3. Mga Layunin
1. Nabibigyang-kahulugan ang mga
talinghaga, eupimistiko o masining na
pahayag ginamit sa tula, balagtasan, alamat,
maikling kuwento, epiko ayon sa: -
kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan
4. 2. Nakikinig nang may pag-unawa upang
mailahad ang layunin ng napakinggan,
maipaliwanag ang pagkakaugnay-ugnay ng
mga pangyayari at mauri ang sanhi at bunga
ng mga pangyayari
5. 3. Naisusulat ang talatang:
-binubuo ng magkakaugnay at maayos na
mga pangungusap
- nagpapahayag ng sariling palagay o
kaisipan
-nagpapakita ng simula, gitna, wakas
6. SUBUKIN
I. Basahing at unawaing mabuti ang
sumusunod na aytem. Piliin ang letra ng
tamang sagot.
6
7. 1. Dito inilalahad ang magiging resolusyon
ng kuwento.
a. suliranin c. tungalian
b. katapusan d.kakalasan
7
8. 2. Inilalahad ang problemang haharapin
ng pangunahing tauhan.
a. suliranin c. kakalasan
b. katapusan d.tunggalian
8
9. 9
3. Anong uri ng pang –abay ang nagsasaad
kung kailan naganap ginaganap o gaganapin
ang kilos ang isang pangyayari o kilos?
a. Pamilang c. Pamanahon
b. Panlunan d. Pamaraan
10. 10
4. Ito ang bahaging nagpapakita ng unti-
unting pagbaba ng takbo ng kuwento mula
sa maigting na pangyayari sa kasukdulan.
a. suliranin c. kakalasan
b. katapusan d.tunggalian
11. 11
5. Dito inilalahad ang pakikitunggali o
pakikisapagsapalaran ng pangunahing tauhan
laban sa mga suliraning kakaharapin.
a. suliranin c. kakalasan
b. katapusan d.tunggalian
13. TUKLASIN
Gawain 1: Pansinin mo ang mga larawan na nasa ibaba. Alam mo ba
angpinagmulan nito? Batay sa dati mong kaalaman, naririnig, nababasa,
o napapanood, magbigay ng mahalagang kaalaman tungkol sa maaring
pinagmulan ng mga nalarawan.
13
14. 1. Magbigay ng maaring maging paksa ng alamat.
____________________________________________________
2. Makatutulong ba ang alamat upang maging malinaw ang
pinagmulan ng mga bagay? Paano?
_____________________________________________________
3. Masasalamin ba sa mga paksa ng alamat ang pagiging Pilipino ?
Patunayan.
_____________________________________________________
14
Mga Tanong
15. 1. Paano makatutulong ang
alamat sa pagpapanatili at
pagpapaunlad ng kultura ,
tradisyon at kaugaliang
Pilipino na minana pa natin
bilang isang katutubong
panitikan ng lahi?
15
GAWAIN 2
MGA POKUS NA TANONG
2. Nakatutulong ba ang
paggamit ng mga salitang
pang-abay na pamanahon at
panlunan upang mabisang
maipahatid ang mahahalagang
pangyayari sa isang kuwento
tulad ng alamat? Patunayan.
16. TALASALITAAN
Panuto : Piliin sa loob ng panaklong ang kahulugan ng
matatalinghagang pahayag/salita na nakahilig sa loob ng
pangungusap.
1. “Marahil ang ibong iyon ay sugo ng
ating Bathala”
(padala , kampon, kaibigan, kakampi)
16
17. 17
2. “ Ang baboy na ito ay inaalay sa kanilang
bathala upang mapawi ang galit”
(magalit nang sobra , mapigil ang galit ,
matanggal ang galit , madagdagan ang galit)
18. 18
3. “ Sinabi ng matanda na sukluban siya
ng isang malaking palayok”
(alisin , ikutin , takpan , angatin)
19. 19
4. “Nang malapit nang mabuwal ang
punongkahoy ay kumidlat nang ubod
talim”
(umulan kaya kumidlat, kumidlat nang matalim,
kumidlat nang malakas, kumidlat nang
ubod-lakas)
20. 20
5. Dinaanan ng salot na balang ang palayan
ni Kunto.
(peste, hadlang, minalas, isinumpa)
22. ALAMAT NG GINTO
(Alamat ng Baguio)
Sa isang nayon sa Baguio na kung tawagin ay Suyuk,
naninirahan ang mga Igorot na pinamumunuan ni Kunto. Si Kunto ay
bata pa ngunit siya ang pinakama-lakas at pinakamatapang sa
kanilang nayon kaya siya ang ginawang puno ng matatandang pantas.
Ang mga naninirahan sa nayong ito ay namumuhay nang
tahimik . Maibigin sila sa kapwa at may takot sila sa kanilang bathala.
Taun-taon ay nagdaraos sila ng caᾗao bilang parangal sa kanilang
mga anito. Noong panahong iyon, ang mga Igorot ay naniniwala sa
iba’t ibang anito.
22
23. Kung nagdaraos sila ng caᾗao ay lingguhan ang kanilang
handa. Nagpapatay sila ng baboy na iniaalay sa kanilang bathala.
Nagsasayawan at nagkakantahan sila.
Isang araw ay nagtungo si Kunto sa gubat upang mamana.
Hindi pa siya lubhang nakalalayo nang nakakita siya ng isang uwak.
Nakatayo ito sa isang landas na kanyang tinutunton. Karaniwang
ang mga ibon sa gubat ay maiilap ngunit ang ibong ito ay kaiba.
Lumakad si Kunto palapit sa ibon ngunit hindi ito tuminag sa
pagkakatayo sa gitna ng landas. Nang may iisang dipa na lamang
siya mula sa ibon, bigla siyang napatigil.
23
24. Tinitigan siyang mainam ng ibon at saka tumango nang tatlong ulit
bago lumipad. Matagal na natigilan si Kunto . Bagamat siya’y malakas at
matapang, sinagilahan siya ng takot. Hindi niya mawari kung ano ang ibig
sabihin ng kanyang nakita.
Hindi na niya ipinagpatuloy ang kanyang pamamana. Siya’y bumalik
sa nayon at nakipagkita sa matatandang pantas. Anang isang matanda, “
Marahil ang ibong iyon ay ang sugo ng ating bathala. Ipinaaalaala sa atin na
dapat tayong magdaos ng caᾗao.”
Kung gayon, ngayon din ay magdaraos tayo ng caᾗao,” ang pasiya ni
Kunto. Ipinagbigay-alam sa lahat ang caᾗao na gagawin. Lahat ng
mamamayan ay kumilos upang ipagdiwang ito sa isang altar sa isang bundok-
bundukan. Ang mga babae naman ay naghanda ng masasarap na pagkain.
24
25. Nang ang lahat ay nakahanda na, ang mga lalaki ay humuli ng isang
baboy. Ang baboy na ito ay siyang iaalay sa kanilang bathala upang mapawi
ang galit, kung ito man ay nagagalit sa kanila.
Inilagay ang baboy sa altar na ginawa nila sa itaas ng bundok-
bundukan. Anong laking himala ang nangyari! Nakita nilang ang baboy ay
napalitan ng isang pagkatanda-tandang lalaki! Ang mukha ay kulay- lupa na sa
katandaan at halos hindi na siya makaupo sa kahinaan.Ang mga tao ay
natigilan. Nanlaki ang mga mata sa kanilang nakita. Sila’y natakot.
Maya-maya’y nagsalita ang matanda at nagwika nang ganito: “Mga
anak magsilapit kayo. Huwag kayong matakot. Dahil sa kayo’y mabuti at may
loob sa inyong bathala, gagantimpalaan ko ang inyong kabutihan. Lamang ay
sundin ninyo ang lahat ng aking ipagbilin.
25
26. “Kumuha kayo ng isang tasang kanin at ilagay ninyo rito sa aking tabi.
Pagkatapos sukluban ninyo ako ng isang malaking palayok. Ipagpatuloy ninyo
ang inyong caᾗao. Pagkalipas ng tatlong araw, bumalik kayo rito sa pook na ito.
Makikita niyo ang isang punungkahoy, na kahit minsan sa buhay ninyo
ay hindi pa ninyo nakikita o makikita magpakailanman. Ang bunga,dahon, at
sanga ay maaari ninyong kunin ngunit ang katawan ay huwag ninyong
gagalawin. Huwag na huwag ninyong tatagain ang katawan nito.”
Tinupad naman ng mga tao ang ipinagbilin ng matanda.Ipinagpatuloy
nila ang kanilang pista. Pagkaraan ng tatlong araw, bumalik sila sa pook na
pinag-iwanan sa matanda. Itinaas nila ang palayok at gaya ng sinabi ng
matanda, nakita nila ang isang punungkahoy na maliit. Kumikislap ito sa liwanag
ng araw-lantay na ginto mula sa ugat hanggang sa kaliit-liitang dahon.
26
27. Nagsigawan ang mga tao sa laki ng galak. Si Kunto ang kauna-
unahang lumapit sa punungkahoy at pumitas ng isang dahon. Pagkapitas sa
dahon ay nagkaroon kaagad ng kapalit ito kayat nag-ibayo ang tuwa sa mga
tao. Bawat isa ay pumitas ng dahoon.
Sa loob ng maikling panahon, yumaman ang mga taga-Suyuk.Ang
dati nilang matahimik na pamumuhay ay napalitan ng pag-iimbutan at inggitan.
Ang punungkahoy naman ay patuloy sa pagtaas hanggang sa ang mga dulo
nito’y hindi na maabot ng tingin ng mga tao.
Isang araw, anang isang mamamayan, “kay taas-taas na at hindi na
natin maabot ang bunga o dahon ng punong-ginto. Mabuti pa ay pagputul-
putulin na natin ang mga sanga at dahon nito. Ang puno ay paghahati-hatian
natin.”
27
28. Kinuha ng mga lalaki ang kanilang mga itak at palakol. Ang iba ay
kumuha ng mga sibat.
Tinaga nila nang tinaga ang puno at binungkal ang lupa upang
lumuwag ang mga ugat.Nang malapit nang mabuwal ang punungkahoy ay
kumidlat nang ubod-talim.
Kumulog nang ubos-lakas at parang pinagsaklob ang lupa at langit.
Ang punungkahoy ay nabuwal. Nayanig ang lupa at bumuka sa lugar na
kinabagsakan ng puno. Isang tinig ang narinig ng mga tao. “ Kayo ay binigyan
ng gantimpala sa inyong kabutihan. Ang punong-ginto upang maging
mariwasa ang inyong pamumuhay. Sa halip na kayo’y higit na mag-ibigan ,
kasakiman ang naghari sa inyong mga puso.
28
29. 29
Hindi ninyo sinunod ang aking ipinagbilin na huwag ninyong sasaktan ang
puno. Sa tuwi-tuwina ay inyong nanaisin ang gintong iyan.”
At pagkasabi ng mga katagang ito, sa harap ng mga tao sa Suyuk, ang puno
ay nilulon na ng lupang kinabuwalan. Mula nga noon, nagkaroon na ng
minang ginto sa Baguio at nakukuha lamang ito sa pamamagitan ng
paghukay sa lupa.
30. Pang-unawa sa Binasa
Panuto: Basahin at unawain mabuti ang bawat katanungan.
Itala ang iyong kasagutan sa nakalaang patlang.
1.Anu-ano ang mga paglalarawan sa mga tauhan at pook
na binanggit sa tekstong binasa. ____________________
_______________________________________________
_______________________________________________
30
31. 2. Paano magdudulot ng kapahamakan
ang kasakiman at inggit? Tama ba ang ginawa
at inasal ng mga tao sa kuwento?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. Bakit nawala ang kasaganaang tinatamasa ng mga taga-
Suyuk?
__________________________________________________
__________________________________________________
31
32. 4 . Sa iyong palagay , makatarungan ba sa mga
taga-Suyuk ang parusang iginawad ng matanda sa kanila?
Pangatwiranan ito sa tulong ng dayagram.
32
OO
Makatarungan ba
sa mga taga-Suyuk
ang parusang
iginawad ng
matanda sa kanila
?
KONGKLUSYON
HINDI
33. 5. Isa-isahin ang kaugalian ng mga Igorot na
binanggit sa alamat na dapat nang itigil at dapat pang
ipagpatuloy.Ipaliwanag.
33
Kaugalian ng mga Igorot na binanggit sa lamat
Dapat Ipagpatuloy Dapat itigil
34. Gawain 1: Isalaysay muli ang alamat batay
sa sumusunod na bahagi.
34
PAKSA
Panimula Gitna Wakas
35. ALAM MO BA?
A. Ang salitang Alamat ay panumbas
sa legend ng Ingles. Ang katawagan namang ito ay
nagmula sa salitang Latin na legendus, na ang kahulugan
ay upang mabasa.
B. Ang Alamat ay isa sa kauna-unahang panitikan ng
mga Pilipino bago pa dumating ang mga Español.
35
36. C. Karaniwang kathang-isip o maaari namang hango sa
tunay na pangyayari. Pinagmulan ng isang pook, ng isang
halaman o punongkahoy, ng ibon, ng bulaklak at iba pang mga
bagay ang karaniwang paksa nito. Maaari ring tungkol sa mga
pangyayaring di- kapani-paniwala o kaya’y tungkol sa
pagkakabuo ng pangalan ng lugar, bagayat iba pa.
D. Layunin din ng alamat na manlibang.
36
37. E. May tatlong bahagi ang alamat.Simula:
1. Simula ang mga tauhan, tagpuan, at suliranin.
Sa mga tauhan nalalaman kung sino-sino ang magsisiganap sa kuwento at
kung ano ang papel na gagampanan ng bawat isa. Maaaring bida, kontrabida,
o suportang tauhan.
Sa tagpuan nakasaad ang lugar na pinangyayarihan ng mga aksyon
insidente, gayundin ang panahon kung kailan naganap ang kuwento.
At ang bahagi ng suliranin ang nagsasaad ng problemang haharapin
ng pangunahing tauhan.
37
38. 2. Gitna: Binubuo ang Gitna ng saglit na kasiglahan, tunggalian, at
kasukdulan.
Ang saglit na kasiglahan ang naglalahad ng panandaliang pagtatagpo
ng mga tauhang masasangkot sa suliranin.
Ang tunggalian naman ang bahaging nagsasaad sa pakikitunggali o
pakikipagsapalaran ng pangunahing tauhan laban sa mga suliraning
kakaharapin, na minsan sasarili , sa kapwa, o sa kalikasan.
Samantalang ang kasukdulan ang pinakamadulang bahagi kung saan
maaaring makamtan ng pangunahing tauhan ang katuparan o kasawian ng
kaniyangipinaglalaban.
38
39. 3. Wakas: Binubuo ang wakas ng kakalasan at katapusan .
Ang kakalasan ang bahaging nagpapakita ng unti-unting
pagbaba ng takbo ng kuwento mula sa maigting na pangyayari
sa kasukdulan.
At ang katapusan ang bahaging maglalahad ng magiging
resolusyonng kuwento. Maaaring masaya o malungkot,
pagkatalo o pagkapanalo.
39
41. Matatalinghagang Salita
Ito ay bukang bibig na hango sa karanasan ng
tao at nagsisilbing patnubay sa dapat gawin sa
buhay. (Nacin et.al).
Binubuo ng isa o dalawang taludtod na may
sukat at tugma at kadalasan ay patula.
41
42. Ang matalinghagang salita ay mga salitang may
malalim na kahulugan. Ito ay kadalasang binubuo ng
tambalang salita na ang kahulugan ay naiiba sa kahulugan ng dalawang
salitang pinagtambal.
Ito ay bukambibig na hango sa karanasan ng tao at nagsisilbing
patnubay na dapat gawin sa buhay. Binubuo ng isa o dalawang taludtod na
may sukat at tugma.
Mga Halimbawa:
- Balat sibuyas – sinsitibo
- Isang kahig-isang tuka- naghihirap
- Alog na ang baba- matanda na
42
44. HANAY A
1. May bulsa sa balat
2. Hulog ng Langit
3. Ilaw ng tahanan
4. Busilak ang Kalooban
5. Mala adonis na
pangangatawan
6. Anak pawis
7. Naglulubid ng buhangin
8. Bukang liwayway
44
HANAY B
a. mag-uumaga
b. kuripot
c. sinungaling
d. biyaya
e. mahirap
f. ina
g. makisig
h. mabuti
45. HANAY A
9. Itaga mo sa bato
10. Dalisay
11. Nagsusunog ng kilay
12. Isang kahig, isang tuka
13. Makabagbag damdamin
14. Kabungguang balikat
15. Di mahulugang karayom
45
HANAY B
i. maganda
j. ipinangako
k. kaibigan
l. nakakalungkot
m. naghihirap
n. matao
o. nag-aaral mabuti
46. Pagsasanay 2
Panuto: Hanapin ang kahulugan ng salita sa loob ng kahon. Piliin ang titik ng
tamang sagot.
___1.Maibigin ___2. Nagdaraos ___3. Tuminag
___4. Sukluban ___5. Tinutuntun
46
a. nagdiriwang b. takpan c. mapagmahal
d. pinupuntahan e. kumibo
47. Panuto: Balikan ang alamat na binasa. Kopyahin ang mga salitang may salungguhit ang
kaisipan na nais nitong ipahatid sa sagutang papel.
Gawain 1
47
PAMAGAT
Matalinghagang
Salita
_____________
Matalinghagang
Salita
____________
Matalinghagang
Salita
____________
KAISIPAN
KAISIPAN
KAISIPAN
Kaisipan na
nais ipabatid
____________
Kaisipan na
nais ipabatid
____________
Kaisipan na
nais ipabatid
____________
49. 1. Paano makatutulong ang
alamat sa pagpapanatili at
pagpapaunlad ng kultura ,
tradisyon at kaugaliang
Pilipino na minana pa natin
bilang isang katutubong
panitikan ng lahi?
