didaskalia pliroforikis

1. Η Διδασκαλία της Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση των Χωρών της Ευρώπης: Τάσεις και Προβληματισμοί
Χαράλαμπος Μπαλής1, Ηρακλής Ταγκόπουλος2
1Καθηγητής Πληροφορικής, chbalis@gmail.com
2Πληροφορικός, i.tagopoulos@gmail.com
Περίληψη
Ζούμε σε μία άκρως τεχνολογική εποχή, όπου η εκπαίδευση που παρέχεται στου νέους είναι πολύ σημαντική για την διαμόρφωση της στάσης τους απέναντι στην προσωπική χρήση της τεχνολογίας και της Πληροφορικής, καθώς και για την παροχή των κατάλληλων εφοδίων για την συνειδητοποίηση των συνεπειών της τεχνολογίας στην κοινωνία και το περιβάλλον, γενικότερα. Τελευταία, γίνεται πολύς λόγος στην Ελλάδα για τη διδασκαλία της επιστήμης της Πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και για τον ρόλο που καλείται να παίξει η Πληροφορική στην διαμόρφωση της «πληροφορικής κουλτούρας» των αυριανών πολιτών. Στην παρούσα εισήγηση, παρουσιάζεται η διεθνής εμπειρία σε σχέση με τη θέση της Πληροφορικής και των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση των περισσοτέρων χωρών της Ευρώπης. Αναλύονται τα εκπαιδευτικά συστήματα των χωρών σε συνάρτηση με τη διδασκαλία της Πληροφορικής σε αυτά, ώστε να αποτελέσουν παραδείγματα για περαιτέρω ανάλυση και ενδεχόμενη υιοθέτηση των πρακτικών τους. Σκοπός είναι να αποτυπωθεί η διεθνής τάση σχετικά με τον τρόπο ενσωμάτωσης της Πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και εγείρονται προβληματισμοί όσον αφορά την αντιμετώπιση του θέματος στη χώρα μας.
Λέξεις κλειδιά: δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επιστήμη της Πληροφορικής, διδασκαλία Πληροφορικής.
1. Εισαγωγή
Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, λόγω της εκρηκτικής αύξησης της χρήσης των εφαρμογών της Πληροφορικής, έχει αναδειχθεί έντονη η ανάγκη για την εφαρμογή μιας νέας πολιτικής στην εκπαίδευση σχετικά με την ενσωμάτωση της επιστήμης της Πληροφορικής στο εκπαιδευτικό σύστημα. Για το λόγο αυτό, διαμορφώνονται και προτείνονται συνεχώς νέοι τρόποι διδασκαλίας και μάθησης των επιστημονικών πεδίων της Πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και νέα πρότυπα και στόχοι που αφορούν στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών των σχετιζόμενων μαθημάτων (Dagiene, 2005), (Torsten, 2009).
Πιο συγκεκριμένα, ο προβληματισμός σχετικά με τον τρόπο διδασκαλίας της επιστήμης της Πληροφορικής στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση

2. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
267
απασχολεί τους επιστήμονες και τους φορείς που διαμορφώνουν τις πολιτικές Παιδείας στη χώρα μας, και όχι μόνο, από την πρώτη στιγμή που ο ηλεκτρονικός υπολογιστής εισήχθη στο σχολείο. Οι βασικές προσεγγίσεις είναι δύο: η πρώτη θεωρεί ότι η Πληροφορική πρέπει να διδάσκεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ως αυτόνομο επιστημονικό αντικείμενο και η δεύτερη ότι η Πληροφορική θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως επικουρικό εργαλείο/μέσο διδασκαλίας σε σχέση με τα υπόλοιπα μαθήματα (Κόμης και Μικρόπουλος, 2001).
Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρείται στην παρούσα μελέτη να γίνει μία καταγραφή του ρόλου και της θέσης της Πληροφορικής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών (Poranen, 2009) με σκοπό να αποτυπωθούν οι νέες τάσεις, οι προοπτικές, αλλά και οι προβληματισμοί που θα οδηγήσουν σε σύγχρονες προτάσεις και προσεγγίσεις για την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος με γνώμονα τις νέες τεχνολογίες.
