Hoe ziet het toekomstige onderwijs eruit? Welke eisen stelt dit aan de (digitale) leeromgeving? Saxion onderzocht deze vragen, waarbij docenten, ondersteuners maar óók studenten intensief werden betrokken. Via een instellingsbrede enquête en discussiesessies hebben we gekeken welke aspecten van het toekomstige onderwijs voor onze gebruikers belangrijk zijn. Daaruit zijn verrassende resultaten gekomen. Die hebben we door de studenten, docenten en ondersteuners laten uitwerken in gebruikers- en onderwijsscenario's met onderliggend het programma van eisen. Hoe gaan we nu verder? Voldoet onze huidige leeromgeving? Welke eisen en wensen zijn uit het intensieve traject naar voren gekomen? Hoe hebben we in elke stap van het proces draagvlak proberen te creëren? En welke ervaringen van andere instellingen hebben we in ons traject meegenomen? Vragen waar je in onze sessie antwoord op krijgt.

1. Bouwstenen voor de toekomstige (digitale)
leeromgeving
Judith Zwerver-Bergman
Niek Siero
ICT&O
Niek Siero
Instructional Designer
n.b.siero@saxion.nl
Judith Zwerver-Bergman
Instructional Designer
j.zwerver@saxion.nl

2. Inhoud
1 2
Voortraject
1 3

3. Inhoud
1 2
Bouwstenen Ontwerp Toekomstige Leeromgeving
Methodieken en Resultaten
3

4. Inhoud
1 2
Vervolg
2019
3

6. Voortraject: Visievorming
• Werkgroep o.l.v. Wilfred Rubens
"De toekomst overkomt ons niet"
• Uitkomsten (algemeen) voor in de visie
Onderwijskundig
Leiderschap
Beter delen
kennis en
expertise
Investeren in
didactische en
ICT-skills
docenten
Nadruk
doorloop
PDCA cyclus

7. Wat hebben we meegenomen
naar 2018?
• Eerste aanzet verschillende
persona's
• Functionaliteiten DLO
• Inventarisatie huidige systemen
per thema; toetsing, learning
analytics, video, etc.
Uitkomsten voortraject

8. Vervolgproject toekomstige (digitale)
leeromgeving
• 2018:
– Voortborduren op uitkomsten voortraject -> programma van eisen
– Draagvlak creëren
• Vraag; Hoe zou jij zorgen voor draagvlak in de keuze van een
(nieuwe) DLO?

9. Fasen in het project
Learning Analytics
in BB, Consultatie
HO
Project start 2018
Saxion breed uitgezet
onder studenten en
medewerkers
Enquête
Verdiepend inzicht
enqueteresultaten,
voorbereiding scenario’s.
Sessies
Onderwijskundige
insteek voor bepalen
van programma van
eisen.
Programma van eisen
Personalia en
onderwijsscenario’s.
Scenario’s
Prioritering, SOM, totale
digitale landschap
2019
2
4
5
Enquête
Vooronderzoek
Sessies
Scenario’s
Programma van eisen

10. De afbeelding kan niet worden weergegeven.Het afbeeldingonderdeel met relatie-id rId2 is niet aangetroffen in het bestand.
Vooronderzoek
• Consultatie HO
• Analyse huidig gebruik

11. Infographic resultaten enquête
Infographic
Rapport

12. Opzet sessies
• Actief betrekken van gebruikers; Enquete, website, overleggen
• Clusters van opleidingen (domeinen)
• Doelgroep:
• Medewerkers: Docenten en Ondersteuners
• Studenten:
• 3 Sessie rondes:
• Ronde 1: Verdieping resultaten enquête
• Ronde 2: Procesbeschrijving scenario’s -> Rol leeromgeving
• Ronde 3: Programma van eisen valideren en aanvullen
Per ronde 4 bijeenkomsten verdeeld over Enschede en Deventer

13. Bouwstenen digitale leeromgeving
Thema's
Welke thema’s zie
jij het liefst
behandeld tijdens
deze sessie?
Maak een top 3.
Beroepspraktijk
Toetsing
Gebruiks-
vriendelijkheid
Leermaterialen
Samenwerken
Feedback

14. Samenwerken

15. Saxion leidt de onderzoekende professional van
morgen op. Onze studenten worden tijdens hun
studie met zowel monodisciplinaire,
multidisciplinaire als interdisciplinaire
vraagstukken geconfronteerd.
In co-creatie met het werkveld, lectoraten en
docenten werken studenten aan authentieke,
praktijkgerichte opdrachten.

16. Welke aspecten op
het vlak van
samenwerkend
leren vinden de
respondenten
belangrijk met het
oog op de
toekomstige
leeromgeving?

