Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan na ginagamit araw-araw. Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnayan na bantas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ang wika ng mga batang kalye ay tulad ng paru-parong palipad-lipad, palipat-lipat at dapo nang dapo kung saan-saan na nagiging dahilan ng paglago ng halamang kanyang dinadapuan ---- ang pamumukadkad ng bulaklak. Sa pagpapalipat-lipat nito, lumalawak ang kaisipan sa pakikipagtalastasan.
Ganito namin ihambing ang wika ng mga batang kalye sa mga paru-paro dahil sa “humapon” ito kung saan-saan na katulad rin ng wika na madadagdagan ang iyong kaalaman sa pakikipagtalastasan.
Ang pananaliksik na ito ay bunga ng isang maingat at maayos na pag-aaral at pagsisiyasat tungkol sa isang paksa. Bunga ito ng kakayahan ng mga mag-aaral sa pagtuklas ng ilang mahahalagang bagay na nais mabatid. Layunin ng pag-aaral na ito na malaman at kumalap ng mas maraming datos at impormasyon tungkol sa wika ng mga batang kalye. Nais naming saliksikin at tuklasin ang paraan ng kanilang pakikipagtalastasan gamit ang kanilang wikang nakasanayan. Ito ang magiging lunsaran upang maipakita ang matibay na hiblang nakaangkla sa wikang sinasalita ng mga batang kalye.
Kahulugan ng Komunikasyon.
Katuturan at Kahalagahan ng Komunikasyon.
Transaksyunal na proseso ng Komunikasyon.
Mga mabisang panuntunan ng komunikasyon.
Komponents ng komunikasyon.
Uri ng komunikasyon.
Mga antas ng komunikasyon.
Modelo at proseso ng komunikasyon.
Kahulugan ng Komunikasyon.
Katuturan at Kahalagahan ng Komunikasyon.
Transaksyunal na proseso ng Komunikasyon.
Mga mabisang panuntunan ng komunikasyon.
Komponents ng komunikasyon.
Uri ng komunikasyon.
Mga antas ng komunikasyon.
Modelo at proseso ng komunikasyon.
MORPOLOHIYA NG WIKANG AYANGAN: ISANG PAGAARALAJHSSR Journal
ABSTRAK: Ang pag-aaral na ito ay naglalayong mailahad ang palabuuan na sumasaklawsa anyongmorpema
ng wikang Ayangan ng Mayoyao, Ifugao. Ang pananaliksik na ito ay gumamit ng deskriptibongkwalitatibong
disenyo ng pananaliksik kayat ito ay gumamit ng di-binalangkas na pakikipanayamsamgatagatugon na tagalower bahelna ng nasabing lugar. Natuklasan sa pag-aaral na mayroong morpemangsalitang-ugat, morpemang
panlapi, at malimit na morpemang ponema ang wikang Ayangan. May mga salitang- ugat sa wikang Ayangan
na ang salin sa wikang Filipino ay hindi nag-anyong salitang-ugat. May mga salitarinna ang bilang ng pantig ng
salitang-ugat sa wikang Ayangan ay hindi pareho sa bilang ng pantig ng salitang- ugat sa wikang Filipino at ito
ay bise bersa. May mga panlapi sa wikang Ayangan na tinumbasan ngmgapanlapi sa wikang Filipino. Ang mga
panlapi na ginamit sa paglalapi sa mga salitang-ugat para magingmakauri at makangalan na mga salita sa
wikang Ayangan ay pareho na ginamit sa paglalapi sa mga salitang- ugat sa wikang Filipino bilang tumbas ng
mga salita sa wikang Ayangan. Ang paglalaping ginawa sa makauri at makangalan sa wikang Ayangan ay
pareho sa wikang Filipino. Natuklasan din na ang panlaping [in] at [um]ay nagkakaiba ng pusisyon sa mga salita
sa hanay ng makadiwa. Natuklasan din sa pag-aaral na ito na walangsalita sa wikang Ayangan ang may
laguhang paglalapi. Natuklasan din na ang indigenous accent symbol ( ' ) aykumakatawan bilang [ko] at ang
ponemang /m/ naman ay kumakatawan bilang [mo] sa morpemang ponemangwikang Ayangan.
