Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Cell2558
Similar to Cell2558 (20)
Cell2558
- 8. 1 metre =100 centimetres =1,000 millimetres 1 มิลลิเมตร =1,000 micrometres =1,000 micron =1/10 centimetres = 10-1centimetres =10-3 metre 1 ไมโครเมตร = 1,000 nanometres =1,000 millimicron =10-4 centimetres =10-6 metre 1 นาโนเมตร =10 Angstrom, Å =10-7 centimetres =10-9 metre 1 อังสตรอม = 10-8 centimetres =10-10 metre
- 12. กล้องจุลทรรศน์ของลีเวนฮุค (Leeuwenhoek) ใช้ส่องดูแบคทีเรียชนิดต่าง ๆ และวาดไว้ดังภาพ
- 15. ทฤษฎีเซลล์ (cell theory) พ.ศ. 2381 มัตทิอัส จาคอบ ชไลเดน (Matthias Jakob Schleiden) นักพฤกษาศาสตร์ชาวเยอรมันได้ค้นพบ ว่า พืชทั้งหลายต่างเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีหลายเซลล์ พ.ศ. 2382 เทโอดอร์ ชวันน์ (Theodor Schwann) นักสัตววิทยาชาวเยอรมัน ได้ประกาศว่าสัตว์ทั้งหลาย ต่างก็มีเซลล์เป็นองค์ประกอบ นักวิทยาศาสตร์ทั้ง 2 คน จึงได้ร่วมมือกันตั้ง cell theory มีใจความว่า สิ่งมีชีวิตทั้งหลายประกอบด้วย เซลล์ และเซลล์คือหน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด
- 16. ทฤษฎีเซลล์ที่สาคัญมี 3 ประการคือ 1. สิ่งมีชีวิตอาจมีเพียงเซลล์เดียว หรือหลายเซลล์ ซึ่ง ภายในมีสารพันธุกรรมและมี metabolism ทาให้สิ่งมีชีวิตดารงชีวิตอยู่ได้ 2. เซลล์เป็นหน่วยพื้นฐานที่เล็กที่สุดของสิ่งมีชีวิตที่มี การจัดระบบการทางานภายในโครงสร้างของเซลล์ 3. เซลล์มีกาเนิดมาจากเซลล์แรกเริ่ม (preexisting cells) เซลล์เกิดจากการแบ่งตัวของเซลล์เดิม แม้ว่า ชีวิตแรกเริ่มจะมีวิวัฒนาการมาจากสิ่งไม่มีชีวิต แต่ นักวิทยาศาสตร์ยังคงถือว่าการเพิ่มขึ้นของจานวน เซลล์เป็นผลสืบเนื่องมาจากเซลล์รุ่นก่อน
- 17. เซลล์ของสิ่งมีชีวิต มีรูปร่าง ขนาด และโครงสร้าง แตกต่างกัน แต่ก็มีส่วนที่เหมือนกัน ได้แก่ nucleus cytoplasm และcell membrane นักชีววิทยาได้ใช้กล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนศึกษา เ ซ ล ล์ ข อ ง สิ่ ง มี ชี วิ ต พ บ ว่ า ใ น cytoplasm มีโครงสร้างขนาดเล็กที่ทาหน้าที่เฉพาะเรียกว่า organelle มีหลายชนิดซึ่งมีขนาด รูปร่าง จานวน และหน้าที่ต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดของเซลล์
- 28. ประเภทของเซลล์ของสิ่งมีชีวิต Prokaryotic cell –เป็นเซลล์ที่ไม่มี nuclear membrane ห่อหุ้ม genetic material ได้แก่ เซลล์ของแบคทีเรีย และสาหร่ายสีน้า เงินแกมเขียว Eukaryotic cell –เซลล์ที่มี nuclear membrane ห่อหุ้มสารพันธุกรรม ได้แก่ เซลล์ของ yeast, fungi, protozoa, Animal cell, plant cell
