Γραμματική

1. Εκφώνηση
Visne scire … ? : να αναδιατυπώσετε την ευθεία ερώτηση με τέτοιο τρόπο ώστε
α. να περιμένετε αρνητική απάντηση
β. να περιμένετε καταφατική απάντηση
γ. να δίνετε έμφαση
Κείμενο Ι
KEIMENO 22 (XXII)
Imitemur nostros Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiōnes,
innumerabiles alios qui hanc rem publicam stabilivērunt; quos equidem in deōrum
immortalium coetu ac numero repōno. (1) Amēmus patriam, pareamus senatui,
consulamus bonis; praesentes fructus neglegamus, posteritatis gloriae
serviamus; id esse optimum putēmus, quod est rectissimum; sperēmus quae
volumus, sed feramus quod acciderit; arbitrēmur denique corpus virōrum fortium
magnorumque hominum esse mortale, animi vero motus et virtūtis gloriam
sempiternam esse
Κείμενο ΙΙΙ
ΚΕΙΜΕΝΟ 24 (XXIV)
Cum P. Cornēlius Nasῑca ad Ennium poētam venisset eique ab ostio quaerenti
Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id
dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasῑca fecerit. Paucis post
diēbus cum Ennius ad Nasῑcam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit
Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasῑca tam
aperte mentiebatur: “Quid?” inquit “Ego non cognosco vocem tuam?” Visne scire
quid Nasῑca responderit? “Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae
credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?”
Κείμενο ΙV
ΚΕΙΜΕΝΟ 25 (ΧXV)
Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque
patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex
arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit
«scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque
cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. (3) Fiduciam,
quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum
esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremo
discrimine quondam fuisse!». Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo
Carthago deleta est.
Εισαγωγή-Λεξιλογικές παρατηρήσεις
Β. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις για τη Λατινική γλώσσα και Λογοτεχνία να
χαρακτηρίσετε ως Σωστές ή Λανθασμένες τις παρακάτω προτάσεις:
1. Το 240 π.Χ. ο Λίβιος Ανδρόνικος χρησιμοποιώντας σατούρνιο στίχο μεταφράζει
την Ιλιάδα του Ομήρου.
2. Η σχέση της «παράγωγης» ρωμαϊκής λογοτεχνίας με την πρότυπη ελληνική
βασίζεται σε δύο πυλώνες: τη δημιουργική πρόσληψη (imitatio) και τον ανταγωνισμό
(aemulatio).
3. Το τέλος της κλασικής εποχής της ρωμαϊκής λογοτεχνίας διαδέχεται ο επιγονισμός
και μια περίοδος εσωστρέφειας που φθείρουν σημαντικά την ποιότητα της
λογοτεχνικής παραγωγής.
4. Τα Έργα και Ημέραι του Ησιόδου είναι το λογοτεχνικό πρότυπο των βουκολικών
Εκλογών (Eclogae) του Βιργιλίου.
5. Κατά την περίοδο της κλασικιστικής πρόζας ξεχωρίζουν οι λογοτεχνικές μορφές
του επιστολογράφου Τακίτου και του ιστορικού Πλίνιου του Νεότερου.

2. Γ. Με ποιες λέξεις των παραπάνω κειμένων είναι ετυμολογικά συγγενείς οι
παρακάτω της νεοελληνικής;
Κείμενο 22 → φερέφωνο
Κείμενο 23 → ομοσπονδία
Κείμενο 24 → ουμανισμός
Κείμενο 25 → πατριαρχία, καρποφόρος
Κείμενο 26 → σκαρίφημα, ενδελεχής
Κείμενο 27 → είδος
ΚΔ1. Στους παρακάτω ονοματικούς τύπους:
• να γράψετε την ονομαστική και την γενική του ενικού και πληθυντικού αριθμού,
• να προσδιορίσετε το γένος τους,
• να αναγνωρίσετε την κλίση τους.