49
MGA POKUS NA TANONG
2. Nakatutulong ba ang
paggamit ng mga salitang
pang-abay na pamanahon at
panlunan upang mabisang
maipahatid ang mahahalagang
pangyayari sa isang kuwento
tulad ng alamat? Patunayan.
50. Isaisip
Panuto: Dugtungan mo ang pahayag upang makabuo ng diwa…
1. Natutunan ko na ang alamat ay _____________________
_________________________________________________
2. Mahalagang matutuhan natin ang mga matalinhagang pahayag
upang ________________________________________________
50
51. Isagawa
Panuto: Gumawa ng limang hugot o pick-up lines na
gagamitan ng matalinghagang salita.
1. _________ 2. _________ 3. _________ 4. ________ 5. _________
_________ _________ _________ _________ _________
_________ _________ _________ _________ _________
51
52. MGA PAMANTAYAN
Ang sinulat na sariling hugot o pick-up lines ay matataya
sa pamamagitan ng sumusunod na pamantayan.
a. Nilalaman 15
b. May orihinalidad 15
c. Organisasyon ng ideya 10
d. Gamit ang matatalinghang pahayag 10
52
Kabuuan: 50
53. TAYAHIN
53
Batid kong marami ka nang impormasyong nalaman tungkol sa ating aralin.
Ngayon naman subukin natin ang iyong mga natutuhan.
Paunto: Basahin at unawain ang bawat aytem. Piliin ang letra ng wastong
sagot.
1. Anong elemento ng alamat matatagpuan ang bahaging ito.
Ang mga naninirahan sa nayong iyon ay namumuhay nang tahimik,
maibigin sila sa kapwa at may takot sa kanilang bathala.
a. tauhan c. suliranin
b. tagpuan d. katapusan
54. 54
2. Anong element ng alamat matatagpuan ang bahaging ito? Isang araw ay
nagpunta si Kunto sa gubat upang mamana. Nakakita siya ng uwak na
nakatayo sa landa na kanyang tinalunton.
a. tauhan c. suliranin
b. tagpuan d. katapusan
3. Anong elemento ng alamat matatagpuan ang bahaging ito?
Tinaga ng tinag ang puno at binungkal ang lupa upang lumuwag ang mga
ugat nang malapit nang bumuwal ang lupa , kumidlat nang ubod talim.
Kumulog nang ubod lakas at parang pinagsakluban ang lupa at langit.
a. suliranin c. kakalasan
b. katapusan d. kasukdulan
55. 55
4. Bahagi ng alamat na binubuo ng kakalasan at katapusan.
a. wakas c. gitna
b. simula d. tunggalian
5. Tawag sa gumaganap sa kuwento na maaring bida, kontrabida o suporta.
a. tagpuan c. tauhan
b. wakas d. kasukdulan
6. Ang pinakamadulang bahagi kung saan maaring makamtan ng
pangunahing tauhan ang katuparan o kasawian ng kaniyang ipinaglalaban.
a. tunggalian c. katapusan
b. kasukdulan d. tagpuan
56. 56
7. Ito ang tawag sa pinagmulan ng isang pook, ng isang halaman o
punongkahoy, ng bulaklak at iba pang bagay.
a. alamat c. mitolohiya
b. epiko d. bugtong
8. Alin ang kasingkahulugan ng pariralang buwaya sa katihan?
a. mapang-api c. mapanukso
b. mapang-imbot d. mapagmalabis
57. 57
9. Hindi siya nag-urong-sulong sa pagtulong sa mga mahihirap.
a. nalito c. naguluhan
b. nag-alinlangan d. nag-atubili
10. Nasasalamin sa kanyang mukha ang pagnanais makahingi ng tawad.
a. namamasid c. mapagmataas
b. nababakas d. matapobre
58. Karagdagang Gawain
58
Panuto: Gamit ang inyong mga kaalaman sa unang bahagi ng araling ito,
susubukan natin ang talas ng inyong isip. Ibigay ang kahulugan ng
matatalinghagang salita na nasa ibaba at gamitin sa pangungusap.
1. Balat sibuyas: __________________________________
2. Pagsweldo ng tulisan: ____________________________
3. Magmamahabang dulang: _________________________
4. Di maliparang uwak: ______________________________
5.Nagtataingang-kawali: _____________________________