- 29. Fimbriae Nucleoid Ribosomes Plasma membrane Cell wall Capsule Flagella Bacterial chromosome (a) A typical rod-shaped bacterium (b)A thin section through the bacterium Bacillus coagulans (TEM) 0.5 ตm
- 30. Diagram of an animal cell
- 31. Diagram of a plant cell
- 32. ลักษณะ Prokaryotic cell Eukaryotic cell ตัวอย่างสิ่งมีชีวิต bacteria protist, fungi, plant, animal ขนาดตัวอย่าง ~ 1-10 μm ~ 10-100 μm nucleus nucleoid region; ไม่มีนิวเคลียสจริง นิวเคลียสจริง พร้อมเยื่อหุ้มสองชั้น DNA วงกลม (ธรรมดา) โมเลกุล เป็นแนวตรง (chromosome) พร้อมด้วย histone protein RNA/สังเคราะห์โปรตีน อยู่ ใน cytoplasm RNA สังเคราะห์อยู่ภายในนิวเคลียส และการ สังเคราะห์ โปรตีนเกิด ใน cytoplasm ribosome 50S+30S 60S+40S cytoplasm โครงสร้างเล็กมาก จัดโครงสร้างโดย endomembrane และ cytoskeleton
- 33. ลักษณะ Prokaryotic cell Eukaryotic cell การเคลื่อนไหวของเซลล์ flagella flagella และ cilia mitochondria ไม่มี มี chloroplast ไม่มี มีใน algaeม, plant และสัตว์ บางชนิด การจัดรูปองค์กรของเซลล์Single cell Single cell, colony, สิ่งมีชีวิต หลายเซลล์ชั้นสูงจะมีเซลล์ที่มี หน้าที่เฉพาะมากขึ้น การแบ่งเซลล์ simple division Mitosis และmeiosis
- 34. CYTOSKELETON: NUCLEUS ENDOPLASMIC RETICULUM (ER) Chromatin Nucleolus Nuclear envelope Plasma membrane Smooth ERRough ER Flagellum Centrosome Microfilaments Intermediate filaments Microtubules Microvilli Peroxisome Mitochondrion Lysosome Golgi apparatus Ribosomes
- 35. NUCLEUS Nuclear envelope Nucleolus Chromatin Rough endoplasmic reticulum Smooth endoplasmic reticulum Ribosomes Central vacuole Microfilaments Intermediate filaments Microtubules CYTOSKELETON Chloroplast Plasmodesmata Wall of adjacent cell Cell wall Plasma membrane Peroxisome Mitochondrion Golgi apparatus
- 36. ความแตกต่างระหว่างเซลล์พืช และเซลล์สัตว์ ลักษณะที่แตกต่าง เซลล์พืช เซลล์สัตว์ รูปร่าง ผนังเซลล์ คลอโรพลาสต์ เซนทริโอล ไลโซโซม เป็นเหลี่ยม กลมหรือรี
- 37. นิวเคลียส (nucleus) โครงสร้างที่มักพบอยู่ตรงกลางเซลล์ เมื่อย้อมสีจะติดสีเข้มทึบ สังเกตได้ชัดเจน ปกติสิ่งมีชีวิตทั่วไปมี nucleus เพียง 1 nucleus ได้มีผู้ทดลองศึกษาบทบาทของ nucleus ดังภาพ
