2. UZAKTAN EĞİTİM VE ÖĞRENME
KURAMLARI
DAVRANIŞÇI KURAM
Davranışçı kuramlar öğrenmenin uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurularak
geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış değiştirmenin gerçekleştiğini kabul eder.
Ivan Pavlov laboratuardaki deneylerinde köpeğin yiyecek görünce salya
akıtmasından yola çıkarak kendisine yemek getiren kişiyi görünce de köpeğin
salya akıttığını gözlemlemiştir. Bu Klasik Koşullanma Davranışçı Kuramın en bilinen
öğrenme kuramıdır.
3. Bir diğer Klasik Koşullanma savunucusu olan Guthrie öğrenmedi zihinsel tüm öğeleri
reddeder ve öğrenmenin uyaran ile tepki arasındaki ilişkiden ibaret olduğunu öne
sürer. Uyarana eşlik eden tepki, uyaran her görüldüğünde tekrar ortaya çıkacaktır
der. Yani birey bir durum karşısında tepkide(eylemde) bulunan birey benzer tüm
durumlarda aynı davranışı gösterecektir. Ayrıca Guthrie, öğrenmenin gerçekleşmesi
için pekiştirmenin gerekli olmadığını savunmaktadır. Ona göre öğrenme zaten
uyaran ilk görüldüğünde verilen ilk tepki ile gerçekleşmiştir.
4. Thorndike’ın yaptığı deneyde kafese yerleştirilen kedi dışarıdaki balığa ulaşmak için
yaptığı denemelerde tesadüfen kapı mandalına bağlı ipi çekmesi ile kapı açılmış ve
dışarı çıkmayı başarmıştır. Bu deney tekrarlandıkça kedinin kafesten çıkmak için
yaptığı deneme-yanılma davranışları azalmış ve kedi mandalın bağlı olduğu ipi daha
kısa sürede çekerek dışarı çıkmayı öğrenmiştir. Thorndike bu çalışmasında deneme-
yanılma esnasında yapılan davranışlardan ödüle götüren davranışların kalıcı olduğu,
diğerlerinin ise terk edildiği sonucuna ulaşmaktadır.
5. Thorndike’ın çalışmalarından hareket eden Skinner, organizmanın davranışlarını
uyarıcılara karşı gösterilen otomatik bir tepki olmaktan çok, kasıtlı olarak yapılan
hareketler olarak kabul etmektedir. insanların karmaşık uyarıcı durumları ile
karşılaştığında gösterdiği davranışlara operant (edim) adı veren Skinner bu
operantların, onları izleyen sonuçlardan etkilendiğini ileri sürmektedir.
Davranışçılara göre insan için öğrenme daha önce yaşadığı ve sonuca vardığı
deneyimlemelerdir. Yeni problemler ise varolan bilgilerle yapılan deneme-
yanılmalar sonucunda çözümlenir ve yeni öğrenme sağlanmış olur.
6. Davranışçı Kuramların Öğretim İlkeleri
Yaparak öğrenme esastır. Öğrenci öğrenme sürecinde aktif olmalıdır. Öğrenmede
öğrencinin yaparak öğrenmesi esastır. Çünkü, öğrenci kendi yaptığı ile öğrenir.
Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer tutar. Pekiştirme, davranışların tekrar edilme
sıklığını arttıran uyarıcıların verilmesi işlemidir. Davranışlar, onları izleyen
sonuçlardan etkilenir ve onlarla değiştirilir.
Becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında tekrar
önemlidir. İnsan, konuşma, yabancı dil, müzik aleti çalma vb. becerileri tekrar
yapmadan öğrenemez. Tekrar, öğrenmede gelişmeyi sağladığı sürece yararlıdır.
Öğrenmede güdülenmenin çok önemli bir yeri vardır. Öğrencinin bir davranışı
öğrenebilmesi için o davranışı yapmaya istekli olması lazımdır. Bu nedenle, olumlu
pekiştirme güdüleyici bir etkiye sahiptir.
7. Davranışçı Öğrenme Kuramın Uzaktan Eğitimde
Kullanılması
Davranışçı kuramın ilkelerinden biri olan “öğrenmede tekrarın önemi” ilkesi esas
alınarak öğrencinin öğrendiği bilgiyi tekrar ederek daha kalıcı ve daha pratik hale
getirmesi sağlanabilir. Örneğin uzaktan eğitimde resim öğretmenliği bölümü için,
öğretmen; karakalem ile resim çizme tekniklerini anlatan bir video çeker ve
internete yükler. Öğrenciler, videoyu zledikten sonra bulundukları ortamda kara
kalemle resim çizmeye çalışırlar. Videoda anlatılan teknikleri daha pratik bir şekilde
uygulayabilmek için öğrendiklerini tekrarlayarak daha da pekiştirebilirler.
