3. 1-
AWAZOON KI TARKEEB-O-TASHKEEL KAY AWAMAL
2-
KUCH MUFRAD AUR MARAKAB AAWAZOON SAY
MOTALAQ MUKHTASAR GUFTAGU
3-
ARBI KAY PAKISTANI ZOBANOON PAR LISANI
ASRAAT
4-
HIRAGANA AUR ARBI MARAKAB AAWZAIN
5-
ANGRAIZI KAY URDU PAR LISANI ASRAAT
6-
URDU KI CHAR AAWAZOON SAY MOTALAQ
MUKHTASAR GUFTAGU
4. AWAZOON KI TARKEEB-O-TASHKEEL KAY
AWAMAL
Kaenat ki takhleeq kay sath hi aawazoon
ki takhleeq ka kaam mokamal ho giya
tha. Her shay main takhleq'kar nay os ki
zarorat istadad aur hajit kay mowafaq
aawazoon ka eak marboot aur monazam
nazam rakh diya. Aawaz ki takhleeq kay
baad lafz nay janum liya. Lafz mukhus
halaat aur zarorat kay tehat kisi
zoban/boli kay lisani diciplan motwazan
tarteeb-o-tanzeem kay qudrati aur fitri
johar jo oon se mukhsus hota hai, kay
5. ikhtalat-o-imtazaj ka naam hai. Yah ossi
tara se hota hai jis tara monh se nikalta
hota hai aur kanoon ko sonaee daita hai.
Dahan se akhraj hi kay baad mukhtalif
mafaheem kay sath ravaj pa jata hai. Yah
bhi kah dehan se akhraj kay baad
aawazoon kay is monazam aamaizay
(lafz) kay talafzaat/talafaz teh patay
hain. Kayoon kah talafzaat/talafaz kay
teh panay main ashkas kay
aalaat-e-notaq aur moavan
aalaat-e-notaq ka amal dakhal hota hai.
Lafz dar haqiqat os alaqah ya khitah kay
6. qudrati mahool-o-halaat, mosam aur
ashkas kay tehzibi, samaji, siyasi, imrani,
moashi, jamalyati wagherah kay mazaj
ravaeoon aur andaz-o-atwar ki
namaendgi kar raha hota hai. Is ka
vajood (haiat) aur istamalaat ashkas kay
niji-o-ijtamaee zooq-e-fikar-o-nazar kay
sath sath nafasyati kaifiyaat ko aiaan kar
raha hota hai. Likhtay samay wo
shakas/ashkas ya qoom kin halaat aur
zehni-o-fikri kaifiyaat se guzar rahi hai.
Lafz yah bhi wazay kar raha hota hai kah
yah tarkeeb-o-tashkeel aur tarteeb patay
waqt kin kin ravaeoon mazaji haltoon
7. hajtoon zarortoon rujhanoon aur
nafasyati kaifitoon ka bar-e-giraan apni
zaat main samoay howay hai.
Lafz is amar ki bhi nishandahi kar raha
hota hai kah os alaqah kay logoon ka
rehan-sehan kaisa hai aur oon kay
jamalyati andaz-o-atwar kis tara aur kis
andaz kay hain. Ashya ki
tanzeem-o-tarteeb aur tazein kaisi hai.
Lafz ka ta'aluq bolnay likhnay parhnay
sonnay aur samjhnay se hai. Her panch
ommoor alag alag suratoon aur haltoon
se wabastah hain. Bood-o-tafawat ko kisi
sata par nazar andaz karna mumkin hi
8. nahain hota. In panchoon kay hawalah se
mafaheem bhi omomun aur khasusan
alag alag sefaat kay hamil ho saktay hain.
Zabanoon/bolioon main aawazoon ki
kami baishi ka ta'aluq na'siraf os alaqah
kay ashkas kay aalaat-e-notaq se hota
hai balkah os alaqah kay qudrati mahool
aur mosamoon se bhi hota hai. (Qudrati
aafaat balkh bazaat-e-khud shkas bhi
kharai ka sabab bun sakta hai) jin kay
zair-e-asar aalaat-e-notaq tashkeel
patay hain. Tamam zobanoon ya bolioon
ki ibtadaee aawazain ginti main eak jitni
nahain hotein aur na hi aisa hona
9. mumkin hota hai. Baqaedah (Mufrad)
aawazoon kay sath sath aur tara ki
aawazain raza'karanah toor par apnay
hissah ka kidar ada kar rahi hoti hain.
Inhain baqaedah aawazoon ka darjah
hasal nahain hota aur na hi madrasay
may in ki taleem di jati hai.
Udu ki baqaedah 36 aawazain hain likin
teen tara ki aawazain 1. marakab 2.
alamti 3. bhari 4. gher'shumaar, boltay
aur likhtay waqt kaam kar rahi hoti hai.
Yah ginti main shamar nahain hain laikin
izhaar main in ka bara aham aur zarori
role hota hai.
10. Arbi teen tara 1. Bonyadi 2. Marakab 3.
Alamti, aawazoon ki hamil zoban hai.
In donoon kay bar'akas Angraizi doo tara
1. Ba qaedah 2. Morakab aawazain
rakhti hai.
Her zoban ko apnay zakhirah kay tehat
hi izhar kay moamlaat ko teh karna hota
hai. Zarori nahain mohajar alfaz kay liay
hi in moavan/raza'kar aawazoon ki
zarorat mehsus hoti hai balkah issi walaet
main hi in ki zarorat dar'paish rehti hai.
Goya yah bonyadi aawazoon ki kamyoon
ko pura karnay main mosbat kirdar ada
karti hain.
11. Aawazoon kay ba'az ikhtalafi moamlaat
koee hairat ki baat nahain hain balkah
yah to zoban ki taraqi main oxsigan ka
darjah rakhtay hain. Alaqae
mahool-o-halaat aur mosamoon kay
zair-e-asar aawazoon ki kami baishi ka
maslah paish aata rehta hai. Issi tara
bohat sari aawazoon main fitri ishtaraak
bhi mojood rehta hai jo shakas kay
nafasyati aur fikri ishtaraak ka baiyan
sabot hai.
12. Is tehreer main Arbi ki bonyadi, alamti
aur marakab aawazain paish ki gaee hain
ta'kah Arbi zoban ko samjhnay main kisi
haad tak sahi, madad mil sakay. Haan
marakab aawazain pori daraj nahain ki
ja sakein. In ki mazeed eak lambi Qatar
mojood hai. Phir bhi daraj ki gaee
aawazoon kay hawalah se
mashraqi-o-maghrabi zobanoon kay
lisani ishtaraak aur tarkeeb-e-lafzi kay
khooj main madad zaroor mil sakay gi.
Mujhy yaqein hai kah mahirein is
moamlay ko pas-e-pusht nahain dalain
gay. Is se Arbi kay hawalah se maghrab
13. aur mashraq lisani hawalah se eak dosray
kay qareeb aa sakain gay. Lisanyaat hi
insaniat ka her door main bonyadi
maslah rahi hai jis par akhlas aur
iman'dari se guftagu hoti rehni chahiay.
http://www.forumpakistan.com/aawazoon-ki-tarkeeb-o-tashkeel-kay-awamal-t9662.htm
l#ixzz43tTZOirM
KUCH MUFRAD AUR MARAKAB AAWAZOON SAY
MOTALAQ MUKHTASAR GUFTAGU
Aawazoon kay tashkeel panay aur oon
kay izhar-o-akhraj ka ta 'alaq shakasi
aalat-e-notaq aur moawan
14. aalat-e-notaq say hota hai jab'kah oon
kay tarkibi-o-takhliqi amal main
motalaqa khita kay qudrati mahool,
halaat aur mosmi suratoon ka amal
dakhal hota hai. Yah aawazain hi
haroof-e-tahiji ka naam/roop hasal karti
hain.
Her aawaz jahan jazbaat-o-ehsasat aur
khayalaat ki namaenda hoti hai wahan os
khita kay qudrati mahool aur mosmi
halaat ki bhi namaendgi karti hai.
Motalqa vasaib, jab dosri (Qurb-o-jawar
aur badaisi) valaetoon say insalaak ka
15. sazawar hota hai to wahaan kay
khayalaat (jo os alaqa kay hawala say
tarkeeb pa'ay hotay hain) os khita ki
zoban kay hawala say mahajrat ikhtayar
kartay hain.
Mamasal aawazoon kay hamil alfaz ko
mahajrat kartay samay kisi qisam ki
diqat ya dushwari paish nahain aati jab
kah adam mojood aawazoon kay moamla
main os alaqa ki boli/ zoban jo os alaqa
say mukhsus hoti hai, ki mutbadil
maravja aawazain ya marakab aawazoon
say maslay ko hal karnay ki koshesh ki
16. jati hai. Is koshesh main mahajar lafz,
Haiti (form) hawala say kuch ka kuch ho
jata hai wo apni valaet kay liay bhi
ajnabi ban jata hai. Maslan
Vote Urdu main yoon ba'toor jama
istamal ho ga: woh 2 hazar votoon say
jeat giya.
Vote Punjabi main yoon ba'toor jama
istamal ho ga: O 2 hazar votaan nal jit
giya.
Advasain, horain aisay alfaz Angraizi aur
Arbi kay liay manus nahain rahay laikin
yahaan mostamal hain.