- 40. protist เป็นกลุ่มของสิ่งมีชีวิตที่อาจมีเซลล์เดียวหรือ หลายเซลล์ ซึ่งเซลล์ยังไม่รวมเป็นเนื้อเยื่อ บางชนิด มีลักษณะคล้ายพืช บางชนิดมีลักษณะคล้ายสัตว์ เช่น protozoa, algae Nucleus เป็นศูนย์กลางควบคุมการสืบพันธุ์ และการ ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรม นั่นแสดงว่า นิวเคลียส ควบคุมกระบวนการต่าง ๆ ภายในเซลล์ โครงสร้างของ nucleus แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ nuclear envelop และ nucleoplasm
- 41. Nucleolus Nucleus Rough ER Nuclear lamina (TEM) Close-up of nuclear envelope 1 µm 1 µm 0.25 µm Ribosome Pore complex Nuclear pore Outer membrane Inner membrane Nuclear envelope: Chromatin Surface of nuclear envelope Pore complexes (TEM)
- 43. Smooth ER Rough ER Nuclear envelope Transitional ER Rough ERSmooth ER Transport vesicle Ribosomes Cisternae ER lumen 200 nm
- 44. nuclear envelope หรือ nuclear membrane มีลักษณะเป็นเยื่อบาง ๆ 2 ชั้น เยื่อแต่ละชั้น ประกอบด้วย lipid จัดเรียงตัวเป็น 2 ชั้น และมี protein แทรกอยู่เป็นระยะคล้ายกับcell membrane มีช่องเล็ก ๆ ทะลุผ่านเยื่อทั้งสอง กระจายอยู่ทั่วไป (Nuclear pore) ทาหน้าที่เป็น ทางผ่านเข้าออกของสารระหว่าง nucleus และ cytoplasm เซลล์ของสิ่งมีชีวิตมี nuclear envelop เรียกว่า eukaryotic cell ได้แก่ เซลล์ของพืช สัตว์ และโพรทิสต์ การทื่ nucleus มีเยื่อหุ้มทาให้เห็น รูปร่างและตาแหน่งของ nucleus ในเซลล์
- 45. Nucleus ส่วนใหญ่มีรูปร่างค่อนข้างกลม เซลล์ของ สิ่งมีชีวิตเซลล์เดียวบางชนิดไม่มี nuclear envelope ได้แก่ แบคทีเรียและสาหร่ายสีเขียวแกมน้าเงิน หรือ ที่เรียกว่า cyanobacteria เซลล์เหล่านี้เรียกว่า prokaryotic cell
- 46. • nucleoplasm หมายถึงส่วนต่าง ๆ ที่อยู่ใน nuclear envelope ประกอบด้วยส่วนต่าง ๆ เช่น nucleolus เป็นบริเวณที่มีลักษณะทึบแสงจะ ปรากฏเห็นชัดเมื่อย้อมสี nucleus และจะสังเกต ได้ชัดเจนขณะที่ในเซลล์มีการสังเคราะห์โปรตีน มาก เป็นโครงสร้างไม่มีเยื้อหุ้มประกอบด้วย โปรตีนและ nucleic acid ชนิด RNA เป็นส่วน ใหญ่ และมี DNA ซึ่งสร้าง RNA สาหรับเป็น องค์ประกอบใน ribosome ในเซลล์ที่เกี่ยวข้องกับ การสังเคราะห์โปรตีนมักมี nucleolus ขนาดใหญ่ เซลล์ประสาท มี nucleolus 1 หน่วย แต่ในเซลล์ โอโอไซต์ มี nucleolus 3,300 หน่วย
- 47. chromatin เป็นสาร DNA ที่มีโปรตีนหุ้ม DNA เป็น สารพันธุกรรมขดพันกันไปมาอยู่ใน nucleus เมื่อ nucleus มีการแบ่งตัว chromatin จะขดตัว แน่น ทาให้มีขนาดใหญ่และสั้นลง เรียกว่า chromosome สาหรับ prokaryotic cell จะมี DNA จะอยู่ใน cytoplasm เนื่องจากไม่มีเยื่อหุ้ม นิวเคลียส DNA มีหน้าที่ควบคุมการทางานของ เซลล์และควบคุมการถ่ายทอดลักษณะของ สิ่งมีชีวิต
