BIMS1023 Aqidah Islam Bahagian 3

1. B I M S 1 0 2 3
A Q I D A H
I S L A M
O L E H : K A P T E N D R . M O H D A D I B B I N A B D
M U I N
P E N S Y A R A H K A N A N
P U S A T P E N G A J I A N P E R N I A G A A N I S L A M
( I B S ) , U U M
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 1

2. TOKOH-TOKOH ILMU
TAUHID
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 2

3. ABU HASSAN AL-ASY’ARI (260-324 H)
 Nama penuh Ali bin Ismail bin Ishak dari keturunan Musa al-Asy’ari.
 Lahir di Basrah tahun 260 H.
 Abu Hassan terkenal sebagai murid yang paling berkebolehan
dalam pelajaran berbanding rakan-rakan sepelajaran dengannya.
 Seorang yang petah bercakap dan dapat mematahkan hujah-hujah
lawan dengan cekap.
 Kebolehannya dalam ilmu kalam melebihi daripada ilmu-ilmu lain.
 Beliau belajar ilmu kalam dengan Abu Hassan al-Jabbaei seorang
yang bermazhab Muktazilah yang setia.
 Akan tetapi beliau keluar meninggalkan mazhab itu dan mengikut
mazhab Alhi Salaf dan mengistiharkan dirinya bermazhab Ahli
Sunnah wal-Jamaah (ASWJ).
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 3

4. SAMB….
 Pembaharuan Abu Hassan al-Asy’ari dalam mazhab ASWJ ialah
menggunakan hujah akal dalam perbahasannya dan membentangkan
pendapatnya dalam ilmu kalam (iaitu suatu memudahkan fahaman orang-
orang yang belajar falsafah di samping penggabungan ayat al-Qur’an dan
hadis.
 Beliau banyak mengarang buku dan menolak fahaman sesat kaum Mulhid
(atheis), Brahman, Majusi dan lainlain.
 Beliau kemukakan fikiran dan hujah tanpa menyentuh asas-asas aqidah
dan tidak pula menggunakan ayat-ayat al-Qur’an dan hadis secara
langsung. Sebab itu ramai ulamak tidak setuju dengan pendapatnya,
walaubagaimanapun mazhab ASWJ terus berkembang dan beliau
dianggap tokoh ilmu tauhid yang terkemuka.
 Dengan pengaruh beliaulah fahaman Muktazilah, Qadariyah dan
Jabariyah serta lain-lain mazhab beransur lemah dan terus lenyap.
 Beliau meninggal di Baghdad pada tahun 324 H bersamaan 935 Masihi.
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 4

5. ABU MANSUR AL-MATURIDI (333 H)
 Nama penuh Muhammad bin Mahmud al-Maturidi.
 Dilahirkan di suatu tempat Bernama “Maturidi” dalam daerah Samarkand.
 Seorang ilmu kalam yang terkemuka dan hidup semasa dengan Abu
Hassan al-Asy’ari. Mempunyai pandangan yang tersendiri dan terkenal
dengan nama Mazhab Maturidi.
 Beliau mempelajari ilmu fekah dan ilmu kalam dengan seorang gurunya
yang bermazhab Hanafi Bernama Nasr bin Yahya al-Balkhi (meninggal
268 H).
 Beberapa kali ke Iraq dan Basrah untuk berbincang mengenai aqidah
yang telah diperbincangkan dengan hebat oleh Mazhab Muktazilah, al-
Asy’ariah dan ahli-ahli fekah. Beliau lebih berat menyebelahi Muktazilah
berbanding Asy’ari.
 Sedangkan Abu Hassan al-Asy’ari telah mengambil jalan tengah antara
Muktazilah dengan ahli fekah dan ahli hadis. Sebagai contoh masalah
“perbuatan Allah” pendapat Maturidi adalah berbeza dengan apa yang
difahamkan oleh Muktazilah dan al-Asy’ari,
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 5

6. SAMB…
 Mazhab al-Asy’ari berpendapat bahawa perbuatan Allah tidak
mempunyai sebab-sebab tertentu kerana segala perbuatannya itu
tidak disoal hanya perbuatan hamba sahaja yang akan disoal di
akhirat kelak.
 Muktazilah berpendapat Allah wajib membuat sesuatu yang baik dan
lenbih baik.
 Maturidi pula berpendapat bahawa Allah itu suci daripada membuat
perkara yang sia-sia dan segala perbuatanNya itu mengandungi
hikmat dan sebab-sebab tertentu kerana Allah itu Maha Bijaksana
tetapi kehendakNya tidak dipaksa kerana Allah itu mempunyai
kemahuan sendiri dan bebas melakukan sesuatu yang ia kehendaki.
 Tegasnya aliran Maturidi adalah lebih rapat dan lebih dekat kepada
fahaman Muktazilah daripada fahaman ahli fekah dan ahli hadis.
 Abu Mansur al-Maturidi meninggal dunia dalam tahun 333 H.
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 6

7. HASSAN AL-BASRI (23 – 110 H)
 Nama penuh Hassan bin Basyir iaitu bekas hamba kepada Zzaid bin Thabit.
 Lahir pada tahun 23 H dan banyak meriwayatkan hadis dari sahabat dan Tabi’e yang ramai.
 Seorang yang fakih (alim) dan mempunyai pengetahuan yang tinggi serta fasih bercakap.
 Imam Anas bin Malik pernah berkata: “Tanyalah kepada Hassan kerana dia banyak ingat dan kami
tidak ingat”.
 Seorang yang berani dan tidak takut untuk mengeluarkan pendapat.
 Pernah ditanya tentang pelantikan Yazid bin Muawiyah sebagai khalifah, tetapi beliau tidak
mengakuinya sebagai seorang yang benar, sedangkan orang lain tidak berani bersuara.
 Beliau seorang yang warak dan bertakwa hingga orang-orang sufi menganggap beliau sebagai ahli
sufi.
 Beliau tidak pernah melibatkan dirinya dalam perkara siasah di zamannya dan beliau telah dilantik
menjadi kadi di Basrah oleh Khalifah Umar bin Abdul Aziz tetapi kemudiannya beliau meminta untuk
berhenti.
 Ramai para ulama telah mengambil kata-kata dan petua daripada Imam Hassan Basri dan telah
memngumpulkannya dalam tujuh (7) buah buku yang tebal.
 Beliau meninggal di Basrah tahun 110 H.
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 7

8. RUJUKAN
• Abdul Aziz Omar Ahmad. (2009). Asas Akidah Islam. Kota Bharu: Pustaka
Aman Press Sdn Bhd.
BIMS1023 AQIDAH ISLAM - BAHAGIAN 3 8