1. ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ: Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση
ΟΜΑΔΑ 4η
ΠΟΙΗΜΑΤΑ: 5,8,10,15,23
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Μήτσια Γιάννα (5)
Μπουγάδη Αντωνία (2)
Νικολακάκου Αθηνά (1)
Παυλέρου Αγγελική (3)
1. «Ως Έργον Ατελεύτητον» - «Οι Μοιραίοι»: Να εντάξετε τα ποιήματα στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση και να
αιτιολογήσετε την επιλογή σας παραθέτοντας 3 χαρακτηριστικά μορφής και 3 περιεχομένου για το καθένα τους.
Το ποίημα «Ως Έργον Ατελεύτητον» ανήκει στη μοντέρνα ποίηση για τους παρακάτω λόγους:
Ως προς τη μορφή:
 ο στίχος είναι ελεύθερος. Υπάρχει έλλειψη μέτρου και ομοιοκαταληξίας, ενώ λείπουν τα σημεία στίξης (π.χ. Η μέθη των κυμάτων
είναι μήνυμα
Που πάει ο ποντοπόρος στην καλή του
Γαλήνια νύχτα το βελούδο της σιγής…)
 το ποίημα δεν είναι οργανωμένο σε στροφές.
 Ο ποιητής χρησιμοποιεί και λέξεις από τον καθημερινό λόγο (π.χ. μήνυμα, σκούνας, καταυλισμών)
Ως προς το περιεχόμενο:
 Υπάρχει αφθονία εικόνων. (π.χ. Γαλήνια νύχτα το βελούδο της σιγής, Όταν σκιρτούν στην πάχνη της πρωίας)
 Δεν υπάρχει νοηματική αλληλουχία.
(π.χ. Για το ταξίδι των ιστών για το ταξίδι των αρμάτων
Αρματωσιάς μιας σκούνας ηνιόχου)
 Παρατηρείται πολυσημία των λέξεων και ασάφεια σε πολλά σημεία του ποιήματος.
Το ποίημα «Οι Μοιραίοι» ανήκει στην παραδοσιακή ποίηση για τους παρακάτω λόγους:
Ως προς τη μορφή:
 Το ποίημα έχει ομοιοκαταληξία. (π.χ. Έτσι στη σκοτεινή ταβέρνα
πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.
Σαν τα σκουλίκια, κάθε φτέρνα
Όπου μας εύρει μας πατεί.)
 Χρήση εκφραστικών μέσων όπως οι μεταφορές και οι παρομοιώσεις.
(π.χ. Φταίει το ζαβό το ριζικό μας, Σαν τα σκουλήκια κάθε φτέρνα)
 Υπάρχει αλληλουχία νοημάτων, ενώ το ποίημα ανταποκρίνεται στη λογική και παρουσιάζει τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε και τον
αποδεχόμαστε.
3. Να εντοπίσετε 5 σύμβολα από τα σύμβολα που υπάρχουν στο ποίημα να αναλύσετε τον συμβολισμό τους και να τα
κατατάξετε σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους.
Ιθάκη: συμβολίζει την πορεία της ζωής με όλες τις δυσκολίες της. Επίσης κάθε σκοπός στη ζωή μας είναι μια Ιθάκη. Αξία στη ζωή έχει ο
δρόμος της , η πορεία της και όχι το τέρμα. Οι Λαιστρυγόνες, ο Κύκλωπας , ο Ποσειδώνας »: αυτά είναι τα διάφορα εμπόδια και πάθη που
συναντά κανείς στην πορεία του. Τα ξεπερνά όμως εάν έχει θέληση και κουράγιο και βαδίζει με καθαρή ψυχή, τότε κανένα εμπόδιο δε θα
συναντήσει. Τα διάφορα εμπόδια άλλοτε φαίνονται με την πρώτη ματιά κι άλλοτε δρουν ύπουλα και σε παραπλανούν. «Ο λιμένας και
πρωτοϊδωμένους»: οι πρωτόγνωρες εμπειρίες μας που χρειάζεται θάρρος , επιμονή , αγωνιστικότητα και υπομονή για να τις
προσπεράσουμε επιτυχώς. Τα μεγάλα πάθη δεν τα βρίσκει κανείς στο ταξίδι του, αλλά τα κουβαλάει μέσα του και αν τα αφήσει να γιγαντωθούν
τότε κινδυνεύει. «υψηλή σκέψις, εκλεκτή συγκίνησις»: αν μ’ αυτά τα εφόδια ξεκινά κανείς το αξίδι τότε θα νιώσει χαρές, εκπλήξεις,
συγκινήσεις. Αν όμως κάποιος αρκεστεί στην ησυχία, την ευκολία και την ηδονή τότε αυτός θα χάσει.. Η έλλειψη της ευθύνης και
της κατάλληλης εκλογής είναι τα πιο σοβαρά εμπόδια και όχι η διάρκεια της προσπάθειας και της αναζήτησης. Κάθε άνθρωπος θα πρέπει να
μη βιάζεται στο ταξίδι του, γιατί σοφοί γινόμαστε από τις εμπειρίες του και μόνο αν γίνουμε πρωτοπόροι θα μπορέσουμε να γευτούμε τις
χαρές του. Η Ιθάκη δηλαδή δε μας κοροϊδεύει, αλλά αντιθέτως μας καλεί σ’ αυτό το ταξίδι και μας περιμένει.
2.Ποιήματα : 5,8,10,10,15,23.

2. Να κατατάξετε και τα 5 ποιήματα στη σωστή θέση, στη γραμμή εξέλιξης από τη παραδοσιακή στη μοντέρνα ποίηση και
να ανιχνεύσετε το λογοτεχνικό ρεύμα στο οποίο ανήκει το καθένα.
Τα πέντε αυτά ποιήματα ανήκουν στα εξής λογοτεχνικά ρεύματα :
Αλέξανδρος Ραγκαβής: «Αποχαιρετισμός» ανήκει στο ρομαντισμό.
Κώστας Βάρναλης: «Οι Μοιραίοι» ανήκει στο παρνασσισμό.
Κώστας Καβάφης: «Ιθάκη» ανήκει στο συμβολισμό.
Αντρέας Εμπειρίκος «Ως Έργο Ατελεύτητων» ανήκει στο υπερρεαλισμό
Ενώ τα ποιήματα με βάση τη παραδοσιακή και τη μοντέρνα ποίηση εντάσσονται στον άξονα του χρόνου ως εξής :
1o (1820-1880) Αλεξάνδρου Ραγκαβή (Ρομαντικό)
2ο (1880-1890) Κώστα Βάρναλη (Παρνασσισμός)
3ο (1910-1930) Κώστας Καβάφης (Συμβολισμός)
4ο (1910-1930) Κώστας Καρυωτάκης (Συμβολισμός)
5ο (1930-1960) Ανδρέας Εμπειρίκος (Υπερρεαλισμός)
Β. «Ως Έργον Ατελεύτητων» - «Οι Μοιραίοι»: Να εντοπίσετε τις «ποιητικές» και τις πιο καθημερινές λέξεις στα δύο ποιήματα.
- «Ως Έργον Ατελεύτητον»
ποιητικές λέξεις:
Μέθη, γαλήνια, βελούδο, θελκτικά, σκιρτούν, πάχνη
καθημερινές λέξεις:
Μήνυμα, αρμάτων, καταυλισμών, ατσίγγανων
- «Οι Μοιραίοι»
ποιητικές λέξεις:
Γαρούφαλλα του δειλινού, κροκάτη, γάζα
καθημερινές λέξεις:
Σκοτεινή ταβέρνα, σκυφτή, ριζικό, υπόγεια, καπνούς και σε βρισιές
4. «Ως Έργον Ατελεύτητον» - «Αποχαιρετισμός»: Να ανιχνεύσετε το λογοτεχνικό ρεύμα στο οποίο ανήκουν τα παραπάνω
ποιήματα και να αιτιολογήσετε την επιλογή σας παραθέτοντας 3 χαρακτηριστικά για το καθένα τους.
«Αποχαιρετισμός»
Ανήκει στο κίνημα του ρομαντισμού.
Χαρακτηριστικά που δικαιολογούν την ένταξή του σε αυτό αποτελούν:
 Η σχετική ελευθερία στη μορφή του ποιήματος. (δεν παρατηρείται ίσος αριθμός συλλαβών ανά στροφή, ενώ το ποίημα δεν είναι
χωρισμένο σε στροφές)
 Χρησιμοποιείται η γλώσσα των ρομαντικών, η καθαρεύουσα. (π.χ. σοι, μακράν, την ζωήν, αι εχθρικαί)
 Κύριο θέμα είναι ένας ανεκπλήρωτος, καταδικασμένος έρωτας, ενώ το περιεχόμενο του ποιήματος προκαλεί θλίψη στον αναγνώστη.
(π.χ. μακράν σου θα μαραίνομαι, θολήν θα βλέπω την ζωήν)
«Ως Έργον Ατελεύτητον»
Ανήκει στο ρεύμα του υπερρεαλισμού.
Χαρακτηριστικά που δικαιολογούν την ένταξή του σε αυτό αποτελούν:
 Η απόλυτη και απεριόριστη μορφική ελευθερία. (δεν υπάρχει μέτρο και ομοιοκαταληξία π.χ. Η μέθη των κυμάτων είναι μήνυμα
Που πάει ο ποντοπόρος στην καλή του
Γαλήνια νύχτα στο βελούδο της σιγής
Μέσα στ’αστέρια που κυλούν στην πρύμη…)
(Ακόμα, το ποίημα δεν είναι χωρισμένο σε στροφές)
 Το ποίημα είναι γραμμένο χωρίς λογική και ειρμό, ενώ απουσιάζει το θέμα και η στίξη. (ο τίτλος δεν δηλώνει το περιεχόμενο-θέμα)
 Το ποίημα είναι γεμάτο φευγαλέες, επιβλητικές εικόνες και εντυπωσιακά λεκτικά σύνολα. ( π.χ. Γαλήνια νύχτα το βελούδο της σιγής,
πιο θελκτικά κι’από τα μάτια τους, όταν σκιρτούν στην πάχνη της πρωίας)
5.Κ.Καρυωτάκης: Καταγράψτε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της θεματολογίας και της ποιητικής γραφής του ξεχωριστού
αυτού ποιητή.
Η ποίηση του Καρυωτάκη δεν έχει ίχνος φιλολογίας, αισθηματισμού και φιλαρέσκειας, που υπάρχει σε αφθονία στους παλαιότερους ποιητές.
Αποπνέει την αίσθηση του μάταιου, του χαμένου και η στάση του είναι αντιηρωική και αντι-ιδανική. Γράφει ποιήματα για το άδοξο, το
ασήμαντο, ακόμα και το γελοίο ως διαμαρτυρία που φτάνει στο σαρκασμό. Ο σαρκασμός σφραγίζει με μια ιδιαίτερη πικρία όλη του την ποίηση
και γίνεται διέξοδος για τη μόνιμη απογοήτευσή του. Το έργο του , επηρεασμένο από το Συμβολισμό χαρακτηρίζεται από μελαγχολική θεώρηση
της ζωής, σαρκασμό και μία τάση φυγής από την ασφυκτική πραγματικότητα και τις απογοητεύσεις της ζωής. Ακόμα, ο βαθύς πόθος για τη
ζωή και η αναζήτηση ενός ιδανικού κόσμου κατέχουν την ψυχή του ποιητή, ο οποίος είναι βέβαιος ότι τα όνειρά του θα μείνουν ανεκπλήρωτα.
Τέλος, λόγω της πεσιμιστικής στάσης και διάθεσής του θεωρείται από πολλούς νεορομαντικός, παρόλο που ο Συμβολισμός είναι το ποιητικό
ρεύμα που τον επηρέασε. Όμως, παρά την απαισιοδοξία που τον χαρακτηρίζει, κατάφερε να κάνει πολλούς να βαδίσουν στα ίχνη του
δημιουργώντας ένα ρεύμα θα λέγαμε, τον «καρυωτακισμό».Το έργο του αποτέλεσε αντικείμενο θαυμασμού και μίμησης από τους
μεταγενέστερους ποιητές και αναμφίβολα, επηρέασε άμεσα ή έμμεσα, θετικά ή αρνητικά την ελληνική ποίηση μετά το 1830.