%
117
92,9%
131
91,6%
Tổng
17
100%
126
100%
143
100%

Các triệu chứng lâm sàng khác
Triệu chứng
kèm theo
Có Không Tổng
n % n % n %
Phù Quincke 17 11,9 126 88,1 143 100
Đau bụng 37 25,9 106 74,1 143 100
Sốt 26 18,2 117 81,8 143 100
Tara F. Carr và Carol A. Saltoun có 40% mày đay kèm phù

Tiền sử dị ứng của bản thân bệnh nhi
Phan Quang Đoàn, 74,9% có tiền sử dị ứng

Tiền sử dị ứng của bệnh nhi
Tiền sử dị ứng bản thân n %
Hen phế quản 6 22,3
Dị ứng thời tiết 5 18,5
Viêm mũi dị ứng 3 11,1
Dị ứng thức ăn 3 11,1
Thuốc 2 7,4
Dị ứng lông súc vật 2 7,4
Viêm da cơ địa 1 3,7
Chàm 1 3,7
Có bệnh dị ứng nhưng không rõ nguyên nhân 4 14,8
Nguyên nhân khác 0 0,0
Tổng 27 100

Tiền sử dị ứng của bố mẹ bệnh nhi
Lê Anh Tuấn, Nguyễn Năng An, 34,4% bệnh nhân có tiền sử gia đình có bệnh DƯ

Tiền sử dị ứng của bố mẹ
Tiền sử dị ứng bố mẹ n %
Dị ứng thức ăn 13 41,9
Thời tiết 5 16,1
Viêm mũi dị ứng 3 9,7
Hen phế quản 2 6,5
Thuốc 2 6,5
Phấn hoa 1 3,2
Dị ứng lông súc vật 1 3,2
Viêm da cơ địa 1 3,2
Chàm 1 3,2
Có bệnh dị ứng nhưng không rõ
nguyên nhân
2 6,5
Các nguyên nhân khác 0 0,0
Tổng 31 100

Mối liên quan giữa tiền sử dị ứng của bố mẹ với tiền sử
dị ứng của con
Bố mẹ bị dị ứng
Con bị dị ứng
Không Có p OR CI
Không
99
88,4%
17
54,6%
<0,001 6,3 1,7-
20,5
Có
13
11,6%
14
45,2%
Tổng
112
100%
31
100%

Kết quả một số xét nghiệm cận lâm sàng
Xét nghiệm Bình thường Tăng Tổng
n % n % n %
% Bạch cầu
ái toan
99 69,2 44 30,8 143 100
Men
gan
AST 76 73,1 28 26,9 104 100
ALT 96 92,3 8 7,7 104 100
IgE 24 42,1 33 57,9 57 100
Kessel và cộng sự 93% bệnh nhân bị mày đay có tăng nồng độ IgE trong huyết thanh

Kết quả Test xác định dị nguyên
NC của Zang 69,1% dương tính với IgE đặc hiệu

Nguyên nhân gây mày đay qua hỏi bệnh
Phạm Thị Thu Hà, Phan Quang Đoàn 75% không rõ nguyên nhân

Giả thiết nguyên nhân gây mày đay qua hỏi bệnh
Nguyên nhân qua hỏi bệnh n %
Thuốc 16 47,1
Thời tiết 8 23,5
Thức ăn 7 20,6
Hóa chất 3 8,8
Nguyên nhân khác 0 0,0
Tổng 34 100

Tỷ lệ dương tính với các nhóm dị nguyên
qua Test IgE đặc hiệu
Loại dị nguyên (+) n %
Sữa và các thành phần của sữa 14 42,4
Lông chó, mèo 5 15,2
Mạt nhà 4 12,1
Lòng trắng trứng 2 6,1
Các dị nguyên khác 8 24,2
Tổng 33 100
NC của Zang kháng IgE đặc hiệu với sữa, thịt bò, cừu dao động từ 14 – 24%

Mối liên quan giữa nguyên nhân gây mày đay qua hỏi
bệnh với kết quả test xác định dị nguyên
Kết quả test
Nguyên nhân
Dương tính Âm tính Tổng p
Thuốc
6
37,5%
10
62,5%
16
100%
>0.05
Thời tiết
4
50,0%
4
50,0%
8
100%
Thức ăn
3
42,9%
4
57,1%
7
100%

Mối liên quan giữa tiền sử bản thân với kết quả test xác
định dị nguyên
Kết quả test
Tiền sử bản thân
Dương tính Âm tính Tổng p
Có
15
55,6%
12
44,4%
27
100%
>0,05
Không
18
40,9%
23
56,1%
41
100%
Tổng
33
32,4%
35
51,4%
68
100%

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

 Thời gian nằm viện điều trị trung bình là 4,4 ± 1,8 ngày
KẾT LUẬN
 Đặc điểm lâm sàng
Tuổi mắc bệnh hay gặp nhất từ 12 tháng đến dưới 5 tuổi (52,4%)
Trẻ nam mắc bệnh nhiều hơn trẻ nữ, tỷ lệ nam/nữ là 1,9/1
Đa số bệnh nhân nhập viện vì may đay nặng hoặc rất nặng
Các triệu chứng hay đi kèm với mày đay là phù Quincke:11,9%;
đau bụng: 25,9% ; sốt: 18,2%.g
18,9% bệnh nhi có tiền sử bản thân bị các bệnh dị ứng

 48,5% bệnh nhân có kết quả dương tính với IgE đặc hiệu
KẾT LUẬN (tiếp)
Đặc điểm cận lâm sàng
30,8% bệnh nhi có tăng bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi
57,9% bệnh nhi có tăng IgE toàn phần trong huyết thanh
Tỉ lệ bệnh nhân có men gan tăng là 26,9%

 Trong nhóm nghi ngờ nguyên nhân gây mày đay, nguyên nhân
do thuốc gặp nhiều nhất (47,0%), tiếp đến là thời tiết (23,5%)
và thức ăn (20,6%).
Nguyên nhân gây bệnh mày đay cấp ở trẻ em
Nguyên nhân qua hỏi bệnh
76,2% không rõ nguyên nhân

 Không có mối liên quan giữa kết quả test với nguyên nhân qua
hỏi bệnh
•Nguyên nhân gây mày đay cấp qua kết quả test IgE đặc hiệu
Sữa và các thành phần của sữa có tỉ lệ test (+) cao nhất
42,4%, tiếp theo lông chó mèo 15,2%, mạt nhà 12,1%. Các dị
nguyên khác có tỉ lệ test (+) thấp
Mức độ dương tính của các test thường ở mức nhẹ hoặc rất
nhẹ

• Cần có các nghiên cứu lớn hơn và toàn diện hơn về
giá trị của IgE đặc hiệu trong việc xác định nguyên
nhân gây mày đay cấp.
• Thuốc là nguyên nhân hay gặp gây mày đay cấp ở trẻ
em. Do đó, việc giáo dục tuyên truyền cho người dân
trong việc sử dụng thuốc đúng cách và phải theo đơn
của bác sĩ là rất cần thiết
KIẾN NGHỊ

MỘT SỐ HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI
•Thời gian nghiên cứu ngắn
•Số lượng bệnh nhi được làm các xét nghiệm còn ít

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM

Similar to NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM (20)

More from Luanvanyhoc.com-Zalo 0927.007.596

More from Luanvanyhoc.com-Zalo 0927.007.596 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY MÀY ĐAY CẤP Ở TRẺ EM