17. Yah sab aam aur omomi halaat kay
tehhat vaqo main aata hai laikin jab
mahajar zoban ba toor hakam os khita
main dakhal hoti hai to bhi os ki
tamkanat aur nakhwat barqarar nahain
reh pati kayoon'kah ossay os alaqa ki
zoban ki her hal main ongli pakarna parti
hai. Haan albata tabdilioon ki raftar taiz
zaroor ho jati hai. Agli satoor main kuch
mofrad aur kuch marakab aawazoon say
motalaq misalain paish ki gaee hain
ta'kah daraj-e-bala morozaat ko
samjhnay main kisi haad tak sahi aasani
19. Court: kort
Cotton: katan
C batoor Seen
City: Sity
Circle: sarkal
C batoor Chay
(c, h kay sath marakab ho kar chay ki
aawaz daiti hai)
Arbi
20. Chamber chambar jhambar, sambar,
shambar
Challenge chailanj jhailanj , shailanj,
sailing
Chief cheef jheif, sheif, seif
Chair chaiar jhair,sair, shair
Check check jheck, sheck, saik
Chart chart jhart, jhart, sart, shart
U ki aawaz alamti aawaz paish kay
liay:
21. Put, bull
U ki aawaz alamti aawaz zabar kay liay:
But, cut, hut, shut, dul
S seen ki aawaz kay liay
Possible, simple, sleep, sample, rest, best,
host, hospital, school
Marakab ho kar zal/zay kay liay:
Se Imposes, cause, increase, decrease
22. Daisi shakal:
Impoz, kaz, dekreez, inkareez
So dissolve, resolve
Daisi shakal:
Dizolv, rezolv
Sheen Angraizi main nahain sh marakab
ho kar yah aawaz paida ki jati hai:
24. Daisi alfaz
Ghalib, ghair, gharoob, ghamazi, gharqa,
gharoor, ghossa
Chay angraizi main batoor mufrad aawaz
mojood nahain issay ch say ada kya jata
hai:
Chester, change, charge, chamber, chair,
chief, chair
25. Daisi alfaz
Chabi, chithi, chori, chara, chaku,
charind waghera
Arbi main j, jh, sh, s mutbadil aawazain
ho sakti hain
Khay mofrad ya marakab aaawaz
Angraizi main dakhal nahain. Arbioon
kay zair-e-asar Arbi kay kuch alfaz
Angraizi main dakhal howay hain laikin is
kay liay kaf+doo chashami hay say talafaz
kiya jata hai.
26. Talmood main khay kay liay ch ka
marakab istamal kiya giya hai. Zalikha
kay liay zelicha likha giya hai. Chay kay
lihaz say lafz zalicha banta hai ho sakta
hai qibti qabila main chay ki aawaz rahi
ho aur hamaray haan kh ravaj pa giya ho
warna Arbi main chay ki aawaz siray say
mojood hi nahain.
http://www.forumpakistan.com/kuch-mufrad-aur-marakab-aawazoon-say-motalaq-mukh
tasar-gufta-t15739.html#ixzz43tSwtN1f
ARBI KAY PAKISTANI ZOBANOON PAR
LISANI ASRAAT
27. Arboon ka bar-e-sagher se sadyoon ka
nahain, hazaroon saal ka reshta hai. Arab
bar-e-sagher ki mukhtalif valaitoon main
mukhtalif hawaloon se aatay jatay rahay
hain. Sowahil oon ki tovajo ka khasusi
markaz rahay hain aur is kay asar kisi na
kisi hawala se aaj bhi mojood hain.
Arboon ki aamad se oon kay
omomi-o-khsusi rujhanaat, rovaeay,
adbi-o-masharti saliqay, tajarti atwaar,
tamadni-o-saqafti andaz-o-aqdaar
waghera shaori aur la'shaori toor par
daramad howay. In omoor kay
zeer-e-asar Arbi zoban ka bar-e-sagher
28. ki zobanoon aur raej bolioon ko matasar
karma qatee hairat ki baat nahain.
Marozaat-e-bala ki tasdeeq-o-taeed kay
zimun main Hindustani shiar-o-adab,
dastanoon aur mazhabi kutab i.e.
Ramaein, Bhagvat'Gita waghera ko
malahza kiya jana chahiay. Yah amar bhi
bahar'toor khas malhoz-o-khatar rehna
chahiay kah Arab, Iran aur Turki ko bhi
matasar kartay rahay hain. Ahal-e-faras
aur Turkoon ka bhi bar-e-sagher main
aana jana raha hai. Bil'wasta alfaz ki
daramad ka silsala apni jaga mojood raha
29. hai.
Arboon ki bar-e-sagher ki yatra doo
hawaloon say khasusan samnay aati hai:
1- Islam se pehlay ba'toor tajar waghera
2- a- Islam kay baad ba toor mobalagh,
fatay aur siyasi matoob
b- Musalman sufi bhi bar-e-sagher kay
mukhtalif alaqoon main warad hotay
rahay
Talu-e-Islam kay baad Arab waghera
ba'toor musalman (khasusan) aa'ay Is
tara Arbi tehzeeb kay elava Islami
30. tehzeeb nay bhi apna rang dikhaya.
Bar-e-sagheer ki zobanoon main
mukhsus Islami istalahaat dakhal hoein.
Agar in zobanoon ka lisani motalia karma
ho to in omoor ko nazar main rakhna
paray ga. Is na cheez thereer main kuch
Pakistani zobanoon ko paish kiya giya hai
aur arbi zoban kay asraat ko jannay ki
koshesh ki gaee hai.
(URDU)
1-Urdu main Arbi kay hazaroon alfaz
apni asal ashakal, asal mafaheem aur
31. daisi mafaheem kay sath mostamal
chalay aatay hain. Yahaan misalain paish
karma mazmoon ko gher'zarori tavalat
dainay kay mutradaf ho ga.
2-Arbi alfaz ko asal ashkal kay sath
qabool kiya giya hai laikin oon kay
mafaheem yaksar tabdeel kar diay gay
hain. Maslan akhbar, baqaya, hareef,
khat, khasam, khalifa, raqam, radeef,
roza, raqeeb, sharaab, jaloos, ghareeb,
aziz, salvat, fitna, qaiyamat waghera
3-Bohat se Arbi alfaz kay talafaz main
tabdeli aa gae hai laikin mafaheem kisi
haad tak qaem rahay hain. Maslan iqraar
32. se aqraar, aqsam se iqsam, ifrat se afrat,
ilzam se alzam, ifada se afada, boraq se
baraq, izafat se azafat, tanazur se
tanazar, jaizya se jazya, jima se jama
4-Ain ki aawaz omoman bool chal main
nahain aati. Maslan maloom
malom/malom, ta'alaq se talaq, sama'at
se samat, maasoom se masoom waghera.
Yah surat z'yada'tar Punjabi alaqa main
paee jati hai.
5-Ba'az daisi alfaz main Arbi aawazain
dakhal ho gaee hain jis kay sabab alfaz
Arbi mehsus hotay hain laikin oon kay
mafaheem Arbi nahain hain. Maslan
35. *jis ki fikr os ka zikr
*jis ki surat achi nahain os ki surat kiya
daikhni
*Jis ki joroo indar os ka moqadar
sikandar
*Jo qareeb woh ziyada raqeeb
*hatam ki qabr par laat marna
10-Taqya-e-kalaam main bhi Arbi alfaz
mojood rehtay hain. Maslan
Bismilla, Insha Allah, Subhanallah,
Alhamdolillah, Allah hafaz,
Khair to hai, kher ho, apna khayaal
rakheay (take care), toba kar,
36. toba karain, aafat hai, fitna hai, Allah
baili, Allah bakhshay,
Bismilla karain, Allah karay, zaroor,
zarori nahjain, kher se, khizar
milay, jis qadar, zara sa/se, barkat hai,
iman ki, tajveez bana, bismillah
ka sawaab ponchay, hasha wa kalla
waghera,
11-Bayshumar Arbi alfaz ki Urdu tariqa
se jamein bana li gaee hai. Maslan
Horoon, faqiroon, wakiloon, naqaloon,
kitaboon, taqdiroon, safoon,
zarortoon, hadoon, haltoon, hujroon,
38. khana, haram moot marna, haram ho
jana, dua daina, dua othna, dua karna,
dawa othna, haad bandhna, haad se
bharna, haad jari karna, dafan karna,
damagh chatna, damagh bigarna, zikar
karma, zikar hona, zikar aana, hajamat
hona, hajamat banana, zaat se girna,
zakhira hona, hijaab aana, hijaab othna,
raqam karna, raqam katna, raqam
katna, shak karna, shak parna, shak
jana, shak hona, haal aana waghersa
13-Mukhtalif tara kay un'gint
marakbaat Urdu main mustamil ho gay
39. hain:
Mal pani, sulah safaee, saaf suthra, saaf
baat, maal gari, mala maal, zaat
Vanti, sad-e-rah, zaat paat, banda
basher, zaat raat, hasal jama, tan badan,
jama kharach, maal maro, mola bakhsh,
tana mehna,
Allah pak, Quran pak, Hadees pak,
Allah pak, Nabi pak,
Iman choor, subh dam, subh sovairay,
char asbaab, char anasar, joot jama, joor
jama, baad azaan waghera
Jan-e-alam, azab-e-jan,
41. pehlay ameer phir ghareeb, pehlay sahib
phir malazam, pehlay dwa phir
shifa, pehlay naiat phir namaz, pehlay
salam phir parnaam, pehlay wazo
phir namaz, pehlay daam phir kaam
ameer ho kah ghreeb, apna ho kah gher,
deen ho kah donyan, dil ho
kah damagh, angraiz ho kah arbi
filfor, filasar, filvaqay, filasal
dar-ul-aman, banat-ul-nash,
daem-ul-habs, noor-ul-eain,
qurat-ul-ein,
nar-ul-hataab, rooh-ul-qodas
42. jan ka sadqa, mal ka sadqa, chandi ka
waraq, aafat ka tukra, aafat ka parkala,
shah ka mosahib
raqabat ki aag, shaihad ki churi, shitan ki
aant, ji ki aafat, char ki marzi
jan se aziz, khayaal se bahar, gherat se
ari, shar se bahar
14-Sabqoon Lahqoon se tarkeeb panay
walay kuch alfaz ba toor namona
malahza hoon:
ahal-e-dein, ahal-e-dunyan, ahal-e-sidq,
ahal-e-Islam, ahal-e-iman, ahal-e-taqva
baad akhlaq, baad tameez, baad amal,
43. baad naiat, baad damagh
bai khabr, bai hal bai iman bai basar,
bai ta'alq, bai hisaab, bai dakhal
bai khoof
ta haal, ta ba maqdoor, ta ba hayat, ta
dair, ta qaiyamat
bila khoof, bila tasaraf, bila shuba, bila
hisaab, bila jawaz
hum kalam, hum sohbat, hum asar, hum
nafs, hum waqt
na haq, na qadar, (bai qadar bhi
mustamal hai), na jaez, na monasab
gher hazar, gher zarori, gher zaat, gher
44. insani, gher shara
Allah pak, Rasol pak, hadees pak
Tajarba gah, taleem gah, jalsa gah, jalwa
gah, janaz gah, eid gah
Taseel dar, ta'alqa dar, mal dar, hasal
dar, haq dar, hisa dar
Haram'zada, sahib'zada, ameer'zada
Hosn'khaiz, larza'khaiz, qaiyamat'khaiz
Zarorat'mand, raza'mand, zafar'mand
Karam'nawaz, ghareeb'nawaz,
hosn'nawaz
Haraf'aashna
45. Hesaab'daan
Haya'soz
Hairat'nak, ghazab'nak, khof'nak
Tadbeer'gar, aafat'gar, jalwa'gar
Saf'basta
Ataat'gozar, mal'gozar, khadmat'gozar
15-Bohat se alfaz Urdu kay lisani set up
kay motabaq tarqeeb pa'ay hain. Maslan
Mala mal, nasiba, biddati,
batakh/batkha, badla, ta'at, na'raaz,
hind se hinda, hind se hindu, hind se
hindastan, bar-e-sagher, hindvi, ahalyan,
jurmana, baili, (sahaili se tarkeeb paya
46. hai),Aagha mina, ata+pat (turki aur
Urdu).
