Φυσική Ε΄ 8.2. ΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
Φυσική Ε΄ Τάξης - Ενότητα 8 - Κεφάλαιο 2:
΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄
http://e-taksh.blogspot.gr
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://e-taksh.blogspot.gr σελ.1

Πώς ταξιδεύουν οι ήχοι;
• Σχεδιάζουμε το ταξίδι του ήχου! Φυλλάδιο
• Πείραμα: Λεκάνη με νερό
• Οι ήχοι διαδίδονται με κύματα, που
ονομάζονται ηχητικά κύματα.
• Οι ήχοι διαδίδονται προς όλες τις
κατευθύνσεις
Πέτρος Γεωργιάδης

Πώς φτάνει στα αυτιά μας ο ήχος της καμπάνας;
http://news.pseka.net/uploads/img/lysi_church_burned.jpg
ηχητικά
κύματα

Στη λεκάνη με το νερό παρατηρήσαμε ότι…
Τα ηχητικά κύματα όμως, πώς σχηματίζονται;
π.χ. στην τάξη τώρα υπάρχει νερό;;;
σχηματίζονται
κυκλικά
‘κύματα’ τα
οποία
σκορπίζονται
προς όλες τις
κατευθύνσεις.

O ήχος ταξιδεύει μέσα από τον αέρα
http://www.mediacollege.com/audio/01/sound-waves.html
http://www.gmi.edu/~drussell/Demos/waves/wavemotion.html
Animation courtesy of Dr. Dan Russell, Kettering University
…έτσι ο
ήχος
φτάνει στο
αυτί μας!
Το
μεγάφωνο
πάλλεται…
… και σπρώχνει τα μόρια
του αέρα που βρίσκονται
γύρω μας…
…σχηματίζονται
ηχητικά
κύματα…
‘Χέρια Ψηλά’ –
Μιχάλης
Χατζηγιάννης

Κουκούλης Παράσχος
1ο δημ. σχ. Αγ. Δημητρίου
«Ερευνώ και ανακαλύπτω» Ε΄ δημοτικού
http://1dimagdim.blogspot.com/
Πάρης κουκούλης

Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά , στα υγρά και στα αέρια σώματα.
Είναι προφανές ότι , αφού απαιτείται ένα μέσο , ο ήχος δε
διαδίδεται στο κενό Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεάδιαδίδεται στο κενό . Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεά ,
λιγότερο γρήγορα στα υγρά και ακόμη πιο αργά στα αέρια .
Και αυτό γιατί τα μόρια των στερεών βρίσκονται πιο κοντά απ'
ότι στα υγρά και στα αέριαότι στα υγρά και στα αέρια.

Ο ήχος παράγεται όταν μια ηχητική πηγή ταλαντώνεται , δηλαδή
κάνει παλμικές κινήσεις . Οι παλμικές κινήσεις αναγκάζουν τα
κοντινά μόρια του αέρα να κάνουν και αυτά παλμικές κινήσειςκοντινά μόρια του αέρα να κάνουν και αυτά παλμικές κινήσεις,
δημιουργώντας πυκνώματα και αραιώματα .
Πυκνώματα έχουμε όταν σε κάποια σημεία συγκεντρώνονται
πολλά μόρια και αραιώματα όταν συγκεντρώνονται λίγα μόριαπολλά μόρια και αραιώματα όταν συγκεντρώνονται λίγα μόρια
του αέρα.
Τα μόρια του αέρα μεταφέρουν τον ήχο στο αυτί μας και
αναγκάζουν τη μεμβράνη που λέγεται τύμπανο να πάλλεται .
Στη συνέχεια μεταφέρεται η πληροφορία με τη βοήθεια του
ακουστικού νεύρου στον εγκέφαλο μας και ακούμε τον ήχο .

Μόλ ύ ύ λ ύΜόλις που ακούω το χτύπο του ρολογιού .
Ο χτύπος του ρολογιού ακούγεται καλύτερα .

Ακούω τον ήχο που κάνουν τα κουτάλια .

Μέσα στη θάλασσα όταν κάνω βουτιές και το κεφάλι μου βρίσκεται μέσαΜέσα στη θάλασσα όταν κάνω βουτιές και το κεφάλι μου βρίσκεται μέσα
στο νερό , ακούω ήχους , όπως τις μηχανές από τις βάρκες και τις πέτρες
που χτυπούν .

Μέσα στη θάλασσα όταν κάνω βουτιές και το κεφάλι μου βρίσκεται μέσαΜέσα στη θάλασσα όταν κάνω βουτιές και το κεφάλι μου βρίσκεται μέσα
στο νερό , ακούω ήχους , όπως τις μηχανές από τις βάρκες και τις πέτρες
που χτυπούν .
Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά , στα υγρά και στα αέρια .

Το μπαλάκι που ακουμπά στη μεμβράνη του αριστερού ταμπουρίνου
αναπηδά , δηλαδή ταλαντώνεται .η , η ή

Ο ήχος στον αέρα διαδίδεται με πυκνώματα και αραιώματα , τα οποία φτάνουν
στην επιφάνεια της μεμβράνης του αριστερού ταμπουρίνου και την
αναγκάζουν να ταλαντώνεται.

Ο ήχος διαδίδεται στο ατσάλι πιο
γρήγορα απ’ ότι στον αέρα . Έτσι ογρήγορα απ ότι στον αέρα . Έτσι ο
ινδιάνος που ακουμπά το αυτί του
στις σιδηροδρομικές γραμμές ξέρει
ότι έρχεται το τρένο ενώ ο άλλος όχι
και γιαυτό δεν είναι τρομαγμένος .και γιαυτό δεν είναι τρομαγμένος .

