1. NGHIEÂN CÖÙU ÑAÙNH GIAÙ
RUÛI RO ÑOÄC HOÏC MOÂI
TRÖÔØNG

2. Ñaùnh giaù ruûi ro chaát ñoäc vôùi moâi
tröôøng
Phaïm vi nghieân cöùu
 Qui moâ phoøng thí nghieäm.
 Khoanh vuøng nghieân cöùu (vuøng, mieàn, löu vöïc
soâng, bôø bieån…)
Phaïm vi öùng duïng
 Ñaùnh giaù nguoàn oâ nhieãm khoâng ñieåm.
OÂ nhieãm nöôùc soâng, bieån.
OÂ nhieãm khoâng khí
 Ñaùnh giaù nguoàn oâ nhieãm ñieåm.
Vuøng sinh thaùi ñaát, nöôùc

3. Böôùc 1: Muïc tie âu c uûa vie äc ñaùnh
giaù ruûi ro ñoäc họ c
 Muïc tieâu 1: Tieân ñoaùn ñöôïc aûnh höôûng
cuûa chaát ñoäc ñoái vôùi moâi tröôøng.
 Muïc tieâu 2: Xem xeùt ngöôïc laïi caùc quaù
trình ñaõ xaûy ra ñeå ruùt ra baøi hoïc caûnh
baùo.
Muïc tieâu 1 cuõng ñöôïc xem laø moät muïc
tieâu trong quaûn lyù hôïp chaát môùi khi ñöa
vaøo moâi tröôøng.

4. Böôùc 2: Ño ñaïc c aùc c haát ñoäc trong
moâi tröôøng
Caùc hôïp chaát ñoäc bao goàm:
 Saûn phaåm hoùa noâng: thuoác BVTV,
phaân boùn…
 Saûn phaåm hoùa döôïc: Caùc loaïi thuoác.
 Hoùa chaát coâng nghieäp: saûn xuaát hoùa
chaát.
 Saûn phaåm phuï: Saûn phaåm ñi keøm vôùi
quaù trình saûn xuaát caùc saûn phaåm
khaùc.
Phöông phaùp ño coù theå duøng phöông

5. Böôùc 3: Ñaùnh giaù c haát ñoäc the o
nhöõng phöông phaùp luaän khaùc nhau.
 Caáu taïo chaát ñoäc, caùc phaûn öùng coù
theå xaûy ra trong moâi tröôøng.
 Xem xeùt quaù trình tieáp xuùc chaát ñoäc
trong moâi tröôøng
 Nhöõng ñaùp öùng cuûa sinh vaät vôùi chaát
ñoäc.
 Tìm ra ñaëc tröng veà chaát ñoäc: Ñoäc tính
gaây ra do thaønh phaàn chaát ñoäc hay caùc
nguyeân nhaân khaùc.

6. Böôùc 4: Ñeà xuaát bie än phaùp
Thay vì phaûi coù nhöõng bieän phaùp kieåm soaùt
gaét gao, caùc nhaø quaûn lyù moâi tröôøng caàn
phoái hôïp, gaàn nhö khuyeán khích caùc nhaø saûn
xuaát thöïc hieän caùc bieän phaùp nhö:
 Khuyeán khích caùc nhaø saûn xuaát töï nguyeän
giaûm saûn löôïng hoùa chaát. Deãõ thöïc hieän nhaát
ñoái vôùi nhoùm hoùa chaát thöù 3.
 Neân khuyeán caùo tröôùc caùc khaû naêng ruûi ro
coù theå xaûy ra.
 Bieän phaùp giaûm thieåu aûnh höôûng toái thieåu tôùi
moâi tröôøng.
 Giaûm bôùt söï tieáp xuùc

7. Phöông phaùp ñaùnh giaù ruûi ro
chaát ñoäc vôùi moâi tröôøng
 Caùc thöû nghieäm ñoäc hoïc (toxicity test): Xaùc ñònh
aûnh höôûng cuûa toaøn boä maãu moâi tröôøng (bao
haøm caùc thaønh phaàn hoùa hoïc vaø caùc yeáu toá
khaùc trong maãu) leân sinh vaät thöû nghieäm.
 Sinh traéc (biomonitoring): toång hôïp ñaùp öùng cuûa
sinh vaät vôùi caùc yeáu toá moâi tröôøng.
 Ño söï tích tuï sinh hoïc (bioaccuminalation) qua chuoãi
thöùc aên: ño haøm löôïng chaát ñoäc naøo ñoù trong
cô theå sinh vaät.
 Nghieân cöùu treân quaàn theå (community): Khoanh
vuøng nghieân cöùu vaø xem xeùt söï bieán ñoåi soá

8. Phöông phaùp luaän ñaùnh giaù ruûi ro
c haát ñoäc vôùi moâi tröôøng
 Thöû nghieäm sinh hoïc (bioassay): Xaùc ñònh
ngöôõng gaây ñoäc cuûa moät loaïi hoùa
chaát: thöôøng duøng ñoái vôùi caùc hoùa
chaát tinh khieát vaø xaùc ñònh aûnh höôûng
cuûa noù ñeán maãu moâi tröôøng.
 Ño söï ñaùp öùng veà sinh hoùa (biomarkers):
ñöôïc duøng nhö moät loaïi thöû nghieäm sinh
hoïc ñeå ñaùnh giaù aûnh höôûng cuûa moät
chaát oâ nhieãm naøo ñoù.

9. S öï höõu íc h c uûa phöông phaùp ñoäc
hoïc
 Ño ñöôïc moät daïng hay loïai chaát ñoäc vôùi caùc
hình thaùi hoùa hoïc khaùc nhau.
 Xaùc ñònh ñöôïc söï lan truyeàn cuûa chaát ñoäc.
 Coâng cuï ñeå phaùc thaûo caùc quyeát ñònh veà
quaûn lyù moâi tröôøng.
 Quyeát ñònh nhanh caùc böôùc tieáp theo: coù neân
phaân tích tieáp hay khoâng.
 Keát luaän nhanh veà vò trí xem xeùt coù caàn thieát
phuïc hoài hay khoâng.
 Xaùc ñònh möùc ñoä nguoàn: ñeå quyeát ñònh möùc
ñoä phuïc hoài.

10. Moät s oá haïn c he á c uûa phöông phaùp
 Taát caû caùc thí nghieäm ñoäc hoïc phaûi ñi keøm
caùc phaân tích hoùa hoïc vaø moät soá khaûo saùt
khaùc.
 Caàn thieát quan traéc söï phuïc hoài (hay duøng trong
caûi taïo ñaát)
 Caùc yeâu caàu baét buoäc khaét khe: kyõ naêng thí
nghieäm, tieâu chuaån tieán haønh thí nghieäm, qui
moâ tieán haønh…
 Caàn thieát moät soá coâng cuï phuï trôï ñeå ñaùnh
giaù: GIS, aûnh vieãm thaùm…

11. Caùc vaán ñeà caáp baùch ôû Vieät
nam
 Ước tính hàng năm Việt Nam sử dụng một khối lượng hoá
chất vào khoảng 9 triệu tấn trong ñoù caàn chuù yù: caùc
chaát aên moøn, chaát deã chaùy, chaát gaây phaûn
öùng, sôn vaø vecni, cao su, chaát deûo, chaát taåy
röûa, pin vaø aéc qui…
 Haøng naêm söû duïng khoaûng 3 triệu tấn phân bón và
4 triệu tấn các sản phẩm dầu mỏ.
 Töø naêm 1991-1998, Vieät nam söû duïng 220.150
taán thuoác BVTV( 140.000 taán thuoác tröø saâu,
38.000 taán thuoác tröø coû vaø khoaûng 45.000 taán
thuoác tröø beänh khaùc).

12. Caùc vaán ñeà caáp baùch trong saûn
xuaát CN
 Ngaønh cô khí, luyeän kim: vaán ñeà hôi kim loaïi
trong quaù trình naáu chaûy vaø hôi dung moâi trong
xöû lyù beà maët.
 Ngaønh deät nhuoäm vaø daøy da: Caùc loaïi thuoác
nhuoäm vaø keo daùn.
 Trong ngaønh giaáy vaø boät giaáy: clo, hôïp chaát
clo, oxy giaø, ozon trong taåy traéng.
 Cheá bieán thöïc phaåm: Chaát taåy, chaát choáng
thiu, choáng muøi, thuoác tím.
 Ngaønh ñieän: dung moâi ñoäc nhö POP, PCB, MEK,
xylen,
 Xaây döïng: amiang

13. ÑOÄC TOÁ HOÏC VAØ SÖÙC
KHOÛE COÄNG ÑOÀNG

14. OEL: occupational exposure limit.
 OEL: qui ñònh veà möùc giôùi haïn tieáp xuùc cho
pheùp ñaëc tröng cho töøng ngaønh coâng nghieäp
(giaù trò maø ngöôøi lao ñoäng tieáp xuùc trong moâi
tröôøng laøm vieäc)
 Thieát laäp OEL treân neàn taûng taäp trung yù kieán
thoáng nhaát cuûa nhoùm caùc nhaø khoa hoïc moâi
tröôøng, baùc só, nhaø hoùa hoïc, nhaø sinh hoïc…
cho nhöõng moâi tröôøng laøm vieäc cuï theå.
 Boä OEL laäp ra cho bieát ngöôõng vaø giôùi haïn cho
nhöõng lao ñoäng bình thöôøng chieám ñaïi ña soá khi
phaûi tieáp xuùc vôùi chaát ñoäc trong moâi tröôøng
laøm vieäc thöôøng xuyeân.
 Ñeå baûo veä quyeàn lôïi, söùc khoûe cho ngöôøi lao

15. Muïc tieâu OEL
 Khiñöa ra moät qui ñònh veà giaù trò OEL,
ngöôøi ta phaûi caên cöù vaøo aûnh höôûng
gaây ra cuûa chaát ñoäc haïi ñoái vôùi ña soá
nhöõng ngöôøi bình thöôøng. Giaù trò OEL
phaûi an toaøn cho ngöôøi lao ñoäng, töùc laø
khoâng gaây moät daáu hieän baát thöôøng
naøo cho ngöôøi lao ñoäng. Daáu hieäu naøy
coù theå laø töùc thì (acute) hay aûnh höôûng
daøi laâu (chronic).

16. Thieát laäp giaù trò OEL
 Caùc daïng gaây ñoäc cuûa chaát ñoäc tröôùc tieân,
sau ñoù laø quaù trình gaây ñoäc vaø caùc yeáu toá
coäng höôûng gaây ñoäc trong moâi tröôøng.
 Caùch thöùc tieáp xuùc cuûa chaát ñoäc (hoâ haáp,
da)
 Caùc cô sôû döõ lieäu veà caáu taïo cuûa chaát ñoäc
 Tính chaát lyù hoùa cuûa chaát ñoäc (maøu, muøi,
aùp suaát, nhieät ñoä bay hôi…)
 Caùc nghieân cöùu veà gaây ñoäc caáp tính vaø aûnh
höôûng ñoäc caáp qua da, mieäng. Noù ñöôïc xem
nhö giaù trò ñaàu tieân ñeå thieát laäp OEL.

17. Thieát laäp giaù trò OEL
 Hieän töôïng vaø toån thöông tröïc tieáp cuûa chaát
ñoäc qua da, hoâ haáp.
 Tính ñeán ñoä nhaïy caûm cuûa moät soá ngöôøi.
 Tính toaùn ñeán caùc phaûn öùng trao ñoåi chaát, tích
tuï sinh hoïc, saûn phaåm trao ñoåi chaát vaø ñoâi khi
coøn phaûi tính ñeán hieän töôïng gaây ñoäc mang
tính di truyeàn.
 Trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät phaûi tính
ñeán söï nghieân cöùu quaù thaùi – thí nghieäm leân
moät soá ñoäng vaät coù vuù nhö chuoät, thoû, khæ…
 Caùc hôïp chaát gaây ñoäc leân thaàn kinh gaây ñoäc
maõn tính…

