2. Η ιστορία της γραφής
• Φθογγογράμματα
• Ιδεογράμματα
• Δίσκος της Φαιστού
• Γραμμική Α’
• Γραμμική Β’
• Αλφάβητα (Φοινικικό-Αρχαία –Λατινικό-Αραμαικό-Αραβικό αλφάβητο-
Εβραϊκό αλφάβητο-Ινδοευρωπαϊκές-Κορεάτικο αλφάβητο-Γιαπωνέζικο
αλφάβητο-Κινέζικα)

3. Σύστημα γραφής
είναι ένα συμβολικό, οπτικό σύστημα καταγραφής της γλώσσας.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΦΗΣ
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΛΛΑΒΙΚΑ ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΑ
ΙΔΕΟΓΡΑΦΙΚΑ
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΑ

4. Αλφάβητο είναι : Το σύνολο των συμβόλων
(γράμματα) μιας γλώσσας, που αντιστοιχούν σε
ήχους. Ουσιαστικά σύνολο συμβόλων με
ορισμένη σειρά και τάξη, που χρησιμεύουν για
να αποδίδονται οι στοιχειώδεις φθόγγοι μιας
γλώσσας, με τον περιορισμό ο κάθε φθόγγος ν'
αντιστοιχεί σ' ένα μόνο σύμβολο και αντίστροφα

5. Λατινικά Ελληνικά Φοινικικά Εβραϊκά Αραβικά

6. Φθογγόγραμμα είναι κάθε σύμβολο που αντιπροσωπεύει
ένα φθόγγο, δηλαδή έναν ήχο. Αντίστοιχα, οι γραφές που
χρησιμοποιούν φθογγογράμματα ονομάζονται
φθογγογραφικές και ένα γνωστό παράδειγμα είναι η
ελληνική γλώσσα.

7. Συλλαβόγραμμα είναι κάθε σύμβολο που αντιστοιχεί σε μια
συλλαβή. Οι γραφές που χρησιμοποιούν συλλαβογράμματα
ονομάζονται συλλαβικές. Οι συλλαβικές γραφές απεικονίζουν
συλλαβές, δηλαδή συνδυασμούς συμφώνων και φωνηέντων,
όπως η Γραμμική Α και η Γραμμική Β.

8. Ιδεόγραμμα είναι κάθε σύμβολο που αντιπροσωπεύει μία
ιδέα ή έννοια. Οι γραφές με ιδεογράμματα ονομάζονται
ιδεογραφικές και είναι π.χ. τα κινέζικα.
.

9. Φοινικικό
• σημιτικής γλώσσας-μη
εικονογραφικό συμφωνικό
αλφάβητο
• πρωτοχαναϊτικό αλφάβητο
σε επιγραφές παλιότερες
από το 1050 π.Χ

10. • Η Νέα Ελληνική γλώσσα προήλθε
από την Αρχαία Ελληνική και είναι
αποτέλεσμα συνεχούς εξέλιξης
μέσα στους αιώνες.
• Η Αρχαία Ελληνική (μέσω και της
Λατινικής στην περίπτωση των
γαλλικών, των ισπανικών, των
ιταλικών και των ρουμανικών)
προσέφερε λέξεις ή ρίζες λέξεων
σε όλες τις σύγχρονες ευρωπαϊκές
γλώσσες. Η Αρχαία Ελληνική
γλώσσα αποτελεί μέρος της
πολιτιστικής κληρονομιάς των
Ελλήνων.
• Η ιστορία της ελληνικής γλώσσας
αρχίζει πριν από 40 αιώνες
περίπου.
• Τα παλαιότερα μνημεία της είναι
οι πινακίδες της γραμμικής
γραφής Β΄ (περ. 1450-1200 π.Χ.),
που ήταν γραμμένες σε
συλλαβογραφικό αλφάβητο.
ΑΡΧΑΙΑ
Αξιοσημείωτο είναι ότι η Ελληνική
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
αποτελεί μοναδικό παράδειγμα

11. Γραμμική Β’- Αρχαϊκή γλώσσα των μυκηναϊκών χρόνων
16ο με 11ο αιώνα π.χ.
Αρχαία ελληνική γλώσσα- με την αλφαβητική
γραφή και τις διαλέκτους της
Εξελικτική πορεία (περ. 800–300 π.Χ.)
της Ελληνιστική κοινή-των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων
αρχαίας ελληνικής
γλώσσας
(από περ. 300 π.Χ. ώς 300 μ.Χ. ή 600 μ.Χ.)
Μεσαιωνική γλώσσα -του βυζαντινού ελληνισμού
…εως και τον 15 αι…(σημείο
μετουσίωσης της ελληνικής γλώσσας)
(περ. 700-1700)