Κείμενο 22 → coetu
Κείμενο 23 → funus, partibus
Κείμενο 24 → domi
Κείμενο 25 → ficum, arbore
είμενο 28 → σερβίτσιο, φευγαλέοςΔ2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για κάθε
ονοματικό τύπο που ακολουθεί:
Κείμενο 22 → Decios: κλητική ενικού
Homo: τη γενική του πληθυντικού
impudens: την αιτιατική του πληθυντικού στο ίδιο γένος
Scipiones: ονομαστική ενικού
deorum immortalium: δοτική πληθυντικού
praesentes fructus: αφαιρετική ενικού
virorum fortium: αιτιατική ενικού
Κείμενο 24 → ostio: αιτιατική πληθυντικού
paucis diebus: γενική πληθυντικού
homo impudens: αφαιρετική ενικού
Κείμενο 25 → ficum praecocem: αφαιρετική ενικού
opibus: γενική ενικού
extremo discrimine: αιτιατική πληθυντικού
Δ3. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω αντωνυμιών και να τις κλίνετε στο
γένος και τον αριθμό που ζητείται:
Κείμενο 22 → alios (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον ενικό αριθμό)
id (να κλιθεί το αρσενικό γένος στον πληθυντικό αριθμό)
Κείμενο 23 → quid (να κλιθεί το θηλυκό γένος στον ενικό αριθμό)
Κείμενο 25 → quodam (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον ενικό αριθμό)
neminem (να κλιθεί το ουδέτερο γένος στον πληθυντικό αριθμό)
Δ4. Να κάνετε παραθετική αντικατάσταση των επιρρημάτων που παράγονται από
τους παρακάτω τύπους των κειμένων:
Κείμενο 22 → optimum, fortium
Κείμενο 23 → ingentem
Κείμενο 25 → recentem, nimia
είμενο 22:
venisset: το β΄ ενικό της οριστικής και της υποτακτικής μέλλοντα (να λάβετε υπ’ όψιν
το γένος του υποκειμένου) mentiebatur: το απαρέμφατο μέλλοντα (να λάβετε υπ’
όψιν το γένος του υποκειμένου) cognosco: το β΄ ενικό της υποτακτικής ενεστώτα και
παρακειμένου της ίδιας φωνής responderit: το ίδιο πρόσωπο στον ενεστώτα της ίδιας
έγκλισης
1. imitemur: χρονική αντικατάσταση στα απαρέμφατα (να ληφθεί υπ’ όψιν το
υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
2. serviamus: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα και Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής
3. feramus: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο στην Υποτακτική Μέσης

3. Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
4. volumus: χρονική αντικατάσταση στο β’ πληθυντικό της Οριστικής
Κείμενο 24:
7. quaererem: να γραφούν τα απαρέμφατα όλων των χρόνων της Ενεργητικής
Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο απόσπασμα)
Κείμενο 25:
8. ostendens: χρονική αντικατάσταση στο γ’ πληθυντικό της Υποτακτικής
Ενεργητικής Φωνής (να ληφθεί υπ’ όψιν το υποκείμενο του ρήματος στο
απόσπασμα)
9. scitote: να κλιθεί η Προστακτική Ενεστώτα
Ε2. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους των κειμένων: → να
σημειώνετε πού αποδίδεται κάθε όρος
Κείμενο 22 → deorum
Κείμενο 24 → iussu
Κείμενο 25 → opibus
Ε3. Να αναγνωρίσετε το είδος των παρακάτω μετοχών και έπειτα να τις αναλύσετε
σε δευτερεύουσες προτάσεις:
Κείμενο 22 → praesentes fructus
Κείμενο 23 → occiso Scriboniano
Κείμενο 24 → Tum Ennius indignatus […] inquit
Κείμενο 25 → ostendens patribus inquit
4. Ισοδύναμες συντακτικές δομές:
Κείμενο 22 → deorum immortalium: Να μετατραπεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε
δευτερεύουσα (αναφορική) πρόταση.