Ο ήχος διαδίδεται στο ατσάλι πιο
γρήγορα απ’ ότι στον αέρα . Έτσι ογρήγορα απ ότι στον αέρα . Έτσι ο
ινδιάνος που ακουμπά το αυτί του
στις σιδηροδρομικές γραμμές ξέρει
ότι έρχεται το τρένο ενώ ο άλλος όχι
και γιαυτό δεν είναι τρομαγμένος .και γιαυτό δεν είναι τρομαγμένος .
Ο ήχος διαδίδεται στο ξύλο της κουτάλας πιο γρήγοραΟ ήχος διαδίδεται στο ξύλο της κουτάλας πιο γρήγορα
απ’ ότι στον αέρα . Το παιδί στην εικόνα ακούει λοιπόν
πιο δυνατά το χτύπο του ρολογιού .

http://1dimagdim.blogspot.com/

Διάδοση του ήχου
Πώς ξεκινάει ο ήχος ;
Όταν μια ηχητική πηγή αρχίσει παλμικές κινήσεις (ταλανατώνεται), τότε παράγει ήχο. Οι
παλμικές κινήσεις μεταδίδονται στο περιβάλλον του σώματος και το βάζουν σε παλμική
κίνηση. Δημιουργούνται λοιπόν στον αέρα σφαιρικά ηχητικά κύματα που εκπέμπονται
προς όλες τις κατευθύνσεις. Με την ταλάντωση του αέρα, σε κάποια σημεία
συγκεντρώνονται πολλά μόρια, οπότε εκεί έχουμε πυκνώματα, και σε κάποια
σημεία λίγα μόρια και έχουμε αραιώματα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ (κλικ)
Πώς είναι τα ηχητικά κύματα ;
Τα ηχητικά κύματα δεν διακρίνονται με το μάτι, είναι αόρατα, σε αντίθεση με τα κύματα
στην επιφάνεια του νερού, που είναι ορατά.
Μπορούμε να τα αντιληφθούμε αν σταθούμε κοντά σε μια ηχητική
πηγή. Όσο πιο κοντά στην πηγή βρεθούμε, τόσο δυνατότερος είναι και ο ήχος. Εάν
απομακρυνθούμε πολύ από την ηχητική πηγή, κάποια στιγμή θα πάψουμε να ακούμε τον
ήχο, γιατί τα ηχητικά κύματα θα σβήνουν πριν φτάσουν στα αυτιά μας.
Ποιος αναλαμβάνει τη μεταφορά του ήχου ;
Για να ακουστεί ένας ήχος, θα πρέπει ανάμεσα στην ηχητική πηγή και τον δέκτη των
ηχητικών κυμάτων (π.χ. το αυτί μας) να υπάρχει κάποια ύλη (στερεό, υγρό ή αέριο). Ο
ήχος δε μεταδίδεται στο κενό.
Ανάλογα με το σώμα διαφέρει και η ταχύτητα διάδοσης του ήχου.
Στην ταχύτητα διάδοσης του ήχου μέσα από ένα σώμα παίζει ρόλο η δομή του σώματος.

Στερεό σώμα
Πυκνώματα και αραιώματα στα στερεά
Υγρό σώμα
Διάδοση ήχου στα υγρά
Αέριο σώμα
Διάδοση ήχου στα αέρια
Όπως είδαμε σε παλαιότερο μάθημα στα στερεά τα μόρια είναι πάρα πολύ κοντά το ένα
στο άλλο, στα υγρά λιγότερο και ακόμα πιο λίγο στα αέρια. Αυτό σημαίνει ότι στα στερεά

τα μόρια πολύ εύκολα μεταδίδουν τον ήχο, επειδή τα μόριά τους είναι πολύ κοντά σε
αντίθεση με τα υγρά και τα αέρια.

ΦΥΣΙΚΗ – Ήχος, Φ.Ε. 2, Διάδοση του ήχου
Ο ήχος διαδίδεται και στα στερεά και στα υγρά και στα αέρια, με την
μορφή κυμάτων.
Τα ηχητικά κύματα είναι διαμήκη, δηλαδή δημιουργούν πυκνώματα και
αραιώματα, τα οποία ωθούν το μόρια των σωμάτων να κινηθούν,
μεταδίδοντας τα πυκνώματα και τα αραιώματα αυτά.
Να κάτι που έχει ενδιαφέρον: Ο ήχος «τρέχει» πιο γρήγορα στα στερεά,
λιγότερο γρήγορα στα υγρά και ακόμη λιγότερο στα αέρια.
Αυτό, αν και φαίνεται αντιφατικό, είναι εύκολο να το καταλάβουμε και να
το εξηγήσουμε, αν καταφύγουμε στον μικρόκοσμο.
Θυμάστε τα μόρια των στερεών;
Σε κοντινές αποστάσεις μεταξύ τους, με σταθερή διάταξη:
.
Τι θα γινόταν αν βάζαμε μια ηχητική πηγή σε επαφή με ένα τέτοιο
στερεό;

.
Όπως θα μαντέψατε, τα …οργανωμένα μόρια του στερεού αναλαμβάνουν
δράση στο λεπτό! Μεταφέρουν τον ήχο στα κοντινά τους μόρια, γρήγορα
και αποτελεσματικά.
Τα μόρια των υγρών, όπως θυμάστε, είναι …πιο χαλαρά τυπάκια! Κοντά
το ένα με το άλλο, αλλά όχι και τόσο κοντά, ούτε και με τόσο σταθερή
διάταξη:
.
Ας βάλουμε το ξυπνητήρι στο υγρό:
.