16-Issi tara masadar bhi takeeb pa ay
hain. Maslan badalna, atana, talashna
17-Mardana aur zanana namoon main
bai'shamar Arbi alfaz parnay sonnay ko
mil jatay hain. Maslan
Ahmad deen, Fazal deen, Maqsood Ali,
Rasheed Ahmad, Salamat Ali,
Noor Mohammad, Barkat Ali, Shahadat
Ali, Umar Deen, Amjad Ali,
Mahboob Hussain, Akram Khan, Karam
Haidri, Abbas, Haider Imam Raiza Bano,
47. Zikra, Shehla, Nusrat Shagufta, Maqsoom
Akhtar, Afzaal Baigam, Maqbool Baigam,
Hamida Baigam, Jannat Bibi, Sahib Jan,
Ramzana Bibi,
Irha Syed, Umar Khair, Saeeda Pavaiz,
Sadia Habeeb, Bushra Naheed,
18-Urdu ki eak ibarat malahza farmaein
jis se Urdu par Arbi kay lisani asraat ka
ba'khobi andaza ho ja ay ga:
Ghariboon kay sath aap ka bartao aisa
hota kah oon ko apni gharebi mehsus na
hoti. Oon ki madad farmatay aur oon ki
dil joe kartay. Aksar dua mangtay thay
48. kah Khoda wand mujhy maskeen zindah
rakh, maskeen otha aur maskinoon kay
sath hasher kar. Aap mazlomoon ki
faryad sontay aur insaf kay sath haq
dalatay.
(BARAHVI)
1. Bohat se Arbi alfaz apni asal ke sath
dakhil howay hain. Maslan
Awal, hal, aakhar, inkar, lutaf, dashkal
aur kisi haad tak asli mafaheem kay sath
Barahvi zoban main dakhal heen,
mazhab, iqrar, khabar, dunyain, hisaab,
50. tofan, sawab, haqeer, sabaq, marz, insan
3.Tabdili-e-haiat kay sath Arbi alfaz is
zoban main dakhal howay hain. Maslan
hawalak (itla milna, ahwal se), ghamak,
sadkha (Sadqa), phakeer, nalat (lanat)
sowab, kharobo,
4. Arbi khasusan Islami istalahaat ne
Barahvi main apni jagha banaee hai.
Maslan deen, mazhab, tabeeb, salam
alaek, azab, wazo, hashar, shareek,
janaza, nafa, momun, haya, iman,
qiyamat, mohabat, hob, ishq, adalat,
mareez, Toaam, mulk, mahboob, ashq,
51. kafar, shirak, shiar, jannat
5. Sabqay joor kar alfaz bana liay gay
hain. Maslan
shar surat (hoseen), la jawab, bai hisaab,
bai hajat, bar waqt neem mula, ba safa
6. Daisi tariqa se jamain banaee li gae
hain. Horain, molkan (milak ki jama),
shariataan, lamhaat, raqiban, raqibatan
7. Mukhtalif noeat kay marakbaat
parnay ko miltay hain. maslan
khush khabar, kush hal
khushhal-e-halat ghareeb-e-siyal
chawah sawab,
52. khoda-aa-Mustafa, khar-o-khrab,
pak-o-sharab, bhang-o-sharab,
soob-o-biga, khar-o-khrabo,
khas-o-aam,
alam-e-fana, rasam-e-kohan,
mahboob-e-jani
kharan laila, Allah pak, Nabi pak, hoasan
na ajeeb, dunyan dolat, khabar, kitab
khaan, ghareeb khwaray, ahal ayal
8. Zobanoon main aawazoon ka tabadal
aam se baat hai. Maslan
Malakhmoot (malkalmoot)
9. Kuch jumlay awanmi bool chal ka hisa
53. hain jo manvi aur sori hosan mai la
jawab hain. Maslan Na eqrar kisah na
enkar kisah Maza zindgi da bandgi aee
Na khushi tah kami nag ham tah hisab ay
Ghreeb ay siyal of Char aee yar rasool
10.Shadi baiah kay gitoon, nohoon,
marsehoon margh kay bainoon Arbi alfaz
se khali nahain hain. Essi tara majlasi
zindgi ki bool chal main Arbi alfaz asal,
behroop ya moqami sabqoon lahqoon kay
sath shamal rehtay hain.
12- Barahvi zarab-ul-emsal bhi Arbi se
54. tahi nahain hain:
Khali aa tofak un ara bandagh khalira
Vail badshah tikan ay ghareeb aa
Barwakht vail ay
Thekri ay sardar ay kases shaik kunah ay
oo kul na ay kul kun ay
13- Bohat sari Arbi talmihaat barahvi
shaeri mian istamal hoti hai.
Kuch Arbi alfaz jama laikin Barahvi main
wahad istamal hotay hain. Maslan
Ahwal, oqaat, hoor waghera
15- Zanana-o-mardana naam bhi Arbi
55. alfaz se khli nahain hain. Maslan
Malak dad, Mohammad Fazal, Abdul
Haee, Mohammad sadique,
Mohammad Sadiq, Roshan deen, Faiaz
Mohammad, Morad Ali,
Faqeer Mohammad, Basir Ahmad,
Khoda-e-Rahmat waghera
16- Barahvi lataef aur pahailioon main
ba'kasrat Arbi alfaz apni asal shakal aur
tabdeel shuda ashkal kay sath miltay
hain.
BALOCHI
56. 1- Bohat se Arbi alfaz apni asal ashkal
kay sath Balochi zoban kay
zakhira-e-alfaz main dakhal ho gay hain.
Maslan
Badal, jism, kharab, khair, hal, sawal,
salah, saaf, sabr, qissa, tabiat,
mazaq, kitab, khatar, darja, umar, safr,
meharbani, yaqeen, mobarak,
wasta, salamat, khedmat, akas, hisab,
tameez, saboon, samaan, faislah,
khayaal, fikr, moaf, khabr, eid, gham,
murgh, takleef
2- Bohat se alfaz tabdeli-e-ashkal kay
57. sath Balochi zoban ka hessa ban
gay hain. Maslan
Wakht (waqat), omeet (omeed), nazoor
(mazoor), maloom (malomaat,
maaloom) waghera
3- Boht se alfaz sabqoon aur lahqoon kay
hawala se Balochi tehreer-o-taqreer
main shamal ho gay hain. Maslan
4- pa yaqeen, (yaqenan), bar wakht, chy
wakht (kab), kam wakht, kam umar,
maloom dar (malomaat hasal karnay
wala), pur omeet, neem jisma, khizmat
gar, minnat war (shukarreya), baad
58. tameez, gham geen bai adbi
5- Tabdeli-e-mafaheem kay sath bhi
bohat saray alfaz balochi zoban main
dakhal ho gay hain. Maslam
janeen (orat), badal (tabadal), hal (etla),
khabar (baat), khayaal
(hoshyar), samaan (mal-o-asbaab),
johalla (nichay), ashar (shutar),
qoom (qabila)
6- Bohat saray marakbaat Arbi alfaz se
takeeb patay hain. Maslan
Jan salamti, gat kharaab (gala kharaab)
punjabi main gata galay ke liay bola jata
59. hai., ashar muragh (shutar muragh),
zar-e-hawala (draft), kharaab gari,
tala'aq gaptageen, sar darad
(darad-e-sar), kul hisaab, mobarak baat
Eid-e-nook (eid ka chand),
warg-e-khatar (rehnay kay liay),
muzbaba kar (bawarchi khanay ki
zarorat), wakht aa sar (waqt par),
khayaal aa baray (sambhal kar), darad
aa takleef (darad ki takleef), jan
salamti-e-sanad (heath certificate)
saman-e-karaya (saman ka karaya)
waghera
7- Omomi bool chal main bhi Arbi alfaz
60. dakhal howay hain. Maslan
Chay wasta (kis liay), hal badaay (bura
hal), taee shukarriya, niharbani bakunb,
mini samaan, safar pa khair
8- Arbi aur Islami talmihaat Balochi
zoban ka hissa ban gaee hain maslan
muragh-e-suleman
PUSHTO
1- Boht se Arbi alfaz apni assal ashakaal
aur asli-o-daisi mafaheem ke sath Pushto
zoban kay zakhira-e-alfaz main dakhal
ho gay haim. Maslan
62. 2- Bohat se Arbi alfaz tabdili-e-ashkal
kay sath Pushto zoban main shamil ho
gay hain. Maslan
wakht (waqt), safa (saaf), wasa (wasila),
batay (baat), kalimia (kalmah),
badoo (dadi), sah (sans), dalalay (madah),
khabra (hal, khabr), khoob,
zayaat (ziyada), sahiba (sahib) (dalal), na
raza (naraz), madhay, khizmat,
3- Aksar Arbi alfaz tabdili-e-mafaheem
kay sath Pushto zoban ka hissa ban gay
hain. Maslan
khabra (baat), khali (hafta), shoro (budh),
63. qayamat (nayaab), khair
(khalqat), aakheer (aakhar), hajat
(zarorat), raseed (ponchna),
saba (kal sub), khairaat, bhaikh) mulk
(khait), (assal), khalaq,
4- Arbi lafzoon ki jama bananay kay liay
bhi daisi atwar ikhtayar kiay
jatay hain. Maslan
ghazi (ghaziyaan), kitabona (kitabain),
kamona (qomain)
5- Lafzoon ki buntar main sabqay lahqay
bhi ikhtayar kiay jatay hain. Maslan
64. bai wakht, bai izati, bar wakht, maal dar
khoob surat
6- Marakbaat ki bhi Pashto zoban main
kami nahain. Maslan
sahar mal (subh sowairay), sahat wakhti,
khush'hala (kush hal), zayaat barkat,
zayaat ghareeb, Islami mamlakat, khush
khabray, Allah pak, daam da jaal, zahar
surat, jaieb ke ghari waghera
6- Bohat sari Arbi talmihaat nay Pushto
shaeri ko jala bakhshi hai.
7- Bohat saray zanana-o-mardana
naam Arbi alfaz se tarkeeb pa ay/patay
65. hain.
8- Bohat saray Pushto mohavray Arbi
alfaz se tashkeel patay/pa'ay hain. Maslan
Ghairat shata kol, moqa dna watal, pa
naiat yo hidal, khabra spinol, qasam
khoral (khurdan/khana), taba vistal, pa
khabra rasidal, izat warko, gham ghaltol
9- Pashto zarb-ul-emsal main bhi Arbi
alfaz ba'kasrat nazar aatay hain.
Maslan
qagha-e-halal dai kho rang ay da
mardar day
chay pa tama daso roshi
66. Chay aqal-e-kam vet al ay pah khona
gham de
Harkat konbay barkat de
Khapal amal dah ray mal
Tool umar kombay mayo salam vachova
Chay sar hayat ve topaee dhairay
Marag na khalasay nishta
Pa khoda ay meharban notool jahan
meharba
Saqa rah bala
Banda da banda shitan dai banda da
banda Rehman dai
67. 2- Bohat saray Arbi alfaz apni asal
ashkaal kay sath daisi mafaheem main
mustamal chalay aatay hain. Maslan
amin, ghareeb, makan, waqeya, ras, sami
(assami), rasam, qul, qalam,
fikar (andaisha), misal (tasveer), hoor,
qasoor, badal, talab, ikhtalaf,
shara sonat (khatna) waghera
PUNJABI
1- Arbi kay hazaroon alfaz Punjabi zoban
main apni asal ashkal, asal aur daisi
mafaheem main warad ho gay hain.
68. Maslan
Hamd, na'at, nayamat (naymat se
niyamat), rahmat, hukam (hukm),
rab, jin, malaek, zahar, batan, aieb,
qudrat, shukar (shukr), malaik,
khaliq, surat, qehar (qehr), qalam, kitab,
hisaab, noor, arsh, ommat, rasool,
makan, hakam, olaad, Aal
2-Bohat se alfaz maenoon ki tabdeli kay
sath warad howay hain. Maslan
Abtar, aafat, khasam, majlas, sharaab,
khat, fitna, tofeeq ba maeni
rasaee, ghareeb, Deen dar dar kay lahqay
69. kay hawalah se no'muslim
kay maenoon main mustamal hai, Asami,
ahwal, hoor, baqaya, aafaat,
akhbar, waghera Punjabi main wahad
istamal hotay hain
3-Bohat se alfaz Punjabi lehjay aur
talafaz kay sath istamal main aatay hain.
Hajar (hazar), ijat (izzat), khizmat
(khidmat), baizzat (bay izzat), roja
(Roza), niyamat (naymat), sandokh
(sandooq), fasaat (fasaad) bai'sharma
4-Aawazain kam ki gaee hain. Maslan
Saee (Sahi), bsabra (baysabra), bqola
73. 7- Bay shamar Arbi istalahaat Punjabi
main raej hain. Maslan
Jalaab (joraab), moja (moza), haram,
halal, haj, kabah, wajo/wazo, towaaf,
sajdah, kitab (morad Quran), ghusal,
qabar (qabr), ibadat, baqreed (baqra Eid),
jumah, sadqah, khair khariat,
masjad/maseet, fatwa, fatehah,
ghons/ghos, nabi, rasool, qiblah waghera
8- Bohat sari Arbi talmihaat Punjabi
main raej chali aati hain. Maslan
Mah kanani, aadam, Hawa, koh toor,
Yusaf, Mosa, Esa, Zakriya, Yahiya,
74. Suleman, khizar, yad-e-baiza
Faraon, namrood waghera
Aadam kankoon mana karaya
Esa bin baap jamya
Ismaeel noon ziba karaeyo
Sabar day tun kiray chalaeyo
Yusaf kho poaeyo
9- Punjabi asloob kay hawalah se Arbi ka
istamal milta hai. Maslan
Akhbaroon (akhbar se), taqsiroon (taqseer
se), gheboon (ghaeb se),
azaboon (azab se), hazoroon (janab, aap,
75. hazoor waghera se)
10- Sabqoon aur lahqoon ki madad se
alfaz bananay ka Punjabi zoban
main aam ravaj hai. Maslan
Ahal walaet (Ahal-e-walaet), zoma war,
qadar shanas, gher shara,
bay hisaba, Bay qadra, bay shukra (na
shukra bhi mostamal hai),
bay surta, bay mehnat, bay mehnata,
bsurta, bay olada, pur taqseer, bay
bonyada
zarorat wan, zarorat wand, gharaz
wand, fitnadoz, ghareeb nawaz,
76. deen dar,
11-Khoob surat marakbaat Punjabi main
pharnay sonnay ko miltay hain.
Maslan
Peer faqeer, abd khodaee, saaf safaee,
saaf suthra, ishq kamal, wehum khayaal,
wehum goman, sabaq namaj, zida zidi,
Allah bhaway, makan munawar, khoof
raqeeb, zohad kitab, sawal jawab, shara
shariat, oot Mohammad, haj namaj,
hosan bazaar, ajiz maskeen, khair
khariat, akhbar hakaet, hal haqiqat, hal
ahwal, hal chaal, fikar andaishah, hob
77. mohabat, sadqay sajday, wah wa
khaliq/khaliqa/rabba, peer moreed,
naqad-o-naqdi, pakka yaqeen, sohni
surat, taiz taba, saaf zoban, pak hukam
kaee haji, hika surat, her surat, asal
haqiqat, aakhar noon
donyan da itbar, rahmat da mehn, ilm
da fazal, Aadan da rukh, qudrat da
waali, khidmat da ant, qudrat di shiri
kujh khasi kujh aami,
khar na kaee, sulah na mun
surat tay khasiat, moqadam tay patwari,
peer tay moreed
78. mehnat vich dhehan, rahmat vich saman,
haraf vich sofaidi
12-Zarab-ul-imsal main Arbi alfaz ka
istamal bara aam hai. Maslan
Taqdeer day agay tadbeer ve naein
chalde
Moot noon dhoya zahmat qabool kiti
Nalay haj nalay vanj
Jaee rooh tahay fareshtay
Nani khasam kita dotray noon chati
Miaan bivi razi ki karay ga qazi
Tandrusti hazar niyamat (niamat) hai
79. Qarz qayamat bukh niyamat
13- Bay shamar Arbi alfaz kay sath
Punjabi masadar jur kar mohavray
tarkeeb pa ay hain. Maslan
Allah bhawan/bhavna, saday jana/jan,
razi rehna, kaam hon/hona,
Ghulam hon, surat vaikhan/vaikhna, lutaf
karan/karma, surat likhan/
likhna, isharat hon/hona, karan, aakhair
vakhan, qovat lavan/lavna,
bismillah karna/karan, qabool
karan/karna, qasiday pharan/pharna,
himat karan/karma, matbal
80. niklan/nikalna (matlab nikalna)
14-Arbi alfaz takya-e-kalam main bhi
nazar aatay hain. Maslan
Bismillah ji, Shukar Alhamdollah, masha
Allah, subhanalla, in sha
Allah, Allah Karim, Allah ta'ala, Allah
tobah, tiara koee deen iman
vi ay, apnay iman nal kavein, Allah
rakhay, Allah bakhshay, Allah
Bhanay, Bismillah da sawab bakhshan,
rooh noon pandh na poway, Allah jhoot
na balay, Allah da dita sub kujh ay, Allad
da mal ay,
81. Shukranay day nafal waghera
15-is ibarat ko malahza karain Arbi alfaz
kay istamal ka az khud andaza
ho ja'ay ga:
Ustad horan di gal son kay os noon aj
hadoon vad ehsas hoya paee Rab
day hukam ottay amal karkay ik qoom
aazadi di naymat hasal kar
sakdi ay tay saday ghar day halaat
qaivain naein badal sakday. Os
noon pakka yaqeen se paee Rab da
paigham.
15-Bohat saray zanana aur mardan
86. 7- Mukhtalif qisam kay marakbaat bhi
pharnay sonnay ko miltay hain. Maslan
Had haram, moot hayati, moot bhali,
sikdi taseer, kavash qabilay, hal hawal,
fikar faraq, Allah baili (baili sahaili ka
mutradaf hai/bigri hoee shakal hai), Yosaf
sani, mushkal nal, faqar walaet, zulam
machan, arab sharif, sahi salam, aqal day
divay, eid da chan, lanat da tika, lanat di
pand, gham di hasi, Allah Allah, manzar
manzar, Allah baili, haiyati aala, okha
marhala, Aih aadmi, aih manzar, bahoon
zalam, rolis khali, sakay aadmi, her
naqsh, soom salaat, aas ommeed, Essa de
87. jowar, ghama de mari, til til di khabar,
zamanay da khaliq, rasmaan day khalaf,
roh koon hijar, polaan vich ghareeb,
sabar tay shukar waghera
8- Ba'az misray baray khoob saurat hain.
