ครูผู้สร้างวันพรุ่งนี้

1. 1
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
- ภารกิจร่วมของผู้สร้างวันพรุ่งนี้ -
บทน�ำ
หากจะตั้งค�ำถามว่า อะไรคือคุณสมบัติที่มีร่วมกันระหว่างโรงเรียนมหิดล
วิทยานุสรณ์ จ.นครปฐม ซึ่งเป็นโรงเรียนชื่อดังระดับชาติ ด้วยเป้ าหมายเฉพาะ
ในการจัดการเรียนการสอนวิทยาศาสตร์อย่างเข้มข้นให้แก่นักเรียนที่ผ่านการคัดเลือก
มาแล้วจากทั่วประเทศ ว่ามีความสามารถโดดเด่นเป็นพิเศษทางวิทยาศาสตร์และ
คณิตศาสตร์ กับโรงเรียนรวมศูนย์วัดห้วยแก้ว จ.เชียงใหม่ ซึ่งเป็นโรงเรียนขนาดเล็ก
ในชนบทห่างไกลนักเรียนส่วนใหญ่เป็นชาวไทยภูเขาทั้งมีครูผู้สอนที่ส�ำเร็จการศึกษา
ตรงตามสาขาที่สอนอยู่ไม่ครบถ้วนเสียด้วยซํ้า ค�ำตอบเบื้องต้นที่ส�ำคัญประการหนึ่ง
ส�ำหรับค�ำถามนี้ก็คือ ทั้งสองโรงเรียนต่างเป็นโรงเรียนที่เคยได้รับพระราชทาน
รางวัลที่ชื่อว่า “บัณณาสสมโภช” จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรม
ราชกุมารี มาแล้วถึง ๒ ครั้งเหมือน ๆ กัน

2. รางวัลบัณณาสสมโภช
2
ย้อนไปเมื่อพุทธศักราช ๒๕๔๙ ในวันที่ ๑๐ มีนาคม ผู้แทนโรงเรียน ๒๕ แห่ง
จากทุกภูมิภาคของประเทศ รวมทั้งโรงเรียนทั้ง ๒ แห่งดังกล่าว ได้รับพระราชทาน
วโรกาสให้เข้าเฝ้ าฯ รับพระราชทานรางวัลบัณณาสสมโภช หรือ Princess Jubilee
Award ครั้งแรกเป็นปฐมฤกษ์ ณ อาคารชัยพัฒนา พระต�ำหนักจิตรลดารโหฐาน
ชื่อของรางวัลนี้มีความหมายว่า เป็นรางวัลที่สมโภชในโอกาสทรงเจริญ
พระชนมายุครบ ๕๐ พรรษา เป็นรางวัลที่คณะกรรมการโครงการโรงเรียนส่งเสริม
กิจกรรมวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ดีเด่นแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้ขอ
พระราชทานไว้ตั้งแต่เมื่อพุทธศักราช ๒๕๔๔ ส�ำหรับโรงเรียนที่ได้รับการประเมิน
และคัดเลือกว่าได้ด�ำเนินงานส่งเสริมกิจกรรมวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์
จนเกิดผลดีเด่น โดยคณะกรรมการโครงการฯ ได้ก�ำหนดมาตรฐาน หลักเกณฑ์
วิธีการสรรหาและคัดเลือกโรงเรียนตามแนวพระราชด�ำริสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
สยามบรมราชกุมารี ซึ่งมีสาระส�ำคัญคือ ให้ประเมินโรงเรียนตามพื้นฐานและบริบท
ที่แตกต่างกันของแต่ละโรงเรียน นั่นคือให้รางวัลนี้เป็นรางวัลส�ำหรับโรงเรียน
ที่ประสบความส�ำเร็จในการแข่งขันกับตนเองด้วยทรัพยากรที่มี
ภาพพระราชทาน ในพิธีพระราชทานรางวัลบัณณาสสมโภช ระยะที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๕๔
ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา วันที่ ๒๑ มีนาคม ๒๕๕๔

3. 3
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
จากนั้นระหว่างพุทธศักราช ๒๕๔๖-๒๕๔๘ คณะอนุกรรมการโครงการฯ
ได้ด�ำเนินการคัดเลือกโรงเรียนที่มีคุณสมบัติดีเด่นจากจ�ำนวนประมาณ ๔๐๐ แห่ง
จนเหลือ ๒๕ แห่ง แล้วน�ำเสนอต่อคณะกรรมการโครงการฯ เพื่อน�ำขึ้นทูลเกล้าฯ
ขอพระราชทานพระราชวินิจฉัย กระทั่งผู้แทนโรงเรียนทั้ง ๒๕ แห่ง ได้เข้ารับ
พระราชทานรางวัลบัณณาสสมโภชครั้งแรกในพุทธศักราช ๒๕๔๙ ดังได้กล่าวไปแล้ว
ด้วยโครงการโรงเรียนส่งเสริมกิจกรรมวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ดีเด่น
แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มีเป้ าหมายที่จะด�ำเนินงานโครงการอย่างต่อเนื่อง
ทั้งเพื่อติดตามผลโรงเรียนที่ได้รับพระราชทานรางวัลไปแล้วให้มีการพัฒนา
ยิ่งขึ้นไปอีก กับเพื่อขยายผลเผยแพร่ตัวอย่างที่ดี เพื่อให้โรงเรียนอื่น ๆ น�ำไป
พิจารณาปรับใช้ ดังนั้น ระหว่างพุทธศักราช ๒๕๕๐-๒๕๕๓ โครงการฯ จึงได้
ด�ำเนินการกิจกรรมเพิ่มขีดความสามารถของโรงเรียนและครูผู้สอน ควบคู่กับ
การคัดเลือกโรงเรียนที่มีคุณสมบัติดีเด่น จนได้โรงเรียน ๓๓ แห่ง รวมทั้งโรงเรียน
ที่ยกมาเป็นตัวอย่างข้างต้นทั้ง ๒ โรงเรียน เข้ารับพระราชทานรางวัลบัณณาสสมโภช
ระยะที่ ๒ เมื่อวันที่ ๒๑ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔
แม้เราจะได้ค�ำตอบเบื้องต้นแล้วว่าสิ่งหนึ่งที่เหมือนกันระหว่างโรงเรียน
มหิดลวิทยานุสรณ์ กับโรงเรียนรวมศูนย์วัดห้วยแก้วก็คือการได้รับพระราชทาน
รางวัลบัณณาสสมโภชมาแล้วถึง ๒ ครั้ง แต่ค�ำตอบนี้ก็ย่อมน�ำไปสู่ค�ำถามถัดไปว่า
แล้วอะไรล่ะ ? ที่เป็นสิ่งที่ทั้ง ๒ โรงเรียนนี้ได้ถือปฏิบัติในแนวทางเดียวกัน
กระทั่งสามารถสร้างผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนการสอนที่สมควรแก่การยกย่องเชิดชู
ด้วยรางวัลพระราชทานอันทรงเกียรตินี้
ค�ำตอบที่สั้นที่สุดก็คือ ทั้ง ๒ โรงเรียน (รวมทั้งโรงเรียนอื่น ๆ ทุกแห่งที่ได้รับ
พระราชทานรางวัลเดียวกัน) ต่างก็ให้ความส�ำคัญอย่างจริงจังในการบริหารจัดการ
กระบวนการเรียนการสอนจากทรัพยากรที่มี เพื่อสร้างบรรยากาศที่เอื้อต่อการเรียนรู้
ด้วย “กระบวนการสืบเสาะหาความรู้”
ส�ำหรับผู้คนในแวดวงการศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งวิทยาศาสตร์ศึกษาและ