Εντάξει, τα μόρια του υγρού θα μεταδώσουν τον ήχο, αλλά οι αποστάσεις
μεταξύ τους δεν είναι και τόσο κοντινές…
Αν θυμηθούμε και τα μόρια των αερίων, τότε μιλάμε για μόρια που
αγαπούν την …ανεξαρτησία τους. Ούτε πολύ κοντινές αποστάσεις (εκτός
κι αν βρίσκονται σε συνθήκες αυξημένης πίεσης), ούτε ακριβής διάταξη:
.
Ντριιιιιν!
.
Ο ήχος από το ξυπνητήρι θα ταξιδέψει, αλλά …μην ξεχνάτε και τις
αποστάσεις μεταξύ των μορίων. Για να μεταδοθεί το πύκνωμα χρειάζεται
περισσότερη …προσπάθεια και χρόνος.
.
Καταλαβαίνετε τώρα γιατί ο ήχος «τρέχει» πιο γρήγορα στα στερεά,
λιγότερο γρήγορα στα υγρά και ακόμη λιγότερο στα αέρια;
___________________________________
Και τι γίνεται με τις αστραπές και τις βροντές;

Τις βλέπουμε και τις ακούμε από εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, αφού
το φως και ο ήχος ταξιδεύουν πολύ γρήγορα.
Όμως, γιατί την βροντή την ακούμε πάντα μετά (ή πολύ μετά) από την
στιγμή που θα δούμε την αστραπή;
Η απάντηση δίνεται εύκολα, αν σκεφτούμε πως το φως ταξιδεύει με
ταχύτητα 300.000.000 μέτρων το δευτερόλεπτο, ενώ ο ήχος μόνο με 340!
(στον αέρα)
.
Παίξτε με τις αστραπές και τις βροντές!
Πατήστε το κουμπάκι «zap» για να ξεκινήσει η διαδικασία αστραπής –
βροντής.
Στα δύο μωβ πλαίσια γράφονται: στο δεξί η απόσταση της αστραπής από
εσάς και στο αριστερό ο χρόνος που απαιτείται για να ακουστεί η βροντή.
Καθορίστε πόσο μακρινή θα είναι η αστραπή από εσάς μετακινώντας (με
αριστερό κλικ) την μπάρα που βρίσκεται κάτω αριστερά.
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
___________________________________
Και στο διάστημα, που υπάρχει κενό, δηλαδή χώρος χωρίς καθόλου ύλη,
τι νομίζετε ότι συμβαίνει με τον ήχο; Ταξιδεύει ή…

…αφού δεν υπάρχουν μόρια, ποιος θα μεταδώσει την ταλάντωση της
ηχητικής πηγής;
.
Δοκιμάστε την παρακάτω προσομοίωση, για να δείτε με τα μάτια σας
(αφού δε θα ακούσετε με τ’ αυτιά σας) πώς συμπεριφέρεται ο ήχος στο
κενό.
Στην σελίδα που θα ανοίξει, μεταφερθείτε στην τρίτη εικόνα, προς τα
κάτω.
Πατήστε στο «Air intake», στα αριστερά της εικόνας, για να αφήσετε τον
αέρα να μπει στο δοχείο. Το ξυπνητήρι ακούγεται δυνατά.
Πατήστε στο «To vacuum pump», στα δεξιά της εικόνας, για να βγάλετε
τον αέρα από το δοχείο. Βλέπετε το ξυπνητήρι να κτυπά, αλλά δεν
μπορείτε να το ακούσετε.
ΚΛΙΚ στην εικόνα:
.
Δείτε την παραπάνω προσομοίωση της συμπεριφοράς του ήχου στο κενό,
με πραγματικό πείραμα, σε βίντεο:

Εγκύκλιος Παιδεία
ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
Ο ήχος παράγεται όταν μια ηχητική πηγή ταλαντώνεται , δηλαδή κάνειπαλμικές
κινήσεις. Οι παλμικές κινήσεις αναγκάζουν τα κοντινά μόρια του αέρα να κάνουν και
αυτά παλμικές κινήσεις, δημιουργώντας πυκνώματα καιαραιώματα(δες και την
παρακάτω εικόνα του διαπασών). Πυκνώματα έχουμε
όταν σε κάποια σημεία συγκεντρώνονται πολλά μόρια και αραιώματα όταν
συγκεντρώνονται λίγα μόρια του αέρα. Τα μόρια του αέρα μεταφέρουν τον ήχο στο
αυτί μας και αναγκάζουν τη μεμβράνη που λέγεται τύμπανο να πάλλεται. Στη συνέχεια
μεταφέρεται η πληροφορία με τη βοήθεια του ακουστικού νεύρου στον εγκέφαλο μας
και ακούμε τον ήχο.
Δες με τις παρακάτω οπτικοποιήσεις πώς διαδίδεται ο ήχος με πυκνώματα
και αραιώματα και ακούμε.
ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 1
ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 2
Τα ηχητικά κύματα προκαλούν μεταβολή στην πυκνότητα του μέσου στο οποίο
διαδίδονται, επομένως μεταφέρουν ενέργεια από την πηγή στο δέκτη.
Αυτό βλέπεις και στη δεξιά εικόνα όπου αν χτυπήσουμε το γαλάζιο ταμπουρίνο η
ταλάντωση θα μεταφερθεί μέσωτου αέρα στο πράσινο και θα μετακινήσει το μπαλάκι.
Άρα το ηχητικό κύμα μεταφέρει ενέργεια
ΟΠΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Δες εδώ πώς μεταφέρεται ο ήχος στο αυτί μας από μια ηχητική πηγή
Ο ήχος διαδίδεται με πυκνώματα και αραιώματα του μέσου που βρίσκεται ανάμεσα