Susing-salita: palabuuan, morpema, wikang Ayangan, lower bahelna, wikang Filipino
Isang pag-aaral at pag-iimbestiga sa mga Leksikong Pambaryo. Ang kritikal na papel na ito ay maaaring niyong magamit upang mapalawak ninyo ang inyong kaalaman batay sa Leksikong Pambaryo na magagamit ninyo sa inyong mga pananaliksik. Salamat po sa aming guro na si Ginoong Richard P. Moral sa kanyang gabay at pagtuturo ng Komunikasyo at Pananaliksik sa paraang maiintindihan namin at sa masayang paraan.
BALBAL SA KADALANAN: Isang pagtuklas sa sosyo-heograpikal na Wika ng mga Batang Kalye
1. Republic of the Philippines
Department of Education
Region XII
City Schools Division of Koronadal
KORONADAL NATIONAL COMPREHENSIVE HIGH SCHOOL - SENIOR HIGH SCHOOL
City of Koronadal
BALBAL SA KADALANAN: Isang pagtuklas sa sosyo-heograpikal na
Wika ng mga Batang Kalye
Ipinasa nina:
Tador, Tata
Buenafe, Stephannie
Tolentino, Sheena
October 2019
2. I. Pagtanaw sa kasaysayang pinagmulan ng wika ng mga batang kalye
Ang wika ay isang bahagi ng pakikipagtalastasan na ginagamit araw-araw.
Kalipunan ito ng mga simbolo, tunog, at mga kaugnayan na bantas upang
maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan. Ang wika ng mga batang kalye ay tulad ng
paru-parong palipad-lipad, palipat-lipat at dapo nang dapo kung saan-saan na
nagiging dahilan ng paglago ng halamang kanyang dinadapuan ---- ang
pamumukadkad ng bulaklak. Sa pagpapalipat-lipat nito, lumalawak ang kaisipan sa
pakikipagtalastasan.
Ganito namin ihambing ang wika ng mga batang kalye sa mga paru-paro dahil sa
“humapon” ito kung saan-saan na katulad rin ng wika na madadagdagan ang iyong
kaalaman sa pakikipagtalastasan.
Ang pananaliksik na ito ay bunga ng isang maingat at maayos na pag-aaral at
pagsisiyasat tungkol sa isang paksa. Bunga ito ng kakayahan ng mga mag-aaral sa
pagtuklas ng ilang mahahalagang bagay na nais mabatid. Layunin ng pag-aaral na ito
na malaman at kumalap ng mas maraming datos at impormasyon tungkol sa wika ng
mga batang kalye. Nais naming saliksikin at tuklasin ang paraan ng kanilang
pakikipagtalastasan gamit ang kanilang wikang nakasanayan. Ito ang magiging
lunsaran upang maipakita ang matibay na hiblang nakaangkla sa wikang sinasalita ng
mga batang kalye.
II. Kahulugan ng batang kalye ayon sa iba’t ibang organisasyon o lente
Ang salitang “mga batang kalye” ay ginagamit upang sumangguni sa mga batang
nagtatrabaho at/o natutulog sa mga lansangan. Ganyan, ang mga bata ay maaari o
3. hindi kinakailangang maging sapat na pamamahala o direksyon ng mga
responsableng may edad at isama ang dalawang magkakasamang kategorya na
tinutukoy ng UNICEF bilang mga “sa kalye” at yaong “sa kalye” (Agnelli, op. cit., p.
34). Kinilala ng iba pang mga mananaliksik ang dalawang kategorya na ito sa gitna ng
iba’t ibang populasyon ng mga batang kalye (e.g. Dube et. al, 1996, Ennew, 1986;
Schard et al., 1986; Richter, 1988). Ang mga “bata sa kalye” ay walang tirahan o mga
batang nakatira at natutulog sa mga lansangan sa mga lungsod o bayan. Ang mga ito
ay ganap na sa kanilang sarili, nakatira sa iba pang mga batang kalye o walang-
bahay na mga taong nasa kalye. Sa kabilang banda, ang “mga bata sa kalye” ay
kumikita at nakakauwi na ng gabi.
Ayon sa Stairway Foundation (2007), ang mga “bata sa lansangan” ay halos 75%
ng batang lansangan sa Pilipinas. Sila ang mga bata na nagtatrabaho sa kalye ngunit
hindi sila dito nakatira, sapagkat sila ay mayroong sariling mga bahay na inuuwian.
Ang iba sa kanila ay patuloy na nag-aaral habang nagtatrabaho. Ang mga “bata ng
lansangan” naman ay ang mga musmos na itinuturing ang lansangan na kanilang
tirahan. Sila ay halos 25 hanggang 30% batang lansangan. Ang iba rin ay mayroon
pang mga pamilya ngunit halos hindi na ito magkapagkita. Ang huli ay ang mga
“batang naulila ng tuluyan”. Sila ang mga bata na wala ng kilalang kapamilya.
Umaasa na lamang ito sa sariling kakayahan upang mabuhay. Umaabot ng halos 5
hanggang 10% ang binubuo nila sa mga batang lansangan sa PIlipinas. (created
2008: http//www.stairwayfoundation.org).
Ayon sa DSWD (2010), ang mga batang kalye ay mga bata na nakatira o
nagtatrabaho sa mga lansangan, gumagastos ng isang malaking halaga ng oras
habang nakikibahagi sa iba’t ibang trabaho, mayroon o wala mang pangangalaga at
proteksyon mula sa mga responsableng matatanda. Sa edad mula 6 hanggang 18
4. taong gulang, ang mga bata ay nasa sidewalk na at desperado at nagtatangkang
magkatrabaho para sa anumang halaga ng pera na maari nilang kikitain para sa
kaligtasan ng kanilang buhay. Samakatuwid, tatlong pangkalahatang mga kategorya
ay frequently na ginagamit upang kilalanin ang mga ito.
III. Mga kalagayang pangwika ng mga batang kalye
Ang kalagayang pangwika ng mga batang kalye ay buhay, dinamiko at patuloy na
nagbabago kaalinsabay ng panahon. Ito ay buhay sapagkat patuloy na dumarami at
nadadaragdagan ng mga makabagong salita. Ito ay dinamiko dahil unti-unti na itong
namamatay at nawawala sa paglipas ng panahon. Ang wika ay nagbabago dahil sa
pakikipaginteraksyon ng mga tao. Maraming mga taong nagkakilala mula sa iba’t
ibang lugar na may iba’t ibang uri ng pananalita. Unti-unting nagbabago ang kanilang
wika dahil sa patuloy na nadadaragdagan at dahil sa impluwensya ng mga taong naka
paligid sa kanila.
Tunay na ang wika ay buhay. Ito ay patuloy na nagbabago at umuunlad sa
paglipas ng panahon. Ito ay mayaman at yumayabong dala ng iba’t ibang salik na
nakaaapekto rito. Ang pag-unlad ng teknolohiya ay isa sa pangunahing dahilan sa
pagkakalikha o pagkakabuo ng mga bagong salita na tinatanggap at tinutugunan ng
lipunan. Ang mga salitang ito ay nagkakaroon ng kanya-kanyang kahulugan at
kahalagahan sa lipunang pinaggagamitan nito.
Ang wikang buhay at dinamiko, nahuhubog ito ng panahon upang makaagapay sa
pangangailangan at makatugo sa kaunlaran. Higit na mabisa ang wika kung ito ay
patuloy na umuunlad kasabay sa pagsulong ng kaunlaran ng bayan, edukasyon,
5. lipunan, politika, pamahalaan, relihiyon, kultura, komunikasyon, at iba pang larangan.
