2. Hyrje
Kostot e prodhimit përcaktojnë
produktin që ofron firma në treg
Në këtë kapitull:
Mënyra e përcaktimit të kostove
Kostot në periudha:
Afatshkurtra
Afatgjata
Definim i kostove oportune
3. Konceptet kyçe
Llojet e kostove dhe fitimi
Sjellja e kostove afatshkurtëra
Sjellja e kostove afatgjata
4. Oferta
Kostoja e prodhimit
Ligji i ofertës:
Firmat janë të gatshme
të prodhojnë dhe të
shesin sasi më të
mëdha të një
produkti kur çmimi i
tij është i lartë, për
shkak të sjelljeve
tipike të
produktivitetit dhe
kostos.
P
Q
5. Qëllimi i firmave tipike
Qëllimi ekonomik i firmës është
maksimizimi i fitimit!
Fitimi = Të hyrat e përgjithshme
– Kostot e përgjithshme.
6. Fitimi i një firme individuale : Të
hyrat minus kostoja
Të hyrat: shuma që firma e merr si
kompenzim për shitjen e produkteve të
saj.
(Çmimi i tregut x sasia e shitur)= Të hyrat
Kostoja: Shuma që firma e sakrifikon
për të blerë inputet.
Fitimi: Të hyrat e përgjithshme minus
kostot e përgjithshme.
7. Kostoja e prodhimit
Në përgjithësi, zakonisht marrim
parasysh tre lloje të kostove kur
marrim vendime lidhur me ofertën.
Kostoja eksplicite
Kostoja implicite
Kostoja Sunk
8. Kostoja si kosto opurtune
Kostot e firmës përfshijnë kostot
eksplicite dhe kostot implicite:
Kostot eksplicite: kostot që kanë të
bëjnë me shpenzime direkte monetare
për faktorët e prodhimit.
Kostot implicite: kostot që nuk kanë të
bëjnë me shpenzime direkte monetare
(p.sh. kostoja oportune e inputeve të
vet pronarit – paga implicite, renta
implicite, kostoja e kapitalit).
9. Kostoja si kosto oportune
Kontabilistët matin kostot eksplicite, por
shpesh i injorojnë ato implicite.
Ekonomistët përfshijnë të gjitha kostot
opurtune kur matin kostot.
Fitimi Kontabël = TH – Kostot Eksplicite
Fitimi Ekonomik = TR – Kostot Eksplicite –
Kostot Implicite
10. Kostoja si kosto oportune
Kostoja e tretë, që nuk shfaqet as si
kosto implicite paraqet koston sunk.
Kostot Sunk janë kosto që veç janë
zotuar dhe nuk mund të rikthehen.
Sunk Kostot janë . . .
Një kosto opurtune
Shpesh të injoruara kur merren
vendimet për ofrimin e një produkti
11. Llogaritja e kostos dhe e fitimit
Nga kontabilistët Nga ekonomistët
A. Të ardhurat totale
122,000,000
B. Kosot e shfaqura
74,000,000
Puna 10,000,000
Materialet 59,000,000
Qeraja 5,000,000
A. Të ardhurat totale 122,000,000
a. Kosot e shfaqura 74,000,000
Puna 10,000,000
Materialet 59,000,000
Qeraja 5,000,000
b. Kostot e implicite 47,000,000
Paga 44,000,000
Interesi 1,000,000
Të tjera 2,000,000
B. Kosto ek.(a+b) 121,000,000
Fitimi kontabël(A-B)
48,000,000
Fitimi ekonomik (A-B) 1,000,000
12. Pyetje
“NJë fermer ka mbjellur farën e grurit, por
ende nuk e ka plehërosur arën.”
A është kostoja e farës së grurit një kosto
oportune apo kosto sunk?
A është kostoja e plehërave kosto
opurtune apo kosto sunk?
Cila nga këto dy kosto ka gjasa më të
mëdha për të ndikuar në vendimin për ta
vazhduar biznesin?
13. Afatshkurtër vs. Afatgjatë
Dy horizonte kohore janë të rëndësishme
kur analizojmë kostot.
Afatshkurtër: Periudha kohore gjatë së
cilës disa inpute janë variabile (puna dhe
materialet) dhe disa janë fikse (kapitali,
objektet).
Afatgjatë: Periudha kohore gjatë së cilës
të gjithainputet janë variabile, duke
përfshirë kapitalin dhe objektet.
14. Kostoja afatshkurtër
Kostoja e prodhimit mund të ndahet
në kategori në afat të shkurtër :
Kostot fikse:
Kostot të cilat nuk ndryshojnë me
ndryshimin e sasisë së prodhuar.
Kostot variabile:
Kostot të cilat ndryshojnë me
ndryshimin e sassë së prodhuar.
15. Kosto fikse vs kosto variabile
Fikse:
Shp.për amortizimin
e makinerive,
pajisjeve,
Pagesa e interesit për
kapitalin e marrë
hua,
Pagesa e rentës së
tokës që është në
përdorim, etj.
Variabile:
Shp. për blerjen e
lëndëve të para,
Materialeve kryesore
Lëndëve ndihmëse,
Energjisë elektrike,
Lëndëve djegëse, etj.
16. Familja e kostos së përgjthshme...
Kostot e përgjithshme fikse (TFC)
Kostot e përgjithshme variabile (TVC)
Kostot përgjithshme (TC)
ku: TC = TFC + TVC
17. Familja e kostove mesatare. . .
Kostot mesatare:
Kostot specifike / sasia e prodhuar
Kostot mesatare fikse (AFC) = TFC / Q
Kostot mesatare variabile (AVC) = TVC / Q
Kostot mesatare të përgjithshme (ATC) = TC / Q
18. Kostot marxhinale:
“Sa kushton prodhimi i një njësie shtesë të
outputit?”
Kostot marxhinale (MC):
“Kostoja shtesë apo ekstra për prodhimin
e një njësie shtesë të outputit.”
MC është shtesa në koston e prodhimit që
duhet të mbulohet nga të hyrat shtesë për të
maksimizuar fitimin.
MC = TC ÷ Q
21. Pyetje!
Nëse kosoja e
përgjithshme për
prodhimin e 4 veturave
është 225,000 euro dhe
kostoja e përgjithshme
për prodhimin e 5
veturave është 250,000
euro. . .
...sa është kostoja
mesatare dhe ajo
marxhinale për prodhimin
e veturës së pestë?
22. Forma e lakoreve të kostove
afatshkurtëra
Sjellja e kostos afatshkurtër bazohet në
produktivitetin e inputeve (burimeve).
Në rastet kur firma vazhdon rritjen e sasisë së
prodhuar (outputin), në situatën ku madhësia e
firmës është fikse, përfundimisht prodhimi
marxhinal i cdo punëtori të angazhuar më pas
do të zvogëlohet.
Prodhimi marxhinal zbritës shkakton që kostoja
marxhinale të rritet në afat të shkurtër. Kjo më
pas ndikon në sjelljen e kostos mesatare.
23. Forma e lakoreve tipike të kostosKostoja(euro)
Sasia e prodhuar
MC
24. Forma e lakoreve tipike të kostosKostoja(euro)
Sasia e prodhuar
MC
ATC
25. Forma e lakoreve tipike të kostosKostoja(euro)
Sasia e prodhuar
MC
ATC
AVC
26. Forma e lakoreve tipike të kostosKostoja(euro)
Sasia e prodhuar
MC
ATC
AVC
AFC
27. Forma e lakoreve tipike të kostos
Forma – U e kostos së përgjithshme
mesatare (ATC):
Për nivelet e ulta të outputit, kur firma
rrit prodhimin, ATC zvogëlohet.
Për nivele më të larta të prodhimit , kur
firma rrit prodhimin, ATC rritet.
Pjesa e poshtme e formës – U paraqitet
te niveli i outputit i cili minimizon
koston e përgjithshme mesatare.
Kjo quhet madhësia eficiente e firmës.
28. Raporti në mes kostos marxhinale dhe
kostos së përgjithshme mesatare
Pse ATC ka formë të U - së?
Kur kostoja marxhinale është më e vogël
se kostoja e përgjithshme mesatare,
kostoja e përgjithshme mesatare është në
zvogëlim e sipër.
MC < ATC ATC
Kur kstoja marxhinale është ë e madhe se
kostoja e përgjithshme mesatare, kostoja
e përgjithshme mesatare është në rënie e
sipër.
MC > ATC ATC
29. Raporti në mes kostos marxhinale dhe
kostos së përgjithshme mesatare
Lakorja e kostos
marxhinale e pret
lakorene kostos së
përgjithshme
mesatare në
minimumin e ATC.
Pse?
30. Raporti në mes kostos marxhinale dhe kostos së
përgjithshme mesatareKostoja(euro)
Sasia e prodhuar
MC
ATC
Lakorja e kostos marxhinale
gjithmonë e pret atë të
kostos së përgjithshme
mesatare në minimumin e
kostos së përgjithshme
mesatare!
31. Kostot afatgjata
Si sjellen kostot për njësi prodhimi kur firma rrit
të gjitha inputet, edhe madhësia dhe shakalla e
operimit?
Kostoja mesatare afatgjatë (LRATC) reflekton
koston për njësi më të vogël të mundshme në
relacion me madhësi të ndryshme të firmës
dhe/apo me shkallën e operimit.
Lakorja LRATC ka formën e U-së sic është
paraqitur në sllajdin në vijim.
33. Kostot afatgjata
Ekzistojnë tre situata tipike kostove afatgjata:
Shkalla rritëse e të ardhurave: LRATC
zvogëlohet kur rritet shkalla e operimit.
Shkalla zbritëse e të ardhurave: LRATC rritet
me rritjen e shkallës së operimit.
Shkalla konstante e të ardhurave : LRATC
mbetet konstante kur rritet shkalla e operimit.
34. Kostot afatgjata
Shkaktarët e mundshëm të shkallës rritëse:
–lirimet me shumicë në blerje
–ekonomizimi i prodhimit, deponimit,
transportimit dhe promocionit
–Firmat më të mëdha mund të marrin kredi me
kamata më të ulta
Shkaktarët e mundshëm të shkallës zbritëse të të
ardhurave
– dis-ekonomizimi në menaxhment...
