3. • Ang Kapanahunan ng mga Alamat, na dapat magsimula sa
lalong kauna-unahang panahon ng ating lahi. Ayon sa kanyang
maabot ng mga mananaliksik at magtapos sa paglipas ng
ikalawang pandarayuhan sa mga pulong ito ng mga Malay sa
pali-palibot ng taong 1300 A.D
• Ang Kapanahunan ng mga Epiko O Tulang-bayani, na
nagsisimula sa pali-palibot ng taong 1300 A.D., at nagtatapos
sa panahon ng pananakop ni Legazpi noong 1565 A.D
4. 1) Ang mga Ita – Alam nating ang mga unang nanirahan sa
ating mga pulo ay ang mga Negritong nakilala sa tawag na
ita, ayta, o agta, at kung minsa’y bulaga.
2) Ang mga Indonesyo – Ang pandarayuhan ng mga
indonesyo sa ating mga pulo ay may dalawang sapit. Ang
mga Indonesyo ay mg inanak ng isang lahing mongol na
nalahukan ng kaukaso.
5. 3.) Ang mga Mangugusi – Mula sa Fukien (tsina) ay nandayuhan
dito ang mga insik na lahing Hakka at tinawag na mga
“manggugusi” dahil sa inilalagay nila sa gusi ang bangkay ng
isang magulang o nunong namatay at ang gusi ay ibinabaon sa
looban.
4.) Mai-i (Mindoro) – Ang kauna-unahang pagkakabangit sa atin
sa kasaysayan ng tsina, ayon sa mga saliklik, ay nasa tala ng
pagkakarating sa Kanton ng isang bapor na Arabe na may
lulang kalakal na galing sa Mi-i (ngayo’y Mindoro).
6. 5.) Ang mga Bumbay – Ang mg pulo ng indonesya at ang ating
mga pulo ay malimit mabangit sa mga “kuwento ng diyataka”
at sa ilan sa mga epiko at tulang pasalaysay noong unang
panahon ng mga Budista sa India, mga ilang daang taon bago
ianak si Kristo, ngunit ang mga unang bumbay na nadayuhan sa
atin.
6.) Ang mga Arabe at Persa – Ang mga biyaherong Arabe ay
nandayuhan at nanirahan sa katimugan natin mula noong taong
890 A.D hanggang sa ika-12ng dantaon, A.D.
7. Ang panitikan noon ay saling-dila o lipat-dila, na ang nag-
iingat at pagpapahayag ay ang mga apo, na karaniwang puno
ng barangay o pinaka-pari ng kanilang relihiyon.
Ang relihiyon noon ay pagsamba sa Araw, pagsamba sa
punongkahoy, o anumang kalagayan ng kalikasan at ang lahat ng
mga kababalaghan ay gawa ng mga mabubuti at masasamang
hilagyo (spirit) na tinatawag nilang “anito”. Hanggang ngayon,
ang salitang anito ay ginagamit ng mga taga bundok at
malalayong nayon.
8. Ang panitikan noon, samakatuwid ay binubuo ng mga bulong na
pangmahiya (incantations), kuwentong bayan (folktale), at
alamat (legend). Ang karamihan ay salig sa pananampalataya
at pamahiin. May mga mananaliksik na nagsasabing ang mga
taong ito ay may ilang tulang pan-relihiyon.
9. Mga Bulong
• ay mga bulong ay ginagamit na pangkulam o pang-
ingkanto. Ang halimbawang sumusunod ay galing sa
mga Bagobo ng Mindanaw. Sinasabi ito ng nanakawan
ng bigas na naglalagay ng “bangat”(isang halong
pangkulam) sa isang tukil at ang tukil ay inilalagay
sa dating pinaglagyan ng bigas na nanakaw, saka
sinasabi ito:
10. “Nagnakaw ka ng bigas ko,
Umulwa sana ang mata mo,
Mamaga ang katawan mo,
Patayin ka ng mga anito.”
Sa kailukuhan, bago sila pumutol ng punongkahoy sa gubat o sa bundok ay may
bulong silang sinasabi na halos ganito ang nilalaman:
“Huwag magagalit, kaibigan,
Aming pinuputol lamang
Ang sa ami’y napag-utusan.”
Sa gitnang Luzon, sa kabikulan, at sa mga pulo ng kabisayaan, anuman ang gawin
sa kagubatan o kaparangan ay lagging inuunahan ng “tabi, tabi, nuno; di ko ito
maisubo.”
11. “Dagang Malaki, dagang maliit,
Ayto ang ngipin kong sira na’t pangit,
Sana ay bigyan mo ng bagong kapalit.”
Mga Alamat sa Pagkalikha ng Daigdig
• Ang panahong ito ay mayaman sa mga alamat sa pag-kakalikha sa
daigdig. Ang kaalaman ngayon ay pinulot ng mananaliksik sa saling-
dila ng matatanda at utang ang hindi pagkawala sa mga
misyonerong kastila, mga manunulat na olandes, amerikano at
europeo.
12. 1.) ANG PINAGMULAN NG SANSINUKOB
Ang alamat na ito ay laganap sa Mindanaw at
kabisayaan noong dumating ang mga kastila,
ngunit alamat na kabilang ang unang panahon ng
kasaysayan ng ating lahi.)
13. Ang Alamat ng Sansinukob
“Noon daw kauna-unahang panahon ay wala kudi ang langit at dagat lamang. Ang
bathala ng langit ay si Kaptan . Ang bathala ng dagat ay si Magwayen.
May isang anak na lalaki si Kaptan, na si Lihangin. Ang anak na babae ni
Magwayen ay si Lidagat. Pinagkasal ng dalwang bathala ang kanilang mga anak,
at sina Lihangin at Lidagat ay magkanak naman ng apat: sina Likalibutan,
Ladlaw, Libulan at Lisuga, pangnay na lalaki.
Nang lumaki ang mga bata, si Likalibutan ay naghangad na maging hari ng
sansinukob at itoy ipinagtapat nya kina Ladlaw at Libulan. Wala noon si Lisuga.
Sapagkat takot sina Ladlaw at Libulan kay Likalibutan at sumama sila rito sa
pagsalakay sa langit. Ginamit nila ang hangin sa sapilitang pagbubukas ng pinto ng
langit. Galit na galit si Kaptan. Inalpasan ni Kaptan ang mga kulog upang ihampas
sa mga manghihimagsik. Nang tamaan sina Libulan at Ladlaw ay nagging bilog
na parang bola, ngunit ang katawan ni Likalibutan ay nagkadurog-durog at
kumalat sa karagatan.
14. Ang Alamat ng Sansinukob
Nang magbalik si Lisuga ay hinanap niya ang kanyang mga kapatid.
Nagpunta siya sa langit. Pagkakita sa kanya ni Kaptan ay pinatamaan
siya agad ng isang kulog. Ang katawan ni Lisuga ay nahati at
lumagpak sa ibabaw ng pira-pirasong katawan ni Likalibutan.
Tinawag ni Kaptan si Magwayen at sinisi sa pagkapaghimagsik ng
mga anak, ngunit sinabi ni Magwayen na di niya alam ang nangyari
pagkat siyáy natutulog. Nanang lumipas ang galit ni Kaptan, sila ni
Magwayen ay napalit sa apat na apo. Kaya, pagkaraan ng maikling
panahon ay binuhay uli ni Kaptan ang mga pinarusahan. Si Ladlaw ay
naging araw, si Libulan ay nagging bulan (buwan). Si Likalibutan ay
tinubuan ng mga halaman at nagging sanlibutan. Ang kalahati ng
katawan ni Lisuga ay na]ging Silalal (lalaki) at ang kalahati ay
naging sibaybay (babae),- ang unang lalaki at babae sa daigdig.
15. 2.) ANG PINAGMULAN NG DAIGDIG
Ang alamat na ito ay katulad ng una, ngunit
sinasabi ng mga mananaliksik na sapagkat.
Mayroon ding ganito sa Borneo, Java, at
Sumatra, marahil ay dala ito ng mga
dayuhang indonesyo.
16. ANG PINAGMULAN NG DAIGDIG
Noon daw ng unang panahon ay wala kundi langit
dagat, at isang ibon lipad ng lipad sa pagitan ng langit at
dagat. Sa katagalan ng paglipad ay napagod ang ibon,
ngunit wala siyang madapuan upang makapaghinga.
Naisipan ng ibon na papagkagalitin ang langit at
dagat. Sa pagkakagalit ng dalawa, ang langit ay
naghuho ng maraming bato at lupa sa dagat ana sa
wakas, pagkatb natabunan, ang dagat ay tumahimik.
Ang ibon ay nagkaroon ng madadapuan.
17. 2.) ANG UNANG LALAKI AT BABAE
Ang alamat na ito ay karugtong ng
sinusundang alamat.
18. ANG UNANG LALAKI AT BABE
Sa pulong nabuo ng bato at lupang galling sa langit, ang piniling tahanan
ng ibon ay ang pulong kilala ngayon sa tawag na Panay. Sa pulong ito, angmga
halamang tumutubo ay nangaglalakihang kawayan. Sa isang tabi ng batisan ay
may dalawang kawayang lalong Malaki sa lahat, na ang kalakhan ay hindi
kayang mayakap ng isang tao.
Isang araw, habang ang ibon ay naliligo sa batis, ay isang tuktok
ang narinig. Nagulat ang ibon. Mayat maya ay tumuktok uli, at tila
galling sa loob ng isa sa malaking kawayan. Tuwing tutuktok ay
sinasagot ng ibon ng pagtuka sa kawayan. Sa wakas, katutuka ng ibon,
ang kawayan ay nabiyak, at lumabas ang isang tao. “Akoy Silalak”,
anang tao, at siya ang unang lalaki sa daigdig. Pagkaraan ng ilang
saglit ay may narinig naming uktok na galing sa isa pang malaking
kawayan ay isang tao ang lumabas. “Akoy sibaybay,”aniya, at siya ang
unang babae sa daigdig.
19. 4.) ANG PINAGMULAN NG ARAW AT GABI
Noon daw unang panahon ay panay na liwanag; walang dilim, sapagkat
noon ay magkaisang palad si Adlaw at si Bulan. Kaya noon ay walang gabii,
panay na araw. Ang adalawa ay nagkaanak ng marami... Maraming...marami.
Ang kanilang mga anak ay mga tala at bituin at nagsilagay rin sa langit na
tulad ng kanilang mga magulang. Kaya, ang daigdig ay lalong nagliwanag.
Ngunit minsan, ang mga bituin, sa kalikutan, ay nakagalitan ng kanilang
amang si adlaw. Si bulan ay nagkaroon ng sama ng loob, hanggang sa
nagkagalit tuloy ang mag asawa. Sa wakas, sapagkat hindi magkasundo, sila
ay naghiwalay.
20. Ang mga bituim at tala ay pinapamili kung kanino sasama, Pinili nila ang
kanilang ina, na hindi nagpaparusa.
naghiwalay si Adlaw at Bulan, at kasama ni Bulan ang tala at bituin. Kapag
araw ay sumisikat si Adlaw, ngunit kapag nakita niyang papalapit si Bulan,
siyaý umaalis at pinababayaang si Bulan ay siyang magbigay naman ng
linawanag. Kaya ngayon ay mayroon tayong araw na maliwanag at gabing
madilim. Kapag ang gabi ay madilim na madilim, marahil ay abalang-abala si
Bulan sa pag –aalaga sa kanyang mga tala at bituing may sakit.
21. KALIGIRANG PANGKASAYSAYANG UKOL SA KAPANAHUNAN NG
MGA EPIKO
Bagmat mahirap nating matiyak kung ang impluwensya
ng mga pangyayari sa kapanahunan ng mga Alamat ay
natitira pa o hindi ay maari naman nating mahulaan na,
sapagkat ang takbo ng pamumuhay noong araw ay
hindi mabilis katulad ngayon. Ang pagbabago ay
nagmula sa mga bagong dayuhan naglakbay at
nanirahan dito.
22. 1. ANG MGA MALAY
ang pandarayuhan ng mga malay ay nangyari sa tatlong sapit o
lakbayan. Ang mga unang Malay ng unang sapit ay mga
“mamumugot”(head-hunters) at naparito sa pagitan ng taong 200
bago ipanganak si Kristo at ng taong 100 A.D ang mga inanak ng
mga ito ay ang mga igurot, bontok, tinggiyan, atb. Na karamihang
naninirahan sa bundok.
23. 2. IMPLUWENSYA NG KAMBODYA
ang pandarayuhan ng mga malay ay nangyari sa tatlong sapit o
lakbayan. Sa matandang tradisyon at talaalamatan ng Palawan at
Mindoro at ilang pulo sa kapuluan ng Sulu ay may mga tiyak na
katangian ng mga alamat kambodya (indo-tsina). Sa Sulu ay may
mga alamat na bumabangit sa bayaning “Orang Dampuan”, bayaning
Siames noong unang panahon.
24. 3. ANG KAHARIAN NG MADYAPAHIT
Sa kalagitnaan ng dantaon 14 A.D., ang ating kapuluan ay sinakop ng
makapangyarihang imperyo ni Madyapahit sa Diyawa (java). Sa loob
ng panahongito, ang mga niyaherong pinahintulutan ni Madyapahit
na magdala at mamili ng mga kalakal ditto ay mga taga indo-tsina,
lalo na ang mga manlalakbay na galling sa Tsampa, Kambodya, Siam
Annam, at Tongkin.
25. 4. ANG PANANAKOP NG MGA INTSIK
Ang kapangyarihan ni Madyapahit ay bumagsak noong ika-15ng
dantaon at napalitan ng pamamayani ng Intsik na sumkop sa buong
Malaysia at Timog-Silangang.
Ayon sa mga pilologo, ang lu-song ay salitang Intsik noong araw na
ang kahuluga’y “south of the storm belt”at ang sung-song na alam
nating ang kahuluga’y Tsina, noon ay “north of the storm belt”.
Kung ito’y totoo, mapag-salinlanganan ang paliwanag na ang
salitang luson ay galling sa lusong na bayuhan.
26. 5. ANG KAHARIAN NG MALACCA
Ang makapangyarihang kaharian na pumalit ay ang imperno ng
Malacca, na mula sa Borneo, ay sumakop sa mga pulo sa timog nating
hanggang Luson, sa palibot ng mga lawa ng lanaw, bumbon (taal), at
Bai (laguna). Ang mga pinuno ng kahariang ito ay nagpalaganap ng
mahometanismo. (Ito marahil ang pinanggalingan ng ugaling-salita ng
mga taga batangas at laguna na “al-la naman!”.