(Rodrigo, 2001)
Ayon kay Benjamin Lee Whorf (2000), binubuo ang wika ng mga payal na salitang
nililikha bunga ng pagtugon ng indibidwal sa kanyang kapaligiran. Halos ganito rin ang
pakahulugan ni Emile Durkheim (1985), ang tao raw ay nabubuhay,
nakikipagtalastasan at nakikisama sa lipunan o kapaligirang kinabibilangan niya.
IV. Mga salitang ginagamit ng mga batang kalye
Ang salitang ginagamit ng mga batang kalye ay galing sa kanilang lugar at sa
kapwa nila mga batang kalye. Karaniwan nilang ginagamit na mga wika ay Muslim,
Bisaya at Tagalog. Ang mga wikang ito ay natutunan nila sa kanilang mga magulang.
Ayon kay Tapotya, S. (10) na residente ng Purok Magsaysay, Brgy. General Paulino
Santos na ang salitang ginagamit nila ay Muslim at Bisaya sapagkat ito ang mga
itinuro sa kanila ng kanilang mga magulang at dahil na rin sa impluwensya ng
kaniyang kapwa batang kalye. Ayon sa datos na aming nakuha, ang mga sumusunod
ay ang salitang ginagamit nila:
Takiki- ito ay isang tao na may kapansanan na ginagamit nila pantukso sa kapwa
nila batang kalye
Wayli- walang ligo
Busaw- aswang
Babi- babae
6. Kulta- pera
Paganyako- humihingi ng pera
Tanagkon- magnanakaw
Masingit- kuripot
Sanyo- pambaba na kasuotan
Bannga- pantaas na kasuotan
Mga Salitang Balbal na Madalas Gamitin at Sabihin
Mga
Salitang
Balabal
Lalaki Rank Babae Rank Kabuuan Rank
Pagmumura 13 2.5 15
.
1 28 1
Salitang
Kalye
18 1 8 4.5 26 2
Jejemon 10 4.5 14 2 24 3
7. V. Ang kaugnayan ng salitang balbal sa wika ng mga batang kalye
Ang wika ay lubhang makapangyarihan kaya naman maraming tao ang madaling
maimpluwensyahan sa paggamit ng salitang balbal. Binigyang kahulugan ni Gette
ang salitang balbal o islang na salita bilang isang di-pamantayang paggamit ng mga
salita sa isang wika ng isang partikular na grupo ng lipunan. Tinatawag din itong
salitang kanto o salitang kalye ( Rodrigo 2010).
Hango sa salitang Espanyol na calle ---- na ang ibig sabihin ay kalsada o street,
ang mga salitang balbal ay kinikilala ring salitang kalye, salitang kanto o salitang
panlansangan. (Pag-aaral tungkol sa epekto ng paggamit ng mga salitang balbal sa
piling mag-aaral ng 11 ABM, Quia et al., 2018).
Ayon sa Diksyunaryo ng Wikang Filipino, Sentinyal Edisyon. Manila: Komisyo ng
Wikang Filipino (1998) ang salitang kalye (mula sa Espanyol, calle o “kalye”), salitang
kanto (sulok ng kalye) at salitang balbal ay mga salitang Tagalog para sa “slang”. Ang
balbal ay ang salitang tagalog na nangangahulugang isang term o pariralang hiniram
mula sa isang wikang banyaga na ginagamit ng mga pangkaraniwan o hindi gaanong
Salitang
Malaswa 10 4.5 7 6 17 5
Salitang
Binaliktad
5 7 10 3 15 6
Salitang
walang
kabuluhan
9 6 5 7 14 7
8. pinag-aralan, na ang anyo kung saan binago upang umangkop sa ilang paggamit. Sa
pangkalahatan, ang mga Pilipino ay mahilig mag-imbento ng mga salita at paghiram
ng mga banyagang termino at ginagamit ito upang magdagdag ng pampalasa sa
kanilang sinasalitang wika.
Lahat ng tao ay may kakayahan sa paggamit ng wika. Ginagamit nila ang wika sa
paraang sila ay nagkakaunawaan. Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya sa
antas na ginagamit ng tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang
ginagalawan, lugar na tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.
