Necmettin Erbakan Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Öğrenme Dersi Doç. Dr. Agah Tuğrul Korucu

1. AÇIK ÖĞRENME VE İNTERNET ÜZERİNDEN HERKESE
AÇIK KURSLAR (İHAK)
AÇIK VE UZAKTAN ÖĞRENME DERSİ
DOÇ. DR. AGAH TUĞRUL KORUCU
NİSANUR TÜR
18318271090

2. İÇİNDEKİLER:
- Açıklık ve Öğrenme
- İnternet Üzerinden Herkese Açık Kurslar ve Genel Özellikleri
- İHAK Sınıflandırmaları
a) Mevcut Sınıflandırmalar
b) İHAK Sınıflandırma Çerçevesi
- İHAK’ların Kurum ve Öğretici Açısından Etkileri
- İHAK Uygulama Örnekleri
- İHAK’ların Geliştirilmesi
a) İHAK Tasarımları ve Genel Tasarım İlkeleri
b) İHAK'larda İçerik
c) İHAK'larda İletişim
d) İHAK Platformları
- İHAK’larda Ölçme ve Değerlendirme

3. AÇIKLIK VE ÖĞRENME
o Açıklık, bir şeye ulaşmanın ve onun üzerinde değişiklik yapmanın
önündeki engellerin kaldırılmasıdır.
o Açıklık bir felsefi yaklaşımdır. Bilgi ve iletişim teknolojileriyle beraber
yaygınlaşmaya başlamıştır.
o Yasallaştırıldıktan sonra açık dergiler, açık ders kitapları, açık öğretim, açık
eğitim kaynakları şeklinde farklı alanlarda kendini göstermiştir.

4. o Açıklık tarafından öğrenmeye bakılınca, öğrenmenin bireyin ilgi ve
ihtiyaçları doğrultusunda daha esnek ve daha az yapılandırılmış informal
öğrenme ortamlarında yoğun bir şekilde gerçekleştiği görülür.
o Açıklık ve öğrenme bir araya geldiğinde, açıklık boyutlarından herhangi
birini sağlayan öğrenme olanaklarını aslında açık öğrenme olarak
nitelendirebiliriz.
o Ülkemizde bu ilkeye uyum sağlayan üniversiteler, Anadolu Üniversitesi,
Atatürk Üniversitesi ve İstanbul Açık Öğretim Fakülteleridir.

5. İNTERNET ÜZERİNDEN HERKESE AÇIK KURSLAR (İHAK) VE GENEL
ÖZELLİKLERİ
o İHAK kavramı ilk olarak Dave Cormier tarafından 2008 yılında ortaya
atılmıştır.
o "Connectivism and Connective Knowledge" kursunuz tanımlamak için
kullanmıştır. Bu kursa katılan öğrenciler para ödememiştir.
o Bu girişim sayesinde İHAK uygulamaları birçok kurum tarafından
kullanılmaya başlanmıştır.

6. İHAK uygulamalarını geleneksel çevrimiçi kurslardan ayıran iki özellik
bulunur.
o İlki, kurslara herkesin özgür olarak katılabilmesi yani açıklıktır.
o İkincisi ise, bu kursların katılımcı sayısına herhangi bir sınır
getirmeyecek şekilde düzenlenmiş olmasıdır.

7. MOOC (Massive Open Online Course): İHAK uygulamalarının
kısaltması olarak bilinir. MOOC yukarıdaki iki özelliğin yanı sıra
internet üzerinden yürütülme ve kurs formatında olma olanağını da
kapsar.

8. İHAK SINIFLANDIRMALARI
o İHAK bir önkoşul olmaksızın katılımcıların rahat bir şekilde kendi ilgi
alanlarına göre seçip alabilecekleri derslerin sunulmasıdır.
o Ancak eğitim öğretim yöntemi ve araç gereç kullanımıyla beraber farklı
işleyişler olabilmektedir. Bu da İHAK’ları kapsamlı ve bağlantılı olmak
üzere ikiye ayırmıştır.