12. Ελληνική η αρχαιότερη γραφή?
Ένα καταπληκτικό εύρημα από τις Βόρειες Σποράδες
( θραύσμα ενός αγγείου άνω στο οποίο είναι χαραγμένα
σύμβολα κάποιου είδους γραφής) Το εύρημα χρονολογείται
γύρω στο 4500 π.Χ., δηλαδή είναι ηλικίας περίπου 6.500 ετών.
(το αρχαιότερο μέχρι τώρα γνωστό επιγραφικό τεκμήριο, που
προέρχεται από τη Σουμερία και χρονολογείται στο 3200 π.Χ.
είναι νεώτερο από το ενεπίγραφο όστρακο των Σποράδων
κατά 1.300 χρόνια.)Η γραφή μοιάζει πολύ με γράμματα του
αλφαβήτου, που ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα πολύ
αργότερα, γύρω στο 800 π.Χ. Το κεραμικό θραύσμα
("όστρακο") στην αρχαιολογική ορολογία βρέθηκε στην
ανασκαφή της Σπηλιάς του Κύκλωπα, στην ερημονησίδα
Γιούρα της Αλοννήσου. Χρονολογείται στην πολιτιστική φάση
που ονομάζεται Νεώτερη Νεολιθική Εποχή και με συμβατική
χρονολόγηση γύρω στο 4500 π.Χ.
Στην εικόνα διακρίνονται τα γράμματα Α Υ
Δ
(αρχικά της αρχαιότατης λέξεως “ΑΥΔΗ” (=
φωνή)σύμφωνα με μερικούς ερευνητές)

13. αναλυτικότερα .. Αρχαία Ελληνικά
Τα Αρχαία Ελληνικά εξελίχτηκαν ως εξής:
• Πρωτοελληνική : 1600 π.Χ. και είχε χαρακτηριστικά της
Ινδοευρωπαϊκής μητέρας-γλώσσας.
• Μυκηναϊκή ελληνική(1600-1200π.Χ.): η αμέσως επόμενη
φάση, η οποία συναντάται στις πινακίδες της Γραμμικής Β’ και
σε ορισμένους στίχους των Ομηρικών Επών.
• Κλασική ελληνική: Aρχαιότερα κείμενά της είναι τα Ομηρικά
Έπη και το βασικότερο χαρακτηριστικό της είναι η ποικιλία
στις διαλέκτους (ιωνική, αττική , αιολική, δωρική κ.λπ.)
• Ελληνιστική κοινή(300π.Χ-600μ.Χ.):Αποτέλεσμα της χρήσης
της αττικής διαλέκτου ως δεύτερης (και συχνά πρώτης)
γλώσσας από πάρα πολλούς ,συναντάται κυρίως στην Καινή
Διαθήκη.
• Μεσαιωνική ελληνική(700-1700):Η ελληνιστική κοινή
εξελίχθηκε στη μεσαιωνική ελληνική και αυτό φαίνεται
κυρίως από δημοτικά τραγούδια
• Νέα ελληνική(1700-σήμερα)Τελευταία χρόνια
του Βυζαντίου(καθώς και στην Τουρκοκρατία)

14. Αραμαικό
• τροποποιημένη μορφή του φοινικικού αλφαβήτου
• αραβικό, το εβραϊκό, το συριακό,το
ναββαταϊκό,παλμυρικό και μαγδιακό προέρχονται
από αυτό.
• 3000 χρόνια ηλικία καθώς μιλιέται μέχρι και
σήμερα(1100 π.Χ- εως σήμερα)
• ομάδα αραμαϊκών διαλέκτων-γλωσσών συγγενικών