(www.academia.edu)
Ang balbal na salita ang pinakamababang antas ng wika. May kagaspangan ang
mga salita at maaaring may iba’t ibang anyo gaya ng likas at likha (Komunikasyon sa
Akademikong Filipino, Rodrigo, 2009).
Sapagkat ang mga kabataan ang siyang lumikha ng ganitong anyo ng wika, sa
kanilang antas ito laganap. Bunga ito ng impluwensyang pangkapaligiran katulad ng
palengke, sinehan, telebisyon at iba pa. Binibigyang taguri ito ni Nick Joaquin na
“language of the street.” (Komunikasyon sa Akademikong Filipino, Morong et al.,
2009).
Katunayan, sinabi ni Blanch na ang salitang balbal ay nagsisilbing “parangal sa
mga dalubhasang Pilipino na may abilidad gawin na masaya at libangan ang wika”
(2010).
Ayon kay Hill (sa Tumangan, et al., 2000) at Gleason (sa Tumangan et al., 2002),
ang wika ay nagbabago. Diinamiko ang wika. Hindi ito maaaring tumangging
magbago. Ang isang wika stagnant ay maaari ring mamatay tulad ng hindi paggamit
niyon. Ang isang wika ay maaaring madagdagan ng mga bagong bokabularyo. Bunga
ng pagiging malikhain ng tao, maaaring sila ay nakakalikha ng mga bagong salita.
Ang pinakamahusay na halimbawa ay ang mga salitang balbal at pangkabataan.
9. Alinsunod naman kina Bautista, Kazuhiro et al., (2009), ang salitang balbal o
islang ay di-pamantayang gamit ng mga salita sa isang wika ng isang partikular na
grupo ng lipunan kung kaya naman, ito ay maituturing na mga salitang
mapanghikayat higit lalo na sa mga kabataan.
VI. Ang gamit ng wika ng mga batang kalye sa pakikipagtalastasan
Ang mga salitang balbal ay itinuturing na personal na pakikipagkomunikasyon sa
lahat ng antas o uri ng pamumuhay sa isang lipunan. Ang paggamit ng mga salitang ito
ay isang mabisang paraan ng mg magulang upang makasabay o maksunod sa
pakikipag-ugnayan sa kanilang mga anak. Ang mga salitang balbal ay nagagamit sa alin
mang mga pook o lokasyon, ang paggamit ng mga salitang balbal ay nararapat lamang
sa personbal na pakikipag-usap na parehong ang nagsasalita at nakikinig ay nag
kakaunawaan. Ang mga salitang ito ay may tamang pook na paggagamitan. Magbigay ng
paalala na ang salita ay nagbibigay kapangyarihan na makapaglahad ng ating mga
saloobin at damdamin saan mang pook o lokasyon subalit ito ay hindi balidong dahilan
para kalimutan na ang wika ay may kaantasan din. Kaantasan na nabibilang sa mga
salitang impormal na maaaring makaimpluwensya sa ating pagkatao. Sinasabing “ang
wikang ating sinasalita ay ang siyang nagpapakilala ng ating pagkatao.” Ang wika
ay lubhang makapangyarihan kung kaya naman dapat ay maging mag-ingat tayo sa
paggamit nito. (Geraban, 2015)
Ayon kay Cauinian, A. (2012) kalimitan nilang ginagamit ay ang mga tawagan nila
ng kanilang mga kaibigan tulad ng bes, tropapiz, pre, tol, at marami pang iba. May iilan
din na naging “expression” na ang mga salitang balbal. Ginagamit lamang nila ang mga
salitang balbal sa pakikipag-usap sa kanilang mga kaibigan o mga kaklaseng itinuturing
nilang “ka-close”. Hindi nila kadalasang kinakausap ang kanilang mga propesor sa
pabalbal na paraan.
