Semoga Bermanfaat :)

1. Anugerah (Hibah)
ZAFIRAH ABDULLAH

2. Takrif
Bahasa: Suatu pemberian yang diberikan bukan kerana tanggug-jawab tertentu dan pemberian
ini memberi manfaat kepada penerima.
o Anugerah boleh merujuk kepada benda dan bukan benda.
Istilah Syarak : Suatu kontrak yang merujuk kepada pemindahan hak milik tanpa sebarang
gantian, ketika masih hidup dan dilakukan secara sukarela.
Perbezaan Anugerah dengan..
1. Jual Beli : Jual Beli merupakan suatu proses pemindahanhak milik untuk suatu gantian.
2. Wasiat: Ia juga hak milik tanpa sebarang gentian tetapi dilaksanakan selepas kematian
3. Zakat: Proses pemindahan hak milik yang diwajibkan, manakala anugerah adalah
pemindahan hak milik secara sukarela.

3. Anugerah vs Hadiah vs Sedekah
Persamaan
Anugerah Hadiah Sedekah
• Tiada gantian dalam pemindahan hak milik sesuatu barangan.
• Berlaku pada masa hayat
• Dilakukan secara sukarela
Perbezaan
Anugerah Hadiah Sedekah
• Bersifat Umum
• Contoh: Boleh berlaku sama ada si
kaya kepada si miskin atau
sebaliknya.
• Pada zahirnya, ia adalah
pemindahan hak milik kepada
orang yang mahu didekati dan
dikasihi.
• Pada zahirnya, ia adalah
pemindahan hak milik kepada
orang yang memerlukan, biasanya
sebagai usaha untuk medekatkan
diri dengan Allah SWT.
• Dilakukan untuk peroleh pahala
atau tidak
• Barangan yang dianugerahkan
dipindahkan kepada penerima atau
tidak
• Biasanya membabitkan
pemindahan barangan yang
dihadiahkan kepada penerima.
Niat ketika memberi berbeza-beza, dengan itu nama dan hokum turut berbeza.

4. Hikmah
oMewujudkan masyarakat ideal dan harmoni berlandaskan semangat kasih saying dan
kemesraan, saling berhubungan dan rapat.
oAmalan ini menyemai budaya saling hormat-menghormati dan berkasih-saying
oHadis Rasulullah SAW
o“Bertukar-tukarlah hadiah nescaya kamu akan saling berkasih-sayang.”

5. Rukun dan Syarat Anugerah
1. Rukun Pertama : Dua pihak yang memeterai kontrak (Pemberi dan Penerima)
o Pemberi Anugerah perlu memenuhi syarat-syarat berikut:
oPenerima Anugerah
o Boleh diterima oleh semua manusia , termasuk yang bukan mukallaf seperti kanak-kanak dan orang gila.
o Walaubagaimanapun, penerima akan menerima anugerah tersebut bagi pihak mereka.
Mestilah Pemilik kepada barangan yang dianugerah TIDAK SAH mengaungerahkan sesuatu yang bukan
miliknya
Mestilah layak untuk memberi sumbangan Anugerah oleh kanak-kanak dan orang gila tidak
sah
Mempunyai kuasa penuh untuk menggunakan
kuasanya.
Penjaga (kanak-kanak/orang gila) tidak berhak
memberikan barangan mereka sebagai anugerah
kepada sesiapa bagi pihak mereka.

6. 2. Rukun kedua : Sighah Kontrak : Penawaran dan Persetujuan
Contoh Ucapan Langsung penawaran (ijab) : “ Saya anugerahkan kepada anda”
oKesemua ucapan tidak memerlukan kepada Niat
oJika pemberi anugerah mendakwa dia tidak berniat untuk memberi anugerah tersebut,
pengakuannya tidak diterima.
Contoh Ucapan tidak langsung , “Saya pakaikan baju ini pada anda”
oUcapan seperti ini bergantung kepada niat
oJika disertakan dengan niat, ucapan ini diterima sebagai penawaran (ijab).
oJika pemberi tidak bermaksud demikian, pengakuan itu diterima dan ia hanya merujuk
kepada hutang kerana ucapan ini boleh merujuk kepada Hutang dan juga Anugerah.

7. 2. Rukun kedua : Sighah Kontrak : Penawaran dan Persetujuan
Syarat Sighah Kontrak
1) Penawaran dan Persetujuan (ijab dan Qabul) mestilah berkesinambungan.
o Tiada ruang yang dianggap sebagai pemisah menurut amalan yang diguna pakai
2) Tidak Bersyarat
o Contoh : “Jika Zaid datang, saya akan anugerahkan baju ini kepada anda”
o Ini kerana anugerah adalah suatu penyerahan hak milik.
3) Tidak Bertempoh
o Contoh : “ Saya anugerahkan buku ini kepada anda selama sebulan atau setahun”

8. 2. Rukun kedua : Sighah Kontrak : Penawaran dan Persetujuan
Umra dan Ruqba
1) Umra
o Daripada perkataan al-Umur yang bermaksud usia atau umur.
o Contohnya : “ Rumah ini untuk anda selagi saya masih hidup”
o Ucapan ini merujuk kepada anugerah tetapi ia dikaitkan dengan tempoh tertentu iaitu umur
pemberi atau umur penerima.
o Walaupun ia dikaitkan dengan “tempoh tertentu” (syarat sighah kontrak), anugerah ini dianggap
SAH dan syarat tadi tidak diterima pakai.
Hadis Rasulullah SAW:
“ Umra adalah HARUS (dan sah)”

9. 2. Rukun kedua : Sighah Kontrak : Penawaran dan Persetujuan
Umra dan Ruqba
1) Ruqba
o Contoh, Pemberi berkata kepada orang lain. “Rumah saya menjadi milik anda secara Ruqba”
o Maksudnya, jika anda mati sebelum saya, ia akan dikembalikan kepada saya
o Jika saya mati sebelum anda, ia akan kekal menjadi milik anda
Hadis yang mengesahkan amalan ini,
“ Umra adalah harus dan sah bagi pemiliknya (pihak yang diberikan kepadanya). Ruqba juga adalah
HARUS dan SAH bagi pemiliknya”
Maksudnya : Anugerah ini dilaksanakan dan diterima pakai.

10. 2. Rukun ketiga: Barangan Anugerah
1) Wujud ketika Anugerah
o TIDAK SAH menganugerahkan barangan yang tidak wujud kerana implikasi kontrak anugerah ialah pemindahan
hak milik secara serta-merta.
o Contoh, barangan yang pada hukminya tidak wujud:
o Buah yang bakal dihasilkan oleh pokok kurma miliknya pada tahun itu
o Anak kambing yang akan lahir pada tahun itu.
2) Barangan tersebut mestilah barangan yang bernilai
o TIDAK SAH menganugerahkan bangkai / darah / khinzir / arak / haiwan buruan / buruan tanah haram, kerana
barangan ini tidak diakui sebagai barangan yang bernilai oleh syarak.
3) Mestilah daripada hak milik pemberi
o Contoh : Barangan Awam (TIDAK SAH)
o TIDAK SAH menganugerahkan barangan orang lain tanpa keizinannya.

11. Anugerah barangan yang digunakan pada barangan lain atau bercantum
dengan barangan lain
1. Jika barangan tersebut bercantum dengan barangan lain yang boleh dipisahkan (tanpa
menimbulkan kemudaratandan tidak berisiko), penganugerahan tersebut SAH kerana ia
boleh dijual.
o Contoh: Penganugerahan selori Tanah / Kain yang tidak akan dikurangkan nilainya jika dipotong
2. Jika barangan tersebut bercantum dan tidak boleh dipisahkan tanpa menimbulkan
kemudaratan, anugerah tersebut TIDAK SAH.
o Contoh: Pemberi mengaugerahkan bulu kambing dan bulu dan badan kambing sukar dipisahkan
kerana bulu ini perlu dicabut dan ia tidak boleh dilakukan.
o Jika mudah dipisahkan, anugerah tersebut SAH.

12. Anugerah bahagian yang tidak ditentukan (Musya’)
Contoh:
oSeseorang yang mempunyai bahagian yang tidak ditentukan dalam satu barangan dan bahagian
itu dianugerahkan kepada seseorang.
Contoh lain:
oSeorang pemilik menganugerahkan miliknya kepada dua orang atau lebih.
oAnugerah ini dibenarkan kerana barangan itu boleh dijual beli
oDengan itu, penerima menerima barangan tersebut keseluruhannya dan dia memperolehi
bahagian yang dianugerahkan kepadanya, sementara bakinya diletakkan dalam amanahnya.

13. Syarat SAH penerimaan & kuat kuasanya
Anugerah
1) Keizinan Pemberi
oPenerimaan hanya dianggap SAH apabila mendapat keizinan pemberi
oJika penerima menerima anugerah tanpa keizinan pemberi, penerimaan tersebut TIDAK SAH
dan anugerah tersebut tidak berkuat kuasa.
oMaksudnya, hak milik barangan itu masih lagi hak pemberi.
oKeizinan yg diberikan mestilah secara jelas / pemberi sendiri yang menyerahkan dengan
tangannya kepada penerima.
oPenerimaan boleh berlaku ketika majlis kontrak atau selepasnya.

14. Syarat SAH penerimaan & kuat kuasanya
Anugerah
2. Mestilah barang yang dianugerahi tidak digunakan bersama barangan yang tidak dianugerahi.
o Barangan tersebut mestilah boleh dipisahkan dengan yang lain, tidak bercantum dan tidak
digunakan oleh barang lain.
o Contoh : Tanah yang mengandungi tanaman atau pokok yang berbuah
o Apabila anugerah tersebut dipisahkan daripada yang lain dan diserahkan, barulah penerimaan itu SAH
3. Kelayakan untuk menerima
o Baligh dan berakal
o Kanak-kanak dan orang gila tidak sah menerima anugerah kerana penerimaan ini bererti
pemindahan kuasa hak milik.
o Orang yang belum baligh/ tidak berakal tidak mempunyai kuasa terhadap diri dan harta
mereka

15. Penerimaan melalui wakil
Penerimaan bagi pihak (orang yang tidak sah menerima anugerah) adalah SAH jika wakil
penerima…
o Mempunyai kuasa atau jagaan ke atas penerima
o Pihak yang diwakili adalah tanggungannya.
o Suami boleh menerima bagi pihak isterinya (yang masih kecil) selepas majlis
perkahwinannya.
o Sebaiknya wali membawa saksi bagi memastikan dia tidak menafikannya selepas itu
atau waris menafikan anugerah itu selepas kematian pemberi.

16. Sifat Hukum Anugerah dan Hukum Tuntutan
Semula.
o Hukum anugerah berkuat kuasa serta-merta
oPemberi tidak berhak menuntu semula anugerah yang telah diberikan setelah hukum ini
disahkan.
Sabda Rasulullah SAW
“ Orang yang meminta semula anugerahnya sama seperti orang yang memakan semula muntahnya”
oTetapi hukum ini dikecualikan bagi anugerah yang diberikan oleh bapa kepada anak.
Sabda Rasulullah SAW
“ Seseorang lelaki tidak harus memberi sesuatu pemberian, atau menganugerahkan sesuatu anugerah , lalu
memintanya semula, kecuali bapa, berhubung kepada apa yang diberikan kepada anaknya”

17. Sifat Hukum Anugerah dan Hukum Tuntutan
Semula.
oWalau bagaimanapun, meminta semula anugerah yang telah diberikan ayah kepada anak
tidak dibenarkan apabila…
o Barangan yang dianugerahkan tidak lagi berada dalam kuasa atau hak milik anak.
o Contohnya, barang itu telah dijual atau diwakafkan/ dihadiahkan kepada seseorang dan
penerimanya telah menerimanya.
o Namun jika anak hanya menyewakan/ menggadaikan/ menghadiahkan kepada seseorang tetapi
masih belum diterima oleh orang tersebut, maka permintaan untuk dikembalikan semula
dibenarkan.
o Kerana barangan tersebut masih dalam kuasa/hak milik anak.

