2. Beynin Yapısı ve ZekaBeynin Yapısı ve Zeka
►İnsan en genel tanımıyla, biyo-kültürel veİnsan en genel tanımıyla, biyo-kültürel ve
sosyal bir varlıktır.İnsanı diğer canlılardansosyal bir varlıktır.İnsanı diğer canlılardan
ayıran en önemli özellik,öğrenebilmesi veayıran en önemli özellik,öğrenebilmesi ve
öğrendiklerini diğer insanlarlaöğrendiklerini diğer insanlarla
paylaşabilmesidir.İnsanın yaşamınıpaylaşabilmesidir.İnsanın yaşamını
sürdürebilmesi için yemek yeme,uyuma vesürdürebilmesi için yemek yeme,uyuma ve
barınmaya ihtiyacı olduğu gibi,kararbarınmaya ihtiyacı olduğu gibi,karar
vermeye,kararlarını uygulamaya vevermeye,kararlarını uygulamaya ve
uygulamalarının sonuçlarınıuygulamalarının sonuçlarını
değerlendirmeye de ihtiyacı vardır.değerlendirmeye de ihtiyacı vardır.
3. Zekaya Farklı Bakış AçılarıZekaya Farklı Bakış Açıları
►İki Faktör Kuramı(Spearman)İki Faktör Kuramı(Spearman)
►İki faktör kuramı Spearman tarafından 1904İki faktör kuramı Spearman tarafından 1904
yılında ileri sürülmüştür.Kuramayılında ileri sürülmüştür.Kurama
göre,bireylerin genel zekaları ile çeşitligöre,bireylerin genel zekaları ile çeşitli
derslerdeki başarıları ve duyum keskinlikleriderslerdeki başarıları ve duyum keskinlikleri
arasındaki ilişkiler saptanmaya çalışılmıştır.arasındaki ilişkiler saptanmaya çalışılmıştır.
4. ►Çok Faktör Kuramı(Thorndike)Çok Faktör Kuramı(Thorndike)
►Thorndike’a göre zeka birbirinden ayrıThorndike’a göre zeka birbirinden ayrı
faktörlerden meydana gelmektedir.Bufaktörlerden meydana gelmektedir.Bu
duruma göre genel bir zekadan sözduruma göre genel bir zekadan söz
edilemez.Thorndike’a göre zeka;edilemez.Thorndike’a göre zeka;
►““Soyut Zeka,Sosyal Zeka,Mekanik Zeka’’Soyut Zeka,Sosyal Zeka,Mekanik Zeka’’
dan oluşur.dan oluşur.
5. ►Çok Faktör Kuramı(Guilford)Çok Faktör Kuramı(Guilford)
►Guilford’un ileri sürdüğü bu modeleGuilford’un ileri sürdüğü bu modele
göre,zekanın üç boyutu bulunmaktadır;göre,zekanın üç boyutu bulunmaktadır;
içerik,işlem ve ürünler.içerik,işlem ve ürünler.
►Grup Faktör Kuramı(Thurstone)Grup Faktör Kuramı(Thurstone)
►Thurstone’a göre,zihinsel etkinliği gerekliThurstone’a göre,zihinsel etkinliği gerekli
kılan işlemler gruplanabilir.kılan işlemler gruplanabilir.
8. SÖZEL – DİLSEL ZEKASÖZEL – DİLSEL ZEKA
► Sözel olarak iyi iletişim kurar.Sözel olarak iyi iletişim kurar.
► Etkili dinleme becerilerine sahiptir.Etkili dinleme becerilerine sahiptir.
► Farklı kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler veFarklı kelimeleri, sesleri, ritimleri dinler ve
tepkide bulunur.tepkide bulunur.
► Diğer insanların seslerini, dil üslubunu,Diğer insanların seslerini, dil üslubunu,
okumasını ve yazmasını taklit edebilir.okumasını ve yazmasını taklit edebilir.
