3. Ο Ιμπρεσιονισμός αναπτύχθηκε στη Γαλλία και
ειδικότερα στην περίοδο της αυτοκρατορίας του
Ναπολέοντα Γ', σε μια εποχή που η Ακαδημία Καλών
Τεχνών καθόριζε με τρόπο απόλυτο τα όρια της τέχνης.
5. Συγκεκριμένα η Ακαδημία
υπαγόρευε όχι μόνο τη
θεματολογία (κυρίως
ιστορικά, θρησκευτικά
θέματα και πορτραίτα) αλλά
και τις τεχνικές που όφειλαν
να ακολουθούν οι ζωγράφοι
της εποχής (συντηρητικά
χρώματα, αφανείς πινελιές),
με απώτερο στόχο την
απομόνωση του θέματος από
την ιδιαίτερη προσωπικότητα
και ιδιοσυγκρασία του
δημιουργού.
5
Ρενουάρ – Η κούνια
6. Ο Ιμπρεσιονισμός
θεωρείται το πρώτο
ουσιαστικά μοντέρνο
κίνημα στη ζωγραφική,
διότι αποτελεί την πρώτη
ρήξη με την παράδοση της
δυτικής ζωγραφικής, όπως
είχε παγιωθεί από την
Αναγέννηση και εξής.
Αναπτύχθηκε γύρω στα
1870 στη Γαλλία και
προέρχεται από τη λέξη
“Impression” που σημαίνει
“εντύπωση”.
6Ρενουάρ – Το θεωρείο
7. Χαρακτηρίζει την καμπή στη ζωγραφική και τη μετάβαση από
το αντικειμενικό στο υποκειμενικό. Ο καλλιτέχνης
αποτυπώνει υποκειμενικά το θέμα, σύμφωνα με την εντύπωση
που του προκαλεί εκείνη τη στιγμή.
7
Ρενουάρ – Χορός στο Moulin
de la Galette
9. Ο όρος υποδηλώνει το έργο
των καλλιτεχνών εκείνων
που προσπαθούσαν να
«συλλάβουν» την οπτική
εντύπωση που γεννάει μια
σκηνή (συνήθως ένα τοπίο)
και το έντονο ενδιαφέρον
τους για τα παιχνίδια του
φωτός.
9
Πιζαρό – Η βοσκοπούλα
10. Η ομάδα των
ιμπρεσιονιστών
αρνείτο τους
περιορισμούς της
Ακαδημίας, αλλά
ταυτόχρονα
απέρριπτε και το
ρομαντισμό, ο οποίος
εστίαζε υπερβολικά
στο συναίσθημα.
10
Πιζαρό – Είσοδος στο χωριό Βουαζέν
11. Ο τίτλος Ιμπρεσιονισμός,
που σημαίνει ζωγραφική των
εντυπώσεων, είχε ειρωνικό
χαρακτήρα, αλλά οι
ζωγράφοι τον υιοθέτησαν
γιατί θεωρούσαν ότι ταίριαζε
στην τέχνη τους.
11
Πιζαρό – Κόκκινες στέγες
14. Η αντικειμενικότητα της
καταγραφής είναι τέτοια που
τα έργα του ενός συχνά
μοιάζουν πολύ με αυτά
κάποιου άλλου συνάδελφου
του.
Είναι γνωστές οι
καταπληκτικές σειρές έργων
με το ίδιο ακριβώς θέμα
δοσμένο σε διαφορετικές
ώρες, την αυγή, το πρωί, το
μεσημέρι, το δειλινό, το
απόβραδο ώστε να αποδίδεται
το χαρακτηριστικό φως.
14
Μονέ – Νούφαρα
15. Οι καλλιτέχνες
καταπιάνονται με την
πιστή καταγραφή των
οπτικών εντυπώσεων, την
επίδραση του φωτός και
της ατμόσφαιρας πάνω
στις φόρμες.