คณิตศาสตร์ศึกษา องค์ความรู้เกี่ยวกับ “กระบวนการสืบเสาะหาความรู้” ย่อมมิใช่
เรื่องใหม่ ทั้งเป็นที่ทราบกันดีแล้วว่า การเรียนรู้ผ่านกระบวนการสืบเสาะหาความรู้

4. รางวัลบัณณาสสมโภช
4
จะช่วยหล่อหลอมสมรรถนะที่จ�ำเป็นอย่างยิ่งให้กับเยาวชนที่จะเติบโตเป็นผู้ใหญ่
ในโลกยุคหน้า แต่ขณะเดียวกันผู้อยู่ในแวดวงการศึกษาก็ย่อมทราบดีเช่นกันว่า
การน�ำกระบวนการสืบเสาะหาความรู้มาใช้จริงในห้องเรียนให้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
นั้นมิใช่เรื่องง่าย หากเป็นความท้าทายอย่างยิ่งส�ำหรับแต่ละโรงเรียน
แง่คิดและประสบการณ์จากโรงเรียนรางวัลพระราชทาน “บัณณาสสมโภช”
แต่ละแห่ง โดยเฉพาะโรงเรียนในบริบทที่น่าจะไม่เอื้อต่อการจัดการเรียนการสอน
ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากนัก จึงน่าจะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านได้ว่า โรงเรียนเหล่านี้
เอาชนะความท้าทายต่างๆด้วยวิธีคิดและวิธีท�ำอย่างไรเพื่อว่าเราจะมีแนวร่วมใหม่ๆ
ในการจัดการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ที่ดีได้มากยิ่งกว่าเดิม

5. 5
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
- ค�ำถามจากวันวาน สู่ค�ำถามถึงวันพรุ่งนี้ี้ -
บทที่ ๑
นับเป็นธรรมชาติของสังคมมนุษย์ยามเผชิญวิกฤติที่มักจะตามมาด้วย
คิดทบทวนส�ำรวจตนเอง เพื่อหาวิธีป้ องกันไม่ให้ต้องตกอยู่ในวิกฤตการณ์
เช่นที่เกิดขึ้นอีกในอนาคต และหากจะถามว่าเหตุการณ์ใดคือวิกฤตการณ์ครั้งส�ำคัญ
ของสังคมไทยยุคใหม่แล้ว ผู้คนจ�ำนวนมากต่างเห็นตรงกันว่า ปัญหาเศรษฐกิจ
ของประเทศเมื่อพุทธศักราช ๒๕๔๐ นับเป็นเหตุวิกฤติร้ายแรง สร้างผลกระทบ
สู่ผู้คนในวงกว้าง น�ำมาซึ่งการทบทวนตนเองในด้านต่าง ๆ อย่างกว้างขวาง
พุทธศักราช ๒๕๔๑ ส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ ร่วมกับ
ส�ำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย ได้เผยแพร่เอกสารสมุดปกขาว “วิกฤตการณ์
วิทยาศาสตร์ศึกษาของไทย” มีเนื้อความแสดงถึงสภาพปัญหาและแนวทางแก้ไข
นับเป็นเอกสารที่ฉายภาพความเป็นไปของวิทยาศาสตร์ศึกษา (ซึ่งหมายรวมถึง
คณิตศาสตร์ศึกษาด้วย) ของไทยในช่วงเวลาที่ประเทศเกิดวิกฤตเศรษฐกิจครั้งใหญ่
ได้อย่างชัดเจนทั้งยังน�ำเสนอได้อย่างมีสีสันยิ่ง
“... เป็นเรื่องน่าตกใจมากที่ประเทศไทยดูเหมือนว่าไม่ได้ให้ความส�ำคัญ
แก่วิทยาศาสตร์มากเท่าที่ควร การศึกษาส่วนใหญ่ยังคงเน้นที่การจดจ�ำเนื้อหา
มากกว่าการรู้จักมีความคิดเป็นของตนเอง แทนที่นักเรียนจะได้มีโอกาสสัมผัส
กับวิทยาศาสตร์ว่าเป็นการท่องเที่ยวไปในโลกของความอยากรู้อยากเห็น
โลกของการสัมผัส การทดลอง นักเรียนกลับถูกบังคับให้มองว่าวิทยาศาสตร์
เป็นวิชาที่น่าเบื่อหน่าย เป็นวิชาที่มีบทบาทแต่เพียงในห้องเรียนหรือห้องทดลองเท่านั้น
การเรียนวิทยาศาสตร์แบบนี้จึงไม่ต่างจากการเรียนวิชาโบราณเช่นโหราศาสตร์
เพราะโหราศาสตร์ไม่มีการพิสูจน์ทดลองว่าค�ำสอนหรือเนื้อหาของวิชานี้
เป็นจริงหรือไม่ อย่างไร การเรียนโหราศาสตร์เป็นการท่องจ�ำสูตรหรือกฎต่าง ๆ ว่า

6. รางวัลบัณณาสสมโภช
6
เมื่อดาวเคราะห์ดวงนี้อยู่ในต�ำแหน่งนั้นต�ำแหน่งนี้ในดวงชะตาของบุคคลคนหนึ่ง
บุคคลผู้นั้นจะมีชีวิตแบบใด นักเรียนที่เรียนโหราศาสตร์ไม่เคยถูกท้าทายให้สงสัย
ว่าเหตุใดกฎต่าง ๆ ในวิชานี้จึงเป็นเช่นนั้น ... แต่สถานการณ์การเรียนวิทยาศาสตร์
ในโรงเรียนทั่ว ๆ ไปของประเทศ ก็ไม่ต่างจากการเรียนโหราศาสตร์เท่าใดนัก
นักเรียนมีสูตรหรือกฎต่างๆของวิทยาศาสตร์แขนงต่างๆให้ท�ำความเข้าใจกับท่องจ�ำ
...นักเรียนต้องท่องจ�ำสูตรต่าง ๆ เหล่านี้ไปเพื่อไปท�ำข้อสอบ ซึ่งมีลักษณะเป็นการ
ประยุกต์กฎกับสูตรที่เรียนมาไปใช้ในการแก้ปัญหาเชิงกลไก ...ในเมื่อชีวิตประจ�ำวัน
ภายนอกห้องเรียนของนักเรียนจะหาปัญหาใด ๆ ที่มีสูตรส�ำเร็จเป็นกลไกอย่างนี้
ได้ยากมาก วิทยาศาสตร์ก็เลยเหินห่างจากความเป็นจริงมากเท่า ๆ กับโหราศาสตร์ ...
...ในสายตาของนักเรียน วิทยาศาสตร์ก็คือวิชาอีกวิชาหนึ่งที่มีต�ำราให้ท่อง
มี “เนื้อหาความรู้” ที่จะต้องจดจ�ำมี “กระบวนการแก้โจทย์” ซึ่งประกอบด้วยสูตร
หรือกฎหรือเทคนิคต่าง ๆ ที่จะต้องจ�ำเพื่อใช้ในการแก้โจทย์ การเรียนเช่นนี้
ไม่ท�ำให้นักเรียนเป็นนักวิทยาศาสตร์ขึ้นมาได้ เพราะวิทยาศาสตร์ที่แท้จริง
ประกอบไปด้วยการท่องเที่ยวไปในโลกแห่งปัญญา ความรู้สึกตื่นเต้นที่ได้ค้นพบอะไร
ด้วยตนเอง การตั้งค�ำถาม การสงสัยในสิ่งรอบตัว ความกระตือรือร้นในการหาค�ำตอบ
ของค�ำถามต่าง ๆ แต่ในการเรียนทั่ว ๆ ไปนั้น นักเรียนไม่ใคร่มีโอกาสในการถามค�ำถาม
จากความสงสัยของตนเองจริง ๆ แต่กลับถูกแรงกดดันของการสอบเข้ามหาวิทยาลัย

7. 7
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
มาเบียดบังความกระตือรือร้น อยากเข้าใจโลก ฯลฯ ให้เหือดแห้งไป และในหลาย
ต่อหลายคนก็เหือดแห้งไปตลอดชีวิตของเขา ...”
เอกสารสมุดปกขาวเล่มนี้ชี้ถึงผลลัพธ์ส�ำคัญจากสภาพการณ์ดังกล่าวเอาไว้ว่า
“...เป็นไปไม่ได้เลยที่คนไทยจะด�ำรงตนอยู่ในโลกสมัยนี้ได้อย่างมีความสุข
...สามารถปรับตัวเองเพื่อสามารถเอาตัวรอดได้ในสภาพแวดล้อมใหม่ ไม่เช่นนั้น
ชะตาชีวิตของคนไทยอาจไม่ต่างจากชีวิตของไดโนเสาร์ ที่ต้องสูญพันธุ์ไป
เพราะปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมใหม่ไม่ได้ ...”
เนื้อความข้างต้นนี้คือสภาวการณ์และความคาดหมายเมื่อพุทธศักราช ๒๕๔๑
ซึ่งเมื่อน�ำมาอ่านทบทวนอีกครั้งในวันนี้แล้ว เราก็น่าจะได้ถือโอกาสลองถามตัวเอง
กันดูว่า วิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ศึกษาไทยส่วนใหญ่ในวันนี้ยังคงเป็นเช่น
เมื่อวันนั้นหรือไม่
นอกจากนั้น พวกเราในวันนี้ก็น่าจะลองตั้งค�ำถามกันต่อไปด้วยว่า ๑) “สภาพ
แวดล้อมใหม่” ดังที่สมุดปกขาวได้กล่าวถึงนั้น มีลักษณะส�ำคัญ ๆ อย่างไร และ
๒) สิ่งไหนบ้างเป็นคุณลักษณะที่เยาวชนในยุคของเราจะพึงมี เพื่อจะ “สามารถ
ปรับตัวเองเพื่อสามารถเอาตัวรอดได้ในสภาพแวดล้อมใหม่” เมื่อพวกเขาเติบโต
เป็นผู้ใหญ่ในวันพรุ่งนี้

8. รางวัลบัณณาสสมโภช
8
ดร.กุศลิน มุสิกุล นักวิชาการประจ�ำสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยี (สสวท.) ได้ให้ค�ำอธิบายสั้น ๆ แต่ชัดเจนส�ำหรับค�ำถามข้อแรกไว้ว่า
ยุคปัจจุบันซึ่งเรียกกันว่ายุคศตวรรษที่๒๑นั้นเป็นยุคที่เยาวชนทุกคนจะต้องเผชิญกับ
“การแข่งขัน” ในโลก “ยุคแห่งความรู้” (Knowledge-based) ซึ่งน�ำมาสู่ค�ำตอบ
ส�ำหรับค�ำถามข้อที่ ๒ ว่า “การรู้” (Literacy) ที่แต่ละคนจ�ำเป็นต้องมีนั้น ไม่ได้มี
ความหมายเพียงการอ่านออกเขียนได้ แต่หมายถึงการรู้ว่าจะใช้ความรู้และ
ทักษะอย่างไรในการจะด�ำรงชีวิตท่ามกลางบริบทของการแข่งขันที่สูงอย่างมีความสุข
ซึ่งการที่ประชาชนจะท�ำให้ทั้งตนเองและประเทศชาติสามารถแข่งขันกับผู้อื่นได้นั้น
แต่ละคนจ�ำเป็นจะต้องมี “ศักยภาพ” คือมีทั้งความรู้ ทักษะการคิด ทักษะการใช้ชีวิต
รวมถึงทักษะการแก้ปัญหาต่าง ๆ นั่นคือต้องประกอบคุณลักษณะส�ำคัญ ๆ
ที่หลากหลาย ทั้งการเป็นนักคิดวิเคราะห์ เป็นนักแก้ปัญหา เป็นนักสร้างสรรค์
เป็นผู้รู้จักใช้ข้อมูลและข่าวสารเป็นนักประสานความร่วมมือเป็นนักเรียนรู้ด้วยตนเอง
เป็นนักสื่อสาร รวมถึงเป็นผู้ตระหนักรับรู้สภาวะของโลก
ต่อประเด็นเดียวกันนี้ ศาสตราจารย์ ดร.สุพจน์ หารหนองบัว คณบดี
คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้สรุปสาระส�ำคัญเอาไว้อย่างกระชับ
และชัดเจนว่า “... ทักษะในศตวรรษที่ ๒๑ (21th Century Skill) ... เพื่อให้เห็น
แนวทางที่จะน�ำไปปฏิบัติได้จริง และเหมาะสมกับบริบทไทย จึงเสนอแนวคิดรวบยอด
โดยการสอนมุ่งเพียง ๒ ทักษะ คือ ทักษะการสรุปและการวิจารณ์
การสรุป : จะสรุปได้ ผู้เรียนต้องเข้าใจแก่นของเนื้อหาและจับประเด็นหลัก-
ประเด็นรองได้ และต้องมีความสามารถในการถ่ายทอด (สื่อสาร) โดยเน้นการสรุป
ทั้งในรูปของการพูด (เช่น ให้สรุปใน ๒ นาที หรือ ๓๐ นาที) หรือในรูปของการเขียน
(เช่น สรุปเพียง ๓ บรรทัดหรือ ๑ หน้า)
การวิจารณ์ : จะวิจารณ์ได้ ผู้เรียนต้องเข้าใจเนื้อหาที่เรียน ต้องรู้กว้าง
หรือศึกษาเพิ่มเติม จนสามารถเปรียบเทียบข้อดี-ข้อเสียของเนื้อหาที่เรียน
ว่ามีความเกี่ยวข้อง สอดคล้อง หรือขัดแย้งกับเนื้อหาอื่นอย่างไร ...”
นักการศึกษาล้วนทราบกันดีอยู่แล้วว่าแม้การเรียนการสอนในทุกวิชาล้วนสามารถ
ปลูกฝังคุณลักษณะดังกล่าวนี้สู่ผู้เรียน เพื่อสร้างคนรุ่นใหม่ที่มีศักยภาพได้ก็ตาม

9. 9
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
แต่กระบวนการเรียนรู้วิชาวิทยาศาสตร์แบบสืบเสาะหาความรู้มีความเหมาะสม
ต่อการปลูกฝังคุณลักษณะทั้งหมดได้มากกว่าวิชาใด ๆ
เมื่อพุทธศักราช ๒๕๕๔ ส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาขีดความสามารถ
ในการแข่งขันของประเทศ ในสังกัดส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ
และสังคมแห่งชาติ ได้จัดท�ำเอกสาร “ยุทธศาสตร์การพัฒนาขีดความสามารถ
ในการแข่งขันของประเทศไทยในระยะยาว” น�ำออกเผยแพร่ มีเนื้อหาตอนหนึ่ง
ระบุถึงปัจจัยต่าง ๆ ที่มีความส�ำคัญต่อการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน
ของประเทศในระยะยาวว่าปัจจัยทั้งหลาย“ยังคงมีประสิทธิภาพตํ่า โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ศักยภาพของคน ความสามารถด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ความสามารถ
ด้านการบริหารจัดการ และบริการโครงสร้างพื้นฐานที่ยังมีคุณภาพไม่ดีพอ”
ซึ่งเห็นได้ว่า ในปัจจัยส�ำคัญ ๔ ประการ ที่จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน
ของประเทศในระยะยาว แต่ยังคงมีประสิทธิภาพตํ่านั้น มีถึง ๒ ด้านหรือครึ่งต่อครึ่ง
ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการเรียนการสอนวิชาวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์
ถ้ามองในมุมกลับก็น่าจะแปลความหมายได้ว่า การพัฒนาคุณภาพการเรียน
การสอนวิชาวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ สามารถช่วยเพิ่มขีดความสามารถ
ในการแข่งขันของประเทศได้ถึงครึ่งหนึ่ง จากปัจจัยส�ำคัญทั้งหมดที่จ�ำเป็น

10. รางวัลบัณณาสสมโภช
10
การเตรียมคนรุ่นใหม่ให้พร้อมจะเผชิญกับโลกของการแข่งขันในอนาคต
ไม่ใช่ประเด็นส�ำคัญเฉพาะส�ำหรับสังคมไทยเท่านั้น เพราะแม้แต่ประเทศมหาอ�ำนาจ
ทางเศรษฐกิจอย่างสหรัฐอเมริกาก็ก�ำลังให้ความส�ำคัญอย่างยิ่งยวดต่อเรื่องนี้
โดยตั้งแต่ต้นพุทธศักราช ๒๕๕๕ ประธานาธิบดีบารัก โอบามาได้ประกาศขับเคลื่อน
ปฏิบัติการ “Educate to Innovate” ซึ่งอาจเรียกแบบไทย ๆ ได้ว่า “การศึกษา
เพื่อสร้างนวัตกรรม” เพื่อยกระดับความสนใจและผลสัมฤทธิ์ในวิชาที่เรียกสั้น ๆ ว่า
STEM ซึ่งคือการบูรณาการของ Science, Technology, Engineering และ
Mathematics โดยระดมความร่วมมือจากทั้งกลไก รัฐบาล บริษัทเอกชนชั้นน�ำ
องค์กรพัฒนาเอกชน รวมถึงประชาคมด้านวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์
เพื่อร่วมกันส่งเสริมการศึกษาวิชาทั้งสี่ดังกล่าวในระดับโรงเรียน การขับเคลื่อน
ปฏิบัติการนี้ มีที่มาจากสัญญาณหลายประการที่บ่งชี้ถึงความจ�ำเป็ นว่า
เด็กนักเรียนอเมริกันจะต้องมีการเรียนวิทยาศาสตร์และคณิตศาสตร์ให้ดีกว่า
ที่เป็นอยู่ โดยประธานาธิบดีโอบามาได้กล่าวต่อสาธารณชนไว้ว่า การพัฒนาวิชา
กลุ่ม STEM นี้เป็นปัจจัยที่ส�ำคัญยิ่งส�ำหรับการธ�ำรงและเพิ่มพูนขีดความสามารถ
ในการแข่งขันของสหรัฐอเมริกาในโลกยุคหน้า ที่ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ
จะตัดสินกันที่ “ความคิดใหม่ ๆ ที่น�ำไปสู่นวัตกรรม”

11. 11
ครู : ผู้สร้างวันพรุ่งนี้
แนวคิดการศึกษาแบบ STEM แพร่หลายสู่นานาประเทศอย่างรวดเร็ว
โดยบางประเทศเช่นเกาหลีใต้ก็เห็นว่าน่าจะต้องเพิ่มเติม A หรือ Art เข้าไปด้วย
คือเป็นSTEAMโดยเชื่อว่าจะมีประสิทธิภาพยิ่งกว่าส�ำหรับประเทศไทยก็ก�ำลังตื่นตัว
กับการแสวงหาแนวทางจัดการศึกษาแบบ STEM ด้วยเช่นเดียวกัน
เมื่อแนวโน้มของโลกเป็นเช่นนี้ความท้าทายแห่งยุคสมัยส�ำหรับสังคมไทย
จึงน่าจะอยู่ที่ว่า แม้ว่าแวดวงวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์ศึกษาของไทยจะรู้จัก
วิธีการสอนที่ดีมีคุณภาพสามารถสร้างสมรรถนะแก่ผู้เรียนโดยใช้ “กระบวนการเรียนรู้
แบบสืบเสาะหาความรู้” มาแล้วถึง ๔๐ ปี คือพร้อม ๆ กับการก่อตั้งสถาบันส่งเสริม
การสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี เมื่อพุทธศักราช ๒๕๑๕ ก็ตาม แต่จะท�ำอย่างไร
กระบวนการเรียนรู้แบบนี้จึงจะถูกน�ำไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนได้มากขึ้น
กว่าที่แล้วๆมาเพื่อที่การเรียนวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์จะไม่มีลักษณะเช่นเดียวกับ
การเรียนวิชาโหราศาสตร์ และชั้นเรียนวิทยาศาสตร์-คณิตศาสตร์จะท�ำหน้าที่
หล่อหลอมเยาวชนไทยที่มีสมรรถนะสูง ส�ำหรับเติบโตไปขับเคลื่อนสังคมไทย
ในวันพรุ่งนี้ได้อย่างที่ควรจะเป็น