2. Η χρήση των όρων «Πληροφορική» και «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών-ΤΠΕ» στα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα
Για την αρτιότερη παρουσίαση της παρούσας εργασίας απαιτείται μία αποσαφήνιση των όρων «Πληροφορική» και «Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ)» και της προσέγγισης τους από τα διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα της Ευρώπης. Η UNESCO ορίζει την Πληροφορική ως την επιστήμη που ασχολείται με τον σχεδιασμό, την υλοποίηση, την αξιολόγηση, τη χρήση και τη συντήρηση των συστημάτων επεξεργασίας της πληροφορίας, συμπεριλαμβανομένων του υλικού των ηλεκτρονικών υπολογιστών, του λογισμικού, των οργανωτικών και ανθρώπινων πτυχών, καθώς και των βιομηχανικών, εμπορικών, κυβερνητικών και πολιτικών συνεπειών αυτών (Van Weert, 2002). Ως ΤΠΕ νοείται το σύνολο των τεχνολογικών εργαλείων και πόρων που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία και τη δημιουργία, τη διάδοση, την αποθήκευση και τη διαχείριση πληροφοριών. Οι τεχνολογίες αυτές περιλαμβάνουν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, το διαδίκτυο, τις τεχνολογίες ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών και την τηλεφωνία (Tinio, 2003). Με άλλα λόγια η Πληροφορική αποτελεί το γνωστικό αντικείμενο, την «καθαρή» και θεωρητική επιστήμη, ενώ οι ΤΠΕ αποτελούν περισσότερο την εφαρμοσμένη και πρακτική πλευρά της Πληροφορικής (Micheuz, 2006).
Παρόλα αυτά, ειδικά στην εκπαίδευση, δεν υπάρχει διεθνώς μία κοινά αποδεκτή πολιτική ως προς τη χρήση των δύο όρων. Οι ΤΠΕ είναι η μία όψη του νομίσματος και η Πληροφορική η άλλη. Το θέμα μιας συζήτησης μια ομάδας εργασίας στο Διεθνές Συνέδριο για την Πληροφορική στα Σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: Εξελίξεις και Προοπτικές (International Conference on Informatics in Secondary Schools: Evolution and Perspectives - ISSEP, 2005), το Μάρτιο του 2005 στην Αυστρία, ήταν: «Οι ΤΠΕ τρώνε ή τροφοδοτούν την Πληροφορική;» Όπως

3. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
268
αναμενόταν, η συζήτηση δεν οδήγησε σε ένα σαφές συμπέρασμα και τα όρια μεταξύ των δύο όρων δεν αποσαφηνίστηκαν με ακρίβεια. Έτσι, οι πιο πολλές χώρες της Ευρώπης χρησιμοποιούν στο χώρο της εκπαίδευσης τον όρο «Τεχνολογίες της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών», ενώ κάποιες χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, όπως η Αυστρία και η Γερμανία, χρησιμοποιούν τον όρο «Πληροφορική» (Micheuz, 2006), (Reding, 2004). Στον παρόν άρθρο, προς αποφυγή συγχύσεων, οι δύο όροι χρησιμοποιούνται με την ίδια σημασία, όπως άλλωστε γίνεται και στη σχετική βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε.