15
Μονέ – Βράχια στο Ετρετά μετά τη βροχή
16. Μικρές και συχνά
εμφανείς πινελιές που
δημιουργούν ένα
χαρακτηριστικά παχύ
στρώμα μπογιάς στον
καμβά. Με αυτό τον
τρόπο δεν μπορούν να
αποτυπωθούν πολλές
λεπτομέρειες του
θέματος, αλλά γενικά
χαρακτηριστικά του.
16
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μονέ – Εντύπωση: ανατολή του ηλίου
17. Χρήση κυρίως των βασικών
χρωμάτων, με μικρή ανάμειξη
μεταξύ τους.
Σπάνια χρήση του μαύρου
χρώματος, μόνο στις
περιπτώσεις που αποτελεί
μέρος του θέματος. Οι
ιμπρεσιονιστές δεν
χρησιμοποιούσαν το μαύρο
χρώμα προκειμένου να
επιτύχουν σκιάσεις ούτε το
αναμείγνυαν με τα βασικά
χρώματα.
17
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μονέ – Ο Καθεδρικός Ναός της Ρουέν
18. Απουσία διαδοχικών
επιστρώσεων χρώματος. Οι
ιμπρεσιονιστές ζωγράφιζαν
πιο γρήγορα, χωρίς να
περιμένουν να στεγνώσει το
χρώμα.
Έμφαση στο τρόπο που το
φως ανακλάται πάνω στα
αντικείμενα, αποτύπωση
του θέματος με ένα είδος
επιστημονικού
ενδιαφέροντος.
18
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μονέ – Η κυρία Μονέ
19. Οι ιμπρεσιονιστές,
θέλοντας να δώσουν
μεγαλύτερη λάμψη στους
πίνακες, τους απλοποίησαν,
περιόρισαν την παλέτα τους
στα χρώματα του ηλιακού
φάσματος και δεν τα
αναμίγνυαν αλλά τα
τοποθετούσαν επάνω στο
μουσαμά το ένα δίπλα στο
άλλο, με αποτέλεσμα να
αυξάνουν τη φωτεινότητα
των έργων.
19
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μονέ – Θημωνιές
20. Η θεματογραφία
διαφοροποιείται: ενώ οι
νεοκλασικοί και οι ρομαντικοί
καλλιτέχνες αντλούσαν τα
θέματά τους από τη μυθολογία
και την ιστορία, οι ιμπρεσιονιστές
απεικόνιζαν το σύγχρονό τους
αστικό περιβάλλον, τοπία με
βουνά, δέντρα, νερά και σύννεφα,
καθημερινές σκηνές με
ανθρώπινες μορφές πάντα σε
κίνηση, με έμφαση στο στιγμιαίο,
το αδιάκοπα μεταβαλλόμενο στο
διαρκές γίγνεσθαι.
20
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μονέ – Οι παπαρούνες
22. Η ισχυροποίηση της τάξης
των απλών αστών και η
διαμόρφωση ενός νέου
τρόπου ζωής, η αγάπη για τη
ζωή στην πόλη, στα
καμπαρέ, στα καφενεία, στα
βουλεβάρτα, στα μιούζικ
χολ, στα πάρκα του
Παρισιού, ή ακόμη και
αντίθετα, η στροφή προς τη
φύση μακριά από την
ασφυκτική ατμόσφαιρα της
πόλης, εμπνέουν πλέον τους
καλλιτέχνες.
22
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μανέ – Πρόγευμα στη χλόη
23. Οι ιμπρεσιονιστές αρχίζουν και τελειώνουν τους
πίνακές τους με την απλή κι ανεπιτήδευτη σύνθεση έξω
από το εργαστήριο, στη φύση, μπροστά στο θέμα τους.
