Өртгийн удирдлага

1. Сэдэв 3. Тодорхой бус
байдалд шийдвэр гаргах
нь

2. Судлах сэдвүүд
4.1 Магадлалын шинжилгээ,
хийгдэх тооцооллууд,
стратегийн шинжилгээнд
магадлалыг ашиглах нь
4.2 Шийдвэрийн мод

3. 4.1 Магадлалын шинжилгээ, хийгдэх тооцоололууд
 Аливаа шийдвэрүүд нь тухайн
шийдвэрлэх асуудалтай холбогдсон
дүгнэлт бүрийн ирээдүйн үнэ цэнийг
агуулсан хамгийн сайн таамаглал дээр
тулгуурласан байдаг. Тодорхой
тохиолдолд илэрч болох бололцоог
төлөөлсөн 0-ээс 1-ийн хоорондох тоог
магадлал гэнэ.

4.  Магадлал бодит байдалтай нийцсэнээр
удирдлагын гаргасан шийдвэр оновчтой
байх нь шийдэгддэг. Энэ нь магадлалын
шинжилгээнд ашиглаж байгаа мэдээллийн
үнэн зөв бодитойгоос болон тухайн нөхцөл
байдалын хэр тогтвортой хэсгээс хамаардаг.
 Магадлалын шинжилгээний үед өгөөжийн
хүснэгт байгуулж дисперс, стандарт
хэлбэлзэл, хэлбэлзлийн далайц, түүний
коэффициент зэргийг тооцоолдог.
4.1 Магадлалын шинжилгээ, хийгдэх тооцоололууд

5.  И компаний сүүлийн хагас жилийн (i)-дэх
сарын борлуулалтын тоо хэмжээ (Xi), түүний
харьцангуй давтамж (магадлал=p(х)),
борлуулалтын нэгж бүрд ногдох ахиуц ашиг
(p-c) өгөгдсөн бол бүтээгдэхүүн тус бүрийн
борлуулалтаас ирээдүйд таамаглаж байгаа
дундаж ахиуц ашиг
Е(х)=∑(p(xi)*Xi(p-c))-г дараах
байдлаар тооцоолно. Энд бүтээгдэхүүний
эрэлтийг бүрдүүлэгч гол нөхцөл
өөрчлөгдөхгүй гэж үзвэл (p-c)=const байна.
Жишээнь:

6. Сар бүрийн
борлуулалт
ын тоо
хэмээ(Xi)
Сарын бодит
давтамж
Магадла
л p(Xi)
Нэгжийн
ахиуц
ашиг (p-
c)
Нийт
ялгаварт
ашиг Хi(p-
c)=Ai
Хүлээгдэж
байгаа ахиуц
ашиг
p(Xi)*Xi(p-c)
12.000 3 0,15 30 360,000 54.000
13.000 4 0,2 30 390,000 78.000
14.000 6 0,3 30 420,000 126.000
15.000 5 0,25 30 450,000 112.500
16.000 2 0,1 30 480,000 48.000
20 1.00 E(Xi)=
418.500

7. Хүлээгдэж байгаа ахиуц ашиг нь уг
ашгийн магадлалын тархацыг
илэрхийлдэг. Үүнд зөвхөн ашгийг
авч үзэхээс гадна алдагдал (эрсдэл)
хүлээж болзошгүй байдлыг судлах
шаардлагатай байдаг. Эрсдэл бол
тодорхойгүй байдал, өгөөж (ашиг
эсвэл алдагдал)-ын хэлбэлзэл юм.

8. Магадлалын тархацын хэлбэлзэл
 Магадлалын тархацын хэлбэлзэл нь гол
төлөв аз туршилтын хэмжээс болдог
дисперсиэр илэрхийлэгдсэн стандарт
хэлбэлзэл юм.
 Дисперс ихтэй байна гэдэг нь аз
туршилт ихтэй байна гэсэн үг.
      
2
*)( iii xExxPлСтандартхэ 

9. Стандарт хэлбэлзлийн тооцоолол
Нөхцөлт
үнэ цэнэ
(Xi)
(Xi-E(xi)) (Xi-E(xi))2 P(xi) P(xi)*(Xi-
E(xi))2
а b c=b кв D E=c*d
360,000 -58,500 3,422,250,000 0,15 513,337,500
390,000 -28,500 812,250,000 0,2 162,450,000
420,000 1,500 2,250,000 0,3 675,000
450,000 31,500 992,250,000 0,25 248,062,500
480,000 61,500 3,782,250,000 0,1 378,225,000
1,302,750,000

10. 904.36000.750.302.1)( лСтандартхэ
Сонголтуудын харьцангуй аз туршилтыг
магадлалын тархацын стандарт хэлбэлзлийн
эдгээр хүлээгдэж байгаа үнэ цэнэд хамаарах
хэмжигдэхүүн болох вариацын
коэффициентыг тооцоолох юм уу эсвэл
зэрэгцүүлэх замаар тодорхойлж болно.
   
086.0
500.418
094.36

ii xExE
лСтандартхэ
эфВариацынко

Энэхүү хэлбэлзлийн хэмжээ харьцангуй бага буюу 8,6% байна.

11. 4.1 Стратегийн шинжилгээнд магадлалыг ашиглах нь
Магадлалын шинжилгээний
тусламжтай тодорхой бус байдалд
стратеги тодорхойлж болно. Үүний
тулд үйл ажилгааны тодорхой
нөхцөлд бүх стратегуудаас хамгийн
сайныг сонгохын тулд өгөөжийн
хүснэгт байгуулж ашигладаг.

12. Жишээ нь: Рестораны эзэн өдөр бүр хичнээн порц хоол хийвэл
хамгийн ашигтай байхыг тооцож үзье.
Үзүүлэлт Ердийн үед Үлдэгдэлтэй
үед
Борлуулалтын үнэ 1,500 700
(-) Хувьсах зардал (800) (800)
(-) Нэмэгдэл зардал (100)
Нэгжийн ахиуц ашиг 700 төг (200) төг

13. Жишээ нь: Өнгөрсөн 360 өдрийн туршид борлуулалтын
талаарх мэдээлэл.
Өдөр бүрийн
борлуулалт порцоор
Өдрийн тоо Магадлал
1000 72 0,2
1100 108 0,3
1200 144 0,4
1300 36 0,1
360 1

14. Ирээдүйн борлуулалтын эрэлт нь өнгөрсөн хугацааныхтай ижил гэвэл
үйлдвэрлэлийн түвшин бүрийн стратеги нь
Бор тоо Бор-н тоо хэмжээний ахиуц ашиг (Xi) E(Xi)
1000 1100 1200 1300
1000 700.000 700.000 700.000 700.000 700.000
1100 680.000 770.000 770.000 770.000 752.000
1200 660.000 750.000 840.000 840.000 777.000
1300 640.000 730.000 820.000 910.000 766.000
Магадлал 0,2 0,3 0,4 0,1
700.000=1.000*700
680.000=(1.000*700)-(100*200)
766.000=(640.000*0.2)+(730.000*0.3)+(820.000*0.4)+(910.000*0.1)

15. Стандарт хэлбэлзлийн тооцоолол
Нөхцөлт үнэ
цэнэ (Xi)
(Xi-E(xi))
E(xi)=777.000
(Xi-E(xi))2 P(xi) P(xi)*(Xi-E(xi))2
а B c=b кв D E=c*d
660,000 -117.000 13.689.000.000 0.2 2.737.800.000
750,000 -27.000 729.000.000 0.3 218.700.000
840,000 63.000 3.969.000.000 0.14 1.587.600.000
840,000 63.000 3.969.000.000 0.1 396.900.000
4.941.000.000
292.70000.000.941.4)( лСтандартхэ
 
09.0
000.777
292.70

ixE
эфВариацынко


16. Бодит мэдээлэлийн хүлээгдэж буй үнэ цэнэ
 Мэдээлэл ч гэсэн аливаа бараа
таваарын нэгэн адил үнэ өртөгтэй
байна. Магадлалыг мөн бодит
мэдээлэлийн хүлээгдэж буй үнэ
цэнийг тодорхойлоход ашиглана.
 Жишээ нь: /өмнөх/ Рестораны эзэн урьд
өдөр нь хоолны захиалга авч,
алдагдалгүйгээр үйл ажиллагаа явуулдаг
гэвэл бодит мэдээлэлийн үнэ цэнэ нь:

17. Өдрийн
борлуулах тоо
Нэгжийн ахиуц
ашиг
Нөхцөлт үнэ
цэнэ
Магадлал
Р(хi)
Хүлээгдэж
байгаа үнэ
цэнэ E(xi)
1000 700 700.000 0.2 140.000
1100 700 770.000 0.3 231.000
1200 700 840.000 0.4 336.000
1300 700 910.000 0.1 91.000
Бодит мэдээлэлийг ашигласнаар хүлээгдэж буй үнэ цэнэ 798,000
Хасах нь: Тодорхой бус үеийн хамгийн сайн стратегийн
үнэ цэнэ
777,000
Бодит мэдээлэлийн хүлээгдэж байгаа үнэ цэнэ /өдөр бүр/ 21,000
Өдөр бүр дунджаар 21,000 төг-р ахиуц ашиг нь өсөх боломжтой

18. 4.2 Шийдвэрийн мод
 Төрөл бүрийн сонголтууд, тэдгээрийн
хүлээгдэж байгаа үр дүнг шийдвэрийн модоор
дүрслэн үзүүлж болно. Шийдвэрийн мод нь
шийдвэрлэх гэж байгаа асуудлын холбогдох
магадлалуудын дагуух боломжит
сонголтуудаас гаргах үр дүн болон үзэгдэл
бүрийн хүлээгдэж буй үнэ цэнэ зэргийг
илэрхийлсэн график дүрслэл юм.
 Модны мөчир – шиидвэр гаргагчийн сонголтууд
 Мөчирийн төгсгөл-өгөөж /нөхцөлт үнэ цэнэ/

19. 4.2 Шийдвэрийн мод

20.  To be continue