Έχουμε τη χαρά να σας ανακοινώσουμε ότι στο Πολιτιστικό Κέντρο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108) παρουσιάζεται από την Τετάρτη 15 Νοεμβρίου 2017 η έκθεση «ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ.
Θεσσαλονίκη 1870-1917» η οποία θα διαρκέσει έως και την Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2018.
Οδηγίες για τη δημιουργία διαδραστικών δραστηριοτήτων με την εφαρμογή Wordwal...
Epistolh
1. Θεσσαλονίκη,9Νοεμβρίου2017
Κύριοι,
Έχουμε τη χαρά να σαςανακοινώσουμε ότιστο ΠολιτιστικόΚέντρο του Μορφωτικού
ΙδρύματοςΕθνικής Τραπέζης(Βίλα Καπαντζή,ΒασιλίσσηςΌλγας108) παρουσιάζεται
απότην Τετάρτη15 Νοεμβρίου2017 η έκθεση«ΤΟΤΕΛΟΣΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΑΣΠΟΛΗΣ.
Θεσσαλονίκη1870-1917» η οποία θα διαρκέσειέωςκαιτην Κυριακή 18 Φεβρουαρίου
2018.
Μια εξιστόρησηγια την ακμήκαιτο απότομοτέλος της κοσμοπολίτικηςΘεσσαλονίκης
στονσχεδόνμισό αιώνα που σημάδεψε τηνπρώτη μετάβασήτηςαπότους μέσους
χρόνους στη νεωτερικήεποχή,απότην ΟθωμανικήΑυτοκρατορία στησύγχρονη
Ελλάδα,απότην κοινοτική οργάνωσηστοομοιογενέςεθνικόκράτος,απότην εύφλεκτη
ξυλόπηκτη πόλη στα μέγαρα απόμπετόναρμέ,απότα δαιδαλώδηαδιέξοδα στις
χαράξειςτου σχεδίουΕμπράρ.
Αυτό το τέλος, που περιέκλειε μια νέα αρχή, ή, ορθότερα,μια νέα συνέχεια.
Το ΜΙΕΤσυνεργάστηκεμε φορείςκαιιδιώτες που διέθεσανυλικόαπότα αρχεία τους
για την πραγματοποίησητηςέκθεσης:
Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας
Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας
Τρικόγλεια Βιβλιοθήκη,ΑΠΘ
ΒρετανικήΣχολή Αθηνών, Αρχείο Byzantine Research Fund
Συλλογή ΑρσένκαιΡουπένΚαλφαγιάν
Αρχείο Αλέξανδρου& ΣτέφανουΚαλλιγά
Ιδιωτικές συλλογέςΕυάγγελουΦυσίκα,ΜιχαήλΒ. Χατζηγιάννη,Βασίλη
Βασιακώστα,ΔημήτρηΣαλπιστή,Pierrede Gigord / εκδόσειςKallimages
Επιπλέον,οικεία Αρχεία καιΣυλλογές του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:Συλλογήφωτογραφιώνκαι
καρτποστάλ,ΣυλλογήΓιώργουΑθ. Δέλλιου, Συλλογή ΆγγελουΠαπαϊωάννου,
Αρχείο ΑλέκαςΓερόλυμπου,Αρχείο τ. ΥπουργείουΣυγκοινωνίας,Συλλογή Μάνου
Χαριτάτου.
Με τη συμμετοχήτης Βρετανικής ΠρεσβείαςστηνΕλλάδα.
Ξεκινώνταςχρονολογικά απότις παλαιότερεςφωτογραφίεςτηςδεκαετίας1863-1873,
αποτυπώνεταιηκατάστασητηςπερίκλειστηςΘεσσαλονίκηςπριναπότην κατεδάφιση
του θαλάσσιουτείχουςπου σηματοδότησε τοπέρασμα στηνεωτερικήεποχή:
2. Τα δύο πανοράματα,του1863 (Székely/Σέκελυ,απότην Εθνική Βιβλιοθήκη της
Αυστρίας)και του 1873 (Sayce/Σέυς, της συλλογής Δέλλιουαπό το ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ) –
το δεύτεροεκτίθεταιγια πρώτηφορά πλήρες (4 λήψεις). Συμπεράσματα απότη
σύγκρισητης δεκαετίαςπρινκαιμετά την κατεδάφιση.
Η φωτογραφία του1863-67 με το θαλάσσιοτείχοςτων αδελφών
Abdullah/Αμπντουλλά, απότα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας.Εντοπίστηκε απότον
Ζαχαρία Σεμερτζίδηκαιπρωτοπαρουσιάστηκε στοfacebookαπότηνομάδα
«Παλιές φωτογραφίεςτηςΘεσσαλονίκης».
Η δεύτερηφωτογραφία τουθαλάσσιουτείχους:απότολιμάνι με προσανατολισμό
προς τον ΛευκόΠύργο(συλλογήPierre de Gigord / εκδόσειςKallimages)
Μια σειρά απόμεταγενέστεραπανοράματα:
Το τριπλό πανόραμα του1890, των Σουλτς & Μπάρνσλεϋ/Schultz & Barnsley από
τον μιναρέ της Αγίας Σοφίας,του Byzantine Research Fund Archive, απότη
ΒρετανικήΣχολή Αθηνών.
Χάρτεςτης εποχής πριν απότην πυρκαγιά του1890 (Werniesky) και μετά από
αυτήν (Salem) με το νέοσχέδιοτης οθωμανικής διοίκησης,μια πρώτη απόπειρα
ευθυγράμμισηςκαιεξορθολογισμούτουπολεοδομικούιστούμετά απόπυρκαγιά,
απότο αρχείοΑλέκας ΓερόλυμπουστοΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.
Δύο πανοράματα απόθαλάσσης(του1891 και του 1903), που παρουσιάζουντην
όψη της πόλης αμέσωςμετά την πυρκαγιά του1890 και στις αρχές του 20ού
αιώνα,από τις συλλογέςΒασίλη Βασιακώστα καιΔημήτρηΣαλπιστή,αντίστοιχα.
Φωτογραφικόυλικόαπότη ΜεγάληΠυρκαγιά:
Ένα πανόραμα της Άνω Πόλης του 1917 απότον μιναρέ της Ροτόντας,της
συλλογήςΔέλλιου.
Πανοράματα καιαεροφωτογραφίεςπρινκαιμετά την πυρκαγιά του1917, του
γαλλικούλευκώματοςVue Αérienne de Salonique , απότην Τρικόγλεια Βιβλιοθήκη
του ΑΠΘ.
Φωτογραφίεςαπότοπορτφόλιο‘Salonika Fire: 18-19th August 1917’, που
εξέδωσε οαγγλικόςστρατός,απότις συλλογέςτης ΒρετανικήςΣχολής Αθηνών,
σχολιασμένεςαπότον RoderickBailey, ιστορικόστο πανεπιστήμιοτης Οξφόρδης
(σε συνεργασία με τηΒρετανικήΠρεσβεία καιτοBritish School at Athens).
Αντίτυπο της έκδοσηςαυτήςαπόκειταικαιστη συλλογήΔέλλιου του ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ
στη Θεσσαλονίκη.Επίσης,άλλεςφωτογραφίεςαπότις συλλογέςBRF/BSA.
Φωτογραφίεςκαικαρτποστάλτηςπυρίκαυστηςζώνης, που αποκαλύπτουντην
έκτασητης πυρκαγιάςστοεπίπεδοτουεδάφους,την κατάστασητωνμνημείων,τη
δεινή θέσητων πληγέντων,από τις συλλογέςΓιώργου Α. Δέλλιου, Ευάγγελου
Φυσίκα,ΜιχαήλΒ. ΧατζηγιάννηκαιΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.
Τις φωτογραφίεςπλαισιώνειμια πληθώρα απόακουαρέλεςΆγγλωνκαιΓάλλων
στρατιωτών,που υπηρέτησανστοΜακεδονικόΜέτωποκατά τηδιάρκεια τουΜεγάλου
Πολέμουκαι αποτύπωσανόχιμόνο μνημεία και τοπία της Θεσσαλονίκης,αλλά καιτους
καθημερινούςανθρώπουςτης στους δρόμουςκαι τις αγορές,αυτούςπου κυρίως
επλήγησαναπότην πυρκαγιά (οιΔυτικοίστρατιώτεςγοητεύονταναπότον
“ανατολίτικοεξωτισμό” τωνφυλών, των ενδυμασιώνκαιτων στάσεωντου
πολύμορφουπληθυσμούτης πόλης. Τα έργα αυτά ανήκουνκυρίως στη συλλογήτων
Αρσέν& ΡουπένΚαλφαγιάνκαιδευτερευόντωςστησυλλογήΜάνουΧαριτάτου,απότο
ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤΘεσσαλονίκης(όλα παρουσιάζονταιγια πρώτηφορά).
Τέλος, στοκλείσιμοτης έκθεσης,θα εκτεθούντα πέντε σωζόμενα πρωτότυπα σχέδια
του Εμπράρ,απότη συλλογήΑλέξανδρου& ΣτέφανουΚαλλιγά,που είχαν
πρωτοπαρουσιαστείαπότονΒασίληΚολώνα στο ΜουσείοΜπενάκη καιστοΜΜΣΤ.