23
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Μανέ – Μουσική στον
Κεραμεικό
26. Οι γοργές πινελιές και τα
λίγο πολύ καθαρά φωτεινά
χρώματα που τοποθετούνται
πάνω σε άσπρο καμβά για
πρόσθετη φωτεινότητα,
αναμειγνύονται οπτικά στον
αμφιβληστροειδή από
ορισμένη απόσταση σε μια
προσπάθεια να
αιχμαλωτιστούν σι
φευγαλέες εντυπώσεις του
φωτός, όπως αυτές
παρουσιάζονται σε μια
δεδομένη ώρα. 26
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Ντεγκά – Η αίθουσα χορού
30. Οι πίνακες επιδιώκουν να
διατηρήσουν τη φρεσκάδα
και ζωντάνια της πρώτης
εντύπωσης που γεννιέται
κατά τη θέαση του θέματος.
30
Χαρακτηριστικά – Τεχνικές
Σισλέ – Γέφυρα στο Villeneuve-la-Garenne
Σισλέ – Παλαιά σπίτια στο Σαιντ-Μαμμές
31. 31
Σισλέ – Θέα από το κανάλι του Σαιντ-
Μάρτιν
Μπαζίλ – Τοπίο στη Λεζ
33. Ο Μετα-
ιμπρεσιονισμός
αποτελεί καλλιτεχνικό
ρεύμα που
αναπτύχθηκε περί τα
τέλη του 19ου αιώνα,
αμέσως μετά το κίνημα
του Ιμπρεσιονισμού,
του οποίου αποτέλεσε
κατά κάποιο τρόπο
προέκταση.
33
Σεζάν – Οι χαρτοπαίκτες
34. Οι μετα-ιμπρεσιονιστές
ζωγράφοι εξακολουθούν να
διατηρούν τα
χαρακτηριστικά του
ιμπρεσιονισμού, ωστόσο
επιδιώκουν να προσδώσουν
μεγαλύτερο
συναισθηματισμό στα έργα
τους, χωρίς όμως να
αποτελούν μια ομάδα με
κοινά χαρακτηριστικά. Έτσι
εμφανίζονται μεμονωμένοι
καλλιτέχνες με δικό τους
στυλ ζωγραφικής.
34
Σεζάν – Μεγάλες λουόμενες
35. 35
Σεζάν – Το βουνό Σαιντ-Βικτουάρ
Σεζάν – Λουόμενοι
42. Στο πλαίσιο του
Ιμπρεσιονισμού ανήκει και ο
Πουαντιγισμός ή
Ντιβιζιονισμός, που
βασιζόταν στις θεωρίες της
οπτικής σχετικά με το φως
και το χρώμα. Οι καλλιτέχνες
χρησιμοποιούσαν στα έργα
του μικρές τελείες από
καθαρό χρώμα, ομοιόμορφα
τοποθετημένες, που
συγχωνεύονταν οπτικά στο
μάτι του θεατή όταν τις
έβλεπε από απόσταση.
42
Σερά – Λουόμενοι στην Ανιέρ
43. Χαρακτηρίζεται από τη
χρησιμοποίηση καθαρών
χρωμάτων σε μικρές κηλίδες
ή πιτσιλιές. Οι
κατακερματισμένες αυτές
επιφάνειες ζωηρών
χρωματικών κηλίδων
παράγουν, όταν
παρατηρηθούν από τη
σωστή απόσταση, πιο
πλούσια και πιο λεπτά
χρωματικά εφέ από εκείνα
που μπορούν να επιτευχθούν
με τις συμβατικές τεχνικές.
43
Σερά – Κυριακάτικο απόγευμα στο
νησί La Grande Jatte
48. Με τον όρο Αρ Νουβό αναφερόμαστε στο διεθνές
καλλιτεχνικό κίνημα που αναπτύχθηκε στα τέλη του
19ου αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
Ανάλογα με το γεωγραφικό τόπο στον οποίο
εξελίχθηκε έλαβε διάφορες ονομασίες, όπως Stile
Liberty στην Ιταλία, Μοντέρνο Στυλ στην Αμερική,
Μοντερνισμός στην Ισπανία, ενώ στη Γερμανία
εμφανίστηκε με τον όρο Jugendstil και στην Αυστρία
Secession. Ο γαλλικός όρος Αrt Νouveau
χρησιμοποιήθηκε στη Γαλλία και το Βέλγιο και
αποδίδεται ως Νέα Τέχνη.