17. Studenten vinden online samenwerken minder
belangrijk dan medewerkers.
• Studenten minder behoefte facilitering online
samenwerken via DLO
• Eigen manieren voor online samenwerken
• Docenten willen inzicht in proces bij studenten
Online samenwerken als component van de digitale
leeromgeving in top 3:
• Medewerkers 33,6%
• Studenten17,0%
Als onderdeel van flexibel leren in top 3:
• Medewerkers 51,2%
• Studenten 29,5%

18. Medewerkers hechten meer
waarde aan thema’s als multidisciplinair en
interdisciplinair samenwerken dan studenten.
• Leerstof meer bij de praktijk aansluiten
• Bieden van structuur is essentieel
Multidisciplinair samenwerken voor medewerkers het
belangrijkste aspect van de beroepspraktijk.
In de top 3:
• Medewerkers 75,6%
• Studenten 58,3%

19. Marktplaatsomgeving voor
praktijkvraagstukken wordt zowel door
studenten als medewerkers gewaardeerd.
• Waardering marktplaatsomgeving studenten in sessies
• Interactieve omgeving
Enkele enquêteresultaten:
• 52,0% medewerkers in de top 3 (Samenwerkend leren)
• 29,6% medewerkers vaakst op nr 1 (Beroepspraktijk)

20. Faciliteren van face-to-face samenwerken is
belangrijk.
• Behoefte aan meer samenwerkingsruimtes
• Zelf reserveren
Ruimtereservering:
• Ruim 30% studenten op nr 1
• Ruim 2/3 deel studenten in de top 3

21. Faciliteren van het online samenwerken is
belangrijk.
Integratie essentieel (SSO, mobiel)
Studenten hebben eigen samenwerkingstools
Toegankelijkheid digitale leeromgeving voor het werkveld

22. Programma van eisenProgramma van eisen
• Werkveld toegang met passende rollen
• Integratie van externe tools voor informeel leren en digitaal
samenwerken
• Multidisciplinair samenwerken aan authentieke opdrachten
uitgezet via een online ‘marktplaatsomgeving'
• Online ruimtereservering voor samenwerken, geïntegreerd
met agenda

23. Beroepspraktijk

24. Saxion heeft een sterke relatie met de regio en het bedrijfsleven.
De beroepspraktijk vraagt van Saxion om goede professionals op
te leiden met een kritische, onderzoekende en reflectieve
houding. Je bent niet met één initiële beroepsopleiding voor je
leven lang inzetbaar op de arbeidsmarkt; als werkende dien je
continue je kennis en vaardigheden te actualiseren (leven lang
leren). De remmende factor op de groei in het bedrijfsleven is
veelal het aanwezige talent. Talent kan zich binnen Saxion zowel
in voltijd als ook in deeltijd onderwijs verder ontwikkelen. Ons
onderwijsaanbod maakt flexibel studeren mogelijk. Onderwijs
dat we in samenspraak met onze partners uit de
beroepspraktijk continue vernieuwen. Onze studenten werken
aan authentieke opdrachten en praktijkgerichte
vraagstukken. Beroepsproducten die naarmate de opleiding
vordert in complexiteit toenemen.

25. Welke aspecten op
het vlak van de
beroepspraktijk
vinden de
respondenten
belangrijk met het
oog op de
toekomstige
leeromgeving? Online
begeleiding
werkveld
Beoordelen
werkveld
Tussentijdse
feedback
werkveld
Marktplaats-
omgeving
Multi-
disciplinair
samenwerken

26. Feedback van het werkveld wordt door
studenten en medewerkers gewaardeerd.
• Feedback uit het werkveld maakt het leren
authentieker
• Meerwaarde in het betrekken van het werkveld in de
leeromgeving
De optie ‘tussentijdse feedback van het werkveld’ wordt bij
de studenten door ruim 80% in de top 3 geplaatst en bij de
medewerkers door bijna driekwart.