3. Η διδασκαλία της Πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στις χώρες της Ευρώπης
3.1 Φινλανδία
Στη Φινλανδία, η πρωτοβάθμια εκπαίδευση είναι ενιαία, διαρκεί εννέα χρόνια και χωρίζεται σε χαμηλότερο επίπεδο (τάξεις 1-6/ηλικία 7-12 ετών) και σε ανώτερο (τάξεις 7-9/ηλικία 13-15). Στο χαμηλότερο επίπεδο, η Πληροφορική είναι ενσωματωμένη σε άλλα μαθήματα του σχολείου, όπως η φινλανδική γλώσσα, η λογοτεχνία και τα μαθηματικά. Στο ανώτερο επίπεδο είναι δυνατόν η τεχνολογία των Πληροφοριών σε μερικά σχολεία να διδάσκεται ως προαιρετικό μάθημα. Στη συνέχεια, οι δύο κύριες επιλογές για την περαιτέρω εκπαίδευση είναι τα επαγγελματικά σχολεία και τα σχολεία της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όπου μόνο στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση η τεχνολογία των Πληροφοριών διδάσκεται και εδώ ως προαιρετικό μάθημα (Poranen, 2009).
3.2 Γερμανία
Στη Γερμανία, η σχολική εκπαίδευση εποπτεύεται ξεχωριστά σε κάθε ένα από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια και στην πραγματικότητα υπάρχουν 16 διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα. Περιληπτικά, μετά από τα τέσσερα έτη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν κυρίως τρεις επιλογές για σχολείο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η μία από αυτές τις επιλογές είναι το "Γυμνάσιο", το οποίο διαρκεί οκτώ χρόνια και προετοιμάζει τους μαθητές για την ακαδημαϊκή εκπαίδευση. Οι άλλοι τύποι σχολείων διαρκούν έξι χρόνια και προετοιμάζουν τους μαθητές για την επαγγελματική εκπαίδευση.
Σχετικά με την διδασκαλία της Πληροφορικής, η κατάσταση διαφέρει σημαντικά μεταξύ των 16 κρατιδίων. Σε όλα σχεδόν τα κρατίδια, ένα βασικό επίπεδο διδασκαλίας της τεχνολογίας των Πληροφοριών σχετικά με τη χρήση πληροφοριακών συστημάτων είναι ενσωματωμένο σε άλλα μαθήματα στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στα περισσότερα κρατίδια, η Πληροφορική είναι προαιρετικό μάθημα, και μόνο σε δύο κράτη είναι υποχρεωτική για όλους τους μαθητές, ενώ σε άλλα τρία κράτη κάθε σχολείο μπορεί να αποφασίσει και να

4. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
269
προσφέρει την Πληροφορική ως υποχρεωτικό μάθημα για τους μαθητές. Οι ώρες διδασκαλίας είναι περίπου μία ώρα την εβδομάδα (Poranen, 2009).
3.3 Νορβηγία
Στη Νορβηγία, οι μαθητές ξεκινάνε το σχολείο μετά τη συμπλήρωση των έξι ετών, μετά από μια προαιρετική προσχολική τάξη ενός έτους. Το ενιαίο αυτό σχολείο χωρίζεται σε χαμηλότερο επίπεδο (τάξεις 1 έως 7) και σε ένα ανώτερο επίπεδο (τάξεις 8 έως 10). Στη συνέχεια, οι μαθητές μπορούν να επιλέξουν να εισέλθουν είτε σε τετραετή επαγγελματική σχολή ή σε ένα τριετές γυμνάσιο με θεωρητικά μαθήματα για την προετοιμασία τους για πανεπιστημιακές σπουδές. H Πληροφορική είναι ένα μάθημα που προσφέρεται σε πολύ μικρή κλίμακα. Στο ενιαίο σχολείο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, υπάρχει μια επιφανειακή εισαγωγή στη βασική χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών μέσω άλλων μαθημάτων. Ένα νέο μάθημα με τίτλο "Τεχνολογία και Σχεδιασμός" έχει εισαχθεί πρόσφατα στο ανώτερο επίπεδο του ενιαίου σχολείου και μπορεί να προσφέρει νέες ευκαιρίες για την έκθεση των μαθητών στην επιστήμη της Πληροφορικής. Το γυμνάσιο έχει ένα υποχρεωτικό μάθημα στη «Διαχείριση των Πληροφοριών», στο οποίο, κυρίως, γίνεται εκμάθηση τη χρήσης του Microsoft Office. Μερικά γυμνάσια προσφέρουν πιο προχωρημένα μαθήματα που περιλαμβάνουν διδασκαλία διαχείρισης μικρών βάσεων δεδομένων, όπως η Microsoft Access και, ενδεχομένως, δημιουργία μακροεντολών με Visual Basic. Ωστόσο, κανένα από αυτά τα μαθήματα δεν αγγίζει καμία από τις θεωρητικές πτυχές της Πληροφορικής.