49. Ως κίνημα το Αρ Νουβό δεν διέθετε μεγάλη
ομοιογένεια, εκδηλώθηκε κυρίως στο χώρο της
διακόσμησης και της αρχιτεκτονικής, αγγίζοντας
όμως και όλους τους τομείς της καλλιτεχνικής
έκφρασης και επηρέασε μεταγενέστερες τάσεις στη
Μοντέρνα τέχνη.
50. Το ύφος της Αρ Νουβό
θεωρείται πως άρχισε να
διαμορφώνεται στη
δεκαετία του 1880 αλλά η
περίοδος σημαντικής
ακμής του τοποθετείται
χρονικά στο διάστημα
1892-1902.
50
Γκιμάρ – Σταθμός του Μετρό (Abesses),
Παρίσι
51. Στην αρχιτεκτονική και
τη διακόσμηση το ύφος
της Αρ Νουβό δανείστηκε
αρκετά στοιχεία από την
τέχνη της Βικτωριανής
εποχής, προσθέτοντας
παράλληλα σύγχρονες
ιδέες στα περισσότερο
αφηρημένα στοιχεία του
μπαρόκ ύφους.
51
Γκαουντί – Ιερή Οικογένεια, Βαρκελώνη
52. Τα νέα καλλιτεχνικά
χαρακτηριστικά της Αρ
Νουβό θεωρείται πως
προετοίμασαν τα
μεταγενέστερα
πρωτοποριακά κινήματα
του 20ου αιώνα, όπως
ήταν η Αρ Ντεκό (Art
Deco), ο
εξπρεσιονισμός, ο
κυβισμός και ο
υπερρεαλισμός.
52
Γκαουντί – Casa Batilo, Βαρκελώνη
55. Στη ζωγραφική βασικά
χαρακτηριστικά
γνωρίσματα του κινήματος
είναι η επιτήδευση της
μορφής, κυρίως για
στοιχεία που αντλούνται
από τη φύση καθώς και η
στενή συσχέτιση του με το
κίνημα του συμβολισμού.
55
Μούκα – Αφίσα της Μοντ Άνταμς ως Ιωάννα της
Λορραίνης
57. Ένα άλλο χαρακτηριστικό
της Αρ Νουβό είναι η
διάθεση των καλλιτεχνών να
καταργήσουν τις αποστάσεις
μεταξύ των διαφορετικών
μορφών της τέχνης, τις
οποίες και προσπαθούν να
ενοποιήσουν.
57
Κλιμτ – Το φιλί
58. Για το λόγο αυτό θεωρείται
και ένα συνολικό ύφος που
συνδέθηκε με κάθε είδους
σχέδιο, στην
αρχιτεκτονική, στην
εσωτερική διακόσμηση,
στη γλυπτική, στην
επιπλοποιία, στα
κοσμήματα, στη βιοτεχνία
και αλλού.
58
Κλιμτ – Υγεία
61. Ο Φωβισμός αποτελεί
καλλιτεχνικό ρεύμα της
μοντέρνας τέχνης στη
ζωγραφική. Τοποθετείται
χρονικά την περίοδο 1905-
1908. Το κίνημα του
φωβισμού αναπτύχθηκε στη
Γαλλία και, ενώ είχε πολύ
μικρή διάρκεια ζωής,
θεωρείται ένα από τα πρώτα
επαναστατικά κινήματα στη
ζωγραφική και με σημαντικό
αντίκτυπο στην εξέλιξη της
τέχνης του 20ου αιώνα.
61
Ματίς – Γυναίκα με μωβ παλτό
62. Η έννοια φωβισμός
προέρχεται από τη
γαλλική λέξη «fauve»
που μεταφράζεται ως
άγριο θηρίο.
Η ονομασία δόθηκε σε
μια ομάδα καλλιτεχνών
της εποχής που
ζωγράφιζαν με μια
αγριότητα.
62
Ματίς – Αρμονία σε κόκκινο
63. Ο Φωβισμός αναπτύχθηκε
από τον Πουαντιγισμό και
τον Μετα-ιμπρεσιονισμό.
Επηρεάστηκε από τον Βαν
Γκογκ και σημαντικά από
την τεχνοτροπία του Πωλ
Γκωγκέν και τον τρόπο που
χρησιμοποιούσε τα
χρώματα. Αρχή του ήταν
μια ρήση του Γκωγκέν ότι,
αν ένας καλλιτέχνης
φαντάζεται τα φύλλα των
δέντρων κίτρινα, θα πρέπει
έτσι να τα ζωγραφίζει…
63
Ματίς – Μάθημα μουσικής
64. Ανρί Ματίς (1869-
1954): αναφέρεται
συχνά ως ο ηγέτης του
φωβισμού
Αντρέ Ντεραίν (1880-
1954)
Mορίς Βλαμένκ (1876-
1958)
64
Ματίς – Η χαρά της ζωής
Κυριότεροι εκπρόσωποι
65. Οι Φωβ οδηγήθηκαν σε μια
πραγματική λατρεία του
χρώματος, που το
αντιμετώπιζαν σαν το
κύριο στοιχείο κάθε
πίνακα. Τα πλακάτα, βίαια
χρώματα συχνά
χρησιμοποιούνται με
αρκετά αυθαίρετο τρόπο σε
μια προσπάθεια να
ανταποκριθούν σε
διακοσμητικούς ή ακόμα
και συναισθηματικούς
σκοπούς.
65
Ματίς – Χορός
66. Ο Φωβισμός
αντιπροσωπεύει τη
ζωηρή και χαρούμενη
έκρηξη μιας τέχνης
συνώνυμης με τη
νεότητα, από
καλλιτέχνες
παθιασμένους για τον
κόσμο και πρόθυμους να
μεταφέρουν στο
μουσαμά ένα ισχυρό
φορτίο αισθήσεων, που
υλοποιούνται με το
χρώμα.
66
Ματίς - Μουσική
67. Τα έργα που ανήκουν στο
ρεύμα του φωβισμού
χαρακτηρίζονται από
έντονα χρώματα, συχνά
σκοτεινά και με έντονες
αντιθέσεις, με έμφαση
στο κόκκινο χρώμα και
απλές γραμμές, πολλές
φορές ελαφρά
παραμορφωμένες.
67
Ματίς – Εσωτερικό στο Κολλιούρ
68. Χαρακτηριστικά του ρεύματος,
εκτός από το χρώμα, είναι και η
παραμόρφωση των
εικονιζόμενων προσώπων και
αντικειμένων. Οι έντονες
αντιθέσεις και οι απλές
γραμμές, πολλές φορές ελαφρά
παραμορφωμένες, έχουν σκοπό
να προκαλέσουν συγκίνηση
μόνο με τις επιφανειακές
ιδιότητες των αντικειμένων. Οι
φωβ μετέφραζαν τα αισθήματά
τους σε χρώμα με ένα τραχύ,
σχεδόν άχαρο τρόπο.
68
Ματίς – Πορτραίτο με πράσινη
γραμμή
69. Βασική πεποίθηση των
φωβιστών, ήταν ότι ο
πίνακας είναι ένας
αυτόνομος, αυτάρκης
πνευματικός χώρος, στον
οποίο δεν επιτρέπεται η
δημιουργία ψευδαισθήσεων.
Είναι ένας ξεχωριστός
κόσμος, που έχει βέβαια
σχέση με το φυσικό, αλλά
δεν είναι απλή αντανάκλασή
του.
