วิทยาศาสตร์พื้นฐาน ม.2

1. โดย..ครูปินัชยา นาคจารูญ

2. ประกอบด้วยอวัยวะสาคัญ คือ ปอด โพรงจมูก หลอดลม กระบังลม
โดยอากาศจะผ่านเข้าไปตามโพรงจมูก และปาก เข้าสู่หลอดลม และปอดทั้ง 2 ข้าง
ภายในปอดประกอบด้วยถุงลม ซึ่งมีผนังบางมาก
โดยมีเส้นเลือดฝอยห่อหุ้มอยู่ด้านนอก ซึ่งก็คือจุดที่เกิดการแลกเปลี่ยนแก๊ส

3. ขณะที่หายใจเข้า แก๊สออกซิเจนในถุงลมจะแพร่จากถุงลมเข้าเส้นเลือด
แล้วจับกับเฮโมโกลบินในเม็ดเลือดแดง หัวใจก็จะสูบฉีดไปเลี้ยงส่วนต่างๆ
แต่ละเซลล์จะนาออกซิเจนไปทาการสลายอาหารภายในเซลล์
ได้ผลลัพธ์คือพลังงาน แก๊ส CO2 และน้า เรียกว่า การหายใจระดับเซลล์

4. แก๊ส CO2 ในแต่ละเซลล์จะแพร่เข้าเส้นเลือดฝอย เข้าสู่หัวใจ
แล้วส่งไปยังปอด แก๊ส CO2 จะแพร่เข้าสู่ถุงลมในปอด
แล้วลาเลียงไปตามทางเดินหายใจ และออกสู่ภายนอกผ่านลมหายใจออก

6. ขณะหายใจเข้า ช่องอกจะขยาย (พื้นที่มากขึ้น)
เนื่องจากกล้ามเนื้อกระบังลมหดตัว (โค้งลง) กล้ามเนื้อยึดซี่โครง ดึงกระดูกซี่โครงขึ้น
อากาศจากข้างนอกเคลื่อนที่เข้ามาภายในปอด เกิดเป็นการขายใจเข้า

8. ขณะหายใจออก ช่องอกจะลดลง (พื้นที่ลดลง)
เนื่องจากกล้ามเนื้อกระบังลมคลายตัว(โค้งขึ้น) กระดูกซี่โครงถูกดึงลง
อากาศในปอดถูกดันออกไปข้างนอก เกิดเป็นการขายใจออก

11. ได้แก่ โรคถุงลมโป่งพอง โรคมะเร็งปอด
จะส่งผลให้ความจุของปอดลดลง และการแลกเปลี่ยนแก๊สน้อยลงตามไปด้วย
มีสาเหตุหลักคือการสูบบุหรี่ หรือสารพิษในอากาศ มีผลไปทาลายผนังของถุงลม

12. ปลาและสัตว์น้า ใช้เหงือกในการแลกเปลี่ยนแก๊ส
แมลง มีช่องหายใจสาหรับนาอากาศเข้าออก มีท่อลมสาหรับแลกเปลี่ยนแก๊ส และมีถุงลม
สาหรับสารองอากาศ
ไฮดรา แลกเปลี่ยนแก๊สโดยการแพร่ ผ่านเยื่อหุ้มเซลล์