- 48. ไซโทพลาซึม (cytoplasm) ส่วนที่ล้อมรอบ nucleus อยู่ภายใน cell membrane โดย cytoplasm ประกอบด้วยส่วนที่สาคัญ 2 ส่วน คือ organelle และcytosol
- 49. endoplasmic reticulum : ER มีลักษณะเป็นท่อแบน ใหญ่ บางบริเวณโป่งออกเป็นถุง เรียงขนานและซ้อน กันเป็นชั้น ๆ ภายในมีของเหลวบรรจุอยู่ และมีท่อเชื่อม ถึงกันเป็นร่างแหอยู่ล้อมรอบ nucleus และเชื่อมถึง กันเป็นร่างแหอยู่ล้อมรอบ nucleus และเชื่อมกับเยื่อ หุ้มเซลล์ที่ผิวนอกของ ER บริเวณที ribosome เกาะติดอยู่ทาให้มองดูคล้ายผนัง ขรุขระ เรียกว่า rough endoplasmic reticulum : RER บริเวณไม่มี ribosome เกาะอยู่เรียกว่า smoth endoplasmic reticulum : SER ทั้งสองชนิดมีท่อเชื่อ ติดต่อถึงกัน เอนโดพลาสมิกเรติคูลัม : โรงงานผลิตและลาเลียงสารในเซลล์
- 50. RER พบ ribosome ทาหน้าที่สังเคราะห์โปรตีน โดย โปรตีนที่ ribosome สังเคราะห์จะบรรจุอยู่ใน vesicle และมีการลาเลียงส่งไปออกนอกเซลล์หรือส่งไปยัง Golgi complex หรือไปเป็นส่วนประกอบของ cell membrane เป็นต้น เซลล์ที่มี RER มากคือ เซลล์ที่ ผลิตโปรตีนสาหรับใส่นอกเซลล์ เช่น เซลล์ตับอ่อนที่ทา หน้าที่สร้าง enzyme ย่อยสารอาหารต่าง ๆ SER ทาหน้าที่สังเคราะห์สารสเตอรอยด์ เช่น ฮอร์โมนเพศ ไตรกลีเซอไรด์ และสารประกอบองคอเลสเทอรอล นอกจากนี้ SER ยังทาหน้าที่ในการกาจัดสารพิษและ ควบคุมการผ่านเข้าออกของแคลเซียมไอออนในเซลล์ กล้ามเนื้อยึดกระดูกและกล้ามเนื้อหัวใจ เซลล์ที่มี SER มาก เช่น เซลล์สมอง ต่อมหมวกไต อัณฑะ และรังไข่
- 51. ไรโบโซม (ribosome) เป็น organelle ขนาดเล็กที่ไม่มีเยื่อหุ้ม รูปร่าง เป็นก้อน ประกอบด้วยโปรตีนและ RNA สัดส่วนเท่ากันโดยน้าหนัก ทาหน้าที่สังเคราะห์ โปรตีนประกอบด้วยหน่วยย่อย 2 หน่วย คือ หน่วยย่อยขนาดเล็ก และหน่วยย่อยขนาดใหญ่ หน่วยย่อยทั้งสองชนิดของไรโบโซมอยู่แยกกัน และจะประกบติดกันในขณะที่มีการสังเคราะห์ โปรตีน ภาพ ส่วนประกอบของไรโบโซม
- 52. Ribosome ที่เกาะติดอยู่ที่ผิวนอกของ RER ทาหน้าที่ เป็นแหล่งสร้างโปรตีนที่ใช้เป็นองค์ประกอบ cell membrane และส่งออกนอกเซลล์ นอกจากนี้ยังมี free ribosome ที่ไม่เกาะอยู่กับ ER กระจายอยู่ใน cytosol ทาหน้าที่สร้างโปรตีนสาหรับใช้ภายใน เซลล์ พบมากในเซลล์เม็ดเลือดแดงที่มีอายุน้อย ทาหน้าที่สร้างฮีโมโกลบิน
- 53. กอลไจ คอมเพล็ก , กอลไจ บอดี และกอลไจ แอพพาราตัส (Golgi complexหรือ Golgi bodies, golgi apparatus) แหล่งรวบรวมบรรจุและขนส่ง กลุ่มของถุงแบบขนาดใหญ่ บริเวณตรงขอบโป่ง พองใหญ่ขึ้น มักพบอยู่ใกล้กับ ER มีในเซลล์พืช และสัตว์ชั้นสูงเกือบทุกชนิด ยกเว้นในเซลล์เม็ด เลือดแดงที่โตเต็มที่แล้วของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ทาหน้าที่เติมกลุ่มคาร์โบไฮเดรตให้แก่โปรตีนหรือ ลิพิดที่ส่งมาจาก ER เกิดเป็นglycoprotein และ glycolipid แล้วสร้าง vasicle บรรจุสารเหล่านี้ ไว้ เพื่อส่งออกไปภายนอกเซลล์ หรือเก็บไว้ใช้ ภายในเซลล์ ดังนั้น vesicle จึงเป็นส่วนหนึ่งของ golgi complex ที่สร้างเป็นถุงออกมา
- 55. ไลโซโซม (lysosome) ผู้ขนส่ง enzyme Vesicle ที่สร้างมาจาก golgi complex มีลักษณะเป็นถุงลม มีเยื่อหุ้มเซลล์เดียว ไม่พบในเซลล์พืช พบในเซลล์ของโพรทิสต์ บางชนิด และเซลล์สัตว์เกือบทุกชนิด ยกเว้นเซลล์เม็ดเลือดแดง ของสัตว์ที่เลี้ยงลูกด้วยนม ใน lysosome มี enzyme สาหรับย่อยอาหาร โดยlysosome จะไปรวมกับ vesicle หรือ vacuole ที่มีอาหารอยู่ภายใน นอกจากนี้ของสัตว์ที่มีกระดูกสันหลังยังมี enzyme ทาลายสิ่ง แปลกปลอม เช่น lysosome ในเซลล์ตับ และเซลล์เยื่อบุผนัง ท่อไตส่วนต้น โดยไปรวมกับ vesicle ที่มีสารแปลกปลอม เมื่อ organelle เสื่อมสภาพ lysosome มีหน้าที่ทาลาย organelle ภายในเซลล์ เมื่อเซลล์ได้รับอันตรายหรือจะตาย lysosome จะปล่อย enzyme ออกมาสู่ cytoplasm เพื่อย่อย สลายเซลล์ทั้งหมด
- 56. แวคิวโอล (vacuole) ถุงบรรจุสาร มีลักษณะเป็นถุงที่มีเยื่อหุ้มสาหรับ vesicle ที่มีขนาดใหญ่อาจ เรียกว่า vacuole โดย vacuole มีรูปร่างและขนาด แตกต่างกัน vacuole มีหลายชนิด ทาหน้าที่แตกต่างกัน ไปคือ contractile vacuole ทาหน้าที่รักษาสมดุลของน้า พบในเซลล์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น อะมีบา พารามีเซียม เป็นต้น food vacuole ทาหน้าที่บรรจุ อาหารที่รับมาจากภายนอกเซลล์เพื่อย่อยสลายต่อไป พบในเซลล์เม็ดเลือดขาวและสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว vacuole ที่พบในพืชเรียกว่า sap vacuole ขณะที่เซลล์พืชอายุน้อยมี vacuole ขนาดเล็กจานวนมาก แต่เมื่อเซลล์มีอายุมากขึ้น vacuole เหล่านี้จะรวมเป็นถุงเดียวกันทาให้มีขนาดใหญ่ขึ้น ทาหน้าที่สะสมสารบางชนิด เช่น สารสี ไอออน น้าตาล กรดอะมิโน ผลึกและสารพิษต่าง ๆ
- 57. การสร้าง food vacuole ในเซลล์ของสิ่งมีชีวิต เซลล์เดียว ในช่วงแรกอาจมีขนาดเล็กและมี จานวนมาก แต่ต่อมา food vacuole เหล่านี้ จะรวมเป็นถุงเดียวกันทาให้มีขนาดใหญ่ขึ้น ทา ให้มีจานวนลดลง สีของกลีบดอกไม้ สีแดง สีม่วง สีน้าเงิน มีสารสีที่ เรียกว่า anthocyanin ละลายอยู่ sap vacuole เช่น ดอกพุดตาน ดอกพู่ระหง ดอกชบา เป็นต้น
