2. • Gestalt kuramcılarına göre bütün, parçaların toplamındanGestalt kuramcılarına göre bütün, parçaların toplamından
daha anlamlıdır ve farklıdır. daha anlamlıdır ve farklıdır.
• Birey her şeyi bir bütün olarak algılama eğilimindedir.Birey her şeyi bir bütün olarak algılama eğilimindedir.
• Gestalt kuramcıları Köhler Wertheimmer ve Koffka’dır.Gestalt kuramcıları Köhler Wertheimmer ve Koffka’dır.
• Gestalt’a göre davranışın değişmesi sürecinde ani birGestalt’a göre davranışın değişmesi sürecinde ani bir
kavrayış ve seziş oluşur.kavrayış ve seziş oluşur.
• Buna göre öğrenme davranıştaki değişmeden çok zihindeBuna göre öğrenme davranıştaki değişmeden çok zihinde
meydana gelen algı ve kavramdaki değişmelerdir.meydana gelen algı ve kavramdaki değişmelerdir.
3. Gestalt Kuramının Temel İlkeleriGestalt Kuramının Temel İlkeleri
• Zihinde birbirine benzeyen uyaranları gruplama eğilimi vardır veZihinde birbirine benzeyen uyaranları gruplama eğilimi vardır ve
bunlar daha çabuk öğrenilir (Benzerlik kanunu).bunlar daha çabuk öğrenilir (Benzerlik kanunu).
• Zihinde zaman ve mekan bakımından birbirine yakın bulunanZihinde zaman ve mekan bakımından birbirine yakın bulunan
uyaranlar gruplanır ve daha çabuk öğrenilir(Yakınlık kanunu).uyaranlar gruplanır ve daha çabuk öğrenilir(Yakınlık kanunu).
• Algıda eksiklik olduğu hissedilen parçalar bütünleştirmeAlgıda eksiklik olduğu hissedilen parçalar bütünleştirme
(Tamamlama) eğilimi gösterilir. (Tamamlama) eğilimi gösterilir.
• Aynı yönde giden çizgiler, parçalar devamlı ( birbiri ile ilişkili) olarakAynı yönde giden çizgiler, parçalar devamlı ( birbiri ile ilişkili) olarak
algılanır (Devamlılık-süreklilik).algılanır (Devamlılık-süreklilik).
• Basit parçalar daha kolay anlaşılır (Basitlik)Basit parçalar daha kolay anlaşılır (Basitlik)
• Öğrenme şekil-zemin arasındaki ilişkilerdir. Zemin uyarıcılarınÖğrenme şekil-zemin arasındaki ilişkilerdir. Zemin uyarıcıların
bulunduğu ortam şekil ise dikkat ettiğimiz uyarandır. Örneğin; birbulunduğu ortam şekil ise dikkat ettiğimiz uyarandır. Örneğin; bir
sınıfta dersi dinleyen öğrenciler için sınıf ortamı zemin, öğretmeninsınıfta dersi dinleyen öğrenciler için sınıf ortamı zemin, öğretmenin
sesi ise şekildir. Bir süre sonra dışarıdan gelen herhangi bir sesesesi ise şekildir. Bir süre sonra dışarıdan gelen herhangi bir sese
(zil) öğrenciler dikkatlerini verdiğinde öğretmenin sesi zemin, dikkat(zil) öğrenciler dikkatlerini verdiğinde öğretmenin sesi zemin, dikkat
edilen ses şekil olur.edilen ses şekil olur.
4. Algılama ve Algılama YasalarıAlgılama ve Algılama Yasaları
• Gestaltçı psikologlar, öncelikle algılama ve problem çözmeGestaltçı psikologlar, öncelikle algılama ve problem çözme
süreçleriyle ilgilenmişlerdir.süreçleriyle ilgilenmişlerdir.
• Öğrenme ile ilgili görüşleri, algılama ile ilgili çalışmalaraÖğrenme ile ilgili görüşleri, algılama ile ilgili çalışmalara
dayanmaktadır.dayanmaktadır.
• Algılama dış dünyadan duyu oranlarımız yoluyla aldığımızAlgılama dış dünyadan duyu oranlarımız yoluyla aldığımız
duygusal bilginin beyin tarafından seçilip örgütlenerekduygusal bilginin beyin tarafından seçilip örgütlenerek
yorumlanması sürecidir.yorumlanması sürecidir.
• Bu süreçte bireyler çok farklı şekillerde hareket etmektedirler.Bu süreçte bireyler çok farklı şekillerde hareket etmektedirler.
• Örneğin; kişiler nesneleri, insanları veya olayları belli referansÖrneğin; kişiler nesneleri, insanları veya olayları belli referans
noktalarına (ön yargılara ve beklentilere) göre algılamanoktalarına (ön yargılara ve beklentilere) göre algılama
eğliminde olabilirler.eğliminde olabilirler.
• Buna algısal set oluşturma veya algısal kurulum denir.Buna algısal set oluşturma veya algısal kurulum denir.
5. Algılama YasalarıAlgılama Yasaları
• Algısal Değişmezlik:Algısal Değişmezlik:
• Bir nesneyi koşullar değişmesine rağmen aynı obje olarakBir nesneyi koşullar değişmesine rağmen aynı obje olarak
görmemize algısal değişmezlik denir. Örneğin; pencereningörmemize algısal değişmezlik denir. Örneğin; pencerenin
pozisyonuna bağlı olmaksızın (kapalı ya da açık iken) onupozisyonuna bağlı olmaksızın (kapalı ya da açık iken) onu
pencere olarak, kişiyi önümüzde durmasına ya da uzaktapencere olarak, kişiyi önümüzde durmasına ya da uzakta
olmasına bağlı olmaksızın aynı kişi olarak algılarız.olmasına bağlı olmaksızın aynı kişi olarak algılarız.
6. • Algıda seçicilik:Algıda seçicilik:
• Birey çevredeki uyarıcıların ancak belli olanlarını seçer veBirey çevredeki uyarıcıların ancak belli olanlarını seçer ve
algılar. Örneğin; spora ilgisi olan birey gazetedeki sporalgılar. Örneğin; spora ilgisi olan birey gazetedeki spor
haberlerine yönelir.haberlerine yönelir.
• İllüzyon(Yanılsama):İllüzyon(Yanılsama):
• Algılama farklılığı ya da hatasıdır. Bir nesnenin ya daAlgılama farklılığı ya da hatasıdır. Bir nesnenin ya da
etkinliğin algılanmasındaki hatalardır. Örneğin; birbardaketkinliğin algılanmasındaki hatalardır. Örneğin; birbardak
suyun içine bırakılan kalemin kırık görülmesi.suyun içine bırakılan kalemin kırık görülmesi.
7. • HalisünasyonHalisünasyon ::
• Bireyin olmayan bir şeyi algılamasıdır. Psikolojik rahatsızlığıBireyin olmayan bir şeyi algılamasıdır. Psikolojik rahatsızlığı
ifade eder. Örneğin; sokakta yalnız yürüyen bireyin birininifade eder. Örneğin; sokakta yalnız yürüyen bireyin birinin
kendini takip ettiğini düşünmesi.kendini takip ettiğini düşünmesi.
• Şekil-Zemin İlişkisi:Şekil-Zemin İlişkisi:
• Bütün algılamalarda bir şekil bir de zemin vardır. AlgılamaBütün algılamalarda bir şekil bir de zemin vardır. Algılama
sırasında göze ilk çarpan nesne şekil olmaktadır. Zemin isesırasında göze ilk çarpan nesne şekil olmaktadır. Zemin ise
görülen şeklin arka planı ya da arka kısmında kalan alandır.görülen şeklin arka planı ya da arka kısmında kalan alandır.
8. • Yakınlık:Yakınlık:
• İnsan organizması bir alandaki öğeleri, nesneleri birbirine olanİnsan organizması bir alandaki öğeleri, nesneleri birbirine olan
yakınlıklarına göre gruplandırarak bir bütün olarak algılar.yakınlıklarına göre gruplandırarak bir bütün olarak algılar.
Görsel uyarıcılar mekanda birbirine yakınlığına dikkat edilerekGörsel uyarıcılar mekanda birbirine yakınlığına dikkat edilerek
algılanırken, işitsel uyarıcılar zamandaki yakınlıklarına görealgılanırken, işitsel uyarıcılar zamandaki yakınlıklarına göre
gruplandırılırlar.gruplandırılırlar.
9. • Benzerlik:Benzerlik:
• Şekil, renk, doku, cinsiyet vb. pek çokŞekil, renk, doku, cinsiyet vb. pek çok
özellik bakımından birbirineözellik bakımından birbirine
benzeyenler birlikte gruplandırılarakbenzeyenler birlikte gruplandırılarak
algılanma eğilimindedirler.algılanma eğilimindedirler.
Örneğin;bazı durumlarda cinsiyet Örneğin;bazı durumlarda cinsiyet
farklılıkları göz önüne almaksızınfarklılıkları göz önüne almaksızın
(kadınlar ve erkekler olarak(kadınlar ve erkekler olarak
ayırmadan) bir topluluğu insanlarayırmadan) bir topluluğu insanlar
olarak algılayabiliriz.olarak algılayabiliriz.
• Not:Yakınlıkta uyarıcıların birbirineNot:Yakınlıkta uyarıcıların birbirine
benzer olması gerekmez. Önemli olanbenzer olması gerekmez. Önemli olan
görsel nesnelerin mekanda yakıngörsel nesnelerin mekanda yakın
durmaları, işitsel nesnelerin zamandadurmaları, işitsel nesnelerin zamanda
yakın olmalarıdır. Benzerlikyakın olmalarıdır. Benzerlik
yasasında ise uyarıcıların bir grupyasasında ise uyarıcıların bir grup
olarak algılanmalarının altında yatanolarak algılanmalarının altında yatan
sebep; renk şekil vb yönlerdensebep; renk şekil vb yönlerden
birbirlerine benzer olmalarıdır.birbirlerine benzer olmalarıdır.
10. • Tamamlama:Tamamlama:
• Bir nesne şekil vb. tamamıyla görülmese bile, tümüBir nesne şekil vb. tamamıyla görülmese bile, tümü
görülüyormuş gibi algılanır. Yani organizma eksik kısımlarıgörülüyormuş gibi algılanır. Yani organizma eksik kısımları
tamamlayarak bir bütün olarak algılamayabilir.tamamlayarak bir bütün olarak algılamayabilir.
• Örneğin;Örneğin;
• Bir İgnliz üniversitesinde yapalın araşatıramya gröe ,kleimleirnBir İgnliz üniversitesinde yapalın araşatıramya gröe ,kleimleirn
hrfalreiinn hnagi srıdaa yzaldkılraı ömneli dğeliimş. Öenlmihrfalreiinn hnagi srıdaa yzaldkılraı ömneli dğeliimş. Öenlmi
oaln brinci ve snonucnu hrfain yrenide omlsaıymış. Ardakaioaln brinci ve snonucnu hrfain yrenide omlsaıymış. Ardakai
hfraliren srısaı krıaışkosla da yzaı oknyuırumş. Çnükühfraliren srısaı krıaışkosla da yzaı oknyuırumş. Çnükü
kleimlrei hraf hraf dğeil bir btüün oalark oyourumkuşz vekleimlrei hraf hraf dğeil bir btüün oalark oyourumkuşz ve
elsikeri de tammlıoramyuşz.elsikeri de tammlıoramyuşz.
11. • Devamlılık:Devamlılık:
• Aynı yönde giden noktalar, çizgiler ve benzerleri birlikteAynı yönde giden noktalar, çizgiler ve benzerleri birlikte
gruplandırılarak algılanma eğilimindedir. Reklam panolarındagruplandırılarak algılanma eğilimindedir. Reklam panolarında
yanıp sönen ampuller bireye bir devamlılık algısı vermektedir.yanıp sönen ampuller bireye bir devamlılık algısı vermektedir.
12. • Basitlik:Basitlik:
• İnsan basit, düzenli bir biçimde organize olmuş şekilleri,İnsan basit, düzenli bir biçimde organize olmuş şekilleri,
karmaşık şekillerden daha kolay algılama eğilimindedir.karmaşık şekillerden daha kolay algılama eğilimindedir.
• Pragnanz YasasıPragnanz Yasası
• Gestalt psikologları tüm algı yasalarını genel bir yasaaltındaGestalt psikologları tüm algı yasalarını genel bir yasaaltında
toplayarak bu genel yasaya pragnanz yasası adınıtoplayarak bu genel yasaya pragnanz yasası adını
vermişlerdir. Bu yasaya göre öğrenme sürecinde psikolojikvermişlerdir. Bu yasaya göre öğrenme sürecinde psikolojik
alanda bir dengesizlik olduğunda pragnanz yasa bu dengeyialanda bir dengesizlik olduğunda pragnanz yasa bu dengeyi
tekrar sağlamaya yardımcı olur. Örgütlenmenin koşullar eltekrar sağlamaya yardımcı olur. Örgütlenmenin koşullar el
verdikçe tam, basit, anlamlı ve iyi olmasını ifade eden genelverdikçe tam, basit, anlamlı ve iyi olmasını ifade eden genel
bir yasadır.bir yasadır.
• Phi-fenomenPhi-fenomen
• Bazı durumlarda uyarıcıların hareketli olmamasına karşınBazı durumlarda uyarıcıların hareketli olmamasına karşın
hareketli olarak algılanması durumudur.hareketli olarak algılanması durumudur.
