Luận văn Thạc Sĩ.Nghiên cứu mô bệnh học u sau bào của não quangthuboss@gmail.com

1. NGHIÊN CỨUNGHIÊN CỨU
MÔ BỆNH HỌC U SAO BÀO CỦA NÃOMÔ BỆNH HỌC U SAO BÀO CỦA NÃO
Học viên: ĐINH KHÁNH QUỲNH
Người hướng dẫn: TS NGUYỄN THÚY HƯƠNG

2. ĐẶT VẤN ĐỀĐẶT VẤN ĐỀ
 USB là u TKĐ thường gặp nhấtUSB là u TKĐ thường gặp nhất
 9 typ MBH và 4 độ mô học9 typ MBH và 4 độ mô học
 Pháp: USB độ thấp 0,54/100.000Pháp: USB độ thấp 0,54/100.000
USB độ cao 2,3/100.000USB độ cao 2,3/100.000
 Canada: độ thấp 1,1/100.000Canada: độ thấp 1,1/100.000
độ cao 14,3/100.000độ cao 14,3/100.000
 Mỹ: 7.500 (2000)Mỹ: 7.500 (2000)
 Việt Nam: 400/năm (1/6 Âu Mỹ)Việt Nam: 400/năm (1/6 Âu Mỹ)

3. ĐẶT VẤN ĐỀĐẶT VẤN ĐỀ
 3 hệ thống phân loại: Ringertz, St. Anne-Mayo, WHO3 hệ thống phân loại: Ringertz, St. Anne-Mayo, WHO
 WHO 1979: đặc điểm, tính chất ác tính, sự biến đổi tế bàoWHO 1979: đặc điểm, tính chất ác tính, sự biến đổi tế bào
 WHO 2007: USB lông dạng nhầy, tỉ lệ, tần suất, genWHO 2007: USB lông dạng nhầy, tỉ lệ, tần suất, gen
 Áp dụng phân loại mới: nhiệm vụ của BS GPBÁp dụng phân loại mới: nhiệm vụ của BS GPB

4. Mục tiêu
1. Nghiên cứu typ MBH USB của não1. Nghiên cứu typ MBH USB của não
theo phân loại của WHO 2007theo phân loại của WHO 2007
2. Xác định độ mô học của tổn thương2. Xác định độ mô học của tổn thương

5. TỔNG QUAN TÀI LIỆUTỔNG QUAN TÀI LIỆU
- Giải phẫu học của não- Giải phẫu học của não
- Sơ lược cấu tạo mô học tế bào sao- Sơ lược cấu tạo mô học tế bào sao
- Tỉ lệ mắc USB của não ở một số nước- Tỉ lệ mắc USB của não ở một số nước
- Nguyên nhân của USB- Nguyên nhân của USB
- Chẩn đoán, điều trị và tiên lượng- Chẩn đoán, điều trị và tiên lượng
- Các hệ thống phân loại USB- Các hệ thống phân loại USB
- Phân loại MBH và phân độ mô học của WHO- Phân loại MBH và phân độ mô học của WHO
- Đặc điểm MBH USB của não- Đặc điểm MBH USB của não
- Các nghiên cứu trong nước và trên thế giới- Các nghiên cứu trong nước và trên thế giới

6. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứuĐối tượng nghiên cứu
 Gđ hồi cứu:Gđ hồi cứu: (5/2008 - 11/2008)(5/2008 - 11/2008) 5858 trường hợptrường hợp
Tiêu bản, khối nến, hồ sơ bệnh án / USBTiêu bản, khối nến, hồ sơ bệnh án / USB
 Gđ tiến cứu:Gđ tiến cứu: (12/2008 - 5/2009)(12/2008 - 5/2009) 4848 trường hợptrường hợp
Bệnh phẩm phẫu thuật /u nãoBệnh phẩm phẫu thuật /u não→→GPBGPB→→USBUSB
Thiết kế nghiên cứuThiết kế nghiên cứu
Mô tả kết hợp hồi cứu và tiến cứuMô tả kết hợp hồi cứu và tiến cứu
Cỡ mẫu N = 106Cỡ mẫu N = 106
Chọn theo pp không xác suất có mục đíchChọn theo pp không xác suất có mục đích

7. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Số lượng tiêu bản trên một bệnh phẩm phẫu thuậtSố lượng tiêu bản trên một bệnh phẩm phẫu thuật
 Mẫu bệnh phẩm nhỏ vụn: lấy hếtMẫu bệnh phẩm nhỏ vụn: lấy hết
 Mẫu bệnh phẩm lớn: 3-5 mẫuMẫu bệnh phẩm lớn: 3-5 mẫu
Xử lý bệnh phẩmXử lý bệnh phẩm
 Nhuộm HE thông thường
 Nhuộm đặc biệt

8. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨUĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đánh giá kết quảĐánh giá kết quả
Hình ảnh trên phim CT Scan hoặc MRIHình ảnh trên phim CT Scan hoặc MRI
- Vị trí, kích thước u- Vị trí, kích thước u -- Ranh giớiRanh giới
- Nang- Nang - Chảy máu, hoại tử- Chảy máu, hoại tử
- Nốt vôi hóa- Nốt vôi hóa
Vi thểVi thể
- Loại TB, nhân chia, cách sắp xếp- Loại TB, nhân chia, cách sắp xếp
- Mạch máu - Hoại tử- Mạch máu - Hoại tử
- Vi nang - Chất nhầy- Vi nang - Chất nhầy

9. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬNKẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
Phân bố tuổiPhân bố tuổi
5
17
12
24(22,6%)
28(26,4%)
10
8
2
0
5
10
15
20
25
30
1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 >70
Tuổi trung bình 37,3Tuổi trung bình 37,3
Cung T T Anh: 15-76t, tb 40Cung T T Anh: 15-76t, tb 40
Nguyễn Phúc Cương: 31-50t (>50%)Nguyễn Phúc Cương: 31-50t (>50%)

10. Phân bố giớiPhân bố giới
Nữ
47,2%
Nam
52,8%
Cung T T Anh: nam/nữ = 1,26/1Cung T T Anh: nam/nữ = 1,26/1
Nguyễn Phúc Cương: nam/nữ = 2/1Nguyễn Phúc Cương: nam/nữ = 2/1

11. Phân bố vị trí uPhân bố vị trí u
1
5
1 1
5
36(34%)
45(42,5%)
4
8
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Cầu não Đỉnh Đường
giữa
Hố yên Não thât Thái
dương
Trán Chẩm Tiểu não
Phạm Kim Bình, Cung T T AnhPhạm Kim Bình, Cung T T Anh

12. ĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH CT Scan, MRIĐẶC ĐIỂM HÌNH ẢNH CT Scan, MRI
Số lượng ổ u
2% 2%
96%
01 u
02 u
03 u
Cung T T Anh: 1 ổ (95,89%), 2 ổ (2,3%), 3 ổ (1,79%)
Batzdorf, Russell, Choucair, Peter

13. Phân bố đường kính trung bình của u theo typ MBHPhân bố đường kính trung bình của u theo typ MBH
Typ MBHTyp MBH Đường kính trung bình của u (mm)Đường kính trung bình của u (mm)
USB sợiUSB sợi 45,8545,85
USB nguyên sinhUSB nguyên sinh 4545
USB phồngUSB phồng 44,844,8
USB mất biệt hóaUSB mất biệt hóa 44,4844,48
UNBTKĐUNBTKĐ 51,851,8
UNBTKĐ tế bào khổng lồUNBTKĐ tế bào khổng lồ 5656
Sarcoma tế bào thần kinh đệmSarcoma tế bào thần kinh đệm 6060
USB lôngUSB lông 35,935,9
USB hạt vàng đa hìnhUSB hạt vàng đa hình 3333
USB khổng lồ dưới ống tủyUSB khổng lồ dưới ống tủy 39,539,5
Đường kính trung bình của USBĐường kính trung bình của USB 46,4246,42±15,2±15,2

14. Phân bố ranh giới uPhân bố ranh giới u
3%
27%
70%
Rõ
Không rõ
Lan rộng
Louis, Burger, Bentriz, DanielLouis, Burger, Bentriz, Daniel

15. Phân bố hình ảnh tạo nangPhân bố hình ảnh tạo nang
69% 31%
Có
Không
Chủ yếu ở typ USB lan tỏa, UNBTKĐ, USB lôngChủ yếu ở typ USB lan tỏa, UNBTKĐ, USB lông
Daniel: Nang/USB lông 50%Daniel: Nang/USB lông 50%
Burger: USB nguyên sinh, nang nhỏBurger: USB nguyên sinh, nang nhỏ→nang lớn→nang lớn

16. Phân bố chảy máu trong uPhân bố chảy máu trong u
84,9%
15,1%
Có
Không
UNBTKĐ 9,4%, USB mbh 5,7%UNBTKĐ 9,4%, USB mbh 5,7%
Barnard, Geddes: chảy máu trong u thường gặp ở UNBTKĐBarnard, Geddes: chảy máu trong u thường gặp ở UNBTKĐ