στην πηγή και το δέκτη των ηχητικών κυμάτων.
Ο ήχος διαδίδεται στα στερεά, στα υγρά και στα αέρια σώματα. Είναι προφανές ότι,
αφού απαιτείται ένα μέσο, ο ήχος δε διαδίδεται στο κενό.
Άρα οι κοσμοναύτες δε μπορούν να ακούσουν εξωτερικούς
ήχους στο διάστημα, διότι δεν υπάρχει αέρας αλλά κενό. Έτσι στο διάστημα επικρατεί
απόλυτη ησυχία και ο κοσμοναύτης ακούει έντονα τους χτύπους της καρδιάς του, γιατί
ο ήχος διαδίδεται μέσα από το σώμα του.
Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεά, λιγότερο γρήγορα στα υγρά και ακόμη πιο
αργά στα αέρια. Και αυτό γιατί τα μόρια των στερεών βρίσκονται πιο κοντά απ' ότι στα
υγρά και στα αέρια.
ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ
Δες εδώ πώς διαδίδεται ο ήχος με πυκνώματα και αραιώματα και πώς σε όλα τα υλικά
μέσα.
Πρόσεξε και τη σχέση αστραπής-βροντής.
Τις βλέπουμε και τις ακούμε από εκατοντάδες χιλιόμετρα
μακριά, γιατί το φως και ο ήχος ταξιδεύουν πολύ γρήγορα. Το φως όμως, ταξιδεύει
πολύ πιο γρήγορα από τον ήχο, με αποτέλεσμα να βλέπουμε πρώτα τις αστραπές και
μετά από αρκετή ώρα να ακούμε τον ήχο της βροντής.
ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ
Δες εδώ το φαινόμενο της αστραπής και βροντής
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Φτιάξε ένα απλό τηλέφωνο με δυο πλαστικά ποτήρια, ένα μακρύ κομμάτι σπάγκο και
δύο σπίρτα. Άνοιξε μια τρύπα στον πάτο από κάθε ποτηράκι, πέρνα την άκρη του
σπάγκου και δέσε το σπίρτο.

Όταν κρατάς το σπάγκο τεντωμένο και το ποτήρι στο αυτί σου, μπορείς να ακούσεις
τη φωνή του συμμαθητή σου που μιλά μέσα στο άλλο ποτήρι. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αναρτήθηκε από ΝΙΚΟΣ στις Δευτέρα, Φεβρουαρίου 09, 2009

ΔΑΣΚΑΛΟΣ Κ.-TEACHER K.
Υλοποίηση της Ανοιχτής τάξης. Η Προσπάθεια του Δάσκαλου της Δράσης για Φως και Χρώμα στην Εκπαίδευση. Μια
Υλοποιούμενη πρόταση Χωρίς Τέλος και με Όραμα. Ο Δια Βίου και Ανυπέρβλητος Αγώνας του Δάσκαλου για το Μαθητή
Του...
Κυριακή, 22 Φεβρουαρίου 2009
Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
ΗΧΗΤΙΚΗ ΠΗΓΗ - ΔΕΚΤΗΣ
Ο ήχος είναι ηχητικό κύμα που προκύπτει όταν μια δονούμενη
πηγή (όπως οι ανθρώπινες φωνητικές χορδές) διαταράσσει ένα
ελαστικό μέσο (όπως ο αέρας). Όταν ένα ηχητικό κύμα φτάνει στο
αυτί του ακροατή αναγκάζει τη μεμβράνη που λέγεται τύμπανο
να πάλλεται. Στη συνέχεια μετατρέπεται σε νευρικούς παλμούς

που στέλνονται στον εγκέφαλο με το ακουστικό νεύρο και έχουμε
ως αποτέλεσμα την αίσθηση του ήχου.
Πώς ακούμε:ΚΛΙΚ
Η ηχητική πηγή πάλλεται,ταλαντώνεται,παράγει ήχο και
διαδίδεται:
ΚΛΙΚ 1
KΛΙΚ 2
ΚΛΙΚ3
Oταν μια ηχητική πηγή παράγει ήχο(Ο ήχος παράγεται όταν μια
ηχητική πηγή ταλαντώνεται , δηλαδή κάνει παλμικές
κινήσεις), οι παλμικές κινήσεις μεταδίδονται στο περιβάλλον του
σώματος και το βάζουν σε παλμική κίνηση. Δημιουργούνται
λοιπόν στον αέρα σφαιρικά ηχητικά κύματα που εκπέμπονται
προς όλες τις κατευθύνσεις. Το κέντρο εκπομπής είναι η ηχητική
πηγή.
Τα ηχητικά κύματα δεν διακρίνονται με το μάτι, είναι αόρατα, σε
αντίθεση με τα κύματα στην επιφάνεια του νερού, που είναι
ορατά. Αν όμως σταθούμε κοντά σ' ένα ηχογόνο σώμα
καταλαβαίνουμε τον ήχο. Όσο πιο κοντά στο κέντρο εκπομπής
βρισκόμαστε, τόσο δυνατότερος είναι και ο ήχος. Εάν
απομακρυνθούμε πολύ από το κέντρο εκπομπής, θα φτάσει στιγμή
που δε θα ακούμε πια τον ήχο, γιατί τα ηχητικά κύματα θα
σβήνουν πριν φτάσουν στα αυτιά μας.
Για να ακουστεί ένας ήχος, θα πρέπει μεταξύ ηχητικής πηγής και
δέκτη των ηχητικών κυμάτων να υπάρχει κάποια ύλη (στερεό,
υγρό ή αέριο). Ο ήχος δε μεταδίδεται στο κενό.