27. Studenten zien graag een adviserende rol van
het werkveld bij het beoordelen van stage en
afstuderen.
Docenten: werkveld geen beoordelende rol, adviserend
Studenten: hechten waarde aan oordeel werkveld
Open vraag:
• Studenten: adviserende rol in de beoordeling
• Docenten onderscheid in begeleiden en beoordelen

28. Medewerkers hechten meer waarde aan online
community’s dan studenten.
Medewerkers:
• Collega's vinden op basis expertise
• Aanwezige materialen vinden en delen
Studenten
• Gebruiken eigen manieren
In de top 3:
• Medewerkers: 51,9%
• Studenten 32,0%

29. Medewerkers hechten meer
waarde aan thema’s als multidisciplinair en
interdisciplinair samenwerken dan studenten.
• Leerstof meer bij de praktijk aansluiten
• Bieden van structuur is essentieel
Multidisciplinair samenwerken voor medewerkers het
belangrijkste aspect van de beroepspraktijk.
In de top 3:
• Medewerkers 75,6%
• Studenten 58,3%

30. Marktplaatsomgeving voor
praktijkvraagstukken wordt zowel door
studenten als medewerkers gewaardeerd.
• Waardering marktplaatsomgeving studenten in
sessies
• Interactieve omgeving
Enkele enquêteresultaten:
• 52,0% medewerkers in de top 3 (Samenwerkend leren)
• 29,6% medewerkers vaakst op nr 1 (Beroepspraktijk)

31. Programma van eisenProgramma van eisen
• Werkveld toegang met passende rollen
• Op eigen initiatief feedbackverzoeken indienen
• Een platform voor kennisdeling (intern & extern)
• Interdisciplinair en multidisciplinair samenwerken aan authentieke opdrac
hten uitgezet via een online marktplaatsomgeving
• De leeromgeving moet flexibel leren facciliteren (bijv. Microcredentialing,
online leren) -> leven lang leren

32. Feedback

33. Eén van de krachtigste interventies om het leerproces van
studenten te beïnvloeden is feedback. Effectieve feedback zorgt
ervoor dat de discrepantie tussen ‘waar sta ik’ en ‘waar moet ik
naartoe’ overbrugd wordt door antwoord te geven op de vraag
‘Hoe doe ik dat’. Het effect van feedback op het leerproces van
studenten is het grootst wanneer het de drie hiervoor beschreven
elementen bevat en wanneer het direct gegeven wordt. Het
geven van feedback door de docent is echter arbeidsintensief en
veelal niet direct tijdens het leerproces mogelijk. Huidige
leertechnologieën bieden mogelijkheden om dit proces te
automatiseren. Daarmee biedt het twee voordelen t.o.v.
bijvoorbeeld feedback gegeven door de docent.
Geautomatiseerde feedback is directe feedback en in de basis
effectiever dan uitgestelde feedback. Met behulp van de inzet
van ICT kan vrijwel direct feedback gegeven worden. En voor de
docent arbeidsextensiever.

34. Welke vorm van
feedback wordt
door studenten
het meest
gewaardeerd?
30,8%
68,7%
Waardering
feedback van
medestudenten Waardering
feedback van
docenten

35. Feedback van docenten wordt door studenten
meer gewaardeerd dan van peers.
Studenten:
• Geen grote meerwaarde peer feedback
• Bestempeld als ‘onbetrouwbaar’
• Waardering feedback werkveld en/of docent
Waardering online feedback door studenten:
• Docenten 68,7%
• Mede studenten 30,8%

36. Feedback van het werkveld wordt door
studenten en medewerkers gewaardeerd.
Tussentijdse feedback van het werkveld’ in top 3:
• Studenten ruim 80% in de top 3
• Medewerkers bijna driekwart
Feedback uit het werkveld maakt het leren voor
studenten authentieker (en leuker) en biedt een ander
perspectief.

37. Studenten geven de voorkeur aan
leermiddelen met een feedback component in
zich: zelfstudietoetsen en interactieve
oefeningen.
Onder studenten behoefte grootschalig aanbod
zelfstudietoetsen
Zelfstudietoetsen in top 3:
• Studenten 72,7%
• Medewerkers 59,3%
Interactieve oefeningen in top 3:
• Medewerkers 74,1%
• Studenten 59,3%

38. Behoefte aan een dashboard voor bepalen
van de studievoortgang is groot.
Studenten:
• Weergave studievoortgang.
• Behaalde en nog te behalen studiepunten
Medewerkers:
• Overzicht op studentniveau individueel
• SLB groepsinformatie
• Managementoverzichten
Dashboard top 3 flexibel toetsen:
• Studenten 45,4%
• Medewerkers 43,0%

39. Programma van eisenProgramma van eisen
• Rubrics voor feedback van werkveld of een peer
• Op eigen initiatief feedbackverzoeken indienen
• Feedback geven kan anoniem & creatief
• Peerfeedback waarderen (rating)
• Grootschalig aanbod van zelfstudietoetsen met feedback en
verwijzingen
• Dashboard met data visualisaties op verschillende niveau's

40. Toetsing

41. Toetsen dient niet alleen voor summatieve
doeleinden ingezet te worden. Toetsen als
onderdeel van het leerproces (assessment as
learning) is een belangrijke leerstrategie voor
Saxion studenten.

42. 23,7%
45,4%
48,6%
42,5%
46,1%
47,4%
43,0%
40,5%
26,0%
41,3%
Opleidingsoverstijgende opdrachten
Dashboard studievoortgang
Keuzemoment van toetsen
Zelfstudietoetsen
Vorm toets zelf bepalen
Gekozen kon
worden uit 9
aspecten
rondom flexible
toetsen.
Aspecten boven
de 40% zijn
weergegeven.
Studenten Medewerkers

43. Toetsomgeving als component van de digitale
leeromgeving wordt door studenten en
medewerkers minder belangrijk gevonden.
Functionaliteiten rondom inleveren en beoordelen van
opdrachten worden in de huidige DLO meeste gebruikt
Ongeveer 1/3 deel van zowel studenten (32,3%) als
medewerkers (27,0%) zet het in top 3 componenten DLO

44. Zelfstudietoetsen als leermiddel wordt door
zowel studenten als medewerkers
gewaardeerd.
Onder studenten behoefte grootschalig aanbod
zelfstudietoetsen
Zelfstudietoetsen in top 5:
• Studenten 72,7%
• Medewerkwers 59,3%
Bij de studenten ruim 20% op nr 1

45. Feedback van docenten wordt door studenten
meer gewaardeerd dan van peers.
Studenten:
• Geen grote meerwaarde peer feedback
• Bestempeld als ‘onbetrouwbaar’
• Waardering feedback werkveld en/of docent
Waardering online feedback door studenten:
• Docenten 68,7%
• Mede studenten 30,8%

46. Meerdere toetsmomenten per jaar is voor
zowel studenten als medewerkers wenselijk.
Meerdere toetsmomenten in het jaar voorkomt
studievertraging en stimuleert leren op eigen tempo.
Werkbaarheid voor docenten wordt echter in twijfel
getrokken.
Keuzemoment van toetsen in top 3:
• Bijna helft studenten (48,6%)
• Ruim 40% bij medewerkers

47. Behoefte aan een dashboard voor bepalen
van de studievoortgang is groot.
Dashboard top 3 flexibel toetsen:
• Studenten 45,4%
• Medewerkers 43,0%
Studenten:
• Weergave studievoortgang.
• Behaalde en nog te behalen studiepunten
Medewerkers:
• Overzicht op studentniveau individueel
• SLB groepsinformatie
• Managementoverzichten

48. Programma van eisenProgramma van eisen
• Eenvoudig (creatieve) opdrachten digitaal inleveren en beoordelen
• Grootschalig aanbod van zelfstudietoetsen met feedback en verwijzingen
• Rubrics voor feedback van werkveld of een peer ->adviserend
• Op eigen initiatief feedbackverzoeken indienen
• Ondersteunen in leren (en toetsen) op eigen tempo
• Flexibel leren facciliteren (bijv. Microcredentialing en op afstand leren &
toetsen)

49. Gebruiks-
vriendelijkheid

50. Gebruiksvriendelijkheid is een onderwerp dat binnen
Saxion de aandacht heeft. Toegankelijkheid van de
digitale leeromgeving voor alle gebruikers is een
belangrijk onderdeel hiervan. Maar niet alleen de digitale
leeromgeving dient toegankelijk te zijn. De
leermaterialen die via de digitale leeromgeving
aangeboden worden dienen aan diverse eisen te voldoen
om studenten met functiebeperkingen het studeren bij
Saxion mogelijk te maken.

51. Welke aspecten
t.a.v. de
gebruiksvriende-
lijkheid vinden
de respondenten
belangrijk met
het oog op de
toekomstige
leeromgeving?

52. Gebruiksvriendelijkheid wordt door studenten
en medewerkers als een belangrijk aspect van
de digitale leeromgeving (DLO) gezien.
Ruim 40% van de opmerkingen gemaakt door studenten
rondom de componenten van de DLO heeft betrekking op
de gebruiksvriendelijkheid. Bij medewerkers is dit ruim een
kwart (27,19%) van de opmerkingen.
Huidige leeromgeving:
• Niet gebruiksvriendelijkheid
• Niet intuïtief
• Functionaliteiten onbenut

53. DLO moet in eerste plaats intuïtief in gebruik
zijn.
Bijna de helft van de medewerkers heeft intuïtief gebruik als
aspect van gebruiksvriendelijkheid op de eerste plaats
staan.
Studenten geven aan dat veel materialen niet goed
vindbaar zijn in de huidige leeromgeving.
Intuïtief in gebruik is essentieel: Must-Have!