► Farklı zamanlarda, farklı amaçlar için, farklıFarklı zamanlarda, farklı amaçlar için, farklı
gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir.gruplara etkili bir biçimde hitap edebilir.
► Yazmaktan hoşlanır.Yazmaktan hoşlanır.
► Hikaye, şiir, mizah yazma, okuma, anlatma gibiHikaye, şiir, mizah yazma, okuma, anlatma gibi
etkinliklerden zevk alır.etkinliklerden zevk alır.
► Mecazi anlatım, benzetme, soyut ve simgeselMecazi anlatım, benzetme, soyut ve simgesel
düşünme, kavram oluşturma ve yazma gibidüşünme, kavram oluşturma ve yazma gibi
karmaşık olayları içeren dili üretme ve etkilikarmaşık olayları içeren dili üretme ve etkili
kullanma becerisine sahiptir.kullanma becerisine sahiptir.
9. SÖZEL ZEKASI BASKIN OLANSÖZEL ZEKASI BASKIN OLAN
KİŞİLERKİŞİLER
1.Bir okuma metninin düzenini ve sözcüklerin1.Bir okuma metninin düzenini ve sözcüklerin
anlamını çabuk kavrar.anlamını çabuk kavrar.
2. Bilgiyi başkasına açıklayabilme ve verilen2. Bilgiyi başkasına açıklayabilme ve verilen
talimatı anlayabilme gücüne sahiptir.talimatı anlayabilme gücüne sahiptir.
3. Mizaha dayalı anlatım gücü vardır3. Mizaha dayalı anlatım gücü vardır
kelimelerle oynamayı severler.kelimelerle oynamayı severler.
4. Yazılı ya da sözlü olarak etkili hitabet,ikna4. Yazılı ya da sözlü olarak etkili hitabet,ikna
ve güdüleme yeteneğine sahiptirlerve güdüleme yeteneğine sahiptirler
5. Öğrendikleri bilgileri kolay hatırlarlar.5. Öğrendikleri bilgileri kolay hatırlarlar.
10. MANTIKSAL-MATEMATİKSELMANTIKSAL-MATEMATİKSEL
ZEKAZEKA
► Bilimsel düşünme, objektif gözlem yapma,Bilimsel düşünme, objektif gözlem yapma,
verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma, hipotezverilerden sonuç çıkarma, yargıya varma, hipotez
kurma yetenekleri vardır.kurma yetenekleri vardır.
► Deney yapma, sınama, sorgulama veDeney yapma, sınama, sorgulama ve
araştırmalardan zevk alır.araştırmalardan zevk alır.
► Benzer şeyleri eşleştirme, karışık şekillerdenBenzer şeyleri eşleştirme, karışık şekillerden
resimler çıkarmada başarılıdır.resimler çıkarmada başarılıdır.
► Problem çözer, eleştirel düşünür.Problem çözer, eleştirel düşünür.
► Geometrik şekiller gibi soyut sembollerleGeometrik şekiller gibi soyut sembollerle
kavramsal düşünebilir.kavramsal düşünebilir.
► Sayılarla düşünür.Sayılarla düşünür.
► Numaraları akıllıca kullanır ve sebep sonuçNumaraları akıllıca kullanır ve sebep sonuç
ilişkisi kurabilir.ilişkisi kurabilir.
► Bilginin parçaları ve bilgiler arasında ilişkilerBilginin parçaları ve bilgiler arasında ilişkiler
kurar.kurar.
►
11. GÖRSEL – MEKANSAL ZEKAGÖRSEL – MEKANSAL ZEKA
► Arkadaşlarına oranla daha çok hayal kurar,Arkadaşlarına oranla daha çok hayal kurar,
etrafındaki objeleri hayalinde canlandırır.etrafındaki objeleri hayalinde canlandırır.
► Yaşına oranla zihninde daha iyi şekiller tasarlarYaşına oranla zihninde daha iyi şekiller tasarlar
ve resimler yaratır.ve resimler yaratır.