9. - Kapsamlı IHAK: İHAK’ların normal bir üniversite dersine benzer şekilde,
belli bir plan dahilinde, elli hedeflerle sunulması amaçlanır. Böylece
standart bir ortam ile video materyallerle dersler sunulur.
- Bağlantılı IHAK: Kurs sürecinin ve kullanılan materyallerin tam olarak
yapılandırılmadığı, eğitimcilerin rehber konumunda olduğu, öğrencilerin
aktif rol aldığı, öğrenci-öğrenci e öğrenci-eğitmen konumunda
bulunduğu, öğrencilerin aktif rol aldığı bir eğitim şeklidir.

10. a) MEVCUT SINIFLANDIRMALAR
o Bir önceki slaytta bahsedildiği gibi farklı türlerde İHAK sınıflandırmaları
bulunur.
o Günümüzde en yaygın kullanılan sınıflandırma, kursların verilme
şekline göre yapılan sınıflandırmalardır. Bunlar da Bağlantılı ve Kapsamlı
olarak iki sınıftır.

11. İHAK Sınıflandırması
Bağlantılı İHAK Genel Özellikleri Kapsamlı İHAK Genel Özellikleri

12. b) İHAK SINIFLANDIRMA ÇERÇEVESİ
o İHAK’ a yönelik birçok çeşitli sınıflandırmalar yapılmaktadır. Her bir
sınıflandırma yapılırken farklı bir boyut açısından bakıldığı görülür. Bu
boyutlar yedi tanedir.

13. İHAK'LARIN KURUM VE ÖĞRETİCİ AÇISINDAN ETKİLERİ
İHAK sağlayıcılarının örgün öğretimleri destekleme, halkla ilişkiler ve
tanıtım ve sosyal katıya sağlama açısından katkıları önemli derecededir.
Örgün öğretim süreçlerinin desteklenmesi konusunda yüz-yüze öğretim
sürecinin niteliğini arttırma, materyal hazırlama ve üretme hareketinin
canlandırma gibi katkıları söz konusudur.
Halkla işler boyutunda ise kendi reklamını yaparak öğrenci sayısını artırma,
uluslararası öğrencilere ulaşma ve tanınır bir kurum haline gelme açılarında
katkı sağlayabilecektir.
Sosyal katkı noktasında ise kurumların sosyal sorumluluklarını yerine
getirme, kurum-toplum işbirliğini ve hayat boyu öğrenmesi destekleme gibi
birçok katkısı vardır.

14. Kurumların açısından:
o Kurumların İHAK uygulamaları sırasında da bir takım engellerle
karşılaşması mümkündür.
o Teknik altyapının geliştirilmesi ve öğreticilere teknik ve pedagojik destek
sağlanması gerekir.
o Sürdürebilirlik açısından ise öğreticileri teşvik edecek bir takım alanların
da geliştirilmesi gerekir.
o Ekstra iş yükünün karşılanması için çeşitli kaynaklara da ihtiyaç vardır.

15. Öğretici açısından faydaları:
o İHAK uygulamalarında öğretici rolünün önemi büyüktür. Bu yüzden
birçok husus öğretici noktasında birleşir.
o İHAK uygulamalarını yürüten öğreticiler, geleneksel eğitime oranla daha
geniş kitlelere hitap ettikleri için çalıştıkları kurumlarda ve kendi
alanlarında tanınma olanakları yakalarlar.
Bu sayede kurumların tanıtılmasına da büyük katkılar sağlarlar.
o Öğreticiler İHAK uygulamalarında müfredata bağlı kalmazlar. Bu sebeple
rolleri çok büyüktür.
o Ders oluşturma, etkinlik tasarlama, değerlendirme ve araç belirleme gibi
birçok görevleri bulunur.

16. Öğretici açısından sınırlılıkları:
o Öğreticiler ders hazırlarken fazla zaman ve emek harcamak
zorundadırlar.
o Çok sayıda öğrenciye hitap edildiği için, nitelikleri karşılamak güç
olabilir. Bu yüzden yeterli donanıma sahip olmalıdırlar.
o Kaynaklar çok geniş bir kitleye sağlandığı için, telif haklarının korunması
da öğreticiler açısından önemlidir.
Kısacası, öğreticilerin hem maddi hem de teknik olarak destek görmeleri
gerekmektedir.

17. İHAK UYGULAMA ÖRNEKLERİ
1) Dünyada İHAK Uygulamaları
Dünya çapında öğretim üyelerinin kendi çapında birkaç dersi İHAK olarak
sunmasını sağlayan uygulamalar bulunmaktadır. Bunlar hem ticari hem
okulun kendi siteleri olabilmektedir.
Bu tür kurumların genel amaçları, İHAK yürütmek isteyen öğretim
üyelerine ders açma, materyal paylaşma ve dersi sürdürme gibi imkanlar
vermektir.
Ayrıca bu platformlar, öğrencilerin ilgi alanlarına göre kurs hazırlayıp
bulmalarına ve etkinliklerine katılabilme olanağı sağlamaktadırlar.
Bu kurslardan bazıları şöyledir:

18. edX:
- MIT ve Harvard Üniversitesi tarafından kar amacı olmadan kurulmuştur.
- 50'yi aşkın üniversite ile işbirliği yapılmıştır.
- Öğrencilerin başarılı olmaları halinde belirli bir ücret karşılığı sertifika
alabilmektedirler.
Coursera:
- Stanford, Princeton, Michigan Üniversitelerinin beraber kurduğu bir
platformdur.
- Kar sağlamak amacıyla kurulmuştur.
- Günümüzde 100'ü aşkın üniversite ile işbirliği yapmıştır.
- Kurslar belirli bir ücret karşılığında alınıp ödev, sınav gibi
değerlendirmeler mevcuttur.

19. Udacity:
- Sebastian Thrun, David Stavens ve Mike Sokolsky girişimcileri tarafından
kurulmuştur.
- Kar sağlamak amacıyla kurulmuştur.
- Belirli bir ücret karşılığında kurs alabilen öğrenciler başarılı olmaları halinde
sertifika alabilmektedirler.
Udemy:
- Burada kurslar öğrencilerin kendi hızlarında eğitimlerini tamamlayabileceği
şekilde tasarlanmıştır.
- Kurslardan bir kısmı ücret gerektirmektedir.

20. Khan Academy:
- Salaman Khan tarafından kar amacı gütmeksizin kurulmuştur.
- Genel olarak lise ve üniversite öğrencilerine yönelik olarak
geliştirilmiştir.
- Bütün kursları ücretsizdir.

21. 2) Türkiye'de İHAK Uygulamaları
atademiX:
- Atatürk Üniversitesi tarafından 2015 yılında kurulan ücretsiz bir platformdur.
- Türkiye'de bu alanda yürütülen ilk İHAK platformudur.
- Herhangi bir önkoşul gerektirmeden dünya genelinden herkesin katılabildiği bir
platformdur.
AKADEMA:
- Anadolu Üniversitesi tarafından kurulan ücretsiz bir platformdur.
- Rehber gözetimli ve bireysel olarak iki türlü ders verilir.
- Kursu bitiren öğrencileri "Ders tamamlama belgesi" almaya hak kazanırlar.
Bilgeİş:
- 2015 yılında ODTÜ tarafından kurulmuştur.
- Amacı ihtiyaç duyan herkese 100 adet çevrimiçi dersi ücretsiz vermektir.

22. İHAK'LARIN GELİŞTİRİMESİ
İHAK'ların konuşulan çok fazla yönü bulunmaktadır. Ancak onlar ayrıca bir
öğrenme ortamı olduğu için, İHAK'ların ortam geliştirilmesinde nelere dikkat
edilmesi de çok önemlidir.
Bunlara dikkat edilirken, öğretim tasarımı ve uzaktan eğitim
disiplinlerinden yardım alınmalıdır.
Böylece bu uygulamalar teknik bir site olmaktan çok, pedagojik olarak etkili
birer çevrimiçi öğrenme ortamına dönüşebilir.

23. a) İHAK Tasarımları ve Genel Tasarım İlkeleri
İHAK'ların doğası gereği tasarım aşamasında göz önünde bulundurulması
gereken bazı ilkeler bulunmaktadır.
Yeterlilik temelli eğitim: İHAK'lara katılan bireyler aldıkları eğitim sonucunda
yalnızca söz konusu eğitim içeriğini bilmek değil, bir duruma ya da probleme
çözümler üretme ya da ilgili konuda bir şeyler ortaya koyma odaklı hedeflerle
bu dersleri almaktadırlar.
Öğrenenin desteklenmesi: Genel olarak uzaktan eğitimde de üzerinde durulan
öğrenenlerin desteklenmesi konusu burada da göz önünde bulundurulmalıdır.
Planlama: İHAK'larda öğrenci katılımı konusunda süreklilik sağlanabilmesi
için İHAK'ların öğrenenin beklentisi ile tam olarak örtüşme ve bu noktada
öğrencinin cesaretini kıracak belirsizliklerin ortadan kaldırılması
gerekmektedir.

24. b) İHAK'larda İçerik
İHAK uygulamalarının geliştirilmesinde içerik boyutu, kursa içeriğinin
belirlenmesinden kullanılan materyallerinin türü ve niteliklerine varana
kadar derinlemesine ele alınması gereken bir bileşendir.
İHAK uygulamalarında ilgili dersin özelliklerine uygun olarak farklı
türlerde materyallerin kullanılması gerekmektedir. Ancak İHAK uygulamaları
incelendiğinde çoğunlukla eş zamansız videolardan faydalanıldığı
görülmektedir.
İHAK uygulamalarında hangi tür materyal kullanılırsa kullanılsın her bir
materyalin güvenilir kaynaklardan faydalanılarak oluşturulması
gerekmektedir. Bunun yanı sıra ders içerikleri geliştirilirken öğretim tasarımı
prensiplerinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

25. c) İHAK'larda İletişim
İHAK uygulamalarının uzaktan eğitim yoluyla yürütülmesi ve bu
uygulamalarda çok sayıda öğrenciye hitap edilmesi nedeniyle öğrencilerle
iletişim sağlanması örgün eğitime göre oldukça zordur.
Bu nedenle İHAK uygulamalarında öğrencilerle uygun iletişim kanalları
aracılığıyla yeteri kadar iletişim kurulması gerekmektedir.
İHAK uygulamalarında öğrenci ve eğitimci arasında iletişim kurulması
amacıyla çoğunlukla eş zamansız iletişim araçları kullanılmaktadır.
Bu kapsamda tartışma forumları veya e-posta sistemleri aracılığıyla öğrenci
ve eğitimciler arasında soru-cevap yoluyla iletişim kurulmaktadır.

26. d) İHAK Platformları
Bir üniversite ya da bir eğitim kurumu, hazırladığı İHAK'ları yukarıda
belirtilen İHAK sağlayıcıları aracılığıyla yayınlayabileceği gibi kendi
platformunu da oluşturabilir.
Eğitim kurumları İHAK'larını kendi sahipliğinde yayınlamak için öncelikle
bir sistem kurar. Bu sistemlere İHAK platformları denilmektedir.
Bu platformların genel özelliklerine bakıldığında içerik yayınlama, iletişim
araçları, ders tanıtımlarını, dersin izlencesini görüntüleme gibi uzaktan
eğitim ortamlarında sıkça kullanılan genel öğretim yönetim sistemi
özelliklerini barındırdıkları görülmektedir.

27. İHAK'LARDA ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
İHAK'larda uygulanan değerlendirme sisteminde farklı türlerde
değerlendirme yöntemleri kullanılmaktadır. Geleneksel eğitimde olduğu gibi
İHAK uygulamalarında da süreç içerisinde ve süreç sonunda değerlendirme
yapılması gerektiği öngörülmektedir.
İHAK'larda bir dersi çok sayıda öğrencinin alma durumunu göz önünde
bulundurulduğunda genellikle süreç sonu değerlendirmelerin tercih
edilmektedir.
İHAK uygulamalarında öğrencilere kurs sonunda gösterdikleri başarı
durumuna göre kurs tamamlama belgesi veya katılım sertifikası
verilmektedir. Bu belgelerin verilmesinde kursun başında ilan edilen belirli
kriterler göz önünde bulundurulmaktadır.