Maslan
Her surat vich toon
Isq Fareed kaee ghar galay
Ondi surat mun vich vasdi
Haj hai oon mukhray da vakhan
9- Saraki kahavatoon main bhi Arbi alfaz
mujood hain. Maslan
Roti khavay shaker nal paisa bachavay
88. maker nal
10- Saraeki jumloon main Arbi alfaz
mojood hotay hain. Maslan
Rab day khail niyaray hun
Ishq anokhri pir
Allah taein koon vadavay
Khoda kein aas mand koon khali naein
torainda
Allah saein aap barkat posi
Allah tein koon taray
Lafzaan ki mar daivan (mohavra bhi hai)
11- Moanns Arbi alfaz se pa gaee hain.
89. Maslan
Qabool se qabolan, makar se makran,
fitna se fitni, Rahim se Rahiman, Karim
se Kariman, ostadni, kafarni, kafran bhi
boltay hain
12- Kuch jamein wahad istamal hoti
hain. Maslan
Aafaat, talaqaan, sami (asami), hawal
(ahwal), hoor, qasoor, oqaat waghera
13- Sakroon mohavray Arbi alfaz se
tarkeeb pa ay hain. Maslan
Aakar pon, aakar tapawan, aameen
karan, ostad pakran, Allah rasi karan,
90. Allah Allah karan, oqaat tay aawan, salse
karan, roh kharab thiwan, shar chavan,
shala ta ala karan, shitan aawan, talaq
daiwan, lanat pichoon lagan, waqt tay
pakran, khair hoon waghera
14- Bohat sari Arbi tamihaat Saraeki
zoban kay zakhera-e-alfaz main dakhal
ho gaee hain. Maslan
Adam, Hawa, khizar, Mosa, Esa, Yousaf,
Toor, Namrood, Hatam, Faraoon, yazeed
waghera
15- Ashkhas kay namoon main Arbi
alfaz shamal ho gay hain. Maslan
92. hulya, halwa, nak naqshah, naqsh, taveez
waghera
17- Bohar si Islami istalahaat
takya-e-qalaam ban gaee hain. Maslan
Bismillah karan, In sha Allah, Mashalla,
Alhumdollah, Subhanllah, Allahoakbar
waghera
18- Shaed hi koee aisi ibarat ya shair
ho ga jis main Arbi alfaz mojood na hoon.
Chand Ashar ba'toor namona malahza
hoon:
Akh day manzar mok vainday hun
chakar o rag rag nay lehnday hun
93. (Mumtaz Dar)
Naizay tay teer tofanag qehri naz nazar
day
(Khaja Ghulam Fareed)
Noor khandavaan rataan andar akhaan
koon mein vat vat balaan (Saleem Ahsan)
Sat sik gher khoda di sab shay wehum
khayaal
(Khaja Ghulam Fareed)
SINDHI
1- Un'gint Arbi alfaz Sindhi
94. zoban-o-adab main kisi qeisam ki ashkali
aur manivi tabdili kay bagher dakhal ho
gay hain. Maslan
Iman, barkat, shukar, rooh, mal, naseeb,
niat, qazi, qaem, shahid,
malik, ahmaq, ashaq, dolat, zaat,
salamat, ozar, milk, nishani, tama,
hiras, khaab, mobarik, halal, haram, eid,
elat, adat, zaroor, mulk, bala,
faeda, khalaq, tabaq, moot waghera
2-Bohat se alfaz tabdili-e-ashkal kay
sath sindhi adab aur awami bool
chaal main dakhal ho gay hain. Maslan
95. Saas (sans), khatmar (naqas), zaman
(zamanat), mulo (mulan), kasaee (sawad
ki bajay seen kay sath), mamli
(moamlah), faedo (faeda), kam (kaam),
eidan (eid) waghera
3-Aksar Arbi alfaz tabdili-e-mafaheem
kay sath dakhal howay hain. Maslan
Sahib (Khoda) (taqdeer- Punjabi main
bhi in mafaheem kay sath mostamal hai),
, karam, faqeer, qayaam (qiyamat), lanat
(mosebat, dukh, parishani), ghareeb,
saraf (khreed dar) waghera
4- Sabqoon lahqoon ki madad se bhi alfaz
96. tarkeeb pa'ay hain. Maslan
Kamzoor
5- Arbi lafzoon ki jamain daisi tareqa se
bana li jati hain. Maslan
Hooroon, eidoon
6- Arbi alfaz ki aamaizesh se khoob surat
morakabaat bana liay jatay hain. Maslan
Aqal-e-oman, ilat wahee, adat na wahee,
idan mobarak, kuto ba halal, zaat
parkan, Ozar ghta, maza moqan,
mazhar-e-sidaq-o-safa,
omeed-o-yaas-o-hasrat, reshta-e-ulfat,
qatra-e-shabnaum waghera
97. 7- Bohat sari Arbi tamihaat sindhi shaeri
ka hessa ban gae hain.
8-Bohat sari Arbi Islami istalahaat Sindhi
shiar-o-adab main bila takalaf
istamal main aati rehti hain. Maslan
anana-o-mardana namoon main Arbi
alfaz warad ho gay hain
GOJRI
1- Sakroon Arbi alfaz apni asal ashkal,
Arbi aur daisi mafaheem kay sath Gojri
zoban main dakhal ho gay hain. Maslan
izzat, sehat, gham, qoom, maqsad,
100. Rahmat ko paikar, qudrat ko lashkaro,
ishq ko darya, ashaq ko dil, izzat ko
thaan, Allah ko Farman, khalqat ko
gham, zulm ko hath lamairo, ensaf ko
hami, ilm ko sekhno, haq ka rah, dunyan
ka halat, Sacho Eab, alim fazil, suthro
entazam, haq haqooq, maqadmo bazi,
farman opar, bachyan ki
Tarbiat, Khoda ki rahmat, Khoda ki
qudrat, khabaan ki taveel, Izzat
tay iqbal, deen tay iman, maqsad tay
maqsood
Dastoor parano, qiyamat jano, insan
101. banoyo, samaan banayo,
mal banayo, ishq nachaway,
Kitab parhno, waqat gamao, rizq
kamano, mahool bachano,
zikar karno, toor tareqo, changi Tarya,
sehat jawani, zulm kharabo,
chango alim, teen talaq, manzal khoto,
thoro izzat, Changi halat,
yo qool
gher kay nal, khair kay nal, waqat kay
nal
5- Bohat se alfaz gher arbi mafaheem
kay sath estamal main aatay rehtay hain.
102. Maslan
Qisma (maqsad), khair (bhaik), ghareeb
(muflis, bai zar, kangal), sharab(wine),
majlis, jalos, qasoor (khata), oqaat,
hikmat, shareek(shareqo) waghera
6- Arbi alfaz ki daisi tareqa se jamain
bananay ka aam rovaj hai. Maslan
Khabaan, shitanaan, haltaan, qomaan,
ensanaan, afataan, khamaan, amaan
waghera
7- Wahad ko jama aur jama ko wahad
istamal ka toor bhi milta hai. Maslan
Oqat, ahwal, asami, hoor, kasoor
103. waghera
8- Sabqoon lahqoon ki madad se bhi
Gojri alfaz tarqeeb patay hain. Maslam
Bai tehqeeq, bai noor, maqadmay bazi,
izzat dar, zimi dar, hesso dar, la chaar
waghera
9- Sifti sabqay lahqay bhi ba kasrat
istamal main aatay hain. Maslan
Chango alim, change tarhya, changi
halat, chango mesro, suthro intazam,
khoob yaqeen, yo qool, yo tareqo, kul
makhlooq, halal kamae, akhela Rab, pak
nabi, choto bhai, bohat nafo, farshaan
104. opar, thori mehnat, pak rasool, jalvo
nairo, sacho khaliq waghera
10- Arbi talmihaat bhi Gojri shaeri ka
hessa ban gae hain. Maslan
Aadam, Hawa, Musa, Esa, Khizar, Maraj
Shareef, shabraat, Soor Esrafeel, jabreel,
shitan, arsh, Sardar lolak waghera
11- Bohat se Islami kalmay
takya-e-kalam ban gay hain. Maslan
Ji bismillah, bismillah karo,
Alhamdolillah, Allah hafiz, Mashallah,
Inshallah waghera
12- Dr. Sabir Aafaqi ki nazam khud
105. Etmadi ka eak band malahza farmaein
is se Arbi lafzoon kay istamal ka andaza
ho ja ay ga:
Allah tairo nasir bandya o malik tay
Qader bandya
Rehiay daem shaker bandya shak na
kariay Sabir bandya
Jay toon os naan yaad kareay ko
Rab sachay amdad kareay ko
13- Shadi khushi kay gitoon aur marag
kay bain aur nohoon main Arbi alfaz ka
bila takallaf istamal hota rehta hai.
106. MIWATI
1- Miwati main bohat se Arbi alfaz apni
assal ashkal, daisi estamal
aur ba daisi mafaheem main mostamal
hain. Maslan
mulak, aseel, maal, eid, mahal, sakhi
waghera
2- Tabdeli-e-ashkal kay sath un'gint Arbi
alfaz miwati main dakhil ho gay hain.
Maslan
Munjal (manzal), Koom (qoom), khaphan
(kafan), jakhman (zakhm), kismit
(qismat), majboran (majbori se), tablig
107. (taligh), jalso (jalsah), khiso(qissa), ojaro
(ojalah), okhat (oqat), honslo, halwo
(halwa) waghera
3- Mivati main Arbi alfaz jur kar
marakbaat tashkeel patay rehtasy hain.
Maslan
Baqar eid, baqreed donoon tara se
mostamal hai. Kismet ko maro,
donyan ko mal, yah asloob Gojri ka bhi
hai. Sakhi marad ko sath,
Gojri main bhi issi toor se boltay hain.
Sangat aseel, khair-o-sar (shar)
4- Mivati main aawazoon kay tabadal ki
108. kaee suratain hain aur yahhi ravaeya
Arbi kay sath hai. Maslan
a. hy maqsura ki tabadal aawaz wao hai.
Maslan jalso (jalsah), khiso(qissah), arso
(arsah)
b. Punjab kay mivatioon ki thisri aur
chothi nasal alaf ki aawaz ko bhi wao
main tabdeel kar daiti/rahi hai. Maslan
ando(anda)
c. Porani mivati main hay maqsura kay
liay alaf ya alaf ki si aawaz nikaltay hain.
Maslan jalsa/jalso, sadma sadmo,
waghera
109. d. Zaal ki aawaz ka mivati jeem tabadal
hai. Maslan Jomo (zima), jikar (zikar),
jael (zaiel) wagherah
e. Soad ki aawaz kay liay seen mostamal
hai. Maslan
sab/saeb saeb (Sahib)
Khaso/khasa/kha asa (khsah)
Khalas/khalis
Sadko/sadka
Sadmo/sadma (sadmah)
f- Zawaad kay liay jeen ki aawaz bool
chal main aati hai. Maslan jaep/jaeph,
oojo (wazo),
110. jabta/jabita/japto/jaebta(zabta),
japt/japti/jabat/jabti (zabt/zabti),
jaeya/jaya jamun/ja amun
g- Zaal ki aawaz jeem main tabdeel ho
jati hai. Maslan
jakaat/ja akaat (zakat), japran/ja
aphran(zafran)
h- Sheen ki aawaz ki mutbadal aawaz
seen hai. Maslan
basher se baser, shahi se sahi,
Shrab se sarab/sa araab, sharbat se
sarbat, shubah se suba/subo
sareko/sareka/sarika/sariko
111. i- Qaaf ki aawaz ko kaaf main tabdeel
kar daitay hain. Maslan
shooq se sook wagherah
j- Khy ki aawaz kaaf main tabdeel ho
jati hai. Maslan
khalipha/khalipho/khaelipha/kha alipho
(khalifa) wagherah
k- Fay ki aawaz phay main badal daitay
hain. Maslan
aphraat/aphar at/aphraat,
phitno/phitna(fitnah), pharman
(farmaan), phursat(fursat), pharaj(faraz)
l- Ghasi ki aawaz gaaf main tabdeel kar
112. daitay haion.
m- Qaaf ki aawaz ka tabadal khay bhi
hai. Maslan khissop, khasbo(qesba),
tuphan(tufan)
n- To ay ki mutbadal aawaz tay hai.
Maslan tuphan(tufan), tarj (tarz)
o- Mivati mohavroon main Arbi alfaz ka
estamal hota rehta hai. Maslan khapun
(kafun) pharan, daphan karan, pharaib
dain, tuphan avan, kismet ajman,kismat
jagan, phitno jagan, taliph pharman,
honslo totan, sakal bigran
p- Bohat se Arbi tamihaat mivati shaeri
113. main raej ho gae hain
q- Arbi estalahaat ki mivati main kami
nahain.
r- Mardana aur zanana namoon main
Arbi alfaz dakhal ho gay hain.
Maslan
Mohammad Sariph, baser Ahmadf, Sadek
khan, Deen bibi,
jannat Bibi, Noor Boibi
s- Bar-e-Sagheer ki dusri zobanoon ki
tara mivati main noon ka hashvi
estama aam se baat hai. Maslan
115. mukhtalif nahain. Tahum tajarti
omoor-o-moamlaat aur atwar main
tabdiliaan zaroor aae hain, machine nay
tajarat ki bag door maghrab kay hath
main day di hai. Barood nay sonay par
sohagay ka kaam dikhaya hai. Is haqiqat
kay bavajood:
1- Bar-e-Sagheer ko wasael-e-qudrat,
ashya-e-khurdni aur afraid qovat kay
hawalah nazar andaz nahain kiya ja
sakta.
2- Aisay halaat main Japan, cheen aur
Koriya tajarti hawalah se
maghrab se barabar ki door masroof hai
main Arbi zoban ki taraqi aur issay jaded
tajarti aur lisani zarotoon se humaahung
116. karna ho ga. Arbi ko jahaan maghrab se
lisani reshtah ostawar karna hai wahaan
masherqi zaboon se bhi nata jorna paray
ga.
Arbi ki baqaedah 30, 12 alamti aur
bohat sari marakab aawazain hain jin ki
madad se badaisi/mahajar alfaz ko
apnanay par qudrat rakhti.
Mutbadlaat-o-mutradfaat ki Arbi zoban
main kami nahain is kay bavajood gher
Arbi wasaiboon kay kalchar se motaalaq
mutbadlaat-o-motradfaaft kam par
jatay hain ya nakafi rehtay hain.
Mutradfaat-o-motbadlaat ki zarorat
apni jagah likin asal ki zarorat apni jagah
musalam rehti hai maslan commitment
117. ka mutradaf kiya laein gay?
Is tara Arbi zoban ka lisani reshtah dusri
zobanoon se Arboon ki tajarti aur saqafti
taraqi main herchand azafah bhi ho ga.
Dusra her qesam kay taalqaat main
mutradfaat-o-motbadlaat ko nazar
andaz karna kisi tara darust nahain. Yah
aaj ki sachae aur zamini haqeqat hai.
Japan aur cheen ki musnuaat sasti aur
qabal-e-etbar bhi hain. Is nacheez
mazmoon main Hiragana ki 50 aawazain
daraj ki gae hain yah aawazain Arbi
main aam estamal hoti hain. 11 aisi
aawazain bhi daraj ki ja rahi hain jin kay
liay motradaf Arbi aawazoon kay
hawalah se kaam chalaya ja sakta hai.
118. HIRAGANA ARBI
O Owael, obash, ozan, osaaf, oqaat, Awal,
Olaad
Ay/ai Aytam/Aita, aymun/aimum
Ou Ouqiyah, oulo, oula
E Ejaab, Ejaad, eqan, efa, eman, ema,
esar, eza, eta
Aa Aasar, aahaad, aakhir, aakhrat,
Aadam, aafat, aayaat,
afaat
Ku Kuakab, akwaal
Ko Hakomat, kofi, haqooq, malqoot,
shakoor
Ki Eshtaraqi, Eshtaraqiat
Ka Ahkaam, etkaaf, akabar, shakar,
120. tarekh, taasaf,
taqaid/taqeed
Nu Nuwabi, nuwab, nubat, nuhah, nuom
No Noor, hanoot, janoon, litakono, kano,
nomin, zonoob
Ni Arni, dainiyaat, zamini, ebrani,
usmani, niyat
Na Astnaad, mimbaina (min baina),
tamana, tanasuk,
tanazur, tanafur, tanaqoz, adna, dashnah
Fu Fuwarah, fuot, fuj, furan, furi, fuz,
fuq, fuqani, fuqeat
Hi Rahin, ebrahim, esmaayhi, kotobaihi,
rosolaihi/rosolayhi
Ha Ashal, eshad, afhaam, alhitaab,
ommahaat, ahali, ehanat,
121. jahalat, fiha
Mi Esmi, almiyah, hamami, zamimah,
rasmi, hatmi, maiat,
Jamilan
Ma Estma, estamalaat, esma, Esmaeel,
Amaal, anzmam,
Ehmaal, tamashah, tamaam
Ray Rayhan/raihan
Ri Etbari, Takhtreeb, jari, ashryah
Ra Arazi, eradah, eradat, eradi,
estamrar, erazal, asrar,
Esrafeel, Esraeel, esharah
Ya Yum, yuman, yumiya
Yo Ofyoon, shaiukh, yayoon, yoha, yosaf,
yonani, yonis,
yominoon
122. Ya Atqiya, ahya, ekhtayar, adbiyaat,
ashya, aghyaar,
biyan, emtayazi, dunya
Zu Zuoj, zuojah, zuojiat, zuojain
Zo Zofa, zohra
Ji Haji, majeed
Za Azaz, uzaar, jaezah, zajir, zahid, zaed,
zaer, zeal
Da Ebda, ada, edarat, edariyah, tadbir,
tadaruk, tadawal
Bay/bai Baizah, baiza, bitar, baizvi
Bu Butaraab, janub, habub, nabudu
Ba Akhbar, adbar, etabar, baab, asbaab,
asbaq, batan, baes
Shu Shuq, shuqiyah, suokat, shum
Sha Shaer, esharit, tamasha, shatar,
123. sharay, shaghil, shafay
Ju Jur, julaan, juhar
Jo Ajobah, rajo, rajolat, rajoom, narjo
Ja Ajabat, ejara, ejazat, astanja, ejaz,
eltaja, anjam, tajavaz
Riya Riya
Hai Haibat, haizah, haiat
Hoo Kamahoo, wahdahoo, rasulahoo,
abdohoo, hodan,
youdohoo
Doo Wadood
Niem Niem
HIRAGANA MUTBADAL ARBI
AAWAZAIN
Go Governament se kornament/
jornament, gorilla se
124. korella/jorella, gujar se kojar/jujar
Gu Gupal se kobal/jubal, gunga se
konka/junka
Gi Hita se kita, giti se kiti, bogi se
boki/joki
Ga Gajar se kajar/jajar, gara se
kara/jara, gahak se
kahak/jahak
Po Powdar se bodar, pota se bota,
posteen se bosteen,
poshaak se boshaak
Pu Puja se boja, poot se boot, porab se
borab, podinah se
bodinah
Pa Pani se bani, paband se baband,
paiasa se baiasa, yorpi
125. Yorbi
Chu Chunch junj/shush, chuki se
joki/shuki/suki, churanji
joranji/shuranji
Cho Chori se jori/shori/sori,
Chura se jora/sora/shora
Cha Chabi se shabi/jabi/sabi, chalaki se
Jalaki/shalaki/salaki
http://www.forumpakistan.com/hiragana-aur-arbi-marakab-aawzain-t9169.html#ixzz44
E7frBYV
ANGRAIZI KAY URDU PAR LISANI ASRAAT
Omuman samjha socha aur kaha jata hai
kah hakam zobanain mahkoom zobanoon
par lisani hawalah se asarandaz hoti hain
126. , yah nazria eak haad tak darust ho
sakta hai likin es ki sehat ka mokamal
toor par eqrar nahain kiya ja sakta.