Amemus patriam: α) Να μετατραπεί σε απαρεμφατική σύνταξη με ρήμα εξάρτησης το
debeo.
β) Να μετατραπεί έτσι η πρόταση ώστε να δηλώνει την απαγόρευση (με 2 τρόπους).
Κείμενο 23 → Bene quievit, libenter cibum sumpsit: Να συνδεθούν οι προτάσεις
υποτακτικά, μετατρέποντας τη δεύτερη σε χρονική που θα εκφράζει μια σχέση αιτίας
– αιτιατού ανάμεσα στην κύρια και την δευτερεύουσα.
contra Claudium: Να αντικαταστήσετε την πρόθεση με άλλες ισοδύναμες.
Κείμενο 24 → Visne scire quid Nasica responderit?: Να μετασχηματιστεί η ευθεία
ερώτηση σε πρόταση που να εκφράζει απαγόρευση (με 2 τρόπους).
domi: Να δηλωθούν οι υπόλοιπες εκφάνσεις του τόπου.
Κείμενο 25 → ficum praecocem: Να μετατραπεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε
δευτερεύουσα (αναφορική) πρόταση.
Ε5. Μετατροπή Ευθέος Λόγου σε Πλάγιο και το αντίστροφο:
Κείμενο 23 → Ε. Λ. Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius.
Π. Λ. Εξάρτηση από τη φράση: Caesar scripsit …
cum Ennius ad Nasicam venisset, Ubi in Italia fuit: Να αναγνωρίσετε το είδος των
προτάσεων, τον τρόπο εισαγωγής τους και τον τρόπο της εκφοράς τους.
Β4δ. se domi non esse: Αν στη θέση του se είχαμε το eum, ποιες θα ήταν οι διαφορές
συντακτικά και νοηματικά; Β.1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από
τις παρακάτω λέξεις: ficum: την ονομαστική του πληθυντικού (2 τύποι) hanc: την αιτιατική
του πληθυντικού στο ουδέτερο γένος praecocem: την αιτιατική του ουδετέρου στον ίδιο
αριθμό Neminem: τη γενική και τη δοτική του ίδιου αριθμού meliora: την ίδια πτώση στον
άλλο αριθμό nomen: την αιτιατική του πληθυντικού patriae: την ίδια πτώση στον άλλο
αριθμό Μονάδες 9 Β.1β. recentem, nimia, meliora: Να γράψετε τον ίδιο τύπο στους άλλους
δυο βαθμούς Μονάδες 6 Β.2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους
παρακάτω ρηματικούς τύπους: ostendens : την ίδια πτώση της μετοχής μέλλοντα στο
θηλυκό γένος decerptam esse : το β΄ ενικό της οριστικής του παρακειμένου στην ενεργητική

4. φωνή και το απαρέμφατο του μέλλοντα στην παθητική φωνή confidere : το απαρέμφατο
του μέλλοντα και του παρακειμένου (όπου χρειάζεται να λάβετε υπ’ όψιν σας το
υποκείμενο) credideritis: το ίδιο πρόσωπο στον υπερσυντέλικο της ίδιας έγκλιση
consulturum esse: το α΄ πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα και συντελεσμένου μέλλοντα
Mementote: το απαρέμφατο του παρακειμένου Β.3α. quando hanc ficum decerptam esse
putetis ex arbore. Cum omnes recentem esse dixissent: Να αναγνωρίσετε το είδος των
προτάσεων, την συντακτική τους λειτουργία τον τρόπο εισαγωγής τους και τον τρόπο
εκφοράς τους . opibus, vobis, aetate, natu, me: Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παραπάνω
λέξεις. Β3.γ. nolite confidere. Neminem credideritis patriae consulturum esse: Να
εκφράσετε την απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. Β4.α. Cato attulit ficum praecocem: Να
μετατρέψετε τον επιθετικό προσδιορισμό σε δευτερεύουσα πρόταση.