8. BİLİŞSEL KURAMLAR
Biliş zihin demektir ve bilişsel öğrenme kuramları öğrenmenin
doğrudan gözlemlenemeyeceğini, bunun zihinsel bir süreç
olduğunu savunmuşlardır. Piaget ve Bruner bu ekolün/kuramın
öncüleri olmuşlardır ve öğrenmeyi bireyin davranışta bulunma
kapasitesinin gelişmesi olarak açıklamışlardır. Bilişsel kuramcılar
davranışçıların öğrenme olarak yorumladığı gözlemlenebilir
tepkiyi kişinin zihninde meydana gelen öğrenmenin bir
yansıması olarak yorumlamışlardır. Bu yüzden bilişsel kuramcılar
daha çok anlama, yaratma, inşa etme, algılama, duyumsama
gibi kavram üzerinde durmuşlardır.
9. Davranışçı kuramlar, okuldaki eğitimin dış dünyaya yansıyabilmesi için aradaki
benzerliklerin arttırılması gerektiğini söyler oysa bilişsel ekolün öncüleri zihinsel
ilkeler kazandırarak öğrencinin öğrendiklerini dış dünyaya uyarlayabilmesini
amaçlar.
Davranışçı akımların kısmen öğrenmeyi açıkladığı kabul edilmekle beraber, öğrenme
hakkında bugün nerede ise bütün uzmanların ortaklaşa kabul ettiği gerçek öğrenme
olayının, uyarıcı-tepki ilişkisinden çok daha kompleks bilişsel bir süreç olduğudur
(Cullingford, 1990). Bir tanım ya da bir kelime hecelemeyi öğrenmenin bile aktif ve
kompleks bir zihinsel süreç olduğu kabul edilmektedir. (Resnick, 1989). Öğrenme
konusunda bugün ulaşılan nokta öğrencinin kendisine aktarılan bilgileri aynen
almadığı, aksine kendisine ulaşan her bilgiyi süzgeçten geçirip yorumlayarak kendi
dünyasında bir anlam yüklemeye çalıştığıdır (Brooks ve Brooks, 1993).
10. Bilişsel kuramlara göre, öğrenme bireyin
çevresinde olup-bitenlere bir anlam
yüklemesidir. Kişinin davranışını
anlayabilmek için onun karşılaştığı
durumu nasıl değerlendirdiğinin
anlaşılması gerektiğini savunan bu
kuramın temelini Gestalt Psikolojisi
oluşturur. Zihne ulaşan verilere anlam
yükleme işlemi, yani algı üzerine
yaptıkları çalışmalarla öğrenmenin
bilişsel yönüne işaret eden Gestalt
psikologları algılama ile ilgili aşağıdaki
ilkeleri ileri sürmektedirler (Hilgard ve
Bower, 1974).
11. Bilişsel öğrenmede her zaman parçalar bütünleri oluşturur ve parçalar ancak bütün
içerisinde bir anlam kazanabilir. Yani bir nesne algılanıyorsa onun algılanmasında
içerisinde bulunduğu bütünün önemi vardır. Bilişsel öğrenmede öğrenci her zaman
bir inşa sürecindedir ve kurduğu ilişkilerle yeni bilgiler inşa ederek öğrenmeyi sağlar.
İnsanların davranışı, içinde bulundukları durumu algılamalarına bağlı olarak değişir.
Öğrenme, kişinin çevresini algılama ve yorumlama sürecidir. Bundan dolayı,
öğrenmede önemli olan kişinin olayları ve durumları anlaması, diğer bir deyişle
eşyaya ve olaylara anlam yüklemesidir.
12. Bütün kendisini meydana getiren parçalardan daha büyüktür ve kendi başına farklı
bir anlam teşkil eder. Bu açıdan bakıldığında parçaların tek başına incelenmesi
bütünü ortaya koyamaz. Bu noktada parçaları organize etme ve bütünü algıma
öğrenmeyi sağlayacaktır. Cullingford öğrenmenin doğasını ve biçimlerini anlamanın
bir eğitim sisteminin kalbini teşkil ettiğini ifade etmektedir. Cullingford’a göre “…
ders programları ancak öğrencinin bilgiyi nasıl aldığı, organize ettiği, takdir ettiği ve
değerlendirdiğinin bilgisi ile anlaşılabilir” (Cullingford, 1990,s.2)
13. Bilişsel Kuramların Öğretim İlkeleri
Yeni öğrenmeler öncekileri üzerine bina edilir.
Öğrenme bir anlam yükleme çabasıdır.
Öğretmen bir otorite figürü olmamalıdır.
Öğrenme, öğretmen ve öğrencinin karşılıklı etkileşimi ile gerçekleşir.
Öğrenmede, öğrenilenlere uygulama fırsatı tanınmalıdır.
Bilişsel alanla ilgili çalışmalarda öğrenme: (gizli öğrenme, ani kavrayış yoluyla
öğrenme ve Bilgi -işlem yaklaşımına göre öğrenme şeklinde oluşur.)
Bu anlayışta eğtimin asıl amacı: öğrencilerin daha yeterli, daha kapsamlı, daha
güçlü ve daha doğru “anlamlar” üretebilmesidir.
14. Bilişsel Öğrenme Kuramının Uzaktan Eğitimde
Kullanımı:
Türkçe dersinde işlenecek olan anlatım bozuklukları konusu için, öğretmen ders
öncesinde hazırladığı çalışma kâğıdını sanal sınıfta paylaşır. Öğrencilerden bu
çalışma kâğıdındaki soruları çözmelerini ister. Bu sayede öğrencilerin konu
hakkındaki ön bilgilerini test eder ve dersi ona göre işler. Öğretmen dersi işledikten
sonra bilişsel kuramın “öğrenmede uygulama şansı tanıma” ilkesine dayanarak
öğrencilerin konuyu anlayıp anlamadıklarını tespit etmek için hazırladığı test
kâğıtlarındaki soruları çözmelerini ister. Öğrenciler soruları çözdükten sonra
öğretmen öğrenci etkileşimi ilkesi kapsamında öğrencilerin, çözemediği sorular varsa
senkron(eşzaman) olarak öğretmen eşliğinde çözülür.
15. YAPILANDIRMACI ÖĞRENME KURAMI
Bu kuram bilişsel ve fizyolojik yaklaşımların son yıllarda üzerinde en fazla
durdukları bir kuramdır. Aynı zamanda bilginin doğasını ve kaynağını (Bilgi nedir?,
Öğrenme nedir?) inceleyen bir kuramıdır. Öğrenmeyi deneyime bağlı anlam
oluşturma süreci olarak ele almaktadır. Buna göre bilgi yaşantılarını anlamlı bir
duruma getirmeye çalışma birey tarafından etkin olarak yapılandırılmaktadır.
Öğrencilerin belli bir konuda bir anlayış yaratmaları için kendi deneyimlerini
kullandıkları bir öğrenme yaklaşımıdır. (Tok, 2006) Bilgi, onu kullanan kişiden
bağımsız değildir ve birey bilgi yapılarını kendi deneyimleri ve sosyal
etkileşimleriyle oluşturur.
16. Pozitivizme dayanan davranışçı öğrenme ve bilgi; işlem kuramcıları bilginin öğrenenden bağımsız
olduğunu, bilişin dışında nesnel bir gerçeğe dayandığını, anlam yaratmanın var olan bilgilere dayalı
olduğunu kabul ederken, öğretme; öğrenme sürecinde dış dünya gerçekliğine ilişkin bilginin
öğrenene aktarımını savunmaktadır. Pozitivizm ötesi (post modern) yaklaşımlar ise bunu
reddetmekte, bilginin öğrenen tarafından aktif bir şekilde oluşturulduğunu, bilginin öğrenenin öznel
etkileşimine bağlı olduğunu, öğrenenin sosyal, kültürel yapısı, değerleri ve özgeçmişinin önemli
olduğunu kabul ederek, öğretme öğrenme sürecinde öğrenenin somut yaşantılar üzerinde
düşünerek öznel gerçeğini (bilgiyi) oluşturmasını/yapılandırmasını savunmaktadırlar.
17. Buna göre bir bilgi ancak bilgiye sahip olan kişinin yaşantılarıyla yorumlanabilir. Her
öğrenen kendi gerçeklik kavramına göre bilgiyi yeniden yapılandırır. Eğitim
programları tümdengelim metoduyla oluşturulur ve öğrenenin bilgiyi nasıl
yapılandırdığıyla ilgilenir.
Bilginin doğruluğunu kişiye, kültürüne, duruma göre değişebileceği için, bilginin
doğruluğundan çok üretilmesi ve kullanışlığı önemlidir. Bilginin öğrenci tarafından
yapılandırılmasını (oluşturulmasını) ifade eder. Öğrenci bilgiyi aktif olarak özümler
ve davranışa dönüştürülür.
18. Yapılandırmacı Öğrenme Kuramının Öğretim
İlkeleri
Öğrenen dış uyarıcıların pasif bir alıcısı değil, onların özümleyicisi ve davranışların
aktif oluşturucusudur.
Öğrenen kendi öğrenmesinde sorumluluk taşıyan, verileni olduğu gibi alan değil,
verilerin taşıdığı anlamı keşfedendir.
Öğrenen, verilen bilgiler arasında, uygun olanları seçen ve işleyendir.
Öğrenen kendisine kazandırılmak istenen bir ilke de olsa, onun anlamını bulmak,
diğer ilkelerle ilişkisini kurarak ve daha önce öğrendikleriyle bağdaştırarak ona
anlam vermek zorundadır
19. Yapılandırmacı Öğrenme Kuramın Uzaktan
Eğitimde Kullanımı
Bu kurama göre öğrenci, öğrenmeden sorumlu ve süreçte aktiftir. Buna bilgiye
göre yapılandırmacı kuramın “öğrenme sorumluluğu öğrencilere verilmelidir”
ilkesi kapsamında öğretmen, tarih dersinde her hafta bir konu belirleyerek
öğrencilerden konuyu araştırmalarını, rapor tutmalarını ve raporlarını sanal
sınıftaki ödev kısmına yüklemelerini ister. Öğretmen konuyu araştırmalarını
isterken hangi kaynaklardan yararlana bileceklerini, araştırma yaparken nelere
dikkat etmeleri gerektiği konusunda yardımcı olur. Öğretmen her hafta quizler
yaparak öğrencilerin konuyu anlayıp anlamadıklarını test eder. Test sonuçlarına
göre öğrencilerin gönderdikleri raporları kontrol ettikten sonra öğrencilere gerekli
dönütleri yapar.
20. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
Anlatma Yöntemi
Anlatma yöntemiyle öğrenciye bilişsel alanda bilgi; duyuşsal
alanda alma ve tepki verme; devinişsel alanda uyarılma
basamağında davranışlar kazandırılabilir. Uzaktan eğitimde
anlatma yöntemi metin, slayt, video, video konferans gibi farklı
yollarla kullanılabilir.
Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Uzaktan eğitimde anlatma yöntemi; Asenkron eğitim olarak
uygulandığında öğretmen önceden hazırladığı materyalleri; sunu,
sesli sunu, pdf olarak ulaştırabilir. Senkron eğitim olarak
uygulandığında ise sanal sınıflar oluşturulup öğrencilerin
öğretmen ile olan etkileşimleri sağlanabilir. Böylece öğrenciler
sanal sınıflarda öğretmeni duyabilir, görebilir, hareket ve
mimiklerinden faydalanırlar.
21. Tartışma Yöntemi
Bu yöntemde amaç öğrencilere düşünmeye teşvik etmektir. Konu üzerinde yeni fikirler üretmek,
tartışmak, bilgileri pekiştirmek, farklı görüşler ortaya atmak için başvurulabilecek yöntemdir.
Uzaktan eğitimde tartışma yöntemi eş zamanlı ve eş zamansız iletişim olmak üzere iki kategoride
incelenebilir.
Çevrimiçi öğretim programında katılımcılar
yönetimli tartışma ortamları,
yönetimsiz tartışma ortamları,
konu ilişkili tartışma ortamları
olmak üzere üç farklı türde eş zamansız tartışma aracılığıyla iletişim kurabilirler.
Ayrıca metin tabanlı olarak eş zamansız tartışma yaratılabilir. Bunun için e-posta, tartışma listeleri
ve haber grupları kullanılabilir.
Eş zamanlı tartışmaların, metin tabanlı konferanstan, ses ve görüntünün de mevcut olduğu video
konferansa kadar farklı çeşitleri vardır.
22. Uzaktan Eğitimde Nasıl
Kullanılır?
Uzaktan eğitimde tartışma yöntemi; Eş zamanlı
ya da eş zamansız olarak ses ve görüntünün
olduğu konferans ve video konferanslar ile
desteklenebilir. Örneğin öğretmen eş zamanlı
bir ortamda öğrencilerine bir konu belirler ve
öğrencilerden bu konu hakkında görüş ve
düşüncelerini aktarmalarını isteyebilir.
23. Örnek Olay Yöntemi
Gerçek hayatta yaşanmış veya yaşanma ihtimali olan problemlerin öğretmen
tarafından hazırlanarak sınıf ortamında çözümlenerek öğrenmenin
gerçekleşmesine dayanan bir yöntemdir.
Ayrıca öğrenciler kendi problemlerini kendileri de yaratabilirler ve diğer öğrenciler
bu problemi çözmeye çalışır. Aralarında tartışabilirler, farklı kaynaklar bilgi destek
alabilirler.
Bu yöntemin genel amacı öğrencilerin yaratıcı ve çözüm odaklı düşünmelerini
sağlamaktır. Uzaktan eğitimde bu yöntem e-posta, sohbet odaları, tartışma
tahtaları gibi farklı kanallarda gerçekleştirilebilir.
24. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Öğretmen sanal bir sınıfta sohbet odası oluşturabilir ve bir örnek olay durumu
yaratabilir. Öğrenciler de bu durumu analiz eder. Örneğin: Öğretmen belirli bir konu
hakkında bir örnek olay geliştirir ve bir video paylaşır, öğrencilerden videoda ki
olumu ve olumsuz yönlerini değerlendirmelerini ister ve öğrenciler de bir tartışma
forumunda analiz ve değerlendirmeleri yapıp sonuçları forumda paylaşır.
25. Gösterip Yaptırma Yöntemi
Uygulama ve üst düzeydeki hedef davranışların kazandırılmasında etkili bir
yöntemdir. Bir beceriyi kazandırmanın en etkili yolu, onun uygulamasını
yaptırmaktır. Gösterip yaptırma yöntemi, psikomotor becerilerin kazandırılmasında
bilişsel alanda ilgili davranışların kazandırılmasında ve yanlışların anında
düzeltilmesinde etkilidir.
Öğretmen kazandıracağı beceriyi öğrencinin görebilmesi için, beceriyi
gerçekleştirirken ilk olarak kendini videoya alır. Sonra bu videoyu e-posta yoluyla
öğrencilerine gönderir. Bunu sanal sınıf, sohbet odaları, sanal laboratuvar
ortamlarında, eş zamanlı iletişimle de gerçekleştirilebilir.
26. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Öğretmen kazandıracağı beceriyi öğrencinin görebilmesi için, beceriyi
gerçekleştirirken ilk olarak kendini videoya alır. Sonra bu videoyu e-posta yoluyla
öğrencilerine gönderir. Bunu sanal sınıf, sohbet odaları, sanal laboratuvar
ortamlarında, eş zamanlı iletişimle de gerçekleştirilebilir.
27. Problem Çözme Yöntemi
Problem olan bir durumun belirlenerek, çözüm yollarının aranması ve aydınlatılması
sürecidir. Bu yönteme genellikle araştırma yoluyla öğretme yaklaşımında başvurulur.
Uzaktan eğitimde öğrenciden kendisine verilen konuyla ilgili bir problem üretmesi
istenir. Öğrencilerden probleme çözüm üretmeleri istenir ve bu süreç öğretmen
tarafından takip edilerek öğrencilere bilgilendirme yapılır.
Aşamaları:
1. Problemin belirlenmesi.
2. Problemin anlaşılması.
3. Problem için hipotezlerin oluşturulması.
4. Problemle ilgili bilgi toplanması.
5. Hipotezlerin test edilmesi.
6. Hipotezler arasından deney ve karşılaştırmalar yoluyla probleme en uygun olanın
seçilmesi ve uygulanması.
7. Hipotezlerin test edilmesinden sonuçlar çıkararak genel bir sonuca varılması.
28. Uzaktan Eğitimde Nasıl
Kullanılır?
Uzaktan eğitim derslerinde öğrenciye video
konferans yoluyla bir konu verilir ve konu ile
ilgili problem oluşturması istenir. Öğretmen,
öğrencilerden problem çözme aşamalarına
uymalarını, probleme şekil vermeleri ve
çözümü baştan sona yönetmeleri istenir.
Öğretmen öğrencilere performansları ve
çözümleri hakkında eş zamanlı ve ya eş
zamansız olarak sürekli bilgi ve
açıklamalarda bulunur. Ayrıca problem
çözme yazılımlarından da yararlanılabilir.
29. Proje Yönetimi
Yaşamda karşılaşılabilecek problemlere proje tabanlı çözüm üretme yöntemidir.
Öğrenciler problemi çözecek projenin senaryosunu oluştururlar. Proje geliştirme
süreci öğrenciye; planlama, organize etme, uygulama ve kontrol etme süreçlerini
öğretir. Uzaktan eğitim derslerinde web tabanlı öğretim araçlarını, kaynaklarını
kullanarak gerekli nesneleri etkileşimli bir şekilde entegre ederek güçlü öğretim
olanakları yaratmaktır. Öğrenciler bireysel veya grup olarak sohbet odaları, tartışma
forumları, e-posta gibi kanallardan bir araya gelerek bilgi paylaşırlar. Daha sonra
hazırladıkları projenin sunumunu yaparlar. Proje yönteminde öğretim elemanına
büyük görev düşmektedir, öğretmen sürekli olarak öğrencilere doğru ve etkili
dönütler vermelidir.
30. Uzaktan Eğitimde Nasıl
Kullanılır?
Örneğin uzaktan eğitimde öğretmen,
öğrencilerden günlük hayatta karşılaştıkları
bir sorun üzerine düşünüp o sorun için
çözüm yolları üretmelerini ister. Öğrenciler
sorunu belirledikten sonra nasıl çözebileceği
konusunda düşünür ve bir senaryo
çerçevesinde çözüme ulaştırmaya çalışırlar.
Bu çalışmalarını raporlaştırarak sanal sınıfa
yüklerler.
31. 2.1.7 Modelleme Yöntemi
Öğrencilerin örnek bir rol gözlemleyerek becerilerini geliştirdikleri yöntemdir.
Konuşmada, cinsiyet rollerinde, giyimde, yeme-içmede ve diğer birçok konuda
örnek kişi ve davranışlar taklit edilir. Uzaktan eğitimde kullanımı sınırlı olsa da
kullanılamaz değildir. Uzaktan eğitmin sunduğu eşzamanlı ortamlarda bu yöntem
daha faydalı olacaktır. Web siteleri veya tartışma gruplarında eşzamansız olarak
da kullanılabilir
32. Uzaktan Eğitimde Nasıl
Kullanılır?
Örneğin öğretmen adayı bir öğrenci derste
etkili tahta kullanımı ile ilgili bir video hazırlar.
Bu videoyu bloğuna yükler. Bloğundaki
tartışma bölümünde ise öğretmen ve
arkadaşlarından çektiği videodaki eksik kalan
yönleri ile ilgili görüş ve öneriler alır. Aldığı
dönütler sayesinde eksik kalan yönlerini
düzeltir.
33. İşbirlikçi Öğrenme Yöntemi
İşbirliğine dayalı öğrenme, çocukların ortak bir amaç için birlikte çalışmaları ile
sağlanan bir öğrenme türüdür(Berk,1997). İşbirliği gerektiren ortak çalışma sırasında
farklı yetenekte olan çocukların birbirlerine yardımcı olarak öğrendikleri sanısı, bu tür
öğrenmenin temelini oluşturur. Çocukların birbirleriyle işbirliği kurarak, problem
çözmeye, özgün bir yaratı ortaya çıkarmaya yada bilgi toplamaya çalıştıkları işbirliği
yolu ile öğrenme, eğitici drama etkinliklerinde sık yararlanılan bir öğrenme yoludur.
İşbirliği kurma sırasında yardım etme ve yardım alma, içinde bulunduğu grup birliğinin
farkına varma gibi önemli denemeler yaşanır(Jhonson ve Jhonson,1987). Böylece
gelecekte iş yaşamında çok önemli bir beceri olarak çocukların karşısına çıkacak olan,
belirli bir çalışma için başkalarıyla birlikte, hem kendi görüş ve yeteneklerini ortaya
koyabilerek hem de başkalarının katkılarını destekleyerek ve kabul ederek çalışabilme
alışkanlığı kazanılabilir.
34. Uzaktan Eğitimde Nasıl
kullanılır?
Örneğin uzaktan eğitimde öğretmen
öğrencileri gruplara ayırarak her bir grup için
bir konu belirler. Her grup bir form sayfası
açarak konu üzerinde yaptıkları araştırmaları
ve elde ettikleri sonuçları yazarlar. Elde
edilen bütün veriler birleştirilerek ortak bir
sonuca ulaşılır.
35. Bireysel Çalışma Yöntemi
Bireysel öğrenme yönteminde öğrenci kendi başına araştırma yaparak, yaşayarak,
problemleri çözmeye çalışarak öğrenimini sağlar. Analiz ve sentez düzeyindeki
davranışları kazandırmada kullanılır. Öğrenci kendi çalışma ortamını yaratarak
çalışmasını gerçekleştirir.Bazı öğrenciler bireysel çalışmaya grup çalışmasından
daha yatkındır ve bu yöntem onların kendi kabiliyetlerini ve potansiyellerini
keşfetmelerinde yardımcı olur.
Uzaktan eğitimde bireysel öğrenme teknolojileri (Modüler, programlı, bilgisayar
destekli eğitim) ile Özel Öğretici, Alıştırma ve Tekrar yazılımlarından yararlanılır.
36. Uzaktan Eğitimde Nasıl
kullanılır?
Örneğin uzaktan eğitimde öğretmen
öğrencileri gruplara ayırarak her bir grup için
bir konu belirler. Her grup bir form sayfası
açarak konu üzerinde yaptıkları araştırmaları
ve elde ettikleri sonuçları yazarlar. Elde
edilen bütün veriler birleştirilerek ortak bir
sonuca ulaşılır.
37. ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
Beyin Fırtınası Tekniği
Bireylerin fikirlerini özgürce dile getirmesini sağlar. Küçük gruplar arasında orijinal fikirler
üretmek için kullanılan tekniktir. Beyin fırtınası tekniği ile grup içinde yaratıcı fikirler
ortaya çıkarmak amaçlanır. Amaç nitelikli fikir üretmekten ziyade çok sayıda fikir
üretmektir. Bu bireylerin özgüvenlerini arttırır ve kendilerini ifade etmeyi öğrenmelerini
sağlar. Üretilen çok sayıda fikir listelenir ve kullanılabilecek olan seçilir.
Beyin fırtınası tekniği bireylerin bilgilerini ve deneyimlerini ortaya koymalarına olanak
sağlar, yaratıcı fikirleri destekler, grubun tamamının katılımını sağlar.
Uzaktan eğitim derslerinde beyin fırtınası yöntemi, sohbet odalarında, uzaktan eğitim
video veya sesli konferanslarla sanal sınıflarda, tartışma forumlarında, eşzamanlı veya eş
zamanlı olmayan iletişim ortamlarında gerçekleştirilebilir. Ancak eş zamanlı iletişim
ortamları beyin fırtınası için en uygun ortamdır.
38. Uzaktan Eğitimde Kullanımı
Uzaktan Eğitimde Kullanımı
Uzaktan eğitimde senkron(eşzamanlı)
işlenen derslerde uygulanması sonucunda
daha verimli sonuçlar elde edilir. Sohbet
odalarında, forum ve bloglarda uygulanması
uygundur. Örneğin; öğretmen bilimsel
araştırma yöntemleri dersinde, bir forum
sayfası açarak öğrencilerden bilgi nedir
sorusu hakkında fikirlerini yazmalarını ister.
39. Benzetim Tekniği
Gerçek olayların yapay olarak canlandırılmasıdır. Öğrenciyi gerçek ortamda
eğitmenin zahmetli ve masraflı olduğu durumlarda yapay ortam üzerinde çalışma
ve yetişme olanağı sunar. Benzetim ortamında öğrenci karar verebilir, gözlem
yapabilir ve sonuçları görebilir. Uzaktan eğitimde benzetim tekniği kullanımı
yazılımlar üzerinden çok daha orijinal gerçekleşebilir. Yapay labaratuvarlar veya
sanal sınıflar aracılığıyla bu yazılımlar kullanılabilir.
40. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır
Uzaktan eğitimde kullanımı simülatör yolu ile yapılabilir. Örneğin; hemşirelik
bölümü öğrencilerine iğne yapmayı öğretmek için kullanılabilir. Tele konferans
yolu ile öğretmen önce nasıl yapılması gerektiğini anlatır. Daha sonra sırayla
öğrencilerin yapmasını ister. Öğrenciler uygulama yaparak yani yaparak yaşayarak
yöntemi sayesinde iğne yapmayı öğrenirler.
41. Soru-Cevap Tekniği
Soru sormak öğrenmenin başladığı yerdir ve doğru sorular doğru öğrenmeler
gerçekleştirir. Öğrencilerin soru sorabilmesi demek cevap arayışına başlaması
demektir. Soru soran birey rasyonel çözüm yolarını da aramaya başlamıştır.
Öğrencilerin konuşma, kendini ifade edebilme alışkanlığı kazanması açısından da
önemli bir tekniktir. Burada kişiler diyalog kurmaktan ziyade sistematik bir bilgi
alış-verişi içerisindedirler.
Uzaktan eğitimde soru-cevap tekniği çok önemlidir ve öğretmenler tarafından
sıkça kullanılır. Öğrenciler sanal sınıflarda, sohbet odalarında, forumlarda
öğretmenin sorularına yanıt ararlar. Bu teknikte öğretmene düşen en önemli
görev doğru soruyu doğru zamanda sormak ve öğrencileri konunun çevçevesi
içerisinde tutmaktır. Sorular öğrencilerin bilgi ve tecrübelerini, bilişsel
potansiyellerini kullanmalarına olanak sağlamalıdır.
42. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Uzaktan eğitimde hem senkron hem de asenkron işlenen derslerde kullanılması
uygundur. Örneğin; öğretmen Türkçe dersi öncesinde fiiller konusunu anlattıktan
sonra öğrencilerden, KAHOOT uygulaması ile hazırladığı soruları çözmelerini ister
ve konunun ne kadar anlaşıldığını böylece test eder.
43. Rol Oynama Tekniği
Rol oynama yöntemi, öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir
kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bir fikir, durum,
sorun ya da olay bir grup önünde dramatize edilir. Grubun üyeleri yalnızca
dinlemek ya da tartışmak yerine olayın nasıl oluştuğunu izler ve konunun
ayrıntısına inerler. Rol yapma, eskiden beri öğretim amacıyla kullanılması önerilen
tekniklerdendir. Rol yapmada birey, gerçek rolünden ve duygularından sıyrılıp
kendini bir başkasının yerine koyar. Ya da belli bir durumda ne yapacağını ve neler
hissedeceğini hareketlerle gösterir. Rol oynama yönteminde ders konusu ile ilgili
bir fikir, durum, sorun ya da olay, bir grup öğrenci tarafından yine bir grup
öğrenci önünde dramatize edilir. Rol oynama sayesinde öğrenciler, başkalarının
kimliğine bürünerek onların nasıl düşündüklerini, nasıl hissettiklerini ve nasıl
davrandıklarını anlamaya çalışırlar.
44. Uzaktan Eğitimde Nasıl
Kullanılır
Uzaktan eğitimde tele konferans, video
konferans, videoteyp, form gibi ortamlar
sayesinde uygulanabilir. Örneğin; adalet
bölümü öğrencileriyle mahkemede görülen
bir davanın canlandırılması yapılabilir. Bu
uygulama için öğrencilerden birinin hâkim
kılığında birinin suçlu, bir öğrencinin avukat
kılığına bürünmesi gerekir.
45. 5 Eğitsel Oyun Tekniği
Eğitsel oyun tekniğinin en büyük avantajı eğlenerek öğrenmeyi sağlamasıdır.
Öğrecilerin karar verme, analitik düşünme, çözüm üretme, liderlik yapma gibi
becerilerini geliştirmelerine olanak sağlayan bir tekniktir.
Eğitsel oyun tekniği öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesine olanak sağlar. Oyun
tekniği her ne kadar çocuklara yönelik gibi gözükse de aslında amaca uygun
tasarlandığında her yaş grubu için eğitici olabilecek bir tekniktir. Sonuçta
eğlenmeyi herkes sever ve her yaş grubu için oyun tasarlamak mümkündür.
Çapraz bulmacalarla yaratıcılıkları artırılabilir. Eğlenerek öğrenmek ve öğrenmeyi
eğlence haline getirmek, sohbet odaları, sanal sınıf ve Web modül ortamlarında
eğitim yazılımları, bilgisayar oyunları, video filmi, bulmaca, resim, puzzle, cd
romlarla sağlanabilir.
46. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır
Uzaktan eğitimde birden çok ortamda kolayca uygulanabilecek bir tekniktir.
Örneğin; öğretmen, dil bilgisi dersinde sözcük türleri konusunu anlattıktan sonra
hazırladığı eğitsel bulmacayı, sanal sınıf ortamında öğrencilerle paylaşır ve
çözmelerini ister. Bu sayede öğrenciler eğlenerek öğrenme imkânı bulurlar.
47. Münazara Tekniği
Birbirine zıt görüşlü iki grup karşı karşıya getirilerek belirlenen konu üzerinde tartışma
başlatılır. Diğer öğrenciler tarafsız dinleyici olarak her iki tarafın fikirlerinden faydalanır.
Burada her iki grubun da amacı kendi görüşünü doğru karşı tarafın görüşünü yanlış
göstermektir.
Tartışma kültürü her zaman bireylerde farklı ufuklar açmaktadır. Zıt görüşlerin çarpıştığı
bir ortamda ortaya atılan bilgiler ve tecrüber her iki tarafında farklı şeyler öğrenmesini
sağlayacaktır. Aynı zamanda bireylerin kendilerini ifade etme kabiliyetlerini geliştirir ve
daha eleştirel düşünebilmelerini sağlar.
Uzaktan eğitim münazara tekniği için uygun ortamlara sahiptir. Münazaralar sohbet
odalarında, sanal sınıflarda eşzamanlı olarak gerçekleşebilir. Ayrıca tartışma
forumlarında ve e-posta iletişim ortamlarında daha uzun süreli ve eşzamansız
gerçekleştirilebilir.
48. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Uzaktan eğitimde münazara tekniği, eş zamansız olarak kullanılması uygun
değildir çünkü günler sürebilir. Eş zamanlı olarak sanal sınıflarda, tartışma
forumlarında, video- konferanslarda, sohbet odalarında gerçekleştirilebilir.
49. Panel Tekniği
Bir problem veya konu ile ilgili olarak öğrencileri düşünmeye ve araştırmaya
yöneltmek için kullanılabilir tekniktir. Öğrenciler anlaşılması güç konuları
açıklamaya ve verilen bilgileri irdelemeye çalışır. Panel öncesinde yapılan
araştırmalar ve elde edilen veriler sistamik olarak sıralanır ve panelde sırasıyla
aktarılır. Panelde amaç tartışma, bir fikri ispat etme veya çürütme değil; bir konu
ile ilgili bilimsel verileri paylaşma, öğrencileri bilgilendirmedir.
Panellerde konunun araştırılması ve diğer öğrencilere belirli bir sürede sunulması
için, sohbet odaları ve sesli/görüntülü video konferans sistemi ile sanal sınıflarda
yapılması uygundur.
50. Uzaktan Eğitimde Nasıl Kullanılır?
Uzaktan eğitimde sanal ve telekonferanslarda uygulanması daha etkili olur.
Örneğin, öğretmen panel başkanlığını üstlenerek bir konu belirler ve sınıftan en
az 3 en fazla 6 kişi olmak üzere seçerek uygulanır. Panel sonrasında sınıftaki diğer
öğrenciler panel üyelerine soru sorarlar.
51. Forum Tekniği
Küçük bir grubun belli bir konuda geniş bir kitleye uzman bilgisi aktarması (panel) ve
daha sonra da dinleyicilerden gelecek sorulara cevap vermesidir. Dinleyicilerin
soruları bazen kısa sözlü soru olarak alınır. Ancak bu arada uzun açıklamalar
yapılarak konu dağıldığı için, forum yöneticisi soruları yazılı olarak alır ve hangi kişinin
konu alanına giriyorsa o kişiye vererek kısaca cevaplandırılmasını sağlar. Sık sık forum
toplantıları bir geniş grup tartışmasına dönmektedir. Sohbet odaları ve
sesli/görüntülü video konferans sistemi ile sanal sınıflarda yapılması uygundur.
52. Alan Gezileri Tekniği
Öğrencilerin başka bir zaman diliminde ya da başka bir şekilde görmeleri mümkün
olmayan yerleri ve nesneleri araştırmalarına olanak verir. Eğitmenlerin şehir, park ve iş
dünyasına ait Web sitelerine öğrencilerin ulaşmalarını sağlayıp, Web’in olanakları
sayesinde öğrencilerin bu yerleri bir rehber aracılığıyla da gezmelerine olanak
vermek şeklinde gerçekleştirilir. Online eğitimde dahil genellikle geniş bir alana yayılır.
Video, ses klipleri, resimler/grafik veya web sitelerine gerçek zamanlı aktarım linkleri
kullanılarak internet aracılığıyla alan gezileri yaptırılabilir. Alan gezilerinin etkili
olabilmesi için öğrencilerden rapor istenmelidir.