3.4 Σουηδία
Στη Σουηδία η εκπαίδευση ξεκινάει με εννέα έτη υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης και ακολουθούν τρία χρόνια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην υποχρεωτική εκπαίδευση, η Πληροφορική είναι ενσωματωμένη σε άλλα μαθήματα, αλλά στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση διδάσκεται ως ξεχωριστό αντικείμενο για 30 λεπτά ανά εβδομάδα, με επίκεντρο την χρήση τυπικού λογισμικού γραφείου και το διαδίκτυο. Δεν είναι υποχρεωτικό μάθημα, αλλά προσφέρεται πάντα. Πολλά σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προσφέρουν ως προαιρετικό μάθημα τον Προγραμματισμό Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Τα μαθήματα αυτά υπάρχουν σε τρία επίπεδα, προσφέρονται μέχρι 2 ώρες ανά εβδομάδα και, συνήθως, περιλαμβάνουν τις βασικές έννοιες μιας γλώσσας προγραμματισμού, βασικούς αλγορίθμους και ειδικές δεξιότητες και κατευθύνσεις, όπως ο προγραμματισμός διαδικτύου.
3.5 Πολωνία
Τα παιδιά στην Πολωνία αρχίσουν την εκπαίδευση τους στην ηλικία των έξι με μία προσχολική τάξη μονοετής διάρκειας, η οποία ακολουθείται από έξι έτη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, από τρία χρόνια του Γυμνασίου και τρία ή τέσσερα

5. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
270
χρόνια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η διδασκαλία της Πληροφορικής ξεκινάει από την τέταρτη τάξη της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και συνεχίζεται στο δευτεροβάθμιο σχολείο. Ωστόσο, τα παιδιά σπάνια διδάσκονται πώς να χρησιμοποιούν την τεχνολογία των πληροφοριών και τα εργαλεία λογισμικού και η ‘πραγματική’ Πληροφορική, συμπεριλαμβανομένου του προγραμματισμού, διδάσκεται σε κάποια μόνο σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
3.6 Ηνωμένο Βασίλειο
Στην Αγγλία και την Ουαλία, οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) ορίζονται ως ξεχωριστό αντικείμενο στο πλαίσιο του Εθνικού Προγράμματος Σπουδών (Clark και Boyle, 2006). Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο διδάσκεται το μάθημα εξαρτάται αποκλειστικά από το σχολείο. Μπορεί να παρέχεται ως αυτόνομο μάθημα ή μέσω διαθεματικής προσέγγισης ή με συνδυασμό των δύο. Στα δύο πρώτα έτη της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι ΤΠΕ είναι ξεχωριστό υποχρεωτικό μάθημα μόνο στην Αγγλία, αλλά και στην Ουαλία διδάσκονται, επίσης, ευρέως. Στη Βόρεια Ιρλανδία, η Πληροφορική δεν προσδιορίζεται ως ξεχωριστό μάθημα, αλλά οι ειδικοί στόχοι διδασκαλίας για τις ΤΠΕ περιλαμβάνονται στο πλαίσιο των απαιτήσεων για όλα τα υπόλοιπα επιμέρους μαθήματα (Reding, 2004).