15. Προφορά/γράμμα /Όνομα γράμματος
α' ‫א‬
Εβραϊκό αλφάβητο
άλεφ
Το εβραϊκό αλφάβητο πρόκειται για μπ ‫ב‬ μπετ
Αραμαϊκό αλφάβητο που προήλθε από το γκ ‫ג‬ γκίμελ
φοινικικό ντ ‫ד‬ ντάλετ
μερικά χαρακτηριστικά: χ ‫ה‬ χε
δεν κάνει διάκριση ανάμεσα σε κεφαλαία και β ‫ו‬ βαβ
μικρά ζ ‫ז‬ ζάϊν
πέντε από τα γράμματα έχουν δύο μορφές, χ ‫ח‬ χετ
τ ‫ט‬ τετ
γ ‫י‬ γιότ
κ ‫ך,כ‬ καφ
λ ‫ל‬ λάμεδ
μ ‫ם,מ‬ μεδ
ν ‫ן,נ‬ νουν
σ ‫ס‬ σάμεχ
α' ή δεν προφέρεται καθόλου
π ‫ף,פ‬ πε
τσ ‫ץ,צ‬ τσάντι
κι ‫ק‬ κιόφ
ρ ‫ר‬ ρεσ
σ ‫ש‬ σιν
τ ‫ת‬ ταβ

16. Αραβικό
• Η αραβική γραφή χρησιμοποιείται για τη γραφή της αραβικής
γλώσσας κι άλλων γλωσσών της Ασίας ,Ευρώπης και Αφρικής όπως
τα ούρντου (πακιστανικά) κι τα πέρσικα (περσοαραβική γραφή).
• αρχικά χρησιμοποιήθηκε μόνο για τα αραβικά ,για τη γραφή του
Κορανίου , με την εξάπλωση του Ισλάμ κατέληξε να χρησιμοποιείται
από πολλές γλώσσες σε διάφορες ιστορικές περιόδους.
• Κύρια χαρακτηριστικά της αραβικής γραφής(28 βασικά γράμματα)
( βραχέα και μακρά φωνήεντα)..Μόνο στο Κοράνι χρησιμοποιούνται
συστηματικά αυτά τα σύμβολα.
.

17. Κινέζικα
Το κινεζικό σύστημα γραφής έχει ηλικία 4.000 χρόνια
πριν. Ανήκει στα ιδεογράμματα. Υπάρχουν τέσσερις
διαφορετικές μέθοδοι της κινεζικής γραφής και είναι οι
εξής:
•Jia-gu wen1500 - 1000 π.Χ.) (εποχή της δυναστείας
Σανγκ.)σύμβολα ήταν χαραγμένα σε καβούκια χελώνας
και οστά ζώων.
• Da zhuan (Ντα Ζουάν): (1100 – 700 π.Χ.) τα γράμματα
χαράζονταν σε μπρούντζο, ξύλο και μπαμπού,
βρίσκονταν και γραμμένα με μελάνι και πινέλο σε μετάξι.
•Xiao zhuan (Ξιάο Ζουάν). (500 – 200 π.Χ) (α΄ κινέζικης
καλλιγραφίας).βρέθηκε σε πάπυρους από μπαμπού,
•Lis shu (Λις σου).(Σήμερα στην Κίνα). Αυτό το σύστημα
γραφής έγινε δημοφιλές εν μέρει γιατί ήταν πολύ πιο
εύκολο στη χρήση με πινέλο και χαρτί.
Τα κινέζικα γράφονται σε στήλες που διαβάζονται από πάνω προς τα κάτω και από δεξιά
προς τα αριστερά περιέχουν πάνω από 10.000 σύμβολα (Hanzi). Το σημερινό σύστημα
γραφής χρησιμοποιεί περίπου 6.000 από αυτούς τους χαρακτήρες.

18. Γιαπωνέζικα
6ο μ.Χ. αιώνα χρησιμοποιήθηκε το κινεζικό σύστημα γραφής για
να αντιπροσωπευτεί.(υπήρχε δυσκολία αντιστοίχησης)
Η ιαπωνική γραφή αποτελείται από:
•Τα Kanji, (τα κινέζικα Hanzi ).
•Τα Kana, (προέκυψαν από τα Kanji) Χωρίζονται στα Hiragana και
τα Katakana.
•Τα Romaji είναι η αναπαράσταση των γιαπωνέζικων χαρακτήρων
με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή κάτι σαν τα δικά μας greeklish.