► Renkleri iyi kullanır, resim, heykel, grafikRenkleri iyi kullanır, resim, heykel, grafik
etkinliklerinden hoşlanır.etkinliklerinden hoşlanır.
► Resimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünürResimler, imgeler, şekiller ve çizgilerle düşünür
ve onlarla daha iyi öğrenir.ve onlarla daha iyi öğrenir.
► Dinlediklerinden zihinsel objeler, hayaller,Dinlediklerinden zihinsel objeler, hayaller,
resimler üretir ve bunları öğrendiği bilgileriresimler üretir ve bunları öğrendiği bilgileri
hatırlamada kullanır.hatırlamada kullanır.
► Öğrendiği bilgileri somut ve görsel sunuşlaraÖğrendiği bilgileri somut ve görsel sunuşlara
dönüştürür ve böyle sunumlar izlemeyi sever.dönüştürür ve böyle sunumlar izlemeyi sever.
► Bir objenin farklı açılardan perspektifiniBir objenin farklı açılardan perspektifini
anlayabilir, onu zihninde canlandırabilir.anlayabilir, onu zihninde canlandırabilir.
► Harita, tablo ve diyagramları kolay okur.Harita, tablo ve diyagramları kolay okur.
12. MÜZİKSEL – RİTMİK ZEKAMÜZİKSEL – RİTMİK ZEKA
► Kendisini müzikle ifade eder.Kendisini müzikle ifade eder.
► İnsan sesi, çevreden gelen sesler gibi çok farklıİnsan sesi, çevreden gelen sesler gibi çok farklı
seslere karşı duyarlıdır, dinler ve tepkide bulunur.seslere karşı duyarlıdır, dinler ve tepkide bulunur.
► Müziği yaşamında kullanmak için fırsatlarMüziği yaşamında kullanmak için fırsatlar
oluşturur.oluşturur.
► Okul dışında öğrendikleri şarkıları söylemektenOkul dışında öğrendikleri şarkıları söylemekten
çok hoşlanır.çok hoşlanır.
► Müzik dinlemeyi sever.Müzik dinlemeyi sever.
► Farkında olmadan mırıldanır.Farkında olmadan mırıldanır.
► Ritmik konuşur ya da hareket eder.Ritmik konuşur ya da hareket eder.
13. BEDENSEL – KİNESTETİK ZEKABEDENSEL – KİNESTETİK ZEKA
► Kendisini ve duygularını ifade etmede bedeniniKendisini ve duygularını ifade etmede bedenini
(dans, mimik, pantomim, vücut dili) kullanır.(dans, mimik, pantomim, vücut dili) kullanır.
► Bulundukları çevreye ve onu kapsayanBulundukları çevreye ve onu kapsayan
sistemlere karşı duyarlıdır ve sorumlu davranır.sistemlere karşı duyarlıdır ve sorumlu davranır.
► Beyin ve vücut koordinasyonunu etkili bir biçimdeBeyin ve vücut koordinasyonunu etkili bir biçimde
kullanabilir.kullanabilir.
► Ellerini ve bedenlerini kontrol etmekte sonEllerini ve bedenlerini kontrol etmekte son
derece başarılıdır.derece başarılıdır.
► Küçük kas gelişimi mükemmeldir.Küçük kas gelişimi mükemmeldir.
► Otururken elleri ve ayaklarıyla oynar.Otururken elleri ve ayaklarıyla oynar.
► Yerinde duramaz, çok hareketlidir.Yerinde duramaz, çok hareketlidir.
► Mimik ve hareketleri çok iyi taklit eder.Mimik ve hareketleri çok iyi taklit eder.
► Sağlıklı yaşam konusunda vücuduna özenSağlıklı yaşam konusunda vücuduna özen
gösterir.gösterir.
14. DOĞACI – VAROLUŞÇU ZEKADOĞACI – VAROLUŞÇU ZEKA
► Hayvanlara karşı çok meraklıdır.Hayvanlara karşı çok meraklıdır.