Αυτό αποδεικνύεται με τον παρακάτω τρόπο: Παίρνουμε ένα
ηλεκτρικό κουδούνι και το βάζουμε μέσα σ' έναν κώδωνα
αεραντλίας απ' όπου αφαιρούμε λίγο-λίγο τον αέρα, ώσπου να
επικρατήσει τέλειο κενό. Κλείνουμε το διακόπτη κι επομένως το
κύκλωμα και παρατηρούμε ότι ενώ η σφαίρα χτυπάει στα
τοιχώματα του κουδουνιού δεν ακούγεται καθόλου ήχος.(Δείτε
παρακάτω το βίντεο)
Ο ήχος διαδίδεται με τις διαδοχικές μετακινήσεις των μορίων της
ύλης γύρω από τη θέση στην οποία βρίσκονται. Οι μετακινήσεις
αυτές δημιουργούν περιοδικά πυκνώματα και αραιώματα μέσα στο
υλικό διάδοσης.
Πυκνώματα έχουμε όταν σε κάποια σημεία συγκεντρώνονται
πολλά μόρια και αραιώματα όταν συγκεντρώνονται λίγα μόρια
του αέρα.
Δείτε πώς τα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν στα στερεά:ΚΛΙΚ
Δείτε πώς τα ηχητικά κύματα ταξιδεύουν στα αέρια:ΚΛΙΚ
Τα πυκνώματα δημιουργούνται πιο εύκολα όταν το υλικό είναι
στερεό και πιο δύσκολα όταν το υλικό είναι αέριο.
Ο ήχος διαδίδεται πιο γρήγορα στα στερεά, λιγότερο γρήγορα στα υγρά και ακόμη πιο
αργά στα αέρια.
Δείτε: KΛΙΚ
Αναρτήθηκε από Δάσκαλος στις Κυριακή, Φεβρουαρίου 22, 2009

Τάξη Ε΄
1
΢πγγξαθή: ΢ηπιηαλαθάθεο Γηάλλεο – Γάζθαινο / ΢πλεξγάηεο ηνπ ΔΚΦΔ Υαλίσλ γηα ηελ Π.Δ.
Φσηνγξάθηζε – Ηιεθηξνληθή επεμεξγαζία: Γηαλλελάθεο Κσλ/λνο - Γάζθαινο
ΔΚΦΔ ΥΑΝΙΩΝ
ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤ΢Η
ΔΝΟΣΗΣΑ 9: ΗΥΟ΢
ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2: ΓΙΑΓΟ΢Η ΣΟΤ ΗΥΟΤ
ΓΙΑΡΚΔΙΑ: 2 δηδαθηηθέο ώξεο
ΓΙΓΑΚΣΙΚΟΙ ΢ΣΟΥΟΙ:
Να δηαπηζηώζνπλ νη καζεηέο πεηξακαηηθά:
1. Όηη ν ήρνο δηαδίδεηαη ζηα ζηεξεά, ζηα πγξά θαη ζηα αέξηα.
2. Να εμεγήζνπλ ηε δηάδνζε ηνπ ήρνπ αλαθεξόκελνη ζην ερεηηθό θύκα πνπ
κεηαθέξεη ελέξγεηα.
ΓΙΑΓΟ΢Η ΣΟΤ ΗΥΟΤ
Γηα λα δηαδνζεί ν ήρνο, ζε αληίζεζε κε ην θσο, είλαη απαξαίηεηε ε παξνπζία
θάπνηνπ πιηθνύ κέζνπ.
Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηα ζηεξεά, ζηα πγξά θαη ζηα αέξηα ζώκαηα. Ο ήρνο δε
δηαδίδεηαη ζην θελό, ελώ ην θσο δηαδίδεηαη.
Καηά ηε δηάδνζε ηνπ ερεηηθνύ θύκαηνο, δε κεηαθέξεηαη ύιε αιιά κεηαθέξεηαη
ελέξγεηα από κόξην ζε κόξην, αθνύ ηα ίδηα ηα κόξηα ηαιαληώλνληαη γύξσ από ηε ζέζε
ηζνξξνπίαο ηνπο.
Καηά ηε δηάδνζε κηαο δηαηαξαρήο όια ηα κόξηα ηνπ ειαζηηθνύ κέζνπ, εθηεινύλ
δηαδνρηθά ηελ ίδηα θίλεζε. Απηό ζεκαίλεη όηη ην θύκα έρεη κηα νξηζκέλε ηαρύηεηα ε
νπνία νλνκάδεηαη ηαρύηεηα δηάδνζεο θύκαηνο.
Η ηαρύηεηα δηάδνζεο ηνπ ήρνπ εμαξηάηαη από ηε θύζε θαη ην είδνο ηνπ πιηθνύ
(ειαζηηθόηεηα, ππθλόηεηα, έκκεζα από ηε ζεξκνθξαζία ηνπ πιηθνύ), κέζα ζην νπνίν
δηαδίδεηαη.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ είλαη κεγαιύηεξε ζηα πγξά ζε ζύγθξηζε κε ηα αέξηα, ελώ ζηα
ζηεξεά είλαη αθόκε κεγαιύηεξε απ` όηη ζηα πγξά.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ ζηνλ αέξα είλαη: C=340 m/sec.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ ζην λεξό είλαη: C=1500 m/sec.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ ζην γπαιί είλαη: C=5500 m/sec.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ ζην ράιπβα είλαη: C=5900 m/sec.
Η ηαρύηεηα ηνπ ήρνπ ζην γξαλίηε είλαη: C=6000 m/sec.