18. Giôùi haïn OEL
 Khi laäp OEL, coù nhöõng thoâng soá khoâng
tính toaùn ñöôïc treân con ngöôøi moät caùch
tröïc tieáp. Do ñoù khoâng nhaát thieát laø
phaûi tin töôûng vaø aùp duïng moät caùch
tuyeät ñoái. Caùc giaù trò caàn phaûi ñöôïc
caëp nhaät lieân tuïc.
 Boä OEL phaûi chuù yù ñeán caùc giaù trò
NOEC vaø caùc yeáu toá theå hieän ngöôõng
cao nhaát vaø thaáp nhaát coù theå gaây aûnh
höôûng ñeán söùc khoûe con ngöôøi.

19. ACGIH (American Conference of Industrial
Hygienne – www.acgih.gov)
 ACGIH quan taâm tôùi vaán ñeà veä sinh coâng
nghieäp, söùc khoûe ngheà nghieäp vaø moâi tröôøng
vôùi giaù trò ñaët ra laø TLV töø naêm 1942. Coù
khoaûng 700 giaù trò ngöôõng TLV. TLV döïa treân
caùc tieâu chuaån phaûi xeùt laø theo thôøi gian laøm
vieäc (trung bình thôøi gian laøm vieäc cuûa 1 ngöôøi
lao ñoäng theo ACGIH laø 40 naêm, 8h/ngaøy vaø
5ngaøy/tuaàn). Vaø giaù trò TLV seõ ñöôïc ñieàu
chænh neáu ngöôøi lao ñoäng coù taêng hay giaûm ca
laøm vieäc. Veà nghieân cöùu caùc hôïp chaát gaây
ung thö, theo boä tieâu chuaån cuûa ACGIH cho tôùi 3
ngöôõng:
 A3: ngöôõng gaây ung thö cho thuù vaät

20. OSHA - Occupational Safety & Heath
Administration – www.osha.gov
 OSHA laäp boä giaù trò giôùi haïn laø PEL
laàn ñaàu tieân vaøo naêm 1968 vaø naêm
1989 coù chænh söõa caûi tieán cho phuø
hôïp vôùi xu theá. PEL coù khoûang 400 giaù
trò mang yù nghóa tham khaûo laø chính vì
chuùng chæ coù theå aùp duïng cho caùc
nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån

21. NIOSH - The National Institute for
Occupational Safety and Heath –
www.cdc.gov
 NOISH laø moät Vieän Quoác gia nghieân
cöùu ñeà xuaát ra giaù trò REL, coù khoûang
400 giaù trò REL ñöôïc ñeà xuaát. Ñaëc bieät
ñoái vôùi nhöõng hôïp chaát gaây ung thö thì
boä tieâu chuaån cuûa NOISH raát nghieâm
ngaët. Nhöõng nôi coù cheá ñoä laøm vieäc
10h/ngaøy thì hay söû duïng boä tieâu chuaån
naøy. NOISH xuaát baûn boä tieâu chuaån
döôùi daïng boû tuùi neân raát thuaän lôïi cho
ngöôøi lao ñoäng.

22. FDA (Food and Drug)
 FDA laø cô quan thuoäc EPA (Myõ) coù boä
TSCAA (Toxic Substance Control Act) ñaët ra
caùc giaù trò môùi ñeå kieåm soùat ñoäc hoïc
moâi tröôøng.

23. AIHA -The American Industrial Hygenne
Association – www.aiha.gov
 AIHA laø moät toå chöùc cuûa toå chöùc veä
sinh coâng nghieäp Myõ
 Ngoaøi ra moät soá nhaø saûn xuaát taàm côõ
cuõng coù nhöõng giaù trò ñeà nghò laøm giaù
trò tham khaûo cho nhaø chöùc traùch nhö
taäp ñoøan Norvatis, Nestle… Hoï cuõng coù
nhöõng nghieân cöùu baøi baûn trong nhöõng
phoøng thí nghieäm toái taân hôn caû cuûa
Lieân bang.