69
Ματίς – Η τσιγγάνα
70. Δεν ενδιαφέρουν τόσο τα
αντικείμενα αλλά η
αίσθηση που αυτά
προκαλούν, όχι τόσο στο
μάτι, αλλά στην ψυχή. Η
αίσθηση αυτή
μεταφέρεται με
υποκειμενικό τρόπο στον
πίνακα που γίνεται
μαρτυρία, ενώ
ταυτόχρονα συντελείται η
υπέρβαση της ορατής
πραγματικότητας.
70
Ντεραίν – L'Estaque
71. Για να φτάσουν στον στόχο
τους οι φωβιστές, πρώτα
παραμορφώνουν τα
αντικείμενα, τα απλοποιούν
με τη γραμμή, αλλάζουν
λιγότερο ή περισσότερο τα
σχήματα μέσα από τα οποία
αυτά έχουν καταγραφεί στη
μνήμη μας και δημιουργούν
αυθαίρετα νέες μορφές. Τώρα
η σημασία των αντικειμένων
αλλάζει ή μειώνεται, γιατί
νοούνται ως απλά στοιχεία
της ζωγραφικής.
71
Ντεραίν – Η γέφυρα του Τσάρινγκ Κρος
72. Οι φόρμες αποκτούν υπόσταση
μέσα από το περίγραμμα που
ορίζει μια επιφάνεια, επενδυμένη
με καθαρό χρώμα. Αποφεύγεται
το πλάσιμό τους, με τη βοήθεια
του σκιοφωτισμού, με συνέπεια
να μην λειτουργούν σε ένα
προοπτικά οργανωμένο
τρισδιάστατο χώρο, αλλά στη
δισδιάστατη ζωγραφική
επιφάνεια. Η επίπεδη φόρμα
καταργεί την αίσθηση του
βάθους, το χρώμα, το
σκιοφωτισμό και την
πλαστικότητα. 72
Ντεραίν – Γέρικο δέντρο
73. Στόχος τους είναι να
αυξήσουν στο μέγιστο
βαθμό τις εκφραστικές
δυνατότητες των χρωμάτων,
τα οποία κυριολεκτικά
έρχονται να πνίξουν τα
αντικείμενα. Μεγάλες
χρωματικές ενότητες,
καθαροί τόνοι χωρίς άλλους
ενδιάμεσους και
λαμπρότητα που οφείλεται
στο ότι το φως υπάρχει μέσα
από τα χρώματα και όχι τα
χρώματα μέσα στο φως.
73
Ντεραίν – Πορτραίτο του Ματίς
74. Τα χρώματα του βάθους
είναι τόσο ζωηρά όσο και
του πρώτου επιπέδου.
Αυτά κυρίως οργανώνουν
τη ζωγραφική επιφάνεια,
αφού καταργείται η
σύγκλιση των γραμμών,
που δημιουργεί την
εντύπωση του βάθους.
74
Βλαμένκ – Σπίτια στο Σατού
75. Και οι φωβ, όπως και οι
ιμπρεσιονιστές
ζωγράφοι,
χρησιμοποιούν το χρώμα
σαν «αρχιτεκτονικό
μέσο». Έτσι υποχωρεί
σιγά σιγά η έννοια του
βάθους και η
δισδιάστατη εικόνα
αποκτά στο φωβισμό
αυτοτέλεια, πράγμα που
προετοιμάζει ουσιαστικά
τον κυβισμό.
75
Βλαμένκ – τοπίο με κόκκινα δέντρα
76. Ταυτόχρονα ελευθερώνεται
η ζωγραφική από την παλιά
της σύνθεση με τη
θρησκεία, την ιστορία, τη
λογοτεχνία. Δεν χρειαζόταν
πια να είναι τεκμηριωτής
προσώπων, γεγονότων,
καταστάσεων και
οραμάτων ούτε έπρεπε να
είναι ερμηνευτικός
αντικατοπτρισμός της
πραγματικότητας.
76
Βλαμένκ – Το ποτάμι Σεν στο Σατού