54. BYOD blijkt voor studenten en medewerkers
niet zo’n issue te zijn.
Flexibel leren – BYOD:
• Studenten 12,0%
• Medewerkers 20,7%
Bij het onderdeel toetsen is dit bij zowel studenten als
medewerkers 15%
Studenten: Informatie via mobiele telefoon toegankelijk
• Roosters
• Deadlines
• Inleverpunten
• Opdrachten

55. Studenten zien graag dat de verschillende
systemen met elkaar geïntegreerd worden.
Integratiewens
Single Sign On
Homescreen met verschillende blokken:
• (Toets)Rooster
Behaalde cijfers
• Laatste feedback/mededelingen/huiswerk
• Laatste mails
Single Sign On

56. Programma van eisenProgramma van eisen
• Intuïtief in gebruik en in bepaalde mate te personaliseren
• Eenvoudig (creatieve) opdrachten digitaal inleveren en beoordelen
• Onderwijsmaterialen duidelijk en goed vindbaar plaatsen
Een instellingsbrede basisstructuur kan hierin helpen.
• De leeromgeving moet "light-versie" kunnen weergeven op kleinere,
mobiele apparaten.
• Integratie van de belangrijkste applicaties: homescreen

57. Leermaterialen

58. In een digitale leeromgeving worden allerlei
leermaterialen aangeboden die het leerproces van de
studenten ondersteunen. Materialen door docenten of
collega’s zelf ontwikkeld, komen van de uitgever, of zijn
open educational resources (OER). Gratis leermaterialen
die onder bepaalde gebruikersvoorwaarden vrij
beschikbaar zijn voor (her)gebruik. Bij de inzet van
leermaterialen dient niet alleen naar de kwaliteit van
leermaterialen gekeken te worden maar ook naar de
wijze waarop ze ingezet worden. Uit onderzoek blijkt dat
studenten wegwijs gemaakt moet worden wanneer zij in
het leerproces de materialen het beste kunnen
gebruiken.

59. Welke digitale
leermaterialen
ondersteunen het
leerproces het
beste?
Interactieve
oefeningen
1
Kennisclips
2
Zelfstudietoetsen
3
Medewerkers
Zelfstudietoetsen
1
Interactieve
oefeningen
2
PowerPoint
3
Studenten

60. De voornaamste functie van de digitale
leeromgeving is ‘leermiddelenplatform’.
Studenten gaan voornamelijk naar de DLO voor content.
Ruim ¾ van zowel studenten als medewerkers heeft de
DLO als leermiddelenplatform in de top 3 staan.
Functionaliteiten rondom plaatsen van content worden in
de huidige DLO meeste gebruikt.

61. Leermiddelen in de huidige leeromgeving zijn
soms moeilijk vindbaar.
Meer uniformiteit in de inrichting van de leeromgeving
Vindbaarheid vergrote en flexibiliteit te stimuleren
Studenten:
• Leermiddelen moeilijk vindbaarheid en/of zichtbaar in
DLO

62. Zelfstudietoetsen als leermiddel wordt door
zowel studenten als medewerkers
gewaardeerd.
Onder studenten behoefte grootschalig aanbod
zelfstudietoetsen
Zelfstudietoetsen in top 5:
• Studenten 72,7%
• Medewerkwers 59,3%
Bij de studenten ruim 20% op nr 1

63. Programma van eisenProgramma van eisen
• Grootschalig aanbod van zelfstudietoetsen met feedback en verwijzingen
• Onderwijsmaterialen duidelijk en goed vindbaar plaatsen Een instellingsbre
de basisstructuur kan hierin helpen.
• Video eenvoudig integreren in de leeromgeving
• Interactieve oefeningen die studenten online kunnen uitvoeren

64. Fasen in het project
Learning Analytics
in BB, Consultatie
HO
Project start 2018
Saxion breed uitgezet
onder studenten en
medewerkers
Enquête
Verdiepend inzicht
enqueteresultaten,
voorbereiding scenario’s.
Sessies
Onderwijskundige
insteek voor bepalen
van programma van
eisen.
Programma van eisen
Personalia en
onderwijsscenario’s.
Scenario’s
Prioritering, SOM, totale
digitale landschap
2019
2
4
5
Enquête
Vooronderzoek
Sessies
Scenario’s
Programma van eisen

65. Resultaat

66. Wasstraat
Saxion
Onderwijs
Model
Ontwerp
Toekomstige
Leeromgeving

67. ICT&O
Niek Siero
Instructional Designer
n.b.siero@saxion.nl
Judith Zwerver-Bergman
Instructional Designer
j.zwerver@saxion.nl
http://Saxion.nl/icto