- 58. ไมโทคอนเดรีย (mitochondria) แหล่งพลังงานในเซลล์ mitochondria เป็นแหล่งผลิตสารที่ให้พลังงานสูงแก่ เซลล์ มีรูปร่างหลายแบบขึ้นอยู่กับชนิดของเซลล์ ใน เซลล์ของต่อมหมวกไตมีรูปเป็นทรงกลม ในเซลล์ตับมี รูปร่างเป็นแท่งสั้น ๆ ในเซลล์บุผิวของลาไส้เล็กมี รูปร่างค่อนข้างยาว เยื่อหุ้ม mitochondria มี 2 ชั้น เยื่อชั้นนอกมีลักษณะเรียบ เยื่อชั้นในจะพับทบแล้วยื่น เข้าไปด้านใน ส่วนที่ยื่นเข้าไปนี้เรียกว่า cristae เพื่อ เพิ่มพื้นที่ผิว ภายใน mitochondria มีของเหลวบรรจุ อยู่เรียกว่า matrix ซึ่งจะพบ enzyme ที่เกี่ยวกับ กระบวนการหายใจระดับเซลล์ และการจาลองตัวของ mitochondria
- 59. เป็น plastid ที่มีสีเขียว เนื่องจากมีสาร chlorophyll เป็นองค์ประกอบเป็นส่วนใหญ่ เป็นแหล่งสร้างอาหารของ เซลล์พืชและโพรทิสต์บางชนิด ภายใน chloroplast โครงสร้างที่มีลักษณะคล้ายถุงแบน ๆ มีเยื่อหุ้ม เรียกว่า thylakoid และ thylakoid เรียงซ้อนตัวเป็นตั้งเรียกว่า granum แต่ละ granum มีโครงสร้างเชื่อมต่อถึงกัน บน thylakoid มีสารสีใช้ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วย แสง เช่นสาร chlorophyll, carotenoid และมีของเหลว ที่เรียกว่า stroma อยู่โดยรอบ thylakoid ในของเหลว นี้มี enzyme ที่เกี่ยวข้องกับ photosynthesis คลอโรพลาสต์ (chloroplast)
- 60. chromoplast เป็น plqastid ที่มีสารที่ทาให้เกิดสีต่าง ๆ ยกเว้นสีเขียว ทาให้ดอกไม้ ใบไม้และผลไม้มีสีสัน สวยงาม เช่น ผลสีแดงของพริก รากของแครอท และ ใบไม้แก่ ๆ นอกจากมีสารพวก carotenoid จึงทา ให้เกิดสีแดง สีส้ม และสีเหลือง leucoplast เป็น plastid ที่ไม่มีสี ทาหน้าที่สะสมแป้งที่ ได้จาก photosynthesis พบในเซลล์ของราก และ เซลล์ที่สะสมอาหาร เช่น มันเทศ มันแก้ว เผือก ผลไม้ เช่นกล้วย และใบพืชบริเวณที่ไม่มีสี สามารถพัฒนา เฉพาะทางไปเป็น Amyloplast, Elaioplasts และ Proteinoplasts
- 62. ไซโทสเกเลตอน (cytoskeleton) โครงร่างที่ค้าจุนเซลล์ เป็นเส้นใยโปรตีนที่เชื่อมโยงกันเป็นร่างแหเพื่อค้าจุน รูปร่างของเซลล์และเป็นที่ยึดเกาะของ organelle เช่น mitochondria ที่อยู่ตามตาแหน่งต่าง ๆ จึง เปรียบคล้ายกับโครงร่างของเซลล์ และยังทา หน้าที่ลาเลียง organelle ให้เคลื่อนที่ภายใน เซลล์ รวมทั้งการเคลื่อนที่ของเซลล์บางชนิด cytoskeleton ในเซลล์พืชและสัตว์ แบ่งได้เป็น 3 ชนิด ตามชนิดของหน่วยย่อยที่เป็นองค์ประกอบ ได้แก่
- 63. ประกอบด้วยเส้นใยโปรตีนที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง ประมาณ 7 นาโมเมตร เกิดจากโปรตีน actin ซึ่งมีรูปร่าง กลมต่อกันเป็นสาย 2 สาย พันบิดกันเป็นเลียวคล้าย สายสร้อยไข่มุก ทาหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนที่ของเซลล์ เช่น อะมีบา เซลล์เม็ดเลือดขาว เป็นต้น นอกจากนี้ยังทา หน้าที่คุ้นจุน ซึ่งพบใน microvilli ซึ่งเป็นส่วนของเซลล์ เยื่อบุในลาไส้เล้กและช่วยในการแบ่งตัวของ กระบวนการ cytoplasm แบ่งเซลล์ ไมโครฟิลาเมนท์ (microfilaments) หรือแอกทินฟิลาเมนท์ (actin filaments)
- 64. เป็นหลอดกลวงมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 25 นาโมเมตร เกิดจากโปรตีนที่เรียกว่า tubulin เรียงต่อกันเป็นสาย ลักษณะเป็นโครงสร้างของ spindle fiber, cilia, centriole, flagellum และยังทาหน้าที่ยึดและลาเลียง organelle ภายในเซลล์ ไมโครทิวบูล (microtule)
- 65. เป็นเส้นใยที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 8-10 นาโนเมตร ประกอบไปด้วยเส้นใยโปรตีนหน่วยย่อย ซึ่งเรียงตัวเป็น สายยาว ๆ 4 สาย 8 ชุด พันบิดกันเป็นเกลียว การจัดเรียงตัวเป็นร่างแหตามลักษณะรูปร่างของเซลล์ ผิวหนัง มีการสร้างจากโปรตีนพวก keratin เมื่อเซลล์ ผิวหนังตาย intermediate filaments ยังคงอยู่ ผมและเล็บของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมก็สร้างโดยวิธีเดียวกันนี้ อินเทอร์มีเดียทฟิลาเมนท์ (intermediate filaments)
- 66. 66
- 67. เซนทริโอล (centriole) โครงร่างทาให้ chromatid แยกออกจากกันในสิ่งมีชีวิตบางเซลล์ เป็น organelle ที่ไม่มีเยื่อหุ้ม พบในเซลล์พืชและสิ่งมีชีวิตเซลล์ เดียว ไม่พบในเซลล์พืชและพวกไฮดรา เป็นบริเวณที่ยึด spindle fiber ช่วยในการเคลื่อนที่ของ chromosome และ แยก chromatid แต่ละคู่ออกจากกัน ขณะเซลล์แบ่งตัว centriole อยู่เป็นคู่โดยวางตั้งฉากกัน อยู่ใกล้ ๆ กับ nuclear envelop โดย centriole แต่ละอันประกอบไปด้วย หลอดเล็ก ๆ เรียกว่า microtubule เรียงตัวกันเป็นกลุ่ม ๆ กลุ่มละ 3 หลอด มีทั้งหมด 9 กลุ่ม แต่ละกลุ่มเชื่อมต่อกันเป็น แท่งทรงกระบอก โดยมีโปรตีนบางชนิดช่วยยึดระหว่างกลุ่ม ของ microtubule บริเวณ cytoplasm ที่อยู่ล้อมรอบ centriole แต่ละคู่เรียกว่า centrosome ซึ่งเป็นแหล่งกาเนิด spindle fiber
- 68. ไซโทซอล (cytosol) เป็นส่วนของ cytoplasm มีลักษณะเป็นสารกึ่งแข็งกึ่งเหลว มีอยู่ประมาณร้อยละ 50-60 ของปริมาณเซลล์ทั้งหมด เซลล์ส่วนใหญ่มักมีปริมาตรของ cytosolประมาณ 3 เท่า ของปริมาตร nucleus บริเวณด้านนอกที่อยู่ติดกับเยื่อ หุ้มเซลล์ เรียกว่า ectoplasm บริเวณด้านในเรียกว่า endoplasm เซลล์บางเซลล์มีการไหลของ cytoplasm ไป รอบ ๆ เซลล์ เรียกการไหลนี้ว่า cyclosis หรือ cytoplasmic streaming เป็นผลจากการหดและคายตัว ของ microfilament บริเวณ endoplasm มีลักษณะ ค่อนข้างเหลวเป็นที่อยู่ของ organelle ต่าง ๆ เช่น vacuole, mitochondria และ ER เป็นต้น นอกจากนี้ ใน cytosol ยังอาจพบโครงสร้างอื่น ๆ เช่น ก้อนไขมัน เม็ด สีต่างๆ เป็นต้น
- 69. โครงสร้างที่ห่อหุ้ม cytoplasm ของเซลล์ให้คงรูปร่างและแสดง ขอบเขตของเซลล์ ได้แก่ cell membrane และ cell wall Cell membrane เป็นส่วนที่อยู่ด้านนอกของ cell membrane พืช สาหร่าย โพรโทซัว แบคทีเรียและเห็ดรา แต่ไม่พบใน เซลล์สัตว์ cell wall มีหน้าที่เพิ่มความแข็งแรงให้แก่เซลล์ ผนังเซลล์ของพืชประกอบด้วย cellulose เส้นใยเหล่านี้ จัดเรียงตัวเป็นชั้นไขว้กัน นอกจากนี้เซลล์ที่มีอายุมากขึ้นอาจมี สารอื่นมาสะสมบนเส้นใย cellulose มากขึ้น เช่น hemicellulose, pectin, suberin, cutin และ lignin เป็นต้น cell wall มักจะย้อมให้สารทุกชนิดผ่านเข้าออกน้อย มาก ผนังเซลล์บางแห่งมักจะมีช่องเล็ก ๆ เป็นทางสาหรับให้ cytoplasm จากเซลล์หนึ่งติดต่อกับ cytoplasm ของเซลล์ ข้างเคียง เรียกบริเวณนี้ว่า plasmodesmata ส่วนที่ห่อหุ้มเซลล์
- 71. Fig. 4.20a
- 73. ผนังเซลล์ของ prokaryote มักประกอบด้วยสาร peptidoglycan หรือ glycoprotein cell wall ของสาหร่ายสีน้าตาลแกมเหลือง เช่น ไดอะตอม นอกจากมีเซลลูโลสแล้วยังมี silica เป็นส่วนประกอบ cell wall ของเห็ดราจะเป็นสารประกอบ chitin cell membrane หรือ plasma membrane plasma lemma เป็นเยื่อบาง ๆ ล้อมรอบ cytoplasm พบใน เซลล์ทุกชนิดมีความหนาประมาณ 8.5-10 นาโนเมตร กั้นสารที่อยู่ภายในและภายนอกเซลล์และ รักษาสมดุลของสารภายในเซลล์โดยควบคุมการผ่าน เข้าออกของสารระหว่างเซลล์กับสิ่งแวดล้อมภายนอก
- 74. โครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์และเยื่อหุ้ม organelle ส่วนใหญ่ประกอบด้วย phospholipid จัดเรียงตัว lipid bilayer โดยการหันปลายข้างที่มีขั้ว (polar head) มีสมบัติชอบน้าออกด้านอกและปลายที่ไม่ มีขั้ว (non polar tail) มีสมบัติไม่ชอบน้าเข้าด้าน ในและมีโปรตีนแทรกอยู่ นอกจากนี้ยังมี cholesterol, glycolipid และ glycoprotein เป็นส่วนประกอบอยู่ด้วย เรียกลักษณะการ จัดเรียงตัวแบบนี้ว่า fluid mosaic model
- 78. Tight junction 0.5 µm 1 µm Desmosome Gap junction Extracellular matrix 0.1 µm Plasma membranes of adjacent cells Space between cells Gap junctions Desmosome Intermediate filaments Tight junction Tight junctions prevent fluid from moving across a layer of cells