3.7 Ισπανία
Στην Ισπανία, ένας από τους βασικούς στόχους του προγράμματος σπουδών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι η απόκτηση δεξιοτήτων σχετικά με τις ΤΠΕ, έτσι ώστε να μπορούν αυτές να χρησιμοποιηθούν ως διδακτικό εργαλείο σε διάφορα αντικείμενα. Επίσης, οι ΤΠΕ διδάσκονται ως υποχρεωτικό μάθημα στα πρώτα δύο χρόνια της υποχρεωτικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στο πρόγραμμα σπουδών του διπλώματος Bachillerato οι ΤΠΕ χρησιμοποιούνται τόσο ως υποστηρικτικό διδακτικό εργαλείο όσο και ως ανεξάρτητο αντικείμενο στο μάθημα Επιστήμες και Τεχνολογία.
Ο Πίνακας 1 συνοψίζει την τρέχουσα κατάσταση της Πληροφορικής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση στα σχολικά συστήματα των ανωτέρω χωρών. Ενδεικτικά και για λόγους σύγκρισης, παρατίθενται στον πίνακα και ανάλογα στοιχεία για τις χώρες Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Δανία (Poranen, 2009), καθώς και για τις Γαλλία, Λουξεμβούργο, Αυστρία, Σλοβενία, Σλοβακία, Δημοκρατία της Τσεχίας (Micheuz, 2006), (Reding, 2004). Η πρώτη στήλη εμφανίζει το όνομα της χώρας και η δεύτερη στήλη δίνει μια γενική εικόνα της Πληροφορικής στην εκπαίδευση στην αντίστοιχη χώρα.

6. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
271
Πίνακας 1: Η Πληροφορική στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε χώρες της Ευρώπης
Χώρα
Η Πληροφορική στην εκπαίδευση
Αυστρία
Ξεχωριστό αντικείμενο (υποχρεωτικό ή επιλεγόμενο).
Γαλλία
Βασικό επιλεγόμενο μάθημα στο πρώτο έτος της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Γερμανία
Σε μερικά κρατίδια η Πληροφορική είναι υποχρεωτικό μάθημα (τάξεις 9-10). Πιο συχνά, είναι προαιρετικό μάθημα στις τάξεις 9-10 και στα περισσότερα κρατίδια είναι προαιρετικό μάθημα στις τάξεις 11-12.
Δανία
Παρέχεται ως ξεχωριστό αντικείμενο στο Γυμνάσιο.
Τσεχία
Υποχρεωτικό μάθημα στο πρώτο έτος της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Εσθονία
Είναι ενσωματωμένη στα άλλα μαθήματα. Πολλά σχολεία επιλέγουν, ωστόσο, να τη διδάσκουν ως αυτόνομο μάθημα.
Ηνωμένο Βασίλειο
Στην Αγγλία και Ουαλία: ξεχωριστό αντικείμενο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στην Αγγλία υποχρεωτικό. Στην Β. Ιρλανδία: ενσωματωμένη στα άλλα μαθήματα.
Ισπανία
Ανεξάρτητο υποχρεωτικό μάθημα, καθώς και υποστηρικτικό εργαλείο
Λετονία
Υποχρεωτικό μάθημα στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Λιθουανία
Υποχρεωτικό μάθημα στο χαμηλότερο επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και προαιρετικό μάθημα των ανώτερων επιπέδων δευτεροβάθμιας.
Λουξεμβούργο
Ξεχωριστό αντικείμενο στην επαγγελματική εκπαίδευση και διδακτικό εργαλείο στους υπόλοιπους τύπους.
Νορβηγία
Στις κατώτερες τάξεις της πρωτοβάθμιας είναι ενσωματωμένη στα άλλα μαθήματα. Υποχρεωτικό μάθημα τεχνολογίας στο ανώτερο επίπεδο της πρωτοβάθμιας. Στο Γυμνάσιο, υποχρεωτικό μάθημα εκμάθησης Microsoft Office ή και Διαχείριση Βάσεων (Microsoft Access).
Πολωνία
Υποχρεωτικό μάθημα σε όλα τα επίπεδα (από την τάξη 4).