Zobanain kisi bhi hawalah se jab eak
dusray kay qareeb aati hain, apna lisani
asar zaroor choorti hain. Kam ya zeyadah
asar kay zeman main chand omoor paish
paish rehtay hain. Maslan
1- Awazoon ki ginti aur oon ka lisani
nazam
2- Zobanoon ki lachakpazeri
3- Mutradaf aur mutbadal aawazoon ki
farami aur mojodgi
4- Bolnay waloon kay mazaj rujhanaat
aur khsusi ravaeay
5- Bolnay waloon ki mail mulaqaat ki
127. suratain aur zaroratain
6- Majmoee aur shakhsi andaz-o-atwar
7- Halaat, qudrati mahool, aur moashrat
8- Zaroratain aur oon zaroratoon ki
noeat-o-ehmiat
9- Zobanoon ki anna, jo oon se mukhsus
hoti hai
10- Aalaat-e-notaq aur moavan
aalaat-e-notaq
11- Mutradfaat-o-Mutbadlaat
12- Murakab aawazain
Mujbori se juray afaal estakam se door
rehtay hain ya pher oon ka saliqah
darust nahain hota. Yah bhi mumkin hai
kah oon kay andaz-o-atwar nadarust
rahay hoon. Bahartoor kahein nakahein
128. kharabi, kaji ya adhoraypun ki koe
nakoee surat zaroor baqi rehti hai jis kay
sabab aatay waqtoon main oon afaal ki
moot waqey ho jati hai aur woh
qissah-e-parenah ho kar reh jatay hain.
Mukhtalif alaqoon aur qomiatoon se
motalaq log Bar-e-Sagher main
mukhtalif hawaloon se aatay jatay rahay
hain. Bar-e-Sagher ki zobanoon nay
badaisi zobanoon se asraat qabool kiay.
Urdu nay bhi badaisi zobanoon se asraat
qabool kiay. Urdu dunyaan ki tamaam
zobanoon se ziyadah social, milansar aur
lachakpazeer hai. Issi wajah se aaj yah
dunyaan ki dusri bari zoban hai aur es ka
129. daera-e-ezhar mahdood nahain. Jab yah
boli rahi ho gi, es ka qad-o-kath batata
hai os waqt bhi ezhar kay moamlah main
os ehad kay motabaq mahdood nahin
rahi ho gi. Yah jab aur jis se mili os ko
apna kar liya.
Hoor, ahwaal, oqaat, majlis, misain, tuo
chain, touch, maicha, naicha, ladiaan
votran, sportran wagherah ab Arbi ya
Angraizi kay alfaz nahain rahay. Urdu
zoban main en ki apni haiseat zarorat
Istamal aur nahvi set up hai aur Urdu
kay apnay lisani nazam se mukhsus hai. Is
qisam kay ungint alfaz Urdu kay liay
ajnabi nahain hain aur nahi en kay
130. istamalaat Arbi ya Angraizi kay lisani
nazam kay marhoon-e-mint hain.
Angraizi Bahadar Shah Awal (1712) se
taqreban Bar-e-Sagher kay liay majbori
ka darjah ekhtayar kar gae laikin jab
Urdu kay jussay ko malahzah kartay hain
to bakhoobi andazah hota hai kah issay
kisi bhi hawalah se majbori ka naam
nahain de saktay. Angraizi alfaz ko
qaboltay samay kahein aur kisi moor par
is ki anna majro hoti nazar nahain aati.
Badaisi/Mahajar ko is ki anna kay
hawalah se libas ekhtayar karna para hai.
Shalwar Qameez pehnay bagher os ki
nahain bani. Her badaisi lafz Urdu kay
zaati hawalah se apni shanakht rakhta
131. hai. Angraizi alfaz ko qabonay ki bohat
sari suratain samnay aati hain. Agli
satoor main chand eak ka tazkarah kar
raha hoon takah es hawalah se kaam ko
aagay bharnay main, kisi haad tak sahi,
madad mil sakay. Es tehreer ki tayari
kay liay Qeblah Syed Akbar Allahabadi
kay qalaam se bharpoor estafadah kiya
giya hai. Bawar rahay mojood talafaz kay
motabaq alfaz kay endraj ki koshesh ki
gaee hai.
Bayshamar angraizi alfaz Apni asal
ashkaal kay sath Urdu zoban main dakhal
ho gay hain. Oon ki yahaan farest daina
mazmoon ko layaeni tawalat dainay kay
mutradaf ho ga.
132. Angraizi aur Urdu ki amaizash se
mukhtalif qisam kay
aamaizay/marakbaat parhnay sonnay ko
mil jatay hain. Maslan
English masadar, Lat sahib, jhutay biskit,
natural cheez, natural baat, paper
dhandli, shookh mis, natural hai, agla
koras, anrairi andleeb, london tak/talak,
gharbi mashinoon, paish commission,
maghrabi operation, dhili patloon,
shakhastah note book, shiya college, siyasi
committee makhfi policy/palisi, angraiz
society, tikat ghar, dak train, mula
majistrate, sufi professor, political
zarorat, third walay, sintific tareeq,
social halat, political aab-o-hawa, eak
133. inch, liague se, kolaig se, bar main, jail
main, college kay, college main, hotal
main
alam-e-teacher, mis-e-farang,
milat-e-angraiz, khooh-e-kalaktar,
taraqi-e-pension, meh-e-nature,
chasham-e-mis, shah-e-england,
shah-e-jarmany, mission-e-enkalaab,
taqleed-e-english, saz-e-piyano,
androon-e-asia, deen-e-naturi,
shahid-e-hotal, sarjun-e-raqeeb,
fikar-e-salution, ehhad-e-english,
pabandi-e-patloon, patloon-o-kot,
banglah-o-biskit, latin-o-english,
college-o-teacher, englastan-o-jarman,
shaikhi-o-kalarki,
134. naghmah-e-aspensar-o-mal,
karnal-o-comissioner, naghmah-e-yorap,
ghamzah-e-enginiri, mai-e-london,
saya-e-hotal, nokri-o-membri
so-e-london, nuskhah-e-resolotion,
kochah-e-service, tazkarah-e-college,
tazkarah-e-visit, pardah-e-sacreen,
kiresmis ka pechla, kalaktar ka day,
aspeach ka honar, aspeach ka sur, taitar
ka sama, hukam English ka, english ka
bojh, yorap ka qafiya, council ka vote,
masjid ka notice, shahi ka charage,
kalaktar ka didar, university ka maslah,
bikit ka choor, biskit ka joor, lecture ka
sabaq, enlish ka door dorah, beaf ka
chaska, patloon ka paich, astation kay
135. sadqay, fesion kay sadqay, fasion kay
khalaf, fasion kay sath, bangloon kay
moqeem, college kay kiray, college kay
mufti, putloon kay batan, yorap kay log,
English kay falait, parh kay angraizi,
government kay daftar, nito kay wastay
izzat ki history, yorap ki taraf, boot ki
char char, wahdat ki mistari, history ki
basti, aspatal ki dawa, deputation ki sar
sabzi, college ki bakvas, league ki
government, nito chacha, yorap ki
dastan, rail ki patri, nito ki ghis ghis,
maiz ki varaity, leader ki raqasi, nito ki
tunkhah, London ki masjid, aschool ki
garaimar, shitan ki sectary
bangloon par tarkay, paraid par qoaed,
136. paraid par laid, chahray par gilat, moter
par sawar, stage par dunyaan,
committee aur resolution, tajarat aur
politics,
December ho ya augest, history ko bhool
stage ko sanwar, votoon main mukhtalif,
bangloon se namaz, bangloon main
namaz, government to kush hai, angraizi
hi ko, bari mistake, government hi
responsible, league se keh do, choor
literature ko, majoon nay kot pehna,
munchi kah kalarak, government ki
policy, kilisa main angraizi, resolation kay
seva, yorap nay kaha, baitekat fareshtay,
madam diyana
Sabqoon lahqoon ka bhi bari khoobi se
137. estamal hot rehta hai. Maslan
Baytekat, khushnama dinner, dilkosha
sciene, bayharm, bilagilt, bilacolour,
bilaoperation, miss nashanas, pension
yaftah, banglah nasheen, science dan,
kalark baadshah, kalark baadshahi,
mumkinilty, trarablaat wagherah
Urdu masadar kay sath angraizi alfaz
ka estamal aam se baat hai. Baz aisay
marakbaat hain jo mohavray kay darjay
par faez ho gay hain. Maslan
Aspatali ho rehna, operation karna,
operation hona, operation ho chukna,
editor banna, edit karna, advance daina,
advance laina, bag sambhalna, batan
kholna, putloon charhana, patloon dhili
138. hona, reject hona, reject karna, rail par
charna, teckt katna, select hona, select
karna, sciene dekhana, science bunna,
science banana, sciene daikhna, photo
chatna, photo dikhana, photo laina,
photo daikhana, photo khichna, college ki
rah laina, life likhna, life raqam karna,
life banna, life banana, life bigarna, life
tabah hona, mistar hona, wish karna,
land hona, land karna, motor pakarna,
waqt pass hona, waqt pass karna, history
likhna, history parhna, nation banana,
defance hona, defance karna, copy karna,
copy hona, botal se pina, report likhna,
report likhwana, report daina, lecturer
sonna, lecturer daina, lecture hona,
139. lecture jharna, lecture pilana, tekat
katna, tekat katwana, tekat milna,
committee milna, committee dalna,
committee dalna
Angraizi alfaz ki jamein Urdu kay apnay
lisani nizam kay zair-e-asar tarkeeb pati
hain. Maslan
Bangloon, calljoon, kalarkoon, laidioon,
misooon, membroon, votoon, voteroon,
biloon, bankoon, universitoon, scholoon,
motoroon, sportroon, teacheroon,
doctoroon, professoroon,
Misain, busain, carain, calain
Commiteaan scocitiaan, veritiaan
waghera
Bohat se angraizi alfaz ki Urdu main
140. aawazain barhae ghatae gae hain. Maslan
School se ascool, scheme se askeem, steam
se asteam, sacutar se askotar
Yay aur ee ki barhoti se alfaz bananay
ka ravaj aam hai. Maslan
Aspatali, ministry, ragistari, daktari,
mastari, kalactari, clerki, leaderi, aishiae
wagherah
Moanas bananay kay liay daisi toor
ekhtayar kiay jatay hain. Maslan
Daktarni, masterni, membarni, afsarni,
ledarrni waghera
Bohat se alfaz tabdili-e-mafaheem kay
sath Urdu main dakhal ho gay hain.