10. VII. Pagtatagpi-tagpi ng mga ideyang napag-aralan
Sa paglipas ng panahon, hindi maikakaila na unti-unting nadadagdagan ang wika
ng mga batang kalye dulot ng makabagong panahon. Ito ang nagiging dahilan ng
pagiging buhay, dinamiko at pagbabago ng wika ng mga batang kalye kaalinsabay ng
panahon. Ngunit sa pananaliksik na ito, muling nagkaroon ng pagkakakilanlan ang mga
natatanging wikang ginagamit ng mga batang kalye. Bisaya, Muslim, Maranao at iba pa –
ginagamit nila ang wikang ito sa pakikipagtalastasan sa kapwa nila batang kalye. Ngunit
may mga salita silang nilikha tulad na lamang ng wayli, takiki at busaw. Ang mga salitang
ito ay may katumbas na pagpapakahulugan sa kanila. Sa kabuuan, ang wika ng mga
batang kalye ay buhay, dinamiko at patuloy na nadadagdagan.
Napag-aralan namin sa pananaliksik na ito na ang kahirapan kagaya ng “balbal sa
kadalanan” ang nagiging dahilan ng hindi pagkakaunawaan ng mga batang kalye at ito rin
ang nagiging tulay ng unti-unting pagdami ng mga batang kalye sa lipunan. Kasabay ng
modernong panahon ang wika ng mga batang kalye ay patuloy na nagbabago na kung
saan ito ang nagiging dahilan ng pagkamatay ng kanilang wika. Namamatay man ang
kanilang wika ngunit ito ay nadadagdagan parinj nang dahil sa makabagong wikang
kanilang nililikha na kanilang napagkasunduan. Ito ang wika ng mga batang kalye na
patuloy na yayabong para sa susunod na henerasyon.
MGA TALA
Bolanos, G. (1982). Diksyunaryo ng Wikang Filipino, Sentinyal Edisyon. Manila: Komisyo ng
Wikang Filipino, 1998. pp. 926-929. Retrieved October 10, 2019
http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/salitang_kalye.htm
11. Tinio, J. (2018). Pag-aaral tungkol sa epekto ng paggamit ng mga Salitang Balbal sa piling
mag-aaral ng 11-ABM. Retrieved September 30, 2019
https://www.academia.edu/36190494/PAG-
AARAL_TUNGKOL_SA_EPEKTO_NG_PAGGAMIT_NG_MGA_SALITANG_BALB
AL_SA_PILING_MAG-AARAL_NG_11_ABM
Street Children. December 12,2008
http://en.wikipedia.org/wiki/Street_children_angels_phlippines
Almario, V. (2010). UP Diksyunaryo Filipino. 2nd
ed. Pasig City: Anvil Publishing, Inc., p.1283.
Ocampo, G. (2013). Ang Implikasyon ng Salitang Balbal. Retrieved on October 21, 2019
https://kakakakatttt.tumblr.com
Cauinian, A. (2012). Impikasyon ng Paggamit ng Wikang Balbal sa mga Mag-aaral ng nasa
Unang Taon na Kumukuha ng Kursong BS Social Works sa PLM. Retrieved on October
9, 2019 https://www.slideshare.net/mobile/amydelivios/implikasyon-ng-paggamit-ng-
wikang-balbal-sa-mga-mag-aaral-na-nasa-unang-taon-na-kumukuha-ng-kursong-bs-
social-work-sa-plm
Belonio, K. (2017). Batang Lansangan Kasiyahan sa Gitna ng Kahirapan. Retrieved on
September 26, 2019 https://www.slideshare.net/mobile/amydelivios/implikasyon-ng-
paggamit-ng-wikang-balbal-sa-mga-mag-aaral-na-nasa-unang-taon-na-kumukuha-ng-
kursong-bs-social-work-sa-plm
Geraban, T. (2015). Salitang Balbal. Retrived on October 22, 2019
https://philippineone.com/batang-lansangan-kasiyahan-sa-gita-ng-kahirapan/
Batstatue, F (2000). Diksyunaryo ng mga salitang balbal-inroduksyon, Retrived on October