Σλοβακία
Ξεχωριστό διδακτικό αντικείμενο στη χαμηλότερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ξεχωριστή ενότητα στο μάθημα των Μαθηματικών ή των Επιστημών στις ανώτερες τάξεις
Σλοβενία
Ξεχωριστό διδακτικό αντικείμενο ως βασικό επιλεγόμενο μάθημα στη χαμηλότερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Σουηδία
Στην πρωτοβάθμια είναι ενσωματωμένη στα υπόλοιπα μαθήματα. Αυτόνομο μάθημα (προαιρετικό) στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Φινλανδία
Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενσωματωμένη στα άλλα μαθήματα. Επιλεγόμενο μάθημα σε μερικά σχολεία της δευτεροβάθμιας.
4. Συμπεράσματα
Όπως γίνεται σαφές από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων, σε πολλές περιπτώσεις η Πληροφορική διδάσκεται στο σχολείο ως αυτόνομο αντικείμενο, σε κάποιες άλλες ενσωματώνεται ως υποστηρικτικό εργαλείο κατά τη διδασκαλία των

7. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
272
υπολοίπων μαθημάτων και σε άλλες εμφανίζεται ως συνδυασμός των δύο παραπάνω (Poranen, 2009). Ειδικότερα, κυρίως, στις πρώτες τάξεις της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διδάσκονται αυτόνομα μαθήματα Πληροφορικής ως υποχρεωτικά ή επιλεγόμενα, ενώ σε μικρότερο βαθμό οι ΤΠΕ αποτελούν διδακτικό εργαλείο των άλλων μαθημάτων. Στις ανώτερες τάξεις της γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης η Πληροφορική χρησιμοποιείται, κυρίως, ως υποστηρικτικό εργαλείο στη διδασκαλία των άλλων αντικειμένων και σε μικρότερο βαθμό διδάσκεται ως ανεξάρτητο μάθημα (επιλεγόμενο ή υποχρεωτικό). Αντίθετα, στις ανώτερες τάξεις της επαγγελματικής και τεχνολογικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διδάσκεται σε μεγάλο βαθμό ως ξεχωριστό μάθημα και σε διάφορα επίπεδα. Διευκρινίζεται ότι, σε πολλές περιπτώσεις που οι ΤΠΕ αποτελούν βοηθητικό εργαλείο στη διδασκαλία άλλων αντικειμένων, η εφαρμογή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία προτιμάται να γίνεται από επιστήμονες Πληροφορικής. Συμπερασματικά, παρατηρείται ότι υπάρχει μία τάση στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για τη διδασκαλία της Πληροφορικής ως αυτόνομο αντικείμενο, είτε ως υποχρεωτικό είτε ως επιλεγόμενο μάθημα (Reding, 2004). Αντίστοιχη τάση εντοπίζεται και στα αποτελέσματα έρευνας της UNESCO που έγινε για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης (Αλβανία, Βοσνία, Βουλγαρία, Κροατία, FYROM, Δημοκρατία της Μολδαβίας, Ρουμανία, Σερβία) (Assenova, 2005).
5. Συζήτηση
Όπως είναι κατανοητό από τα παραπάνω, η ιδιαιτερότητα της Πληροφορικής έγκειται στο γεγονός ότι είναι η μοναδική επιστήμη που καλείται να παίξει έναν διττό ρόλο στο σχολικό σύστημα: μπορεί να είναι ταυτόχρονα ξεχωριστό αντικείμενο διδασκαλίας, αλλά και διδακτικό εργαλείο (Δαγδιλέλης, 2006). Η επιλογή της κατάλληλης προσέγγισης θα πρέπει να συμβαδίζει, πρωτίστως, με τους στόχους που θέτει κάθε εκπαιδευτικό σύστημα σχετικά με την εκπαίδευση των πολιτών στα θέματα Πληροφορικής, ενώ, παράλληλα θα πρέπει να αποσαφηνιστεί και ο ρόλος της επιστήμης της Πληροφορικής στην εκπαίδευση, δηλ. τί θεωρείται Πληροφορική και τι πρέπει αυτή να προσφέρει στους μελλοντικούς επαγγελματίες και πολίτες της χώρας μας (Gal-Ezer & Stephenson, 2009). Με άλλα λόγια, η Πληροφορική στα σχολεία θα πρέπει να είναι η εκμάθηση της βασικής χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών και ο προγραμματισμός ή η διδασκαλία των αρχών των αλγοριθμικών διαδικασιών, η μελέτη του σχεδιασμού του λογισμικού και υλικού των υπολογιστών, των εφαρμογών τους και των επιδράσεων τους στην κοινωνία και στο άτομο; Προς αυτήν την κατεύθυνση μπορούν να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα και από την τελική διαμόρφωση των προτύπων του πλαισίου για την αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών στην επιστήμη της Πληροφορικής και στις ΤΠΕ από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και το Διεθνές Πρόγραμμα για την Αξιολόγηση των Μαθητών (PISA- Programme for International Student Assessment) (Lennon et al., 2003).

8. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καθηγητών Πληροφορικής
273
Βιβλιογραφία
Assenova, P. (2005). Indicators of ICT application in secondary education of South−East european countries. Statistical survey (pp 9-20). Moscow: UNESCO institute for information technologies in education.
Clark, M., Boyle, R. (2006). Computer Science in English High School: We lost the S, now the C is going. In Mittermeir T. R (Ed.), Informatics education- The bridge between using and understanding computers (pp 83-93). Germany: Springer.
Dagiene, V. (2005). Teaching Information Technology in General Education. In Mittermeir T. R (Ed.), From computer literacy to informatics fundamentals. International conference on informatics in secondary schools- Evolution and perspectives, ISSEP 2005, (pp 53-60). Germany: Springer.
Gal-Ezer, J., Stephenson, C. (2009). The Current State of Computer Science in U.S. High Schools: A Report from Two National Surveys. Retrieved January 7, 2011 from http://csta.acm.org/Research/sub/Projects/ResearchFiles/StateofCSED HighSchool.pdf
Lennon, Μ., Kirsch, Ι., Von Davier, Μ., Wagner, Μ. Yamamoto, Κ. (2003). Feasibility Study for the PISA ICT Literacy Assessment. Retrieved March 20, 2011 from http://www.oecd.org/dataoecd/35/13/33699866.pdf
Micheuz, P. (2006). Is it Computer Literacy, IT, ICT or Informatics? Education for the 21st Century — Impact of ICT and Digital Resources IFIP International Federation for Information Processing, 210, 369-373.
Micheuz, P. (2008). Some Findings on Informatics Education in Austrian Academic Secondary Schools. Informatics in Education, 7, 221–236.
Poranen, T. (2009). Baltic Olympiads in Informatics: Challenges for Training Together. Olympiads in Informatics, 3, 112–131.
Reding, V. (2004). Key Data on Information and Communication Technology in Schools in Europe. Brussels: Eurydice European Unit, European Commission. Retrieved March 20, 2011 from http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/ documents/key_data_series/048EN.pdf
Tinio, V. L. (2003). ICT in Education. New York: UNDP Asia-Pacific Development Information Programme (UNDP-APDIP).
Torsten, B., Puhlmann, H., Schulte, C. Bridging (2009). ICT and CS: educational standards for computer science in lower secondary education. Proceedings of the 14th annual ACM SIGCSE conference on Innovation and technology in computer science education (pp 288-292). Paris: ACM Publications.
Van Weert, T. (2002). ICT in Education. Paris: UNESCO.
Δαγδιλέλης, Β. (2006). Ιστορία εν τω γεννάσθαι: η διαδρομή της Πληροφορικής στην ελληνική εκπαίδευση. Ανακτήθηκε Ιανουάριος 5, 2011, από www.elemedu.upatras.gr/eriande/synedria/synedrio3/praltika%2011/dagdilelis.htm
Κόμης, Β., Μικρόπουλος, Α. (2001). Πληροφορική στην Εκπαίδευση. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο