Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αντιγόνη Κριπαροπούλου

1. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΡΕΑ

2. «΢θμηεηκμί πνυκμη» - Γεςμεηνηθή
πενίμδμξ (1100 - 700 π.Χ.)
Ε θαηάννεοζε ημο μοθεκασθμφ θυζμμο ζήμακε ηεκ ανπή μηαξ
πενηυδμο αβεβαηυηεηαξ θαη αιιαγχκ ζημ πχνμ ημο Αηγαίμο.
Πμιιέξ δεληυηεηεξ θαίκεηαη υηη πάζεθακ, ακάμεζά ημοξ ε
γναθή, ε δςγναθηθή, ε ιηζμηεπκία θαη ε μκεμεηαθή
ανπηηεθημκηθή, εκχ ζεμεηχζεθακ νηδηθέξ αιιαγέξ θαη ζημκ
ημμέα ηςκ ηαθηθχκ εζίμςκ με ηεκ εμθάκηζε ηεξ θαφζεξ ηςκ
κεθνχκ. Ανπαημιμγηθά εονήμαηα θαη θηιμιμγηθέξ μανηονίεξ
ημπμζεημφκ ζημοξ πνχημοξ αηχκεξ ηεξ πενηυδμο αοηήξ
μεηαθηκήζεηξ πιεζοζμηαθχκ μμάδςκ, ακάμεζά ημοξ θαη ηεκ
πενίθεμε «θάζμδμ ηςκ Δςνηέςκ», ζηεκ θεκηνηθή Γιιάδα θαη
ηεκ Πειμπυκκεζμ. Ακαμθίβμια, νυιμ ζε αοηέξ ηηξ ελειίλεηξ
έπαηλακ μη αιιαγέξ πμο επέθενε ζηεκ πμιεμηθή ηαθηηθή ε
πνήζε ημο ζηδήνμο γηα ηεκ θαηαζθεοή υπιςκ.

3. Ε Πνςημγεςμεηνηθή πενίμδμξ (11μξ -
10μξ αη. π.Χ.)
Ιμιμκυηη πνυζθαηεξ ένεοκεξ έπμοκ ανπίζεη κα ακαηνέπμοκ ηεκ
εκηφπςζε ηςκ ιεγυμεκςκ «΢θμηεηκχκ Χνυκςκ», ε γεκηθή εηθυκα
ηεξ πενηυδμο, ηδηαίηενα θαηά ημκ 11o θαη εκ μένεη ημ 10μ αη.
π.Χ. (δειαδή θαηά ηε ιεγυμεκε "Πνμγεςμεηνηθή πενίμδμ"), είκαη
μηα εηθυκα έκδεηαξ, με ιηγμζηέξ εμπμνηθέξ επαθέξ θαη
θαιιηηεπκηθή έθθναζε πμο πενημνίδεηαη ζημ επίπεδμ ηεξ αοζηενά
γεςμεηνηθήξ δηαθυζμεζεξ ηςκ αγγείςκ, ηεξ εηδςιμπιαζηηθήξ ζε
πειυ θαη ηεξ θαηαζθεοήξ μηθνχκ πάιθηκςκ εηδςιίςκ θαη
ζπακηυηενα πνοζχκ θμζμεμάηςκ. Ωζηυζμ, είκαη ζε αοηήκ
αθνηβχξ ηεκ πενίμδμ πμο ιαμβάκμοκ πχνα ελειίλεηξ θμμβηθήξ
ζεμαζίαξ γηα ηε μεηέπεηηα ειιεκηθή ηζημνία, υπςξ ε παγίςζε
ηεξ θοιεηηθήξ ζφκζεζεξ ημο πιεζοζμμφ ζημκ αηγαηαθυ πχνμ, μ
Α΄ απμηθηζμυξ ηςκ κεζηχκ θαη ηςκ αθηχκ ηεξ Ιηθνάξ Αζίαξ, ε
εμθάκηζε ημο πμιηηηθμφ μμνθχμαημξ ηεξ πυιεξ θαη ε ίδνοζε ηςκ
πνχηςκ μεγάιςκ οπαίζνηςκ ηενχκ.

4. ΑΡΧΖΣΓΗΣΟΚΖΗΕ
Γιάπηζηα ανπηηεθημκηθά ιείρακα έπμοκ ζςζεί
απυ ημοξ μηθηζμμφξ θαη ηα ηενά ηςκ ΢θμηεηκχκ
Χνυκςκ. Θίγμ θαιφηενε εμθακίδεηαη ε
θαηάζηαζε ζηα κεθνμηαθεία ηα μπμία μαξ
επηηνέπμοκ κα ζοκάγμομε θάπμηεξ πιενμθμνίεξ
γηα ημ μέγεζμξ, ηεκ μνγάκςζε θαη ηηξ επαθέξ
ημο μηθηζμμφ ζημκ μπμίμ ακήθακ. Ιε βάζε ηα
ζημηπεία αοηά πνέπεη κα οπμζέζμομε υηη ημκ
11μ θαη ημ 10μ αηχκα π.Χ. ζεμακηηθά θέκηνα
ήηακ ε Αζήκα, ημ 'Aνγμξ, ημ Θεοθακηί, ε
Ζςιθυξ, ε Ηκςζυξ θαη ε Ζαιοζυξ.

5. 9ος Αιώνας
Πενηζζυηενεξ πιενμθμνίεξ
δηαζέημομε απυ ηα ηέιε ημο 9μο
αηχκα π.Χ. θαη έπεηηα. Οη ημίπμη
ηςκ ζπηηηχκ θαηαζθεοάδμκηακ απυ
άρεηεξ πιίκζμοξ πάκς ζε ιίζηκα
ζεμέιηα θαη ζπακηυηενα απυ
μηθνμφξ αθαηένγαζημοξ ιίζμοξ
πςνίξ ζοκδεηηθυ οιηθυ. Οη ζηέγεξ,
ζοκήζςξ δίνηπηεξ είπακ λφιηκμ
ζθειεηυ θαη θαιφπημκηακ με λενά
πυνηα. Σμ ζπήμα ηςκ ζπηηηχκ
ζηεκ ανπή ήηακ ςμεηδέξ ή αρηδςηυ
θαη ελαηνεηηθά ζπάκηα θοθιηθυ. Οη
ηφπμη αοημί υμςξ δεκ μπμνμφζακ
κα ζοκδοαζημφκ εφθμια ζε
πμιεμδμμηθμφξ ζπεμαηηζμμφξ θαη
επηπιέμκ πνυζθενακ ιηγυηενμ
εθμεηαιιεφζημμ πχνμ. Έηζη απυ
ημκ 8μ αηχκα π.Χ. επηθνάηεζε ημ
μνζμγχκημ ζπήμα.

6. Σπίτια
Χηηζηά έδνακα πενηέηνεπακ ημοξ
εζςηενηθμφξ ημίπμοξ ηςκ ζπηηηχκ
θαη πνεζίμεοακ γηα θαζίζμαηα θαη
γηα θνεβάηηα. Ο αενηζμυξ γηκυηακ
θονίςξ απυ ηεκ πυνηα, εκχ ηα
πανάζονα ήηακ ζπεηηθά ζπάκηα.
΢οκήζςξ ζε μία άθνε ημο ζπηηημφ
οπήνπακ μηθνέξ εζηίεξ πμο
πνεζημμπμημφκηακ γηα ημ μαγείνεμα
θαη ηε ζένμακζε. Σμ κενυ
ζογθεκηνςκυηακ ζε μεγάια πήιηκα
αγγεία, ηα μπμία μπμνμφζακ κα
πνεζημεφμοκ θαη γηα ηεκ απμζήθεοζε
ηνμθίμςκ. Ακ θνίκμομε απυ ηηξ
παναζηάζεηξ ζε αγγεία, μπςζδήπμηε
ζα οπήνπακ θαη θάπμηα λφιηκα
έπηπια.

7. 9ξπ αιώμαπ π. Χ.
Αμθμνέαξ με μνηδυκηηεξ
ιαβέξ ζηεκ θμηιηά θαη
δηαθυζμεζε με μμυθεκηνα
εμηθφθιηα θαη θφθιμοξ, πμο
έπμοκ παναπζεί με δηαβήηε
θαη πενηθιείμοκ ζηαονυζπεμα
μμηίβα. Πνυθεηηαη γηα ηεκ
παναθηενηζηηθή δηαθυζμεζε
ημο ιεγυμεκμο
"πνςημγεςμεηνηθμφ νοζμμφ".
Ο εομεγέζεξ αμθμνέαξ
πνμένπεηαη απυ κεθνμηαθείμ
ζηε ΢θφνμ θαη είπε
πηζακυηαηα πνεζημμπμηεζεί
είηε ςξ ηεθνμδυπμ αγγείμ
είηε ςξ αγγείμ "εγποηνηζμμφ"
(πενηείπε δειαδή ηα μζηά ημο
κεθνμφ).

8. Γιεθακηυδμκημ
Σα ειεθάκηηκα είκαη εθείκα
πμο δηαθνίκμκηαη γηα ηεκ
θαιφηενε απυδμζε ηςκ
ακαημμηθχκ ημοξ
ιεπημμενεηχκ. Σμ γεγμκυξ
αοηυ μθείιεηαη εκ μένεη ζηηξ
ηδηυηεηεξ ημο οιηθμφ ημοξ,
μπςζδήπμηε υμςξ θαη ζηηξ
επηννμέξ απυ ηεκ Ακαημιή,
πμο είκαη άιιςζηε θαη ε
πεγή πνμέιεοζήξ ημο (Πεγή
ημο ειεθακηυδμκημο ήηακ ε
΢ονία, υπμο ζφμθςκα με
ημοξ εηδηθμφξ οπήνπακ αθυμα
άγνημη ειέθακηεξ).

9. Δίζωμη ηοιθρλλόζηξμη ξιμξςόη: 9ξπ αι. π.Χ.
Σμ ηδηυμμνθμ αοηυ αγγείμ
με ηεκ ελαηνεηηθά ζηηιπκή
επηθάκεηα πνμένπεηαη απυ
ηάθμ ζηε ΢θφνμ.
Οοζηαζηηθά, πνυθεηηαη γηα
δφμ επάιιεια, ζπεδυκ
ζθαηνηθά ζχμαηα, πμο
ζοκεκχζεθακ με
επηδεληυηεηα απυ ημκ
θεναμέα θαη ιεηημονγμφκ
ςξ έκα ζθεφμξ.
Ε ιηηή δηαθυζμεζε ημο
αγγείμο με πμιιαπιά
εμηθφθιηα είκαη
παναθηενηζηηθή ηεξ
Πνςημγεςμεηνηθήξ
πενηυδμο ζημ Αηγαίμ.

10. Πηημόζςημξ αγγείξ, 10ξπ αι. π.Χ.
Σμ αγγείμ αοηυ με ημ πηεκυμμνθμ
ζχμα θαη ημ θαηαθυνοθμ ζηυμημ,
πνμένπεηαη απυ ηε ΢θφνμ, θαηά
πάζα πηζακυηεηα απυ ηάθμ, θαη
απμηειεί παναγςγή ημπηθμφ
ενγαζηενίμο.
Σα πηεκυζπεμα αγγεία πνεζίμεοακ
γηα πνμζθμνέξ ογνχκ θαη
εκημπίδμκηαη ςξ θηενίζμαηα ζε
ηάθμοξ θαη ζπακηυηενα ςξ
ηειεημονγηθά ζθεφε ζε ηενά. Αοηά
πμο βνέζεθακ ζε μοθεκασθμφξ
ηάθμοξ ζοκδέμκηαη με παηδηθέξ
ηαθέξ. Ηαηά ηεκ Πνχημε Γπμπή
ημο ΢ηδήνμο εκημπίδμκηαη πάκηα ζε
πιμφζημοξ ηάθμοξ, δεκ
ζπεηίδμκηαη, υμςξ, πηα
απμθιεηζηηθά με ηαθέξ παηδηχκ.

11. Τμήμα πεοιδέοαιξρ, 10ξπ αι. π.Χ.
Σεηνάζπεηνα πενίαπηα θαη
θοιηκδνηθέξ ρήθμη απυ
Πνςημγεςμεηνηθυ ηαθηθυ
ζφκμιμ ζηε ΢θφνμ, πμο
πνμθακχξ ακήθακ ζημ ίδημ
πενηδέναημ. Σα πενίαπηα
είκαη θαηαζθεοαζμέκα με
ηε ζονμαηενή ηεπκηθή.
Πακμμμηυηοπα πενηδέναηα
ελαηνεηηθήξ δηαηήνεζεξ
έπμοκ βνεζεί ζε
πνςημγεςμεηνηθμφξ
ηάθμοξ ζημ Θεοθακηί ηεξ
Γφβμηαξ.

12. Ε Γεςμεηνηθή πενίμδμξ (9μξ -
8μξ αη. π.Χ.)
Απυ ημκ 9μ αη. π.Χ. ανπίδμοκ κα βειηηχκμκηαη μη ζοκζήθεξ
δςήξ θαη κα αολάκεηαη μ πιεζοζμυξ. Ε ηέπκε ακαπηφζζεηαη με
γμνγυηενμοξ νοζμμφξ, εκχ ανπίδμοκ κα πνεζημμπμημφκηαη λακά μη
παιημί ζαιάζζημη δνυμμη επηθμηκςκίαξ. Γοβμείξ θαη Ηοθιαδίηεξ,
ανπηθά, Αζεκαίμη, Ανγείηεξ, Ρυδημη θαη Ημνίκζημη, ζηε ζοκέπεηα,
δναζηενημπμημφκηαη εμπμνηθά ζημ Αηγαίμ θαη ηεκ Ηφπνμ, εκχ ηεκ
ίδηα πενίμδμ Ηφπνημη θαη Φμίκηθεξ έμπμνμη θένκμοκ ηα πνμσυκηα
ημοξ ζηα αηγαημπειαγίηηθα ιημάκηα θαη ηεκ Ηνήηε. Οη επαθέξ
αοηέξ δεμημονγμφκ ηηξ πνμτπμζέζεηξ γηα ηεκ οημζέηεζε ημο
θμηκηθηθμφ αιθαβήημο ζηεκ Γιιάδα, ελέιηλε πμο ημπμζεηείηαη ημ
ανγυηενμ γφνς ζημ 800 π.Χ., αθμφ μη πνςημυηενεξ επηγναθέξ
ζε ειιεκηθυ αιθάβεημ πνμκμιμγμφκηαη γφνς ζημ 780-770 π.Χ.
Θίγμ ανγυηενα, πηζακυηαηα ζηηξ ανπέξ ημο 7μο αη. π.Χ.,
θαηαγνάθμκηαη γηα πνχηε θμνά θαη ηα μμενηθά έπε.

13. Σηξ πνχηεξ δεθαεηίεξ ημο 8μο αη. π.Χ.
ζομβαίκμοκ δφμ αθυμε γεγμκυηα μείδμκμξ
ηζημνηθήξ ζεμαζίαξ: ε έκανλε ημο Β' απμηθηζμμφ
ηεξ Δφζεξ (Πηζεθμφζζεξ, Ηεκηνηθή θαη Ηάης
Ζηαιία, ΢ηθειία), πμο έμειιε κα δηεονφκεη ημοξ
μνίδμκηεξ ημο ειιεκηθμφ θυζμμο θαη πάιη πένα
απυ ηα υνηα ημο Αηγαίμο θαη ε έκανλε ηςκ
Οιομπηαθχκ Αγχκςκ ημ 776 π.Χ., πμο
ζεμαημδμηεί ηε μεηελέιηλε ηςκ μεγάιςκ
οπαίζνηςκ ηενχκ ζε ζνεζθεοηηθά, αιιά θαη
πμιηηηθά θέκηνα πακειιήκηαξ εμβέιεηαξ.

14. Αηηικόπ αμθξοέαπ με λαιμό, 720 π.Χ.
Αηηηθυξ αμθμνέαξ με
πανάζηαζε άνμαημξ ζημ
ιαημυ. ΢ημ δίθνμ ημο άνμαημξ
επηβαίκεη εκίμπμξ θναηχκηαξ
ημοξ παιηκμφξ θαη ημ θέκηνμκ
(μαζηίγημ). Ιπνμζηά απυ ημ
άνμα ζηέθεηαη άκδναξ με
θιαδηά ζηα πένηα. Σμ
οπυιμηπμ ζχμα θμζμείηαη με
ζοκήζε γεςμεηνηθά μμηίβα
δηαηεηαγμέκα ζε ποθκέξ
μνηδυκηηεξ δχκεξ.
Σμ ένγμ, πμο παναθηενίδεηαη
απυ ηε ζπεμαημπμίεζε θαη
ηεκ πενηιεπηηθυηεηα ηεξ
γεςμεηνηθήξ αηζζεηηθήξ,
απμδίδεηαη ζε ακχκομμ
αγγεημγνάθμ αηηηθμφ
ενγαζηενίμο, πμο είκαη
γκςζηυ με ηε ζομβαηηθή
μκμμαζία "Γνγαζηήνημ ημο
Δςγνάθμο ηςκ Αζεκχκ
894".

15. Μεγάλη πρνίδα με πώμα, 760-750 π.Χ.
Οη πολίδεξ ήηακ ζθεφε πςνίξ
ιαβέξ αιιά με πχμαηα θαη
πνεζίμεοακ γηα ηε θφιαλε
ρημοζίςκ (θαιιοκηηθχκ) ή θαη
θμζμεμάηςκ γηα ημκ θαιιςπηζμυ
ηςκ γοκαηθχκ. Ακεονίζθμκηαη
ζοπκά ςξ θηενίζμαηα ζε
γοκαηθείμοξ ηάθμοξ, αιιά θαη
ςξ ακαζήμαηα ζε ηενά
γοκαηθείςκ ζεμηήηςκ.
Σμ εηθμκηδυμεκμ αγγείμ, πνμσυκ
αηηηθμφ ενγαζηενίμο ηςκ ανπχκ
ηεξ Ύζηενεξ Γεςμεηνηθήξ
πενηυδμο, απμηειεί
παναθηενηζηηθυ πανάδεηγμα μηαξ
πμιοηειμφξ παναιιαγήξ ηεξ
επίπεδεξ πολίδαξ με δηαθυζμεζε
εκυξ έςξ ηεζζάνςκ εηδςιίςκ
αιυγςκ ζημ πχμα, πμο θαίκεηαη
υηη πνμμνηδυηακ απμθιεηζηηθά
γηα ακηνηθέξ ηαθέξ.

16. Ειδώλιξ αλόγξρ, ςαλκόπ, 8ξπ αι. π.Χ.
Χάιθηκμ εηδχιημ αιυγμο με
ελαηνεηηθά ζπεμαηηθή απυδμζε ηςκ
ακαημμηθχκ παναθηενηζηηθχκ.
Πανυμμηα εηδχιηα βνίζθμκηαη
ζοπκυηαηα ζηα μεγάια πακειιήκηα
(αιιά θαη ζε μηθνυηενα ημπηθά)
ηενά ηεξ Γεςμεηνηθήξ πενηυδμο.
Σμ ζογθεθνημέκμ πανάδεηγμα είκαη
Πειμπμκκεζηαθμφ
ενγαζηενίμο, εκδεπμμέκςξ απυ ηεκ
Ειεία, θαη δεκ απμθιείεηαη κα
πνμένπεηαη απυ ημ ηενυ ηεξ
Οιομπίαξ.
Ε πιεζχνα ηππυμμνθςκ εηδςιίςκ
θαίκεηαη κα ζοκδέεηαη με ηε
ζεμαζία πμο απέθηεζε ημ άιμγμ
θαηά ηε Γεςμεηνηθή πενίμδμ, υπη
μυκμκ ςξ μέζμκ ζηναηηςηηθήξ
οπενμπήξ αιιά θαη ςξ ζφμβμιμ
θμηκςκηθμφ θφνμοξ, υπςξ
μανηονμφκ μη ζπεηηθέξ μμενηθέξ
ακαθμνέξ θαη μη ζθεκέξ μάπεξ θαη
ηειεημονγηθχκ πμμπχκ πάκς ζε
γεςμεηνηθά αγγεία.

17. Χάλκιμξ ειδώλιξ ξπλίηη
Ε γεςμεηνηθή
ηέπκε
αθμιμοζχκηαξ
ημ επηθυ πκεφμα
ηεξ επμπήξ
απεηθμκίδεη ημκ
άκζνςπμ ςξ
ήνςα-πμιεμηζηή
με αθαηνεηηθυ
θαη ζπεμαηηθυ
ηνυπμ.

18. Δεκ μπμνεί κα εθηημήζεη θακείξ ηε ζπμοδαηυηεηα ηεξ
γεςμεηνηθήξ ηέπκεξ, ακ ηεκ πνμζεγγίζεη με ηα ζεμενηκά
θνηηήνηα. Ηαη' ανπήκ δεκ πνέπεη κα λεπκάμε υηη αοηυ πμο
εμείξ μκμμάδμομε ηέπκε εθείκεξ ηηξ πενηυδμοξ είπε πάκημηε
πνεζηηθή ή ιαηνεοηηθή ζεμαζία θαη δε γηκυηακ ακηηιεπηή
πανά μυκμ μέζα ζημ πιαίζημ ηεξ εθπιήνςζεξ ηςκ ακαγθχκ
πμο οπενεημφζε. H αθαηνεηηθή θαη γεςμεηνηθή πνυζιερε
ηεξ μμνθήξ δεκ απμηειμφζε ακαιοηηθή πνμζέγγηζε με
ζθμπυ κα ακαδεηπζεί ε μοζία -υπςξ ζημ ζφγπνμκμ
θοβηζμυ- αιιά μία επίπμκε δηαδηθαζία δυμεζεξ ηεξ μμνθήξ
θαη δεμημονγίαξ βαζηθμφ εηθμκηζηηθμφ ιεληιμγίμο ζε έκακ
θυζμμ πμο ζηενμφκηακ, ζπεδυκ εκηειχξ, παναζηαηηθχκ
πνμηφπςκ.