18. o Jika berlaku pertambahan (bercantum/berasingan), ia tidak menghalang bapa meminta semula
anugerahnya.
o Pemberi boleh meminta semula anugerah termasuk pertambahan yang tercantum
dengannya.
o Seperti (Lemak Haiwan/ Ladang yang berbajak)
o Bagi pertambahan berasingan pula, contohnya buah, jika pertambahan itu wujud ketika
penganugerahan, ia boleh diminta semula
o Jika ia berlaku selepas penganugerahan, ia tidak diserahkan kepada pemberi .
o Penerima hanya perlu memulangkan anugerah asalnya sahaja.
o Jika hak milik barangan yg dianugerahkan tidak lagi berada di tangan anak, tetapi kemudian
barangan itu berjaya dimiliki semula (seperi pembelian/hadiah/pusaka), anak tidak perlu
memulangkannya kepada bapanya.
o Ini kerana berlakunya perubahan kepada punca pemilikan dan membawa perubahan
kepada hokum barangan tersebut.

19. Anugerah Mutlak dan Anugerah Bersayarat
Apabila seseorang itu menganugerahkan sesuatu kepada seseorang dan penerima tidak disyaratkan
perlu membalas anugerah tersebut, bermakna..
 Pemberi tidak berhak mendapat sebarang balasan
 Dan penerima pula tidak perlu memberikan apa-apa pembalasan.
Jika anugerah yang diberi perlu dibalas iaitu dengan syarat perlu digantikan dengan sesuatu
barangan..
Contohnya pemberi berkata “Saya anugerahkan barang ini dengan syarat anda membalasnya dengan
sesuatu”
1) Jika barangan yang diminta tersebut diketahui, kontrak tersebut itu SAH
 Pada hakikatnya ia adalah kontrak jual beli kerana melihat kepada asas kontrak ini.
 Kontrak ini sebenarnya ialah kontrak pertukaran barang dengan barang yang dimaklumi dan kontrak ini
SAH
 Kontrak ini terikat dengan kontrak jual beli. Dengan itu, ia terikat dengan Khiyar Majlis/ Khiyar Syarat

20. Anugerah Mutlak dan Anugerah Bersayarat
Jika anugerah yang diberi perlu dibalas iaitu dengan syarat perlu digantikan dengan sesuatu
barangan..
2) Jika barangan yang diminta tidak diketahui, contohnya…
“ Saya anugerahkan buku ini dengan syarat anda gantikan dengan sehelai baju”
tanpa dinyatakan sifat baju/ dirujuk kepada baju tertentu,kontrak tersebut TIDAK SAH.
Di samping itu, ia juga tidak boleh dianggap sebagai anugerah kerana wujudnya pemberian balas
sedangkan anugerah tidak memerlukan kepada sembarang pemberian balas.

21. Pemberian Anugerah atau Hadiah secara
saksama kepada anak-anak
oApabila seorang bapa mahu memberikan sesuatu anugerah/hadiah kepada anak-anaknya, dia
digalakkan supaya memberikannya secara saksama.
o Ini adalah untuk mengeratkan lagi hubungan kemesraan sesama mereka.
oJika ada di kalangan mereka yang lebih memerlukan atau anak-anak lain redha dengan
pemberian tambahan tersebut, anugerah itu tidak salah dan tidak makruh.
oJika seorang bapa memberikan anugerah berbeza-beza antara anak-anaknya atau
memberikannya kepada sebahagian mereka sahaja, anugerah tersebut masih SAH dam menjadi
hak milik anak tadi.
 Walau bagaimanapun, bapa ini telah membuat kesalahan menurut syarak dan telah melakukan
perbuatan yang tidak sepatutnya dan tidak disunatkan.

22. Pemberian yang saksama kepada Ibu-Bapa
o Disunatkan memberi hadiah secara saksama kepada ibu bapa.
o Walau bagaimanapun, tidak salah sekali-sekala untuk memberikan bahagian yang lebih kepada ibu/
memberi sesuatu yang khusus untuknya.
o Seseorang sepatutnya memberikan hadiah kepada mereka terutama pada perayaan tertentu
o Digalakkan juga sesuatu pemberian itu diberikan secara saksama, jika mereka sebaya.
o Jika mahu memberikan sesuatu yang lebih istimewa, berikan kepada yang lebih tua
Pemberian yang saksama kepada Adik Beradik