► Bahçe işlerini sever.Bahçe işlerini sever.
► Çevre kirliliğine duyarlıdır.Çevre kirliliğine duyarlıdır.
► Doğa/gezi dergilerini inceler ve belgeselleri izler.Doğa/gezi dergilerini inceler ve belgeselleri izler.
► Doğa olaylarına meraklıdır.Doğa olaylarına meraklıdır.
► Araştırmalar yapmayı sever.Araştırmalar yapmayı sever.
► Doğadaki canlıları incelemekten hoşlanır.Doğadaki canlıları incelemekten hoşlanır.
► Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidir.Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidir.
► Bitki ve hayvan türleri onun için çok çekicidir.Bitki ve hayvan türleri onun için çok çekicidir.
15. KİŞİLER ARASI – SOSYAL ZEKAKİŞİLER ARASI – SOSYAL ZEKA
► Doğal bir lider olarak görünür, organizasyonların başDoğal bir lider olarak görünür, organizasyonların baş
elemanıdır.elemanıdır.
► Grup içerisinde işbirlikçi çalışır, bir şeyler anlatmaktanGrup içerisinde işbirlikçi çalışır, bir şeyler anlatmaktan
hoşlanır.hoşlanır.
► İki ya da daha fazla yakın arkadaşları vardır.İki ya da daha fazla yakın arkadaşları vardır.
► Diğerleri onu arkadaşlık için ararlar.Diğerleri onu arkadaşlık için ararlar.
► Farklı kültürler, farklı yaşam tarzları konusunda çokFarklı kültürler, farklı yaşam tarzları konusunda çok
meraklıdır.meraklıdır.
► Çok küçük yaşlarda bile toplumsal ve politik sorunlarlaÇok küçük yaşlarda bile toplumsal ve politik sorunlarla
ilgilenebilir.ilgilenebilir.
► Güçlü bir espri yeteneğine sahiptir.Güçlü bir espri yeteneğine sahiptir.
► Farklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiğindeFarklı ortamlara, farklı insan topluluklarına girdiğinde
kolaylıkla uyum sağlayabilir.kolaylıkla uyum sağlayabilir.
► Problemi olan arkadaşlarına öğütler verir.Problemi olan arkadaşlarına öğütler verir.
► Başkalarını düşünür, başkalarına önem verir ve onlarBaşkalarını düşünür, başkalarına önem verir ve onlar
için endişelenir.için endişelenir.
16. KİŞİSEL – İÇSEL ZEKAKİŞİSEL – İÇSEL ZEKA
► Gardner bu zeka türünün çok özel olduğunu veGardner bu zeka türünün çok özel olduğunu ve
diğer zeka türlerinin tümünü kapsadığınıdiğer zeka türlerinin tümünü kapsadığını
savunmaktadır.savunmaktadır.
► Bağımsızlık duygusu güçlüdür, kendi başlarınaBağımsızlık duygusu güçlüdür, kendi başlarına
buyruktur.buyruktur.
► Güçlü ve zayıf yönlerini tanır, kendini aşmayaGüçlü ve zayıf yönlerini tanır, kendini aşmaya
çalışır.çalışır.
► Yaşamdaki motivasyon kaynakları olanYaşamdaki motivasyon kaynakları olan
hedeflerine ulaşmak için gerçekçi amaçlarhedeflerine ulaşmak için gerçekçi amaçlar
oluşturur.oluşturur.
► Hobileri vardır.Hobileri vardır.
► Hatalarından ve başarısızlıklarından öğrenebilir.Hatalarından ve başarısızlıklarından öğrenebilir.
► Kendi ilgi ve becerilerinin farkındadır.Kendi ilgi ve becerilerinin farkındadır.
► Kendini sever ve kendisiyle gurur duyar, özKendini sever ve kendisiyle gurur duyar, öz
saygısı yüksektir.saygısı yüksektir.
►