19. Κορεάτικα
H κινεζική γραφή ήταν γνωστή στην Κορέα για πάνω από 2.000
χρόνια. Από τον 5ο αιώνα μ.Χ., οι Κορεάτες είχαν αρχίσει να γράφουν
στην κινεζική. Επινόησαν αργότερα τρία διαφορετικά συστήματα
γραφής αποκλειστικά για την Κορέα με κινεζικούς χαρακτήρες
• το Hyangchal ( 향찰 / 鄕 札 -κινεζικούς χαρακτήρες -εκπροσωπεί
όλους τους ήχους της Κορέας - χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην
ποίηση.)
•το Gukyeol ( 구결 / 口诀 )
•Idu ( 이두 / 吏 讀 -συνδυασμός των κινεζικών χαρακτήρων μαζί με
ειδικά σύμβολα-επίσημα και ιδιωτικά έγγραφα).
19ος και 20ος αιώνας- διαδόθηκαν δύο μεικτά συστήματα που
συνδυάζαν τους κινέζικους και τους κορεάτικους χαρακτήρες και
ονομάζονταν Hanja και Hangeul. Στη Νότια Κορέα, οι μαθητές
μαθαίνουν 1.800 χαρακτήρες μέχρι το τέλος του γυμνασίου.

20. Δίσκος της Φαιστού
Ο Δίσκος της Φαιστού είναι φτιαγμένος από πηλό με διάμετρο 16
εκατοστά και μέσο πάχος 2,1 εκατοστά. Επάνω του έχει από την
μία όψη είναι 241 και από την άλλη όψη 119 σύμβολα
τοποθετημένα σπειροειδώς, με κατεύθυνση από την περιφέρεια
προς το κέντρο του δίσκου. Έχει 45 διαφορετικά σύμβολα, εκ
των οποίων ορισμένα είναι εύκολα αναγνωρίσιμα. Καταλήγουμε
στο συμπέρασμα πως αυτή η γραφή είχε ευρύτερη χρήση επειδή
τα σύμβολα βρέθηκαν και αλλού αποτηπωμένα
(03/06/1908 Ιταλός αρχαιολόγος Luigi Pernier - ανάκτορο της
Φαιστού}, (17ος αιώνας π.Χ.)

21. Τα σύμβολα του δίσκου της Φαιστού

22. Γραμμική Α΄
Η Γραμμική Α το (1800 ως το 1450 π. Χ. περίπου.) είναι μια μινωική
γραφή που ανακαλύφθηκε στην Κρήτη από τον Άρθουρ Έβανς το
1900.
•Η γραφή αυτή θεωρείται πρόγονος της γραμμικής Β, η οποία είναι
μυκηναϊκή,
•είναι αποτυπωμένη κυρίως σε πήλινες πινακίδες
•αποτελείται από συλλαβογράμματα και ιδεογράμματα Έχουν βρεθεί
περί τα 60-70 συλλαβογράμματα και 60 ιδεογράμματα.
• δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα
μυστήρια της σύγχρονης αρχαιολογίας

23. Γραμμική Β΄
• Ανακαλύφθηκε στις αρχές του 20 αιώνα στην Κνωσσό από τον
Άρθουρ Έβανς , που την ονόμασε έτσι επειδή χρησιμοποιούσε
γραμμικούς χαρακτήρες (και όχι εικονιστικούς, όπως η Μινωική
ιερογλυφική γραφή) χαραγμένους σε πήλινες πινακίδες. Διέφερε
όμως από μια πρωϊμότερη παρόμοια γραφή, τη Γραμμική Ά, που
βρέθηκε επίσης στην Κνωσό και στη νότια Κρήτη.
• Συνολικά έχουν βρεθεί περί τα 5.000 κείμενα σε Γραμμική Β (κυρίως
πινακίδες και δευτερευόντως αγγεία.
• Αποκρυπτογραφήθηκε το1952 από το νεαρό αρχιτέκτονα M. Ventris.
Και τον J.Chadwick
• Περιλαμβάνει 89 συλλαβογράμματα, που αναπαριστούν συλλαβές με
φωνητική αξία και περί τα 260 ιδεογράμματα (ή λογογράμματα

24. Η γραμμική Β’ παρουσιάζει και κάποια λάθη διατύπωσης :
Για παράδειγμα αναπαριστούν µια συλλαβή αποτελούµενη από ένα σύµφωνο και ένα
φωνήεν. Για να γράψει, δηλαδή ο Μυκηναίος γραφέας τη λέξη τρίποδες, δεν είχε
τρόπο να παραστήσει ούτε το τελικό [s] µόνο του, οπότε το παρέλειπε και ούτε µια
συλλαβή όπως τρι, την οποία αναγκαστικά έγραφε ως τι-ρι- οπ’οτε

25. Quiz Time!!!
1.Ποια ήταν η δεύτερη φάση των αρχαίων ελληνικών?
Α)Η Πρωτοελληνική
Β)Η Μεσαιωνική ελληνική
Γ)Η Κλασσική Ελληνική
Δ)Η Μυκηναϊκή Ελληνική

26. 1.Ποια ήταν η δεύτερη φάση των αρχαίων ελληνικών?
Α)Η Πρωτοελληνική
Β)Η Μεσαιωνική ελληνική
Γ)Η Κλασσική Ελληνική
Δ)Η Μυκηναϊκή Ελληνική

27. 2.Ποιο είδος της κινέζικης γραφής βρέθηκε γραμμένο σε
καβούκια χελώνας?
Α) Jia-gu wen
Β) Xiao zhuan
Γ) Lis shu
Δ) Da zhuan

28. 2.Ποιο είδος της κινέζικης γραφής βρέθηκε γραμμένο σε
καβούκια χελώνας?
Α) Jia-gu wen
Β) Xiao zhuan
Γ) Lis shu
Δ) Da zhuan

29. 3.Πόσα περίπου σύμβολα έχει η κινέζικη γραφή?
Α)60.000
Β)2.000
Γ)10.000
Δ)150.000

30. 3.Πόσα περίπου σύμβολα έχει η κινέζικη γραφή?
Α)60.000
Β)2.000
Γ)10.000
Δ)150.000

31. 4. Πώς ονομάζεται η αναπαράσταση των γιαπωνέζικων
χαρακτήρων με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή κάτι σαν τα
δικά μας greeklish?
Α) Kanji
Β) Hiragana
Γ) Romaji
Δ)Κana

32. 4. Πώς ονομάζεται η αναπαράσταση των γιαπωνέζικων
χαρακτήρων με λατινικούς χαρακτήρες, δηλαδή κάτι σαν τα
δικά μας greeklish?
Α) Kanji
Β) Hiragana
Γ) Romaji
Δ)Κana

33. 5.Πότε βρέθηκε ο Δίσκος της Φαιστού?
Α)2001
Β)1995
Γ)1821
Δ)1908

34. 5.Πότε βρέθηκε ο Δίσκος της Φαιστού?
Α)2001
Β)1995
Γ)1821
Δ)1908

35. 6.Από ποιον ανακαλύφθηκε η γραμμική Α’?
Α)M.Ventris
B)J.Chadwick
Γ)Α.Evans

36. 6.Από ποιον ανακαλύφθηκε η γραμμική Α’?
Α)M.Ventris
B)J.Chadwick
Γ)Α.Evans

37. 7.Aπό ποιούς αποκρυπτογραφήθηκε η Γραμμική Β’?
Α)M.Ventris
B)J.Chadwick
Γ)Α.Evans

38. 7.Aπό ποιούς αποκρυπτογραφήθηκε η Γραμμική Β’?
Α)M.Ventris
B)J.Chadwick
Γ)Α.Evans

39. Βιβλιογραφία
ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ ΒΙΒΛΙΑ
• www.sil.org • Chadwick, John (1987), Linear B and related
• www.citrinitas.com scripts, British Museum Publications
• www.wikipedia.org • Chadwick, John (1958), The Decipherment of
Linear B, Cambridge University Press
• www.chinapage.com
• Λιόλιος, Χρήστος (1989), Αλφαβητάριο κρητο-
• www.hellinon.net μινωικής και μυκηναϊκής γραφής Α’ και Β’ ,
• www.greek-language.gr Εκδόσεις Κυδωνία
• www.anndundon.com • Αξιώτης, Θεόδωρος (2000), Η αποκρυπτογράφηση
• www.artofwise.gr του δίσκου της Φαιστού, Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη
• Robinson, Andrew (1995), The story of writing,
• www.wikibooks.com Εκδόσεις Polaris
• www.fornink.com • Πολύμερος, Γιώργος (1998), Ο δίσκος της Φαιστού
• www.omniglot.com λύνει τη σιωπή του, εκδόσεις Νέα Θέσις
• www.lisp.gr • R.S.P. Beekes (1995), Comparative Indo-European
• www.polytoniko.org Linguistics: An Introduction, Benjamin
Publications
• www.komvos.edu.gr
• Μπαμπινιώτης (2002) , Συνοπτική Ιστορία της
• www.media.uoa.gr Ελληνικής Γλώσσας , εκδόσεις Ελληνικά
Γράμματα

40. • Μαριέττα Στρατάκη
• Αννίκα Στρατιδάκη
• Δανάη Φιλίππου
• Γιώργος Φραντζεσκάκης
• Βασίλης Φραγκεδάκης
• Νίκος Χαιρεκάκης