Τάξη Ε΄
2
Πεηξάκαηα πνπ πξνηείλνληαη:
Γηάδνζε ηνπ ήρνπ ζηα ζηεξεά
Δηζαγσγηθό εξέζηζκα – Γηαηύπσζε ππνζέζεσλ
Οη ηλδηάλνη αθνπκπνύζαλ ην απηί ηνπο ζην έδαθνο γηα λα αθνύζνπλ ήρνπο πνπ
πξνέξρνληαλ από καθξηά. Γηαηί;
Πείξακα 1ν
Όξγαλα – Τιηθά
Ξππλεηήξη
Μαθξύο πάγθνο ή ζξαλίν
Οδεγίεο εθηέιεζεο
Σνπνζέηεζε ην μππλεηήξη ζηε κία πιεπξά ηνπ ζξαλίνπ ή ηνπ πάγθνπ θαη πήγαηλε από
ηελ απέλαληη πιεπξά, έηζη ώζηε λα αθνύο ιίγν ηνπο ρηύπνπο ηνπ. ΢ηε ζπλέρεηα, θόιιεζε
ην απηί ζνπ ζην ζξαλίν ή ζηνλ πάγθν. Πόηε αθνύο θαιύηεξα ηνπο ρηύπνπο από ην
μππλεηήξη;

Τάξη Ε΄
3
 Οη ρηύπνη αθνύγνληαη θαιύηεξα, όηαλ αθνπκπάκε ην απηί καο ζηνλ πάγθν
ή ζην ζξαλίν.
΢πκπέξαζκα
 Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηα ζηεξεά θαη κάιηζηα θαιύηεξα απ` όηη ζηα αέξηα.
Αθνύζηε απηό ην ηξαγνύδη ! «ηαθ – ηαθ εζύ, ηαθ – ηαθ θη εγώ» Μίθεο Θενδσξάθεο.
Πείξακα 2ν
Μηθξό αληηθείκελν γηα ρηύπεκα π.ρ. κνιύβη
Ο πξώηνο καζεηήο κέλεη κέζα ζηελ ηάμε θαη ζηέθεηαη δίπια ζηνλ ηνίρν ηνπ δηαδξόκνπ,
ζε απόζηαζε κηζό κέηξν απ` απηόλ. Ο δεύηεξνο θξαηώληαο ην κνιύβη ηνπ, βγαίλεη από
ηελ ηάμε, ζηακαηά απέλαληη από ηνλ πξώην καζεηή θαη ρηππά ζηγά κε ην κνιύβη ηνπ ηνλ
ηνίρν ηξεηο θνξέο. Μεηά ν πξώηνο καζεηήο θνιιά ην απηί ηνπ ζηνλ ηνίρν θαη ν δεύηεξνο
καζεηήο ρηππά πάιη ηνλ ηνίρν, ην ίδην ζηγά. Πόηε ν πξώηνο καζεηήο άθνπζε θαιύηεξα
ηνπο ρηύπνπο ηνπ κνιπβηνύ;
 Οη ρηύπνη ηνπ κνιπβηνύ αθνύγνληαη πνιύ θαιύηεξα, όηαλ αθνπκπάκε ην
απηί καο ζην ηνίρν.
Πείξακα 3ν
Ξππλεηήξη
Βέξγα από μύιν ή κέηαιιν κήθνπο 1,5 – 2 κέηξα

Τάξη Ε΄
4
Σνπνζέηεζε ην μππλεηήξη πάλσ ζην ζξαλίν ζνπ θαη ζηάζνπ ζε απόζηαζε 1,5 – 2 κέηξα,
ώζηε λα αθνύο ιίγν ηνπο ρηύπνπο ηνπ. Αθνύκπεζε ηε κηα άθξε ηεο βέξγαο κε πξνζνρή
ζην απηί ζνπ θαη ηελ άιιε πάλσ ζην μππλεηήξη. Πόηε αθνύο θαιύηεξα ηνπο ρηύπνπο από
ην μππλεηήξη;
 Οη ρηύπνη ηνπ αθνύγνληαη θαιύηεξα, όηαλ αθνπκπάκε ην απηί καο ζηε
μύιηλε ή ηε κεηαιιηθή βέξγα, ε νπνία βξίζθεηαη πάλσ ζην ξνιόη.
Πείξακα 4ν
Μηθξό αληηθείκελν γηα ρηύπεκα π.ρ. κνιύβη
Ο πξώηνο καζεηήο πεγαίλεη εθεί πνπ αξρίδνπλ ηα θάγθεια θαη ν δεύηεξνο εθεί πνπ
ηειεηώλνπλ, θξαηώληαο ην κνιύβη ηνπ. Ο α΄ ζηέθεηαη δίπια ζηα θάγθεια, ζε απόζηαζε
κηζό κέηξν απ` απηά. Ο β΄ ρηππά ζηγά κε ην κνιύβη ηνπ ηα θάγθεια ηξεηο θνξέο. Μεηά ν
πξώηνο καζεηήο θνιιά ην απηί ηνπ ζηα θάγθεια θαη ν δεύηεξνο καζεηήο ρηππά ηα πάιη,
ην ίδην ζηγά. Πόηε ν πξώηνο καζεηήο άθνπζε θαιύηεξα ηνπο ρηύπνπο ηνπ κνιπβηνύ;
Παξαηήξεζε
 Οη ρηύπνη ηνπ κνιπβηνύ αθνύγνληαη πνιύ θαιύηεξα, όηαλ αθνπκπάκε ην
απηί καο ζηα θάγθεια.

Τάξη Ε΄
5
Πείξακα 5ν
Νέν κνληέιν θηλεηήο ηειεθσλίαο
Μεηαιιηθά θνπηηά
Πιαζηηθό λήκα
Καξθί γηα ηξύπεκα
΢θπξί
Κόςε έλα θνκκάηη λήκα 8 κέηξα πεξίπνπ θαη έλα άιιν 2 κέηξα. Σξύπεζε ηηο βάζεηο ησλ
ηξηώλ θνπηηώλ, θαη πέξαζε από ηηο ηξύπεο ησλ δύν ην λήκα ησλ 8 κέηξσλ θαη από ην
ηξίην θνπηί ην λήκα ησλ 2 κ. θάλνληάο ηνπ 2 – 3 θόκπνπο ζην εζσηεξηθό ησλ θνπηηώλ.
Ο α΄ θαη β΄ καζεηήο παίξλνπλ ην λήκα κε ηα δύν θνπηηά, ην ηεληώλνπλ, ν έλαο βάδεη ην
θνπηί ζην απηί ηνπ θαη ν άιινο ζην ζηόκα ηνπ, κηιώληαο ζηγά θαη αιιάδνληαο ξόινπο.

Τάξη Ε΄
6
 Σα ιόγηα ηνπ ζπλνκηιεηή καο αθνύγνληαη πνιύ θαιύηεξα, δηα κέζσ ηνπ
λήκαηνο.
Οδεγίεο εθηέιεζεο ζπλέρεηα
Ο γ΄ καζεηήο παίξλεη ην ηξίην θνπηί, πεγαίλεη ζηε κέζε ηεο απόζηαζεο ησλ δύν
παηδηώλ, ζπλδέεη ην λήκα ηνπ κε ην λήκα ησλ 8 κέηξσλ, ην ηεληώλεη, βάδεη ην
θνπηί ζην απηί ηνπ θαη «ππνθιέπηεη» ηε ζπλνκηιία ησλ δύν ζπκκαζεηώλ ηνπ.

Τάξη Ε΄
7
Πείξακα 6ν
Άθνπ πώο ρηππά ε θαξδηά ζνπ !
Αιθαδνιάζηηρν, κήθνο 1 κέηξν
Μηθξό γπάιηλν ή πιαζηηθό ρσλί
Πξνζάξκνζε ην ρσλί ζηε κηα άθξε ηνπ αιθαδνιάζηηρνπ, βάιε ζην απηί ζνπ ηελ άιιε
θαη ηνπνζέηεζε ην ρσλί ζην κέξνο ηεο θαξδηάο ζνπ. Μπνξείο λα παίμεηο θαη κε έλα θίιν
ζνπ. Ση αθνύο;
 Αθνύσ ηνπο ρηύπνπο ηεο θαξδηάο κνπ ή ηεο θαξδηάο ηνπ θίινπ κνπ.
΢εκείσζε
Σν πιηθό κέζα από ην νπνίν δηαδίδεηαη ν ήρνο, ζην παξαπάλσ πείξακα, είλαη ν αέξαο θαη
ην ιάζηηρν.

Τάξη Ε΄
8
Γηάδνζε ηνπ ήρνπ ζηα πγξά
Πείξακα 1ν
Λεθάλε
Νεξό βξύζεο
Γύν θνπηάιηα κεηαιιηθά
Γέκηζε ηε ιεθάλε κε λεξό, πάξε ηα δπν θνπηάιηα θαη ρηύπεζέ ηα κεηαμύ ηνπο κέζα ζην
λεξό ρσξίο λα αθνπκπνύλ ηε ιεθάλε. Αθνύο ηνλ ήρν;
 Αθνύκε πνιύ ιίγν ηνλ ήρν πνπ θάλνπλ ηα θνπηάιηα.
Αθνύκπεζε ην απηί ζνπ ζηα ηνηρώκαηα ηεο ιεθάλεο θαη μαλαρηύπεζε ηα θνπηάιηα,
όπσο πξνεγνπκέλσο. Αθνύο ηνλ ήρν;
 Αθνύκε πνιύ θαιά ηνλ ήρν πνπ θάλνπλ ηα θνπηάιηα.

Τάξη Ε΄
9
 Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηα πγξά.
Πείξακα 2ν
(πεξηγξαθηθό)
Σν πξώην παηδί ρηππά ηα βόηζαια κέζα ζην λεξό θαη ην δεύηεξν ζε απόζηαζε ελόο
κέηξνπ, πξνζπαζεί λα αθνύζεη ηνλ ήρν πνπ θάλνπλ. Σνλ αθνύεη πνιύ ιίγν ή ζρεδόλ
θαζόινπ.
Σν δεύηεξν παηδί, θξαηώληαο ηελ αλαπλνή ηνπ, βνπηά ην θεθάιη ηνπ κέζα ζην λεξό θαη
ην πξώην μαλαρηππά ηα βόηζαια, όπσο πξνεγνπκέλσο. Σν δεύηεξν παηδί αθνύεη ηνλ ήρν
πνιύ θαιά.
Οη αζιήηξηεο ζπγρξνληζκέλεο θνιύκβεζεο αθνύλε πνιύ θαιά ηε κνπζηθή ηνπ
πξνγξάκαηόο ηνπο κέζα ζην λεξό, γηαηί ηα ερεία βξίζθνληαη θαη κέζα ζηελ πηζίλα.
Γηάδνζε ηνπ ήρνπ ζηνλ αέξα
Πείξακα 1ν
Ξππλεηήξη

Τάξη Ε΄
10
Σνπνζέηεζε ην μππλεηήξη ζην ζξαλίν ζνπ θαη πήγαηλε ζε απόζηαζε 1 κέηξν πεξίπνπ από
απηό. Αθνύο ηνπο ρηύπνπο ηνπ;
 Αθνύκε ηνπο ρηύπνπο ηνπ ξνινγηνύ, νη νπνίνη θηάλνπλ ζε καο δηα κέζσ ηνπ αέξα.
 Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηνλ αέξα.
Πείξακα 2ν
Μεηαιιηθό θνπηί κεγάιν θαη θαξδύ κε θαπάθη
Διαζηηθή κεκβξάλε
Κόθθνπο ξπδηνύ ή δάραξεο ή αιαηηνύ ή λεο θαθέ
Κνπηάιη ή μύιν γηα ρηύπεκα

Τάξη Ε΄
11
΢θέπαζε ην θνπηί κε ηελ ειαζηηθή κεκβξάλε, έηζη ώζηε λα ηεληώζεη, ξίμε πάλσ
ηεο θόθθνπο ξπδηνύ ή δάραξεο ή αιαηηνύ ή λεο θαθέ θαη ρηύπεζε ην θαπάθη κε ην μύιν
ζε απόζηαζε 30 – 40 εθ. από ην θνπηί. ΢ε άιιε πεξίπησζε, κπνξείο λα ηνπνζεηεζείο ζε
απόζηαζε 1 κ. από ην ηύκπαλν θαη λα θσλάμεηο δπλαηά. Ση παξαηεξείο;
 Οη θόθθνη αλαπεδνύλ θαη αθνύκε ηνλ ήρν από ην ρηύπεκα.
Ση ππάξρεη αλάκεζα ζηνπο θόθθνπο θαη ζην θαπάθη;
 Αλάκεζα ζηνπο θόθθνπο θαη ζην θαπάθη ππάξρεη αέξαο.
 Η ελέξγεηα πνπ κεηαθέξεη ην ερεηηθό θύκα, θάλεη ηνπο θόθθνπο λα αλαπεδνύλ.
 Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηνλ αέξα, δεκηνπξγώληαο ππθλώκαηα θαη αξαηώκαηα.

Τάξη Ε΄
12
Πείξακα 3ν
Γύν κεγάια ηακπνπξίληα ή δύν κεγάια κεηαιιηθά θνπηηά
Μπαιάθη πηγθ-πνγθ
Λεπηό λήκα
Βειόλα
Οξζνζηάηεο κε ξάβδν αινπκηλίνπ
Πιαζηηθό ζθπξί ή μύιν γηα θηύπεκα
Υξεζηκνπνηώληαο βειόλα θαη ιεπηό λήκα, δέζε ην κπαιάθη ζηνλ νξζνζηάηε,
πιεζίαζε ην έλα θνπηί, ώζηε ην κπαιάθη λα αθνπκπά ζηε βάζε ηνπ θαη ρηύπεζε
ην άιιν θνπηί από απόζηαζε 20 – 30 εθ.. Ση παξαηεξείο;
 Σν κπαιάθη πνπ αθνπκπά ζην ηακπνπξίλν ή ζην κεηαιιηθό θνπηί αλαπεδά,
ηαιαληώλεηαη.
 Αλάκεζα ζηα ηακπνπξίληα ή ζηα κεηαιιηθά θνπηηά ππάξρεη αέξαο.
 Η ελέξγεηα πνπ κεηαθέξεη ην ερεηηθό θύκα, θάλεη ην κπαιάθη λα αλαπεδά.
 Ο ήρνο δηαδίδεηαη ζηνλ αέξα, δεκηνπξγώληαο ππθλώκαηα θαη αξαηώκαηα.

Τάξη Ε΄
13
Γηαδίδεηαη ν ήρνο ζην θελό;
Πείξακα 1ν
Κώδσλαο θελνύ
Κηλεηό ηειέθσλν
Βαδειίλε ή γξάζν
΢θνπγγάξη
Αεξαληιία
Σνπνζέηεζε ην ζθνπγγάξη θαη πάλσ ηνπ ην ηειέθσλν, κέζα ζην θώδσλα,
ζθξάγηζέ ηνλ κε βαδειίλε ή γξάζν, αθαίξεζε ηνλ αέξα από κέζα ηνπ κε ηελ
αληιία θαη θάιεζε ην ηειέθσλν πνπ είλαη κέζα ζην θώδσλα. Ση παξαηεξείο;

Τάξη Ε΄
14
 Ο ήρνο από ην ηειέθσλν δελ αθνύγεηαη, γηαηί ζην θώδσλα δελ ππάξρεη
αέξαο.
 Ο ήρνο δελ δηαδίδεηαη ζην θελό.

Φυσική Ε΄ 8.2. ΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Φυσική Ε΄ 8.2. ΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄

Similar to Φυσική Ε΄ 8.2. ΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄ (20)

More from Χρήστος Χαρμπής

More from Χρήστος Χαρμπής (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Φυσική Ε΄ 8.2. ΄΄ Διάδοση του ήχου ΄΄