17. Phân bố typ MBHPhân bố typ MBH
Typ MBHTyp MBH Tỉ lệ %Tỉ lệ % Tỉ lệ của các nghiên cứu khácTỉ lệ của các nghiên cứu khác
USB lôngUSB lông 9,49,4 5-6% U TKĐ (Ohgaki)5-6% U TKĐ (Ohgaki)
USB kldotUSB kldot 1,91,9 0,15% U TKĐ (Sharma)0,15% U TKĐ (Sharma)
USB lan tỏaUSB lan tỏa
USB sợiUSB sợi
USB phồngUSB phồng
USB nguyên sinhUSB nguyên sinh
24,524,5
18,918,9
4,74,7
0,90,9
10-15% (Louis)10-15% (Louis)
18% (Kleihues, Russell)18% (Kleihues, Russell)
5,2% (Prayson)5,2% (Prayson)
USB hạt vàng đa hìnhUSB hạt vàng đa hình 1,91,9 <1% (Lee, Fouladi)<1% (Lee, Fouladi)
USB mất biệt hóaUSB mất biệt hóa 28,428,4 29,2 (Decaestaker, Kyristisis)29,2 (Decaestaker, Kyristisis)
UNBTKĐUNBTKĐ 32,132,1 60-75% (Lantos, Decaestaker)60-75% (Lantos, Decaestaker)
UNBTKĐ tbklUNBTKĐ tbkl 0,90,9 3,5% (Koul, Midi)3,5% (Koul, Midi)
Sarcom TKĐSarcom TKĐ 0,90,9 2-8% (Morantz, Meis, Cincu)2-8% (Morantz, Meis, Cincu)

18. U sao bào lôngU sao bào lông
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh 10% không điển hình10% không điển hình
MalikMalik 25,8% không điển hình25,8% không điển hình
21,7% tăng sinh mạch21,7% tăng sinh mạch
31,7% đại thực bào, 1,7% hoai tử31,7% đại thực bào, 1,7% hoai tử
GianniniGiannini Không có sự liên quan giữa t/c ác tính/MBH với tiếnKhông có sự liên quan giữa t/c ác tính/MBH với tiến
triển lâm sàngtriển lâm sàng
TomlisonTomlison USB lôngUSB lông→xạ trị →USB không điển hình→xạ trị →USB không điển hình

19. USB khổng lồ dưới ống tủyUSB khổng lồ dưới ống tủy
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Tb u sắp xếp quanh mạch- Tb u sắp xếp quanh mạch
- Ít Tb giống tb hạch- Ít Tb giống tb hạch
- Không xâm nhập lympho, vi calci- Không xâm nhập lympho, vi calci
- GFAP (+++), S100 (++), CK (-) loại- GFAP (+++), S100 (++), CK (-) loại
trừ UTBM đám rối màng mạchtrừ UTBM đám rối màng mạch
BuccolierBuccolier Tb hình thoiTb hình thoi
Tb giống tb hạchTb giống tb hạch
Tb giống tb phồngTb giống tb phồng
SharmaSharma Tương tựTương tự

20. U sao bào sợiU sao bào sợi
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Mật độ thấp-vừa, Tb sao loại sợi- Mật độ thấp-vừa, Tb sao loại sợi
- 80% vi nang- 80% vi nang
- 5% vi calci- 5% vi calci
- 10% hoại tử thiếu máu- 10% hoại tử thiếu máu
IronsideIronside Mật độ tăngMật độ tăng
GFAP (+) yếuGFAP (+) yếu
Không lẫn đại thực bàoKhông lẫn đại thực bào
TB u đứng thành đámTB u đứng thành đám
RichardRichard Tb sao sợi tập trung nhiều ở chất trắng thùy trán (TN)Tb sao sợi tập trung nhiều ở chất trắng thùy trán (TN)

21. U sao bào phồngU sao bào phồng
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Tế bào phồng chiếm trên 20%- Tế bào phồng chiếm trên 20%
- Xâm nhập lympho- Xâm nhập lympho
- 20% vi nang- 20% vi nang
- 20% calci- 20% calci
Crower,Crower,
PeraudPeraud
USB phồng tiến triển ác tính nhanhUSB phồng tiến triển ác tính nhanh
WatanabeWatanabe USB phồng không có pha Go, không có giai đoạnUSB phồng không có pha Go, không có giai đoạn
tăng sinhtăng sinh →thiếu biệt hóa.→thiếu biệt hóa.

22. U sao bào nguyên sinhU sao bào nguyên sinh
Tác giảTác giả Vị tríVị trí Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh Tiểu nãoTiểu não - Vi nang chứa chất nhầy- Vi nang chứa chất nhầy
- Nhân tế bào nhỏ đều- Nhân tế bào nhỏ đều
- GFAP (+++), S100 (++) để phân biệt- GFAP (+++), S100 (++) để phân biệt
với USB lông dạng nhầyvới USB lông dạng nhầy
PraysonPrayson Thái dương 44%Thái dương 44%
Trán 37%Trán 37%
Đỉnh 13%Đỉnh 13%
Dưới đồi 6%Dưới đồi 6%
Tương tựTương tự
IronsideIronside Nổi bật vi nang là tiêu chuẩn quan trọngNổi bật vi nang là tiêu chuẩn quan trọng

23. U sao bào hạt vàng đa hìnhU sao bào hạt vàng đa hình
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Tính chất đa hình thái- Tính chất đa hình thái
- Xâm nhập lympho- Xâm nhập lympho
- Không hoại tử- Không hoại tử
- HM, HMMD: phân biệt với USB- HM, HMMD: phân biệt với USB
mất biệt hóamất biệt hóa
Lee,Lee,
FouladiFouladi
Lắng đọng calciLắng đọng calci
SharmaSharma Có chứa sắc tốCó chứa sắc tố
WaiWai 30% tái phát30% tái phát
20% tiến triển mất biệt hóa20% tiến triển mất biệt hóa

24. U sao bào mất biệt hóaU sao bào mất biệt hóa
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Mật độ tăng, tb không điển hình- Mật độ tăng, tb không điển hình
- 10% vi calci- 10% vi calci
- 3,3% tăng sinh mạch máu- 3,3% tăng sinh mạch máu
- 48,3% hoại tử thiếu máu- 48,3% hoại tử thiếu máu
OhgakiOhgaki Tiến triển sang UNBTKĐ: 2nămTiến triển sang UNBTKĐ: 2năm
Lopes-GonzalezLopes-Gonzalez Thiếu máu do hoại tử thường liên quan độngThiếu máu do hoại tử thường liên quan động
mạch não giữamạch não giữa
BurgerBurger Tăng sinh mạch có thể gặp trong USB mbhTăng sinh mạch có thể gặp trong USB mbh

25. U nguyên bào thần kinh đệmU nguyên bào thần kinh đệm
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Vi canxi 4%- Vi canxi 4%
- 38% tăng sinh mạch /hoại tử- 38% tăng sinh mạch /hoại tử
- 62% có hai t/c- 62% có hai t/c
- Dưới typ nguyên phát 85,3%, thứ phát 14,7%- Dưới typ nguyên phát 85,3%, thứ phát 14,7%
BurgerBurger Hoại tử là tiêu chuẩn vàngHoại tử là tiêu chuẩn vàng
Homa, HeHoma, He U có thành phần TBIN tiên lượng tốtU có thành phần TBIN tiên lượng tốt
Ohgaki,Ohgaki,
Kleihues,Kleihues,
JeffreyJeffrey
Tuổi trung bình của typ thứ phát thấp hơn nguyên phátTuổi trung bình của typ thứ phát thấp hơn nguyên phát
WatanabeWatanabe USB độ IIUSB độ II → UNBTKĐ: 1-10 năm→ UNBTKĐ: 1-10 năm
USB độ IIIUSB độ III → UNBTKĐ: 2 năm→ UNBTKĐ: 2 năm

26. U nguyên bào thần kinh đệm tế bào khổng lồU nguyên bào thần kinh đệm tế bào khổng lồ
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐK QuỳnhĐK Quỳnh - Tb khổng lồ- Tb khổng lồ
- Nhân chia cao- Nhân chia cao
- Hoại tử đặc trưng- Hoại tử đặc trưng
- Không tăng sinh mạch- Không tăng sinh mạch
Magretts, Homa, Eyer, ReraudMagretts, Homa, Eyer, Reraud Tương tựTương tự

27. Sarcom thần kinh đệmSarcom thần kinh đệm
Tác giảTác giả Vi thểVi thể
ĐKQuỳnhĐKQuỳnh - Tp TKĐ 40%: hoai tử, tế bào đa hình thái- Tp TKĐ 40%: hoai tử, tế bào đa hình thái
- Tp Sarcom 60%: tb hình thoi, nhân không điển hình- Tp Sarcom 60%: tb hình thoi, nhân không điển hình
- Chẩn đoán phân biệt:- Chẩn đoán phân biệt: U màng não độ ác tính caoU màng não độ ác tính cao
U hạch tế bào thần kinh đệm xơ trẻ emU hạch tế bào thần kinh đệm xơ trẻ em
- HMMD- HMMD:: GFAP, S100, Vim (+) 2 thành phầnGFAP, S100, Vim (+) 2 thành phần
CD34 (+) tp sarcom, CK và CD 68 (-)CD34 (+) tp sarcom, CK và CD 68 (-)
TiagoTiago - Tp TKĐ trên 50%- Tp TKĐ trên 50%
- Tp sarcom có nguồn gốc từ mạch máu- Tp sarcom có nguồn gốc từ mạch máu
BurgerBurger Rất ít trường hợp tp sarcom dương tính với GFAP và CD 34Rất ít trường hợp tp sarcom dương tính với GFAP và CD 34
VlodavskyVlodavsky
LiebermanLieberman
Biệt hóa Sarcom mỡ, sarcom xương, sarcom sụnBiệt hóa Sarcom mỡ, sarcom xương, sarcom sụn

28. Phân bố độ mô họcPhân bố độ mô học
Độ II
26,4%
Độ III
28,4%
Độ I
10,4%Độ IV
34,8%

29. Phân bố độ mô học theo nhóm tuổiPhân bố độ mô học theo nhóm tuổi
Nhóm tuổiNhóm tuổi Độ IĐộ I Độ IIĐộ II Độ IIIĐộ III Độ IVĐộ IV
1-101-10 22 22 11
11-2011-20 77 55 33 22
21-3021-30 11 33 33 55
31-4031-40 11 1010 66 77
41-5041-50 44 1111 1313
51-6051-60 11 33 66
61-7061-70 33 22 33
>70>70 11 11
TổngTổng 1212 2828 3030 3636

30. KẾT LUẬNKẾT LUẬN
Typ Mô bệnh họcTyp Mô bệnh học
• U nguyên bào thần kinh đệm chiếm tỉ lệ cao nhất: 32,1%U nguyên bào thần kinh đệm chiếm tỉ lệ cao nhất: 32,1%
• U sao bào mất biệt hóa: 28,4%U sao bào mất biệt hóa: 28,4%
• U sao bào sợi: 18,9U sao bào sợi: 18,9
• U sao bào lông: 9,4U sao bào lông: 9,4
• U sao bào phồng: 4,7%U sao bào phồng: 4,7%
• U sao bào hạt vàng đa hình: 1,9%U sao bào hạt vàng đa hình: 1,9%
• U sao bào khổng lồ dưới ống tủy: 1,9%U sao bào khổng lồ dưới ống tủy: 1,9%
• UNBTKĐ tế bào khổng lồ, sarcoma tế bào thần kinhUNBTKĐ tế bào khổng lồ, sarcoma tế bào thần kinh
đệm và USB nguyên sinh, mỗi loại gặp 1 trường hợpđệm và USB nguyên sinh, mỗi loại gặp 1 trường hợp
• Không gặp u sao bào lông dạng nhầyKhông gặp u sao bào lông dạng nhầy

31. KẾT LUẬNKẾT LUẬN
Độ mô học của u sao bàoĐộ mô học của u sao bào
• U sao bào độ IV chiếm tỉ lệ cao nhất là 34,8%U sao bào độ IV chiếm tỉ lệ cao nhất là 34,8%
• U sao bào độ I chiếm tỉ lệ thấp nhất 10,4%U sao bào độ I chiếm tỉ lệ thấp nhất 10,4%
• U sao bào độ III: 28,4%.U sao bào độ III: 28,4%.
• U sao bào độ II: 26,4%U sao bào độ II: 26,4%

32. USB lông
Mật độ tế bào thưa, mạch máu thành dày, thoái hóa kính

33. USB lông

34. USB tế bào khổng lồ dưới ống tủy

35. CK âm tínhCK âm tính GFAP (+++)GFAP (+++)
HMMDHMMD
USB khổng lồ dưới ống tủyUSB khổng lồ dưới ống tủy
S100 (++)

36. USB sợi
Mật độ tế bào thưa, nhiều vi nang

37. USB phồng

38. USB nguyên sinh
Nhiều vi nang chứa chất nhầy. Mật độ tế bào u thưa thớt, nhân
nhỏ đều. GFAP(+++)

39. USB hạt vàng đa hìnhUSB hạt vàng đa hình

40. USB mất biệt hóa

41. UNBTKĐUNBTKĐ

42. UNBTKĐ tế bào khổng lồ

43. Sarcom thần kinh đệm

44. HMMDHMMD
Sarcom TKĐSarcom TKĐ
GFAP
S100
Vimentine
CD 34

45. XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠNXIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN