2. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 1
MUÅC LUÅC
CÖ GAÁI LAÂNG SÚN HAÅ ..................................................................................................2
XOÁM NGHEÂO ÙN TÏËT CHOÁ .........................................................................................28
NGÛÚÂI GAÁC ÀÏM .........................................................................................................36
YÏN HOA ......................................................................................................................42

3. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 2
CÖ GAÁI LAÂNG SÚN HAÅ
Trong àïm töëi, möåt mònh anh ta ài nhû thïë maäi: àêìu cuái thêëp,
chên bûúác nùång nïì, guöëc nghiïën raâo raåo nhûäng hoân than vuån ûúát.
Mûa phuân dai dùèng tûâ mêëy ngaây nay vêîn chûãa ngúát cún. Tûâng
vuäng nûúác àuåc lêëp laánh aánh saáng mêëy cêy àeân dêìu tröìng raãi raác
trïn bïën têìu vùæng laånh. Nhûäng con àûúâng gooâng chaåy theo doåc bïën
têìu khuêët sau nhûäng traái nuái than luâ luâ trong boáng töëi mïnh möng.
Tûâng chöî, nhö lïn trïn mùåt àêët möåt taãng sùæt hoùåc möåt àoaån göî lim
troân, quêën chùåt súåi xñch lúán hay súåi thûâng chùæc khoãe cuãa nhûäng
chiïëc têìu buön úã caác ngaã söng xa vûâa túái cùæm neo.
Nûúác söng ngêìu àoã cuöìn cuöån chêíy. Soáng êm yã vöî maån têìu,
maån thuyïìn, xö coå vaâo nhau bêåt thaânh nhûäng tiïëng kïu khö rùæn.
Gioá rñt maånh, laâm laão àaão nhûäng cöåt buöìm cao vuát trïn giúâi töëi, vaâ
keáo cùng nhûäng àêìu dêy neo trïn bïën.
Anh ta ngêíng àêìu lïn. Möåt rùång nuái àen sò sûâng sûäng àûáng
trïn àûúâng cao, vaâ dûúái chên nuái coá möåt vaåch lûãa vaâng le loái. Àoá laâ
ngoån lûãa êëm aáp cuãa gia àònh anh. Tûå nhiïn, anh thúã daâi. Anh nghô
àïën ngûúâi meå giaâ, giûäa luác khuya khoùæt naây, àang ngöìi co ro trong
xoá bïëp, tay nhem nhuöëc nùæm nhûäng hoân than, nùæm chêët thaânh
àöëng cao àïí saáng mai àöåi xuöëng têìu baán cho khaách truá; vaâ anh nghô
àïën ngûúâi cha, coá leä luác naây vêîn ngöìi khoaác chùn ngêët ngûúãng öm
chai rûúåu vaâo loâng.
Àêìu laåi cuái xuöëng, anh chêåm chaåp bûúác theo doåc búâ söng. Chaán
naãn, anh khöng muöën vïì nhaâ, àõnh buång àïm nay gùåp àêu êëm chöî
thò nguã nhúâ ngay àêëy; röìi mai laåi thûác dêåy tûâ múâ àêët, coâng lûng àêíy
hïët chuyïën xe gooâng naây àïën chuyïën xe gooâng khaác, vaác hïët bao
than naây àïën bao than khaác, nhû têët caã nhûäng con ngûúâi söëng lam
luä úã bïën têìu naây.
- Baác Vônh! Haäy vaâo uöëng nûúác àaä naâo!

4. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 3
Anh ta dûâng laåi. aánh saáng gùæt cuãa cêy àeân phêîn trong nhaâ
haâng cúm laâm choái mùæt anh, vaâ gioång thên mêåt cuãa cö gaái dêåy thò
kia laâm cho anh phaãi móm cûúâi.
- Thïë naâo, canh taâi baân àïm qua Vônh àaåi phaát taâi, bêy giúâ àaäi
chuáng túái möåt bûäa rûúåu ài !
Mêëy ngûúâi phu moã baån Vônh àang ngöìi àöë quñt vúái nhau, xuám
caã vaâo Vônh cûúâi noái huyïn hoa. Möåt ngûúâi àaä coá veã say, quay laåi cö
gaái nhaâ haâng:
- Coá thïë thò múái àuáng leä chûá phaãi khöng, cö Nhaân?
- Caái àoá úã nhû baác Vônh, chûá em biïët àêu aå!
Nhaân múã nùæp coáng cheâ tûúi, muác nûúác àöí vaâo caái baát àaân Vônh
vûâa lêåt ngûãa trïn mùåt choäng haâng. Húi khoái úã miïång coáng böëc lïn
nghi nguát; trong laân húi khoái êëy loáng laánh cùåp mùæt àen nhaáy vaâ
haâm rùng haåt huyïìn àïìu àùån cuãa Nhaân.
Thêëy Vônh ngùæm mònh, mùåt Nhaân àoã bûâng lïn, cö ngûúång
nghõu cuái xuöëng tïm giêìu baây ra àôa.
Mêëy ngûúâi baån laåi quay vïì Vônh:
- Kòa, tiïëc chuáng túá möåt bûäa cheán xoaâng û?
Vônh quay laåi trûâng trûâng nhòn boån hoå, röìi anh trêåt caái muä caát
keát suäng nûúác mûa trïn àêìu xuöëng, àêåp maånh vaâo mùåt choäng, laâm
nêíy lïn nhûäng chiïëc baánh gai, bûúãi, quyát vaâ khiïën nhûäng baát nûúác
cheâ tûúi soáng caã ra ngoaâi.
Tûác thò luä baån Vônh khöng cûúâi àuâa nûäa. Hoå àaä biïët Vônh àang
buöìn bûåc chuyïån gò. Cûã chó êëy, Vônh thûúâng thûúâng coá. Lùæm khi
ngûúâi baån múái naâo chûa biïët tñnh anh maâ trïu cúåt maäi, têët bõ anh
lùèng lùång àûáng dêåy àaánh liïìn. úã àêy tûâ mêëy nùm nay, ngûúâi ta àaä
biïët caái tñnh nïët kyâ quùåc àoá, ngûúâi ta cuäng biïët anh coá khaá nhiïìu
miïëng voä, ngûúâi ta coân phaãi cöng nhêån nûäa rùçng anh coân möåt caái
vöën chûä nho. Nhûäng cö con gaái trïn bïën töëi töëi thûúâng tuå hoåp trong
quaán nûúác àua nhau boái Truyïån Kiïìu, nhúâ anh xem höå; muâa xuên,
hoå ài lïî vïì laåi tòm anh nhúâ àoaán theã. Àoá laâ nhûäng queã thïí cêìu
duyïn. Vônh kheáo taán nghôa, gioång laåi ngoåt ngaâo, gûúng mùåt laåi
saáng suãa gioãi giai, khiïën caác cö xuám xñt quanh anh phaãi say mï.
Nhûng chûa cö naâo àûúåc Vônh thûåc tònh yïu laåi; tuy vêåy caác cö vêîn
khöng gheát Vônh. Caác baån giai àöëi vúái anh cuäng thïë, hoå mïën anh vaâ
nhêët laâ phaãi nhûúâng nhõn anh, nhiïìu khi khiïëp súå nûäa, nhûäng luác
thêëy anh mùæt àoã ngêìu, lêìm lò khöng noái, cûúâi. Nhûng vaâo nhûäng

5. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 4
buöíi chiïìu naâo thêëy Vônh chaãi àêìu, caåo mùåt saåch seä, àiïëu thuöëc laá úã
trïn möi, miïång nhai boãm beãm miïëng giêìu, laâ caác baån Vônh reo lïn,
keáo anh vaâo haâng nûúác, giuåc anh kïí chuyïån. Anh kïí rêët coá duyïn,
vaâ nhûäng chuyïån anh kïí khiïën hoå nghe chùm chuá lùæm, êëy laâ truyïån
Àïì Thaám, truyïån Têy Sún maâ anh àûúåc àoåc trong saách sûã chûä Haán
cuãa cuå àöì, cha anh. Höm naâo muöën laâm àeåp loâng caác cö gaái, Vônh
haát tröëng quên hoùåc haát cheâo. Gioång àaä hay, laåi haát toaân baâi haát laå,
coá nhiïìu tñch anh thuöåc hïët, anh laâm cho caác cö chïët mïåt. Caác nhaâ
haâng cúm, haâng nûúác, mong àûúåc anh vaâo vò höm naâo anh haát thò
gaái, giai keáo nhau vaâo chêåt caã cûãa haâng.
Búãi thïë maâ Vônh bõ öng àöì gùæt mùæng luön. Öng cho laâ Vônh nhöë
nhùng, trú treän. Öng muöën Vônh phaãi nghiïm trang, thuây mõ nhû laâ
con möåt nhaâ nho sô chñnh töng. êëy laâ yá muöën cuãa öng trong khi say
rûúåu ngöìi chöëng tay lïn chöìng saách giêëy baãn, mûåc taâu, àïí mï man
nghô àïën möåt caãnh gia àònh nhaâ nho ïm aã, trong àoá coá möåt öng giaâ
ngöìi àöët trêìm àoåc saách Thaánh hiïìn, coá möåt ngûúâi àaân baâ chùm viïåc
têìm tang, coá möåt ngûúâi con giai heân keám ra cuäng laâ öng Ngheâ, öng
Cöëng. Nhûng luác chai rûúåu àaä caån röìi, luác giêåt mònh tónh dêåy,
chöëng caánh liïëp nhòn àaám mêy chiïìu àaä truâm ngoån nuái, nhòn xuöëng
dûúái söng nhûäng caánh buöìm àaä giaåt caã vaâo búâ, vaâ nghe tiïëng chên
bûúác nùång nhoåc cuãa con giai buåi àêët àêìy mònh, nghe tiïëng ho yïëu úát
cuãa ngûúâi vúå giaâ àang ngöìi nùæm than úã giûäa giúâi, thò öng ûáa nûúác
mùæt: "Vônh àaä vïì àêëy û? Con ài tùæm giùåt röìi ùn cúm con aå; baâ maây
nûäa, ho thïë thò laâm laâm gò cho lùæm, thöi, nghó tay maâ doån cúm hai
meå con ùn keão àoái".
Chó luác naây laâ luác öng àöì thûúng con, thûúng vúå, vaâ tuãi cho caái
phêån nhaâ nho cuãa mònh.
Öng àöì khoá tñnh, nïn baån Vônh chó daám lïn nhaâ Vônh khi biïët
öng àöì ài chúi vùæng. Baâ àöì dïî daäi, laânh hiïìn, thêëy baån cuãa con àïën
nhaâ laâ vöåi vaâng rûãa tay ài tïm giêìu, àun nûúác. Coá khi hoå chung tiïìn
mua choá vïì möí thõt cheâ cheán vúái nhau suöët caã ngaây.
- Kòa, baác Vônh xúi nûúác ài cho noáng. Nûúác ban nêîy nguöåi, em
àaä muác baát khaác röìi àêëy aå.
Vônh, tûâ naäy chöëng baân tay vaâo maá, cuái gêìm mùåt xuöëng, ngöìi
khöng nhuác nhñch, böîng ngêíng lïn. Caác baån anh àaä khöng coân àêëy
nûäa, maâ Nhaân thò àang ru àûáa em beá trong loâng, àöi mùæt àùm àùm
nhòn anh.

6. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 5
Vônh àûa baát nûúác lïn möi, anh khöng thïí khöng ngùæm àöi mùæt
àeåp cuãa Nhaân qua nhûäng súåi khoái noáng böëc trïn miïång baát.
Nhaân e lïå, vúâ cuái xuöëng hön em, cö sung sûúáng lùæm, vò chó coá töëi
höm nay cö múái àûúåc ngûúâi con giai maâ cö thêìm yïu mïën êëy nhòn
àöi mùæt böì cêu vaâ haâm rùng múái triïët cuãa cö. Haâm rùng àen cö
nhuöåm riïng vò Vônh. Àaä bao nhiïu àïm khuya giaá laånh, thûác dêåy
ra sên nhöí thuöëc àïí röìi vaâo thay laá khaác, cö àaä àûáng run cêìm cêåp
nhòn lïn nhaâ Vônh trïn àûúâng nuái maâ thúã daâi.
Mûa ngoaâi söng vaâ gioá bêëc trïn nuái hùæt luâa vaâo laâm chao cêy
àeân phêîn doâng dêy tûâ trïn maái xuöëng. Gioá maånh quaá laâm àöí caã têëm
giaåi dûång bïn ngoaâi. Nhaân toan àûáng lïn, nhûng Vônh àaä ra dûång
laåi, röìi anh laåi vaâo ghïë ngöìi, vêîn im lùång nhû luác nêîy.
Nhaân vaâo giûúâng àùåt em, röìi ra múã caái tuã kñnh nhoã lêëy bao
thuöëc laá, boác àêìu giêëy sùén àùåt vaâo àôa giêìu. Gioång thên mêåt, cö baão
Vônh:
- Nhaâ em sùén nöìi than höìng sêëy cau, baác Vônh coá reát, àïí em
bûng ra baác sûúãi.
Vônh ngûúác nhòn Nhaân... Anh kheä lùæc àêìu.
- Thöi caãm ún cö, giúâi naây àaä lêëy gò laâm reát lùæm...
Vônh uöëng caån baát cheâ tûúi, chuåp chiïëc caát keát lïn àêìu, àûáng
dêåy. Anh moác tuái boã vaâo àôa hai àöìng chinh, röìi bûúác ra thïìm.
Boáng Vônh àùåt chïëch lïn boáng cêy baâng öëm yïëu ngoaâi maãnh
sên heåp suäng nûúác mûa.
Tiïëng guöëc Vônh raâo raåo, mêët dêìn trïn nhûäng löëi ài àêìy than
vuån lúâ múâ dûúái aánh saáng mêëy cêy àeân dêìu tröìng theo doåc bïën taâu.
Gioång haát ru em cuãa Nhaân buöìn thaãm vùèng bay theo gioá bïn
tai Vônh. Anh cùæn möi laåi, vaâ anh nhai nghiïën àêìu mêíu thuöëc laá
àang loâe chaáy trong boáng töëi àen àùåc quêën lêëy mònh anh. "Sao con
beá êëy maäi chùèng lêëy chöìng cho xong chuyïån! Yïu mònh laâm gò, cho
thïm bêån bõu mònh ra thïë naây !
*
* *

7. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 6
Vônh vaâo nhaâ cai Cûãu. Àêy laâ caái soâng baåc cai Cûãu múã ra àïí lêëy
höì, vaâ àïí boác löåt boån phu moã vaâ phu bïën. Anh naâo say gúä, say àaánh
maâ khöng coá tiïìn thò hùæn cho vay, röìi àïën ngaây lônh tiïìn, hùæn seä trûâ,
tñnh thïm laäi nûäa. Coá lùæm anh, kyâ lônh khöng coân dñnh tay möåt
àöìng xu.
Vônh thêëy caái tai haåi êëy àaä khuyïn nhuã anh em, nhûng àoá laâ
möåt viïåc laâm vö ñch. Àïm muâa àöng úã caái bïën taâu heão laánh naây
ngûúâi ta, sau möåt ngaây daâi laâm ùn cûåc nhoåc, nïëu khöng àaánh baåc
thò cuäng àïën phaãi huát thuöëc phiïån, hay uöëng rûúåu cho say khûúát maâ
thöi.
Boån phu phen úã àêy phêìn nhiïìu tûâ caác phûúng xa túái laâm ùn,
vaâ phêìn nhiïìu khöng coá vúå con gia àònh. Hoå chia tûâng töëp àöå mûúi
ngûúâi dûång möåt caái lïìu trïn nuái hay dûúái baäi, úã chung àuång vúái
nhau. Ngaây tïët, hoå boã lïìu khöng, keáo vïì quï hûúng têët caã, chó coân
laåi gia àònh Vônh. Nhûäng ngaây àoá bïën vùæng tanh vùæng ngùæt, caác öëng
khoái úã trong súã moã, súã than khöng nhaã möåt tia khoái lïn giúâi. Vônh,
xa caác baån, möåt mònh ài thêín thú dûúái baäi nhòn möåt hai con têìu àêìy
haânh khaách chaåy ngoaâi söng. Öng àöì thò tay chùæp sau lûng, ngûãa
mùåt ngùæm nhûäng àaám mêy lûu laåc àïí ngêåm nguâi nhúá túái quï nhaâ.
- Anh Vônh, leã rïìn luön saáu tiïëng röìi, baåc àang höìi khaát nûúác,
àaánh ài cho vui!
Cai Cûãu, chiïëc muä nöìi uáp lïåch trïn múá toác röëi, mùåt röî nhùçng
nhõt, mêëy vïët seåo ghi roä hònh tñch nhûäng nhaát dao sêu loäm, miïång
sùåc suåa húi men, hùæn quaâng tay vaâo cöí Vônh, laâm ra thên mêåt tiïëp:
- Àaánh ài! Nïëu khöng mang tiïìn thò túá coá sùén àêy.
Noái röìi, hùæn moác vñ, ruát ra túâ giêëy 5 àöìng, giuái vaâo tay Vônh.
Vônh lùæc àêìu, gaåt tay hùæn, cûúâi nhaåt. Anh reä àaám àöng raão bûúác
ra.
Thoaát khoãi húi ngûúâi nùång nïì höi haám vaâ caái mùåt gúám ghiïëc
kia, Vônh thêëy nheå caã loâng. Anh laåi luãi thuãi ài theo doåc bïën, àõnh
xuöëng möåt caái beâ quen naâo nguã cho xong.
Böîng coá tiïëng ngûúâi ruá lïn. Thò ra trong luác cùæm cuái ài, Vônh àaä
vö yá chaåm phaãi ngûúâi. Ngûúâi àoá àûáng phùæt lïn: àoá laâ möåt cö con gaái.
Vônh moác tuái lêëy chiïëc àeân bêëm soi: cö ta àang luái huái buöåc àêìu möåt
súåi dêy thûâng vaâo caái coåc göî lim trïn bïën àïí giûä cho thuyïìn khoãi bõ
soáng maånh àêíy ra xa.

8. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 7
Cö gaái nheo mùæt laåi vò aánh saáng choái cuãa chiïëc àeân bêëm trong
tay Vônh, röìi cö vöåi vaâng giú tay lïn che mùæt, luâi trúã laåi. Nhûng
Vônh àaä coá àuã thò giúâ nhòn kyä gûúng mùåt xinh vö cuâng cuãa cö. Thöët
nhiïn, têm höìn Vônh xaáo àöång lïn nhû gùåp phaãi möåt sûå laå luâng töët
àeåp maâ tûâ àêu kiïëp trûúác anh mong àúåi, vaâ bêy giúâ sûå êëy Giúâi àaä
àûa laåi cho anh.
Vônh hoãi dõu daâng:
- Cö úã àêu àïën chúi àêy maâ phaãi ài thuyïìn?
Cö traã lúâi nhanh nhaãu:
- Em úã bïn söng.
Vônh khöng biïët noái gò hún nûäa; anh tùæt àeân bêëm ài, vaâ anh
lùång im möåt phuát.
- ... Gioá àïm thöíi dûä, soáng maånh nhû thïë maâ cö daám sang
ngang vúái chiïëc thuyïìn thuáng kia aâ?
Cö cûúâi tûå nhiïn, miïång cûúâi xinh quaá:
- Gioá thïë naây, soáng thïë naây àaä thêëm vaâo àêu aå. Em laâ con nhaâ
chaâi lûúái, em chúã àûúåc. Lûúåt sang em chúã, lûúåt vïì seä àïën phêìn anh
em... Anh em vêîn ài nghïì, ra bïí haâng saáu baãy ngaây àïm coân àûúåc,
nûäa laâ qua möåt con söng laânh naây.
Cö nhòn ngûúâi àaân öng àûáng trûúác mùåt cö. Caái anh chaâng gioãi
giai naây sao thoaåt àêìu àaä coá thïí yïu ngay. Cùåp mùæt to saáng êëy chûáa
àûång biïët bao laâ yá tònh ïm dõu, caái voác ngûúâi vaâ daáng àiïåu hiïn
ngang êëy hùèn laâ mang möåt têm höìn maånh khaác ngûúâi.
Vônh hoãi àöåt nhiïn:
- Cö úã vïì àêu nhó?
- Em úã laâng...
Böîng nhiïn cö nñn lùång, ngêíng nhòn lïn boáng nuái.
- Laâng naâo?
- Töi hoãi cho biïët... röìi khi naâo tiïån qua, töi seä vaâo thùm caác cuå
nhaâ...
Cö e deâ, röìi àaáp rêët nhanh:
- Em úã laâng Sún Haå.

9. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 8
Sún Haå! Àoá laâ möåt tiïëng seát bïn tai Vônh. Vò àoá laâ möåt caái laâng
khuêët neão úã bïn kia söng maâ giai laâng thò vûâa laâm nghïì chaâi lûúái
vûâa laâm nghïì tröåm cûúáp, gaái laâng thò àô thoäa, anh em trong hoå höîn
dêm laâ thûúâng.
Vônh kheä kïu lïn:
- Cö laâ gaái laâng Sún Haå?
Anh luâi trúã laåi. Khöng phaãi Vônh súå caái tïn ghï gúám àoá nhû
nhûäng ngûúâi quanh vuâng naây vêîn súå, anh chó vuåt tiïëc cho ngûúâi con
gaái, coá nhan sùæc êëy maâ sao giúâi laåi sinh ra giûäa caái laâng baåo nghõch
naây.
Àoaán biïët yá nghô Vônh, cö quùæc mùæt nhòn vaâo mùåt anh:
- Öng khinh caái tïn laâng töi lùæm phaãi khöng, cuäng nhû nhiïìu
keã khaác. Töi biïët. Nhûng maâ ngûúâi ta khöng coá quyïìn khinh nhû
thïë, khi ngûúâi ta chûa àïën gêìn.
Mùåt àoã bûâng lïn, cùåp maây nhoã nhû tú liïîu cau hùèn laåi, ngûúâi
con gaái luác naây caâng tûác giêån, caâng xinh àeåp thïm lïn. Vônh thêëy
nhuãn caã caã têm höìn, anh vöåi àaáp:
- Khöng, töi khöng nghô nhû moåi ngûúâi. Töi tin rùçng hoå nhêìm
têët caã. Maâ sao hoå laåi núä àöìn àaåi ra nhû thïë trong khi úã caái laâng êëy,
coá möåt ngûúâi con gaái àeåp tuyïåt trêìn nhû cö...
Gioång noái ïm ngoåt, vaâ caái miïång cûúâi coá duyïn cuãa Vônh laâm
tan ngay cún giêån cuãa cö gaái laå.
Vônh thên mêåt tiïëp:
- Töi coá thïí sang thùm caác cuå nhaâ àûúåc khöng cö nhó?
Cö cuäng thên mêåt giaã lúâi:
- Coân gò vui cho cuå em vaâ anh em hún nûäa.
Cö quay laåi, troã tay vïì phña búâ söng xa xa:
- Kia kòa, nhaâ em úã dûúái nhûäng boáng dûâa cao vuát êëy. Saáng mai,
em seä treâo lïn buöåc möåt túâ giêëy höìng àiïìu vaâo möåt ngoån cêy cao
nhêët àïí öng dïî tòm.
Vônh hoan hó, gheá gêìn tai cö:
- Tïn em laâ gò, em?

10. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 9
Cö nuäng nõu àûa con mùæt sùæc nhû dao cêìu liïëc anh chaâng xinh
giai coá caái gioång noái trai lú quaá:
- Tïn em öng seä biïët sau, bêy giúâ thò... kia kòa, anh em àaä úã
soâng baåc àang ra àêëy. Thöi em xin pheáp xuöëng thuyïìn, em laåi xin
öng traánh xa ra möåt quaäng, keão tñnh anh em khoá chõu lùæm cú, nhêët
laâ khi anh êëy vûâa thua baåc.
Vônh quay laåi phña nhaâ cai Cûãu. Möåt ngûúâi con trai cao lúán, tay
cêìm chiïëc gêåy vuöng vaâ xaách chiïëc àeân gioá àang xùm xùm bûúác àïën.
Vônh àûáng yïn, lêëy thuöëc laá chêm huát. Ngûúâi con trai kia nhòn
Vônh. Vônh àiïìm àaåm nhòn traã laåi. Giaá khöng coá cö em gaái xinh àeåp
ngöìi dûúái thuyïìn nhoeãn miïång cûúâi vúái Vônh thò Vônh àaä lùèng lùång
quùèng anh ta xuöëng nûúác söng. Anh chaâng naây thêëy Vônh to lúán vaâ
ngang ngaånh thò cuái xuöëng cúãi àêìu súåi dêy thûâng úã caái coåc lim röìi
anh ta nhaãy xuöëng, àêíy thuyïìn ra khoãi bïën.
Vônh àûáng lùång nghe tiïëng maái cheâo khuêëy trïn doâng söng
laånh. Khi ngoån àeân trong tay cö gaái àaä thu dêìn dêìn laåi bùçng caái
chêëm lûãa àoã úã tñt àùçng xa, anh múái buöìn baä thêëy rùçng dûúái giúâi
khuya chó coân trú laåi möåt mònh mònh.
Vônh treâo lïn con àûúâng nuái úã maäi têån trïn cao. Anh thêëy nhaâ
anh, aánh lûãa vêîn coân le loái loåt ra ngoaâi caánh liïëp. Àïën gêìn anh dûâng
laåi bïn möåt göëc cêy moåc liïìn caånh vaách, anh ngöìi thuåp xuöëng dûúái
caái cûãa söí con, tûâ tûâ nhö àêìu lïn nhoâm vaâo. Möåt caái boáng guâ cuái lom
khom bïn chum nûúác, tiïëng baát àuäa kïu laåch caåch trong caái chêåu
saânh maâ baân tay baâ àöì run bêy bêíy vò nûúác giaá laånh. Bûäa rûúåu cuãa
öng àöì maäi àïën têån canh hai naây múái xong. Baâ àöì phaãi thûác àïí hêìu
haå öng chöìng, àïí ngöìi nùæm than trong khi öng chöìng àaä ngêåm que
tùm nùçm lùn ra nguã. Giûäa caái tõch mõch cuãa àïm khuya, baâ luön
luön ngoáng chúâ tiïëng guöëc cuãa con. Àïm naâo Vônh cuäng la caâ dûúái
bïën, coá khi nguã nhúâ nhaâ baån, coá khi nguã dûúái thuyïìn. Àïm muâa heâ
anh nùçm nguã ngay trïn bïën, hay trïn nhûäng chiïëc vaán cuãa nhûäng
thuyïìn beâ bùæc laâm cêìu lïn xuöëng.
Qua canh ba canh tû röìi maâ Vônh chûa vïì, baâ àöì laåi phaãi cêìm
àeân xuöëng baäi tòm tûâ lïìu naây qua lïìu khaác, khöng thêëy thò baâ laåi
xaách àeân lom khom ài suöët bïën, hoãi khùæp caác thuyïìn beâ. Baâ chó lo
Vônh vò quaá buöìn bûåc maâ bï tha cúâ baåc, lùn vaâo nhûäng ngûúâi baån coá
baân àeân thuöëc phiïån, hay laâ quaá cheán maâ ngaä giuái vaâo xoá xónh naâo.

11. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 10
Tûâ naäy, mùæt Vônh múâ ài, nhòn theo boáng meå. Vaâ loâng Vônh àau
thùæt laåi khi thêëy meå anh uáp xong baát vaâo chaån, roán reán öm caái chùn
cuãa baâ àïën àùæp thïm vaâo mònh öng àöì àang ngaáy. Baâ thöíi tùæt àeân,
Vônh nghe thêëy tiïëng chiïëu söåt soaåt trong boáng töëi: meå anh àaä nùçm
xuöëng öí rúm, co quùæp dûúái manh chiïëu raách. Coá caái giûúâng tre baâ àaä
nhûúâng cho chöìng nùçm, coá hai chiïëc chùn böng cuä baâ cuäng nhûúâng
caã cho chöìng àùæp.
Luác naây, anh biïët, meå anh tuy nùçm àoá nhûng vêîn coân múã mùæt
àúåi nghe tiïëng guöëc cuãa anh.
Nûúác mùæt böîng dûng giaân giuåa, anh thûúng xoát meå vö ngêìn,
anh muöën leán ngay vaâo nùçm nguã bïn chên meå, song nghô àïën öng
àöì, anh laåi cùæn chùåt möi. Guåc àêìu vaâo thên cêy, Vônh khoác nhû möåt
àûáa treã coân thú daåi. Lúâi öng àöì xó vaã anh giûäa àïm khuya khi anh úã
nhaâ baån hay vui chúi trong quaán nûúác vïì, lúâi öng gùæt mùæng taân
nhêîn meå anh khi öng say rûúåu, luác naây laåi theo tiïëng ngaáy úã trong
lïìu vùèng àûa vaâo tai anh. Anh thêëy anh khöng coân coá thïí phuåc toâng
ngûúâi cha khoá tñnh, cöë chêëp, rûúåu cheâ nhû vêåy maäi, mùåc dêìu anh àaä
viïån têët caã nhûäng chûä cuãa Thaánh hiïìn chûáa trong àêìu anh àïí deåp
loâng phêîn uêët. Àaä nhiïìu lêìn Vônh àõnh boã nhaâ nïëu chùèng coân vûúáng
meå giaâ.
Töëi nay traánh cún say cuãa öng àöì, Vônh phaãi xuöëng bïën ài lang
thang dûúái cún mûa laånh, vaâ sûå tònh cúâ dùæt anh àïën cö gaái laå kia.
Men say cuãa möëi tònh múái meã, luác naây sûåc nghô túái, laåi laâm raåo rûåc
loâng anh. Vônh bûúác ài, xa tiïëng ngaáy cuãa öng àöì, xa caái goác bïëp töëi
tùm trong àoá ngûúâi meå thên yïu cuãa anh àang nùçm àúåi anh vïì. Gioá
trïn àónh nuái ruâng rúån rñt tûâng höìi quêåt vaâo da mùåt anh nhû nhûäng
ngoån roi. Àïën möåt tuáp lïìu bïn khe nuái, anh àûáng laåi. Àoá laâ tuáp lïìu
cuãa tïn phu vûâa chïët àûúåc mêëy höm nay, bêy giúâ boã hoang khöng ai
daám úã. Vônh bûúác vaâo ngöìi xuöëng àöëng rúm. Dûúái chên anh, úã caái
baäi töëi mõt muâ vaâ röång möng mïnh kia, nhûäng öëng khoái cuãa súã
than, súã moã nhö lïn trïn nhûäng maái laá thêëp àen sò nöëi liïìn nhû baát
uáp. Àoá àêy coá aánh lûãa chêåp chúân, àêëy laâ möåt hai soâng baåc maâ boån aáo
raách àang boác löåt nhau, vaâ àêëy laâ nhûäng haâng cúm múã gêìn túái saáng
baán cho khaách úã soâng ra. Keã thua cuäng nhû keã àûúåc, ùn cho no, nöëc
haâng chai rûúåu àïí chúâ raång saáng laåi ài laâm liïìn.
Vônh nhòn sang caái laâng xa xöi tñt bïn söng. Nhûäng boáng dûâa úã
àêu, ngûúâi con gaái xinh àeåp êëy àang nùçm nguã say sûa bïn göëc dûâa
naâo, trong khoaãng nûúác giúâi àen àùåc töëi?

12. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 11
Vônh chó thêëy úã ngoaâi bïí, maäi àùçng xa xa, aánh ngoån haãi àùng
saáng lêåp loâe. Lùæng nghe, Vônh thêëy tiïëng soáng bïí àïm nay voång laåi
roä hún caã moåi àïm khuya khaác. Vônh coá caãm tûúãng giúâi àêët àïm nay
cao röång hún thûúâng, ngûúâi con gaái kia mêët huát vaâo trong àoá, khöng
coân ngaây naâo anh tòm thêëy nûäa.
Vônh thúã daâi. Chûa bao giúâ Vônh phaãi buöìn vò möåt ngûúâi con
gaái, vò anh chûa bao giúâ thêët voång. Nhúâ veã àeåp giai, miïång noái coá
duyïn, laåi coá chuát nho hoåc, coá sûác khoãe, vaâ nhúâ caái tñnh nïët ngay
thùèng khñ khaái, Vônh àaä àûúåc têët caã con gaái úã bïën naây yïu mïën.
Thûúâng ngaây Vônh ñt noái cûúâi laâ taåi Vônh buöìn vò cha, thûúng meå
giaâ cûåc khöí. Thûåc ra, Vônh laâ ngûúâi vui tñnh, höm naâo àûúåc nheå
nhaâng, anh cêët tiïëng haát thò nhûäng cö gaái àang ngöìi saãy than àaäi
caát trïn bïën àïìu ngêíng caã lïn nhòn Vônh, vaâ tiïëng haát êëy cuäng giuáp
sûác cho nhûäng caánh tay rùæn khoãe cuãa caác baån anh àang coâng lûng
àêíy nhûäng caái xe gooâng chaåy rêìm rêìm trïn àûúâng sùæt.
Vêåy maâ àïm nay, Vônh àaä phaãi buöìn vò cö gaái bïn söng. Cö gaái
laâng Sún Haå! Cö gaái àaä daám chúã con thuyïìn thuáng àeâ laân soáng
maånh qua söng dûúái giúâi khuya mûa gioá. Cö gaái àaä cûúâi baão anh
rùçng: "Nïëu thuyïìn coá lêåt thò em àaä biïët búi..." vaâ cö àaä ngoã caãm tònh
vúái anh nhiïìu röìi, nïëu khöng, sao cö laåi heån "ngaây mai, em treâo lïn
möåt cêy dûâa cao nhêët buöåc möåt túâ giêëy höìng àiïìu cho öng dïî kiïëm
nhaâ em..." Vônh nhuã loâng: "Sao ngûúâi con gaái êëy laåi sinh ra úã laâng
Sún Haå!" Caái tïn möåt laâng ùn cûúáp! Caái tïn maâ ngûúâi lûúng thiïån
khöng theâm noái àïën, hoùåc coá thò cuäng bùçng möåt gioång khinh bó, ghï
túãm maâ thöi. Nhûng sûå àoá khöng thïí giaãm tònh yïu trong loâng Vônh
luác naây. Anh muöën yïu möåt caách khaác thûúâng, möåt caách liïìu lônh,
duâ rùçng anh tûúãng tûúång ra cö gaái xinh àeåp êëy àaä coá lêìn cêìm dao ài
cûúáp boác úã möåt laâng naâo, àaä xöng xaáo cheám àûát möåt caánh tay, möåt
caái àêìu, àêm thuãng möåt caái buång, ruöåt keã bõ chïët loâi ra. Caái baân tay
xinh nhoã êëy àaä cêìm möåt con dao saáng loaáng nhuöåm maáu ngûúâi! Caái
baân tay êëy, vûâa röìi àaä dõu daâng giú lïn vuöët súåi toác mai bay laã lûúát
trïn laân da maát mõn, vaâ àaä àïí ngoan ngoaän nùçm trong baân tay coáng
laånh cuãa anh trûúác khi cö bûúác xuöëng thuyïìn.
Vônh nhòn xuöëng caái quaán nûúác cuãa meå con Nhaân. Anh laåi nghô
àïën ngûúâi con gaái laânh hiïìn êëy cuäng coá cùåp mùæt böì cêu, coá caái miïång
cûúâi tûúi tùæn, caái baân tay, nhêët laâ caái baân tay, thûåc laâ laânh hiïìn nhû
têët caã caác nïët cuãa cö. Caái baân tay luác naâo Vônh ài qua cuäng thêëy

13. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 12
nûång vöî àûáa em nhoã trong loâng, hoùåc tïm giêìu múâi khaách, vaâ múái
àïm naâo giúâi giúã reát, àaä vaá aáo cho anh.
"Nhaân úi!", tïn cö gaái laânh hiïìn êëy vang laånh trong têm tûúãng
Vônh nhû möåt cún gioá baäo, anh tûå traách loâng taåi sao anh laåi cûá húâ
hûäng vúái Nhaân nhû thïë maäi. Coân mêëy cö gaái khaác: Hiïìn, Thoa, Cuác,
Löåc, hoå cuäng yïu anh lùæm maâ anh coá thûåc tònh lûu yá àïën hoå àêu. Coá
leä têët caã tònh thêìm kñn, maånh meä úã loâng anh, chúâ àïm nay dêng caã
ngûúâi thiïëu nûä xa laå êëy. Anh cho laâ duyïn söë vaâ anh thêëy rùçng cuöåc
àúâi anh cuäng tûâ àïm nay phaãi thay àöíi ñt nhiïìu.
Vônh ngaã lûng xuöëng nïåm rúm, mïåt moãi thiu thiu nguã.
Múâ saáng, anh múã mùæt ra àaä thêëy meå ngöìi bïn caånh mònh. Baâ
àöì nhòn con, lùæc àêìu:
- Con cûá nguã xoá, nguã xónh thïë naây maäi, nhúä ngöå caãm chïët coâng
queo ra thò meå biïët laâm sao àûúåc. Vïì ùn cúm, röìi coân xuöëng bïën laâm
chûá. Böë maây àaä thûác dêåy àêu! Àêy, mùåc thïm aáo vaâo. Cûá cêåy khoãe
maâ phong phanh thïë, ho thò laåi khöí meå maây thöi con aå!
Vônh àúä chiïëc aáo vaâng úã tay baâ àöì. Anh cuái àêìu caâi khuya aáo
cho meå khoãi biïët mùæt mònh àang ûúát, vaâ anh ài saát vaâo bïn meå. Baâ
àöì xuyát xoa, lêåp cêåp dêîm àöi guöëc moân lïn nhûäng hoân àaá vuån bïn
chên nuái.
Anh nhòn àaám khoái trùæng úã maái bïëp nhaâ mònh àang böëc lïn
cao.
Coâi têìm vûâa dûát, Vônh xuöëng búâ söng rûãa mùåt, rûãa chên tay
baám àêìy gio than. Buöíi trûa höm nay, mûa phuân àaä taånh, giúâi khö
raáo, hoe hoe nùæng. Muâ trïn nuái àaä tan. Nûúác söng chaãy laânh hiïìn.
Vônh nhòn ra caái daãi caát, coá thïí goåi laâ möåt cuâ lao nhoã, úã xa xa... Thöët
nhiïn Vônh reo lïn möåt tiïëng, mùæt anh quùæc hùèn lïn. Thaái àöå êëy
khiïën Luäy, baån anh, phaãi ngaåc nhiïn, ngêíng àêìu hoãi:
- Caái gò vêåy Vônh?
Vônh khöng giaã lúâi. Anh maãi miïët nhòn möåt ngoån dûâa, trïn daãi
caát xa xa êëy, coá möåt túâ giêëy höìng àiïìu bay phêëp phúái.
Têm höìn Vônh böîng raång ngúâi lïn vaâ tûúãng nhû coá thïí moåc
caánh bay ngay àïën àêëy. Cö gaái laâng Sún Haå àaä giûä lúâi heån vúái anh,
cö àaä àaánh dêëu nhaâ cö cho anh dïî tòm. Vônh thêëy mònh àaä àûúåc yïu.
"Chùæc ngûúâi êëy àang mong mònh lùæm àêy!" Nghô vêåy, loâng Vônh
caâng xao xuyïën, mùåt Vônh caâng tûúi tónh. Chûa coá cuöåc àùæc thùæng

14. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 13
trong tònh yïu naâo laâm cho anh xuác àöång coá thïí àiïn röì lïn àûúåc
nhû cuöåc àùæc thùæng naây. Laâ vò chiïëm àûúåc caãm tònh cö gaái laå kia
anh chûa hïì phaãi töën cöng, anh chûa tûâng phaãi chúâ àúåi, kïët quaã túái
mau choáng quaá àïën nöîi anh tûúãng rùçng ngûúâi con gaái àeåp bïn söng
êëy cúåt àuâa mònh.
Nhûng luác naây, Vônh muöën tin tûúãng hún laâ ngúâ vûåc, mùåc dêìu
caái tïn "cö gaái Sún Haå" vêîn laâm anh giúân giúån. Bêy giúâ laâ möåt cuöåc
chúi dao sùæc, chûá khöng phaãi laâ yïu möåt cö gaái laânh hiïìn ngoan
ngoaän nhû Nhaân. Anh biïët thïë, song têëm giêëy höìng àiïìu trïn ngoån
dûâa xa xa êëy bay rûúán lïn theo gioá, tûåa höì baân tay ai vêîy goåi anh
sang. Vônh àêëm maånh vaâo lûng Luäy; laâm cho anh naây ngaä löån àêìu
xuöëng nûúác. Anh ta ngoi lïn nhòn theo Vônh, miïång haá höëc ra röìi laåi
lùèng lùång cuái xuöëng lau khö àêìu toác. Vônh chaåy vuân vuåt trïn baäi,
nhaãy qua caã nhûäng chiïëc xe gooâng trïn àûúâng sùæt. Thêëy anh tûå
nhiïn vui veã thïë, ngûúâi ta cûúâi röå caã lïn. Vônh cuäng cûúâi theo, vaâ êu
yïëm nhòn têët caã moåi ngûúâi.
*
* *
Thuyïìn àaä ra quaá giûäa söng, Vônh cheâo maãi miïët. Mùæt anh
ngùæm thùèng vaâo túâ giêëy höìng àiïìu möîi luác möîi gêìn anh thïm. Da
thõt noáng bûâng, anh khöng coân biïët reát laâ gò nûäa. Con thuyïìn moãng
maãnh chöìm cao chuái xuöëng, ài vun vuát, nûúác bùæn caã vaâo.
Gêìn hún, gêìn hún nûäa, thuyïìn Vônh àaä sùæp túái rûâng dûâa. Bao
nhiïu sûác khoãe döìn caã vaâo àöi caánh tay to rùæn, Vônh cheâo rêët nhanh
vaâ trong khi êëy, tim anh cuäng àêåp rêët nhanh. Thöët nhiïn hai caánh
tay anh mïìm laåi, caái maái cheâo àûáng yïn dûúái nûúác, mùæt anh chùm
chuá nhòn vïì phña coá ngûúâi con gaái tûåa vaâo möåt göëc dûâa àang giú tay
vêîy. Maái cheâo laåi maånh meä khuêëy doâng nûúác laånh, thuyïìn ài mau
hún ban naäy. Vaâ bêy giúâ thuyïìn laách vaâo khoám lau.
Vônh nhêíy lïn búâ. Cö gaái êëy vêîn àûáng yïn úã göëc cêy cûúâi khanh
khaách, àöi mùæt sùæc nhû dao cau tñt hùèn ài, àöi mùæt àeåp hún àöi mùæt
Nhaân!

15. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 14
Vônh nùæm chùåt lêëy hai baân tay cö. Gioá thöíi löång, laá dûâa àêåp vaâo
nhau saân saåt, vaâ mêëy giaãi dêy lûng luåa mêìu caá vaâng, mêìu caánh chaã
cuãa cö bay muáa.
- Höìi chúâ anh lêu quaá, em noái döëi anh Phiïn em rùçng em ra
chúå, àïí ra àêy àûáng ngoáng anh. Anh chúã thuyïìn nhanh nhó! Nhanh
hún caã anh Phiïn em àêëy. Höm nay bïí laânh, anh Phiïn em vûâa múái
cuâng caác giai laâng ruã nhau ài nghïì, coá leä dùm höm nûäa múái vïì. Em
àaä noái trûúác vúái thêìy em rùçng höm nay anh sang chúi.
Hai ngûúâi ài bïn nhûäng göëc dûâa. Laá reo úã trïn àêìu, coã mïìm neáp
úã dûúái chên.
- Kia, nhaâ em àêëy!
Nhaâ Höìi laâ möåt gian nhaâ xinh xinh bïn möåt göëc àa cöí thuå.
Ngoaâi coá giêåu nûáa vêy quanh, trong coá vûúân giöìng hoa, vaâ giöìng rau
caãi, su haâo. Höìi múâi Vônh vaâo sên. Thêëy möåt cuå giaâ ngöìi vaá lûúái,
Vônh àûa mùæt hoãi Höìi. Cö kheä noái: "Thêìy em àêëy".
Noái röìi, cö luâi laåi reä vaâo trong bïëp, Vônh böëi röëi chûa biïët khi
àïën trûúác öng giaâ kia thò anh seä tûå giúái thiïåu thïë naâo. Nhûng öng cuå
àaä ngûâng kim laåi, gêåt àêìu, hiïìn tûâ nhòn Vônh:
- Múâi cêåu vaâo chúi trong nhaâ!
Gioång noái dõu daâng cuãa öng giaâ khiïën Vônh àûúåc yïn loâng.
Anh theo öng giaâ vaâo ngöìi trïn têëm giûúâng tre, dûúái chiïëu giaãi
rúm khö. Öng cuå ngöìi sùæp bùçng troân, naåp thuöëc laâo vaâo àiïëu, baân
tay xûúng xêíu möëc meo run run dñ àêìu que àoám vaâo ngoån àeân con,
vaâ trong khi êëy caã hai mùæt öng múã to ra àïí nhòn cho roä ngoån lûãa àeân
beá nhû haåt àöî. Laân khoái trùæng che lúâ múâ maái toác trùæng vaâ khuön
mùåt phûúng phi àen xaåm cuãa öng giaâ. Öng trêìm ngêm, chúâ cho khoái
thuöëc tan ài hïët, múái tûâ tûâ vúái tay nhêëc caái khay cheán trïn baân thúâ
xuöëng, cêìm maãnh vaãi trùæng tûâ tûâ lau tûâng caái cheán.
Cûã chó chêåm chaåp cuãa öng cuå luác naây traái hùèn vúái veã niïìm núã
luác Vônh múái vaâo sên, khiïën Vônh laåi höìi höåp, lo lùæng. Anh àûa mùæt
ngùæm quanh nhaâ. Trïn hai cöåt giûäa treo möåt cêy àaân nguyïåt, möåt
chiïëc öëng tiïu. Mùåt vaách, chöî naâo cuäng toaân laâ cêu àöëi. Anh lêím-
nhêím àoåc tûâng bûác möåt, coá nhiïìu cêu hay quaá khiïën anh thñch chñ,
bêët giaác àuâi anh kheä rung rung.
Höìi úã dûúái bïëp lïn, bûúác nheå sau lûng anh, àûa cho cha êëm
nûúác söi. Thêëy ngûúâi yïu rung àuâi nhû möåt thêìy àöì, cö bêåt lïn cûúâi.

16. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 15
Vônh giêåt mònh nhòn Höìi. Maá cö úã bïëp lûãa ra, àoã höìng höìng vaâ àöi
mùæt long lanh saáng.
Cö vöåi giú tay che miïång röìi e lïå chaåy ra sên. Vônh ngûúång
nghõu, mùåt anh cuäng àoã bûâng.
Traâ àaä ngêëm, öng giaâ roát nûúác ra cheán. Luác naây öng múái àïí yá
ngùæm ngûúâi con giai laå ngöìi trûúác mùåt öng. Vônh ngûúång nghõu
thïm, anh vúâ nghïëch mùæt nhòn bûác hoaânh phi treo bïn gian hûäu.
Öng giaâ kheä gêåt àêìu. Maâ trong khi àïí öng giaâ ngùæm diïån maåo
mònh, Vônh àaä tûå tin rùçng duâ khoá nïët àïën àêu öng cuäng khöng chï
anh àûúåc. Buöíi trûa, nhòn thêëy têëm giêëy höìng àiïìu bay phêëp phúái
àêìu ngoån dûâa, anh àaä chaåy nhû bay àïën nhaâ ngûúâi baån mûúån böå
caánh thùæng vaâo. Chõ Nùm, vúå baån anh àaä cûúâi vúái chöìng, khen röëi
rñt: "Mùåt baác Vônh höìng haâo vuöng vùæn thaânh ra àöåi chiïëc khùn cuãa
nhaâ töi àeåp lùæm. Chûá nhaâ naây mùåt quùæt laåi àen, àöåi xêëu xêëu laâ! Cùåp
aáo the baác Vônh mùåc thò vûâa vùån, nhaâ naây mùåc thò röång daâi quaá!
Gúám, baác Vônh con nhaâ nho coá khaác, thùæng böå tõch vaâo thïë kia thò
gaái naâo chùèng chïët mï túi!"
Öng giaâ nhêëc möåt cheán traâ lïn múâi Vônh:
- Cêåu xúi nûúác ài cho noáng!
Vônh lïî pheáp àúä cheán nûúác öng àûa.
Cuå nhùæp tûâng nguåm nhoã, chêåm raäi:
- Con em noá àaä noái chuyïån vúái töi vïì cêåu, noá tin chùæc rùçng höm
nay thïí naâo cêåu cuäng sang chúi. êëy, luác saáng thêëy chim khaách hoát
ngoaâi buåi tre, töi àoaán ngay laâ coá khaách. Thïë naâo, cuå Tuá bïn nhaâ coá
maånh khöng, cuå vêîn laâm thú nhû thûúâng àêëy chûá?
Vônh ngaåc nhiïn:
- Bêím cuå cuäng biïët thêìy con?
Öng giaâ vuöët rêu cûúâi:
- Töi thûúâng àûúåc nghe ngûúâi ta noái rùçng bïn bïën coá cuå Tuá thú
hay vaâ chûä töët lùæm, tïët nùm nay töi àõnh sang mûâng tuöíi cuå, xin bûác
àaåi tûå treo nhaâ. Bònh sinh töi chó thñch chúi cêu àöëi thöi cêåu aå. Nhúâ
töí êëm khi xûa töi cuäng àûúåc theo àoâi chuát buát nghiïn, nhûng röìi
cuäng chùèng thaânh cöng caán gò. Con chaáu Höìi vaâ thùçng anh Phiïn
noá, töi vêîn bùæt hoåc têåp khi naâo röîi raäi, song chuáng noá döët naát lùæm,

17. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 16
hoåc àêu boã àêëy ngay. Thêëy chaáu noá noái cêåu laâ con cuå Tuá, coá loâng yïu
chaáu, mïën töi maâ höm nay sang chúi, thûåc töi mûâng lùæm. úã caái àêët
laâng naây, noái nhoã riïng vúái cêåu, con giai, con gaái chùèng ra sao caã, töi
vêîn buöìn phiïìn lùæm. Nay àûúåc cêåu thónh thoaãng coá thò giúâ sang àêy
laâm baån vúái hai em, daåy baão cho hai em möîi khi dùm ba chûä thò
thêåt laâ quyá hoáa. Töi bêy giúâ yïëu röìi, sinh lûúâi ra cêåu aå. úã gêìn söng,
gêìn bïí reát lùæm, cûá öëm àau luön. Hïî giúâi êëm raáo nhû höm nay, múái
ngöìi dêåy àûúåc, cêët nhùæc möåt vaâi viïåc vùåt cho giaän tay chên möåt
chuát.
Nhûäng lúâi thên mêåt cuãa öng cuå laâm cho Vônh caãm kñch vaâ vui
sûúáng. Anh biïët rùçng nhûäng cêu êëy cuäng àaä loåt vaâo tai Höìi àang
àûáng nghe tröåm àùçng sau vaách, vò thónh thoaãng anh nghe tiïëng cûúâi
khuác khñch.
Vônh kñnh cêín àaáp öng giaâ:
- Múái buöíi àêìu cuå àaä thûúng con nhû laâ con trong nhaâ, con
tûúãng khöng coân gò may mùæn cho con hún nûäa...
Anh ngûâng laåi, ngûúång nghõu vò cêu anh sùæp muöën noái. Trong
khi êëy, anh thoâ ngoán tay uát vaâo cheán nûúác cúâi ra möåt con ruöìi múái
sa vaâo.
- ... Thûa cuå, laát nûäa vïì, con seä thûa chuyïån naây vúái thaây meå
con àïí thaây meå con coá lúâi sang trònh cuå.
Öng giaâ roát nûúác vaâo chiïëc cheán khaác múâi anh.
- Cêåu xúi ài, caái con em Höìi noá ûúáp nhiïìu hoa soái vaâo cheâ thaânh
ra hûúng nöìng quaá! aâ thïë naâo, nhûäng vïë chûä naây cêåu thêëy coá taåm
àûúåc khöng? Cûá höm naâo con em Höìi noá ài chúå, thùçng anh Phiïn noá
ài bïí vùæng, úã nhaâ möåt mònh buöìn, töi laåi viïët nhaãm nhñ thïë chúi.
Gên tay yïëu röìi, chûä tröng run lùæm nhó?
- Thûa cuå, vùn rêët hay. Coân chûä thò con tûúãng giaâ maånh lùæm.
Coá möåt caái boáng qua ngoaâi caánh giaåi, Vônh nhòn ra. Höìi àûáng
giûäa sên, tay bûng chiïëc raá. Böîng úã àêu keáo ra möåt àaân ngan trùæng
kïu vaáng lïn xuám xñt dûúái chên Höìi, tranh nhau nhûäng höåt cúm,
haåt thoác cö àang rùæc xuöëng. Mêëy con böì cêu úã trïn maái raå bay saâ
xuöëng àêåu vaâo vai Höìi, röìi bay taãn ra caác goác sên.
Vônh say sûa nhòn ngûúâi yïu giûäa àaân ngan trùæng. Anh coá caãm
tûúãng àoá laâ möåt bûác tranh töë nûä, möåt bûác tranh tiïn.

18. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 17
Öng giaâ kheä goåi:
- Höìi úi, con liïåu laâm cúm khaách nheá! Ra chúå xem coá caá tûúi thò
mua vïì laâm goãi. Höm nay êëm giúâi, rûúåu vúái goãi caá thò töët lùæm phaãi
khöng cêåu nhó!
Chûa bao giúâ Vônh caãm àöång sung sûúáng bùçng luác bêëy giúâ, coá leä
àêy laâ lêìn àêìu trong caã cuöåc àúâi anh. Höìi àaä cùæp röí ra ngoaâi ngoä.
Anh liïëc tröng theo. Höìi ngoaãnh laåi nhòn anh chuám chñm cûúâi.
*
* *
- Lêëy cho töi chai Vùn àiïín nûäa ra àêy cö Nhaân!
Vônh àùåt caái chai khöng xuöëng choäng haâng, mùæt anh ngêìu àoã.
Nhaân ngöìi neáp bïn caái tuã nhoã vaâ coáng nûúác cheâ tûúi, rung rung
àûáa em beá trïn tay àang khoác.
- Thöi baác Vônh, say röìi àêëy, vïì maâ nghó.
Vônh quay nhòn ra ngoaâi söng töëi, gioång anh thêëp xuöëng nhû laâ
noái vúái ai kia àang mong chúâ anh úã bïn söng:
- Töi khöng vïì, khöng bao giúâ töi coân vïì nûäa. Coá leä töi seä phaãi
boã nhaâ...
- Àêëy baác Vônh say thûåc röìi, vïì ài keão cuå baâ phaãi xuöëng
tòm...Giúâi reát mûúát!
Vônh guåc mùåt vaâo loâng baân tay, toác anh ruä rûúåi. Anh lêím bêím:
- Cú sûå thïë naây thò töi àïën phaãi boã nhaâ maâ ài mêët, ai àúâi laåi
mùæng chûãi mònh, xö àuöíi mònh nhû con vêåt thïë naây...
Anh ngöìi lùång yïn möåt luác lêu röìi böîng anh ngêíng àêìu lïn, hai
mùæt àoã hún ban naäy, anh àêåp tay chan chaát xuöëng choäng haâng.
Töi khöng say! Cö cûá lêëy thïm möåt chai nûäa ra àêy! Töi cêìn
uöëng.
Vônh theát:
- Ö hay chûãa! Töi uöëng thò töi giaã tiïìn. Töi say thò mùåc xaác töi
viïåc gò àïën cö maâ cö ngùn cêëm maäi. Cö khöng lêëy thò àïí töi lêëy vêåy.

19. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 18
Vônh àûáng dêåy múã tuã kñnh nhêëc chai rûúåu, gheá rùng cùæn bêåt caái
nuát ra. Anh àöí rûúåu vaâo caái baát àaân, uöëng möåt húi caån, laåi caån luön
baát nûäa.
Húáp rûúåu cuöëi cuâng chûa kõp nuöët thò àaä sùåc ra, röìi thò nön thöëc
thaáo. Anh ngaã àêìu dûåa vaâo caái cöåt, hai mùæt nhùæm nghiïìn.
Möåt luác múã mùæt, anh thêëy Nhaân àang àûáng àùæp chiïëc khùn
mùåt duáng nûúác noáng vaâo traán anh. Vônh nùæm lêëy cöí tay Nhaân,
gioång mïåt nhoåc, khe kheä:
- Cö Nhaân!
- Daå...
Nhaân khöng ruát tay laåi, maá cö àoã bûâng, cuái nhòn xuöëng àêët.
Vônh keáo Nhaân saát laåi gêìn:
- Caám ún Nhaân lùæm...
Gioång anh ngheån laåi. Anh nhúá àïën nhûäng lêìn öng àöì quaá say,
meå anh cuäng súå haäi àùæp khùn noáng vaâo traán öng nhû thïë naây. Anh
nhúá àïën veã mùåt buöìn phiïìn vaâ àöi mùæt chûáa àêìy thûúng xoát cuãa baâ
àöì nhòn cha anh, röìi baâ thúã daâi cuái xuöëng.
Nhaân luác naây cuäng sùn soác anh nhû laâ ngûúâi vúå, cