Bengkel Pengurusan Pusat Sumber Masjid Siri 1

1. PENGORGANISASIAN
BAHAN
DAN
PENYUSUNAN
Oleh :
Hendon Abdullah
Pustakwan Katalog
Perpustakaan Tun Seri Lanang, UKM
1

2. Definisi Pengkatalogan
(i)
 Katalog merupakan set rekod-rekod mengenai
bahan maklumat buku& bukan buku), yang
tersusun/ teratur dan mewakili koleksi bahan
maklumat sesebuah pusat sumber/
perpustakaan.
 Koleksi boleh mengandungi pelbagai bentuk
bahan seperti buku, bahan bersiri, peta, bahan
3-dimensi, rakaman bunyian, bahan lukisan, dll
 Proses menyediakan rekod katalog ini
dipanggil PENGKATALOGAN
2

3. Definisi Pengkatalogan (ii)
Penyediaan maklumat bibliografik untuk
membuat rekod katalog
Contoh maklumat bibliografik:
butiran tentang nama pengarang,
judul, tempat terbit, penerbit dan
tarikh terbit serta huraian fizikal
bahan berkenaan.
3

4. Pengkatalogan
Menggunakan peralatan pengkatalogan,
yang berasaskan peraturan dan
standard/ piawaian antarabangsa;
4

5. Pengkatalogan :Contoh peralatan
AACR2R: Anglo-American Cataloguing Rules, 2nd ed.
(Revised ed.)
LCSH: Library of Congress Subject Headings
(Senarai Tajuk Perkara Libr. of Congress)
DDC22 : Dewey Decimal Classification, 22nd ed.
(Skim Pengkelasan Perpuluhan D ewey)
LCC : Library of Congress Classification (Skim
Pengkelasan Library of Congress)
5

6. Pengkatalogan
Melibatkan semua aktiviti iaitu
mengorganisasi maklumat, dan
penetapan bentuk tajuk-tajuk entri.
6

7. Mengapa perlu katalog ??
• Untuk membantu dalam pemilihan
bahan di Pusat Sumber:





penanggungjawab/pengarang
Judul
format fizikal
kandungan/topik/subjek
edisi
7

8. Mengapa perlu katalog ??
Untuk membolehkan pengguna mencari dan
mendapatkan kembali bahan maklumat dalam
pelbagai bentuk dengan
mudah dan tepat
Untuk memberi panduan kepada pengguna
tentang sistem penyusunan maklumat di
perpustakaan
8

9. Mengapa perlu katalog ??
 Untuk menunjukkan samada perpustakaan
mempunyai sesuatu bahan maklumat, dan
sekiranya ada, di mana lokasi bahan
tersebut di perpustakaan
9

10. Komponen Katalog
Perpustakaan
Terdapat 4 komponen:
 Entri Utama (Heading)
Keterangan (Deskripsi)
Jejakan (Tracing)
Nombor Panggilan/Lokasi
10

11. Entri Utama/Heading
Berfungsi sebagai punca akses utama
kepada sesuatu bahan maklumat
Dibina dengan mengambil dari nama
orang perseorangan, nama institusi,
badan bergabung atau judul bahan
Dibentuk dengan format yang
konsisten, oleh itu perlu merujuk
AACR2
11

12. Panduan Menentukan Entri
Utama & Entri Tambahan
PERNYATAAN
PENANGGUNGJAWAB
ENTRI UTAMA
(Main entry)
ENTRI TAMBAHAN
(Tracing)
Seorang pengarang
Pengarang
Perkara
Judul
Siri ( jika ada)
Tidak lebih tiga orang
pengarang
Pengarang pertama
Perkara
• Pengarang kedua
• Pengarang ketiga
• Judul
• Siri ( jika ada )
Bahan adalah secara
langsung berkaitan badan
bergabung
Nama badan bergabung
• Perkara
• Judul
• Siri ( jika ada )
12

13. Panduan Menentukan Entri
Utama & Entri Tambahan
PERNYATAAN
PENANGGUNGJAWAB
ENTRI UTAMA
ENTRI TAMBAHAN
Pengarang lebih
daripada
tiga orang ( et al.)
Judul
Perkara
• Pengarang pertama
sahaja
• Siri ( jika ada )
Tidak ada
penanggungjawab
Judul
Perkara
• Siri ( jika ada)
Hasil sesuatu
persidangan tetapi
nama persidangan
tidak jelas
Judul
• Perkara
• Nama badan
bergabung
• Siri (jika ada)
13

14. Proses Penyediaan Katalog
Pengkatalogan Deskriptif
Menyediakan maklumat tentang ciri-ciri
fizikal sesuatu bahan serta maklumat
penanggungjawab bahan
Contoh: maklumat judul, kenyataan
penanggungjawab, penerbitan,saiz, jumlah
mukasurat dll
14

15. 8 Kawasan Deskripsi
1. Judul dan kenyataan penanggungjawab
Judul sebenar termasuk judul pilihan jika ada
Judul selari/judul lain jika ada
Kenyataan penanggungjawab
2. Kawasan Kenyataan Edisi
Kenyataan edisi (Nama, nombor atau keduaduanya sekali)
Kenyataan penanggungjawab berhubung
edisi (tetapi bukan pada semua edisi)
15

16. 8 Kawasan Deskripsi
3. Maklumat Perincian Khusus Bahan
Untuk bahan kartografi : contoh maklumat
skala
Untuk terbitan bersiri contoh maklumat
nombor atau susunan kronologi (1967)atau
berabjad (No. 1)
4. Kawasan Penerbitan, pengedaran dll
Tempat penerbitan, pengedaran dll
Nama penerbit, pengedar dll
Tarikh/tahun penerbitan, pengedaran dll
16

17. 8 Kawasan Deskripsi
5. Kawasan Deskripsi Huraian Fizikal
Keluasan bahan (jumlah muka surat, jilid)
Butiran fizikal lain ( ilustrasi, had laju
permainan dll)
Bahan iringan ( panduan guru, peta, kaset)
6. Kenyataan siri
Judul siri yang sebenar, judul selari
Kenyataan penanggungjawab berhubung siri
No ISSN
Penomboran dalam siri, subsiri, siri kedua dll
17

18. 8 Kawasan Deskripsi
7. Nota
Maklumat lain yang diperlukan, tetapi tidak
dapat dimasukkan dalam kawasan rekod
Tiap-tiap catatan perlu dibuat dalam
perenggan berasingan
8. Kawasan Nombor Standard & syaratsyarat Perolehan
ISBN/ISSN
Judul penting terbitan bersiri
Syarat-syarat perolehan : harga bahan
18

19. Jejakan
Satu kawasan dalam rekod katalog
untuk merekodkan punca akses
tambahan agar pengguna dapat
menjejaki bahan maklumat yang
diperlukan.
19

20. Nombor panggilan
Nombor lokasi kedudukan sesuatu
bahan maklumat dalam koleksi
perpustakaan
Dibentuk dengan berasaskan nombor
pengkelasan dan nombor buku
20

21. Komponen Katalog
NO PANGGILAN
DS597.2.A639 1992
PENANGGUNGJAWA
B
Abu Hussin Ahmad.
JUDUL
Menuju wawasan 2020/ Abu Hussin
Ahmad.
EDISI
Ed. 2.
PENERBIT
Kuala Lumpur: Gedung Ilmu, 1992
DESKRIPSI FIZIKAL
225 p. ; 22 cm.
ISBN
9822986024 : RM10.00
NOTA
In Malay
“Lampiran ucapan Y.AB. Dato’ Seri
Dr. Mahathir Mohamad, Perdana
Menteri Malaysia.
TAJUK PERKARA
1. Malaysia - Politics and
government.
2. Malaysia – Social conditions.
No.
panggilan/No.
Lokasi
Entri Utama
Deskripsi
Jejakan
(Tracing)
21

22. Rekod Katalog (Komponen)
22

23. Kaedah Menghasilkan Rekod
Katalog
 Pengkatalogan Asal (Original Cataloging)
Proses pendeskripsian bahan iaitu kenalpasti
8 kawasan deskripsi
Penetapan punca akses iaitu tentukan entri
utama atau entri tambahan
Penetapan tajuk perkara
Pemberian nombor pengkelasan dan nombor
panggilan bahan
23

24. Sumber Maklumat Utama
 Pengkatalog perlu rujuk sumber maklumat
utama untuk mendapatkan data-data
bibliografik
Jenis Bahan
Sumber Maklumat Utama
Bahan kartografik
Bahan kartografik itu sendiri
Bekasan
Rakaman bunyi
Disk dan labelnya
Buku
Muka surat judul (title page)
Belakang muka surat judul (Verso title page)
Tape
Kaset dan labelnya
24

25. Kaedah Menghasilkan Rekod
Katalog
Pengkatalogan penyalinan (Copy
Cataloging)
Menyalin rekod katalog dari sumbersumber yant telah disediakan oleh
perpustakaan lain
Contoh : CIP
25

26. Proses Penyediaan Katalog
Meliputi …
Pengkatalogan Deskriptif;
Pengkatalogan perkara
Pengkelasan
26

27. Proses Penyediaan Katalog
Pengkatalogan Perkara
Memberi maklumat tentang subjek atau
kandungan intelektual sesuatu bahan
maklumat
Pengkatalog perlu kenalpasti subjek/tajuk
perkara yang terkandung dalam bahan
yang dikatalog
Perlu keseragaman justeru perlu merujuk
alat kawalan istilah seperti LCSH
27

28. Proses Penyediaan Katalog
Pengkelasan
Proses menetapkan kelas atau kumpulan
sesuatu bahan
Dibuat berdasarkan subjek bahan tersebut
Bahan yang telah ditetapkan kelasnya akan
diberikan kod/notasi
Pemberian kod berdasarkan skim-skim
pengkelasan yang diiktiraf seperti LCC, DDC
atau UDC
Untuk keseragaman perlu berpandukan alat
pengkatalogan seperti AACR2, LCSH dan
LCC/DDC
28

29. 29

30. Panduan Penentuan Nama
Pengarang
Nama orang
Nama Sebenar
Direkodkan kepada
Barat
Timothy Dalton
Dalton, Timothy
Melayu
Shamsuddin Ibrahim
Shamsuddin Ibrahim (tanpa bin)
Cina
Goh En An
Goh, En An
Cina (Kristian)
Brigitte Lin Ching Hsia
Lin, Brigitte Ching Hsia
India
M. Kumaresan
Kumaresan M.
Jika orang Sikh
Atma Singh
Atma Singh
India (Kristian)
Steven Raj
Raj, Steven
Orang Asli
Kanang Anak Langkau
Kanang Anak Langkau
Arab
Ali ibn al-Hasan ibn Asakir
Ibn Asakir, Ali ibn al-Hasan
30

31. Jenis-Jenis Katalog
Katalog Buku [Book catalogue]
Katalog Kad [Card catalogue‟]: Saiz 3 x 5 in.
Katalog bentuk Mikro [Microform catalogue‟]
Katalog Atas Talian/Automasi(Katalog
Berkomputer) [Online catalogue‟]
31

32. Katalog Atas Talian (Opac)
Juga dikenali sebagai Katalog Umum Atas
Talian atau OPAC(‘Online Public Access
Catalogue’)
Boleh diakses melalui internet
Katalog yang mengandungi butiran bibliografik
untuk paparan di komputer dan disimpan dalam
memori komputer atau cakera CD-Rom.
Menggunakan struktur MARC untuk reka
bentuk dan pengekodan rekod katalog
32

33. MARC
 Akronim untuk Machine Readable Catalog
 Hasil kerja pengkatalogan disimpan dalam bentuk
yang mampu dibaca /diproses oleh komputer
 Data-data di dalam rekod katalog dikod untuk
kegunaan komputer
 Proses Pengekodan dapat mengasingkan
bahagian tertentu maklumat bahan
 Melalui pengasingan, arahan dapat diberikan
kepada sistem komputer untuk menentukan
bagaimana setiap daripada bahagian maklumat
dapat dipaparkan di layar komputer
33

34. Rekod Katalog (Format OPAC)
34

35. Beberapa Contoh Katalog Awam
Atas Talian
35

36. Katalog Awam Atas Talian
Melalui Perisian Terbuka
Perisian Sumber Terbuka” adalah perisian
yang boleh diperolehi dalam bentuk sumber
kod (source code).
Orang ramai boleh mengubah kod perisian
mengikut kehendak masing-masing, tanpa
perlu meminta kebenaran daripada pemaju
(developer) asal perisian tersebut.
Perisian sumber terbuka ini boleh didapati dan
dimuat turun daripada Internet.
36

37. Cth:http://ptsl-jcp.ukm.my/libvc
37

38. Contoh Input Data Bahan (Buku)
dalam Sistem OpenBiblio
Title
The RDA primer
Remainder of Title
: a guide for the occasional cataloger
Statement of responsibility, etc.
Hart, Amy
Personal name
Topical term or geographic name as entry
element
Descriptive cataloging –Standards
Edition statement
2nd ed.
International Standard Book Number
9781586833480
Library of Congress Call Number
(classification number)
Z694.15.R47H347
Dewey Decimal Classification Number
-
Place of Publication,distribution,etc.
Santa Barbara, Calif.
Name of publisher,distributor, etc.
Linworth
Date of publication, distribution, etc.
2010
38

39. Contoh Deskripsi Bahan
Summary, etc. note:
Physical description (extent)
xiii, 89 p.
Physical description (other physical details)
ill.
Physical description (dimensions)
24 cm.
Physical description (Accompanying
material)
1 CD-ROM
Terms of availability
Purchase price
RM127.60
39

40. Sekianlah....
Jom buat Amali pula........
40