Maslan
Blade, break, discharge, taxi, copy, glass,
141. circle, carkat, school, tube, lead, plate jug
waghera
Baz jamein Urdu main wahad mustamal
hain. Maslan
Media, bictairia
Mutbadal aawazoon kay sath bohat se
alfaz parnay sonnay ko mil jatay hain.
Masan
cd se ct, praid se parait, wagherah
Alfaz gharnay ki adadt tamam
zobanoon main bari hai. Maslan
Baek, tuch, lakat chain, pilshun, gainsa
(gass), tony blade, bursh (buch),
Chain step (change step), tuochun, rapat
waghera
Talafaz ki tabdili aur tabdili-e-ashkaal
142. ka aam ravaj hai. Maslan
Marbal, garaemar, maral, bursh, such,
batal, banglah, varaeti wagherah
Bohat sari ashya kay naam, omomi bool
chal main dakhal ho gay hain. Maslan
Cooler, farej, desh, fish, glass, matan,
beaf, wall clock, washing machine, wash
room, bath room, kitchen, television,
telephone, baisan, blade, ovan, bed,
shampoo, bed sheet, chair, table, boot,
coat, iron, cooker, shirt, vcr, shameiz,
cup, soop, book, copy, pencil, pen, modal
paper, medical wagherah
Bohat sari adviyaat aur medical se
motalqaat kay naam aam bool chaal
main dakhal ho gay hain. Maslan
143. Brufen, septran, ponestone, paracetamol,
disprine, needal, nurs, surjan, ms,
medical store, blood group, medical
offcer, emergency delivery, care, ward
waghera
Foji ohdoon aur foj se motalqaat kay
naam Urdu zoban ka hessah ban gay
hain. Maslan
Captain, karnal, major, wing
commander, wing head quarter, field
officer, gun, tank, machine gun, brain
gun, praid ground wagherah wagherah
Dafatar kay naam Urdu main dakhal ho
gay hain. Maslan
President house, Prime minister house,
Assembly hall/chamber, governor house,
144. subae secretariate, dc office, sp office,
post office, sdo office, edo office, deo
office, wapda house, inspectorate,
doctorate, ag office, account office, police
station, railway station, booking office,
wagherah
Ungint civil ohdoon kay naan Urdu
main ravaj pa gay hain. Maslan
Metar redar, driver, post man, lungar
commandar, line man, clerk, head clerk,
accountant, controller, principal, head
master, judge, session judge, barester, dg,
economist, accountant garnal, dean,
counciler, manager, casher, gate keeper
director wagherah
Bohat saray niji adaroon kay naam
145. angraizi amaiz hain. Maslan
City view high school, pakistn modal
high school, garden town college
ofscience, alkhair university, Irha
postgraduate college, Lahore college of
sciences, shiba delivery house, raza health
service, saeeda health centre, qamar
health calinic, noshabah beauty clinak,
nikhar beauty parlar, nitasha beauty
centre, jaded book house, ezhar sons,
ferooz sons, taj compney, Ahmad cloth
house, sajid landry, kasur landry, shizan
baikery, nazir anaetullah transport
compney, zaki transport compney,
chenab transport services wagherah
compney, chenab transport services
146. wagherah
Bohat saray purzoon kay naan Urdu
main mustamal ho gay hain. Maslan
Ring pistan, liver, break, bell, haran,
ranch, sacru, handle, stayring,
madguard, tyr, tube, carboraitar, axsal,
chain, carrier, plug wagherah
Un donoon zabanoon ka mushtarkah
sabqah hai. Maslan
Unparh, ungint, unhaad, unjan,
undaikha, unmit, undata wagherah
Unknown,
http://www.forumpakistan.com/angraizi-kay-urdu-par-lisani-asraat-t9272.html#ixzz44
E9ajHr6
URDU KI CHAR AAWAZOON SAY MOTALAQ
MUKHTASAR GUFTAGU
147. Alif mada Aa Pakistan ki kisi zoban main
batoor haraf-e-tahiji shamil nahain likin
es ka estamal batoor haraf hota hai.
Bachoon ko Aa aam School main parhaya
bhi jata hai. Is say alfaz ka aaghaz bhi
hota hai. Kuch lught main issay haraf
shamar bhi kiya giya hai.
mad Arbi say Urdu main daramad howa
hai likin Arbi main haraf kay toor par
estamal nahain hota. Moamla darasal yah
hai kah her haraf ki zati eak aawaz hoti
hai likin Aa doo aawazain hain (Alif +alif,
Alif +zabar, hamza+zabar). Roman lipi
148. main essay Aa say ada kiya jata hai.
Aein Arabic say Pakistani zobanoon main
warid hoe hai. Es kay estamal ki
ziyadatar teen suratain milti hain;
1- Aein+alif Aa (Aein ki zabar shamar
karnay say teen aawazain banti hain.
2- Aein+zabar Aa zabar kay sath bhi
taqriban Aa ki hi aawaz paida hoti hai.
3- Darmiyan main aa kar apni shanakht
zahar karti hai. Roman Lipi main a say
wazay
kartay hain.
Hamza Arbi aawaz hai. Pakistani
149. zobanoon main es ka mukhtalif hawaloon
say estamal hota hai aur aawazoon ki
mukhtalif suratan parnay sonnay ko milti
hain tahum es say kisi lafz ka aaghaz
nahain hota.
Hamza+ zabar, alif+zabar Aa
Hamza+zair, aloif+zair Ay/ai/ee
Hamza+doo zabar Un
Hamza+doo zair En, in,
Hamza+yay Eie/ee maslan aae (yahan
single e ko ee parha jaay ga
Hamza +doo paish, Alif+doo paish= oon
Hamza + meem, Alif+meem= em
Hay maqsura opar hamza = ai
Wao +opar hamza = oo
Yay bari+ opar hamza = ay
150. Hay+opar hamza = zeim (Pakhto)
Noon ghona noon say hat kar aawaz hai.
Essay Arbi noon ki shakal samjah jata
hai. Yah Faesi say daramad hoe hai.
Shamar main nahain likin apna bara
mazboot mutharak kirdar rakhti hai. Es
ki jar main gonj ki aawaz hai. Es kay
estamal ki omomi teen suratain hain:
1- Mikoon, saankoon,
2-Sanwal (N likhnay main noon likin
bolnay main noon ghona)
3- horain
yay Arbi ki bari aham aawaz hai. Es ki
maktobi teen suratain hain:
151. 1-choti yay maslan sadgi, badi, hadi
2-bari yay maslan aaway, jaway
hamza kay sath bhi mustamal hai maslan
jaay aaay, paay
3-haraf kay nichay doo noqtay laga kar
maslan yaad, yawar, yasar, yaqoob
waghera
Agli satoor main en panchoon aawazoon
say motalaq mukhtalif zobanoon kay alfaz
batoor missal daraj kar rahoon takah
morozaat-e-bala ko samjhnay main kisi
haad tak madad mil sakay aur mazeed
guftagu kay darwazay khul sakain.
153. aavaizandool
Arabic abnaaaa, bimaashaaaa
Israaaeil, batoaaaenoha, hadaaaeqa,
olaaeqa, samaaae, maaaen,
Duaaaun
Sowaaaon, asmaaaon
Aakhir, aakhrat, aaghaz, aasar, aabnus
Maaal, qaaal, maaab
Aein ki dhohri aawaz:
Aein+alif aa ariz, aj (ain+zabar+alif+jeem),
afiat, aqbat, aad, ajaeb, anasar, alaqa
Aein +zabar aa ajab
Darmiyan main aa kar khalat, taalaq,
motalaq, samaat, shujaat
154. Hamza
Urdu+Farsi a-Pehlay lafaz kay akhri
haraf (hay maqsora) kayo par hamza dal
kar
tana-e-aghyar, tofa-e-mahboob,
jama-e-mahboob, qatra-e-shabnum,
reshta-e-ulfat
b-pehlay lafz kay aakhri haraf (bari yay)
kayo par hamza dal kar
jaay majra, jaayandaisha, jaay etraz,
jaay ozar, jaay rihaesh,
jaay panah
shabha ay zumat, shabha ay faraq,
shabha ay hijraan
155. c-Aao, jao, aaay, jaay, aae, khao, khaay,
khae
d- pieo, sieo, jao, sanao, batao
Balochi ji aao, sari aa pushst aa (hamza
opar zabar),, (hamza opar zabar),
zoti aa (hamza opar zabar), niyam aa
(hamza opar zabar),
hamza opar zabar bamaeni ko
Pushto kursae (yay kay opar hamza),
bobaae (yay kay opar hamza), obae
(yay kay opar hamza)
hay kayo par hamza say pushto haraf
zeim banta hai jis say zay ki
aawaz nikalti hai maslan varzeim
koray, aakhri yay par hamza daltay hain
walay ta en
156. (Akhri hay maqsora kayo par hamza aur
hamza kay nichay zair dala
jata hai)
sabaoon
aawardel (alif mada+wao+ray+dal (opar)
hamza+lam
Baravi mosam ae (hamza kay nichay
zair), zinda ae (hamza kay nichay zair),
Sardar ae (hamza kay nichay zair),
ghareeb (hamza kay nichay zair),
thaikri ae khuda aa (aa, hamza kayo par
zabar), neem roch aa
Arabic abna,aaaa, bimashaaaaa
Esraaaela, yomaezin, olaeka, hadaaaeqa,
samaaae
Yoodo,