Αποτυπώνουν το νέοπνεύμα που εισήγαγε ηδυτικήπολεοδομία,νεότευκτητότε
επιστήμη,στον εκβάθρων ανασχεδιασμότηςΘεσσαλονίκης,οδηγώνταςσε οριστικό
3. τέλος την παλιά πόλη, πουείχε καταφέρεινα επιβιώσειλίγοέως πολύ αλώβητη μέχρι
το 1917 (καισε κάποιεςπεριοχέςμέχρι τον σεισμότου 1978).
Την έκθεσηπλαισιώνουνκείμενα των:Βασίλη Γούναρη,ΡόντερικΜπέιλυ, Ευάγγελου
Χεκίμογλου,ΑλέκαςΚαραδήμου-Γερόλυμπου,ΒασίληΚολώνα,ΜαρίαςΚαμπούρη-
Βαμβούκουκαι του επιμελητήτης έκθεσηςΓιάννη Επαμεινώνδα.
ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ
Το ΜΙΕΤ,σε συνεννόησημε τα σχολεία,διοργανώνειεπισκέψειςσχολικώντάξεωνκαι
ξεναγήσειςστηνιστορικήΒίλα Καπαντζή.
Το εκλεκτικιστικόκτίριο,χτισμένοτο 1893 απότον Ντονμέ μεγαλοεπιχειρηματία και
τραπεζίτηΜεχμέτΚαπαντζή,στέγασε στα 120χρόνια παρουσίαςτουτην Τριανδρία
(Βενιζέλος-Κουντουριώτης-Δαγκλής) στηδιάρκεια τηςΠροσωρινήςΚυβέρνησης της
Εθνικής Αμύνης το 1916-17, αλλά και τον Πρίγκηπα Νικόλαο – πρώτο στρατιωτικό
διοικητή της Θεσσαλονίκηςτο1912-13. Τον Ιούνιοτου 1913, λίγο πριν απότο
ξέσπασμα τουΒ΄ ΒαλκανικούΠολέμου,υπογράφηκε μυστικά εδώησυνθήκησυμμαχίας
μεταξύΕλλάδαςκαι Σερβίας.Το κτίριο, ως ανταλλάξιμηπεριουσία,αγοράστηκετο1928
απότην ΕθνικήΤράπεζα καιγια περίπουτριάντα χρόνια στέγασε τοφημισμένοΕ΄
Γυμνάσιο(με διαδοχικούςεπικεφαλήςτους γυμνασιάρχεςΣτέφανοΚότσιρα καιΠέτρο
Σκουφάκη)μέχριτο 1961 καιτο θυγατρικότου Η΄ μέχρι το 1972. Αναστυλώθηκε το
1982-88 καιαπό τότε στεγάζειτοΠολιτιστικόΚέντρο Θεσσαλονίκης,τοοποίοσήμερα
διευθύνεταιαπότο ΜορφωτικόΊδρυμα Εθνικής Τραπέζης.Απότο 2011 στεγάζεται
εδώκαι το Ελληνικό ΛογοτεχνικόκαιΙστορικόΑρχείο(ΕΛΙΑ) το οποίο ανήκειστοΜΙΕΤ.
Οι ομαδικέςξεναγήσεις, για το Κτίριο (πουαναφέρονταισε πολλά ιστορικά θέματα:
στην ανάπτυξητης πόλης κατά το δεύτερομισότου 19ου αιώνα,στην επέκτασήτης
έξω απότα τείχη προς τη συνοικία των Εξοχών, στηνεκλεκτικιστικήαρχιτεκτονικήτων
αρχοντικώντης ΛεωφόρουΒασ.Όλγας, στην ιστορία της κάσταςτων Ντονμέδωνκαι
της οικογένειαςΚαπαντζή,στηνΑπελευθέρωσηκαιτις σημαντικέςστιγμέςτης Βίλας
όπως αναφέρθηκανπαραπάνω)όσοκαιγια τηνέκθεσηΦατούρου«ΤΟΤΕΛΟΣΤΗΣ
ΠΑΛΙΑΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ Θεσσαλονίκη1870-1917» πραγματοποιούνταικάθεΤρίτη,
Τετάρτη, Πέμπτη και Παρασκευήπρωί. Παρακαλούμε,ναπροηγείται
συνεννόησημε τις υπηρεσίες του Κέντρου (στα τηλ. 2310 295.170-1, Δευτέρα έως
Παρασκευή09:00-15:00).
Παρακαλούμε να συμπεριλάβετε τηνέκθεση «ΤΟΤΕΛΟΣΤΗΣΠΑΛΙΑΣ ΜΑΣ ΠΟΛΗΣ
Θεσσαλονίκη1870-1917» καθώς καιτην ΙστορικήΞενάγησηστηΒίλα Καπαντζήστο
πρόγραμμα πολιτιστικώνεκδηλώσεωντουσχολείουσας.
Ο Διευθυντής του Κέντρου
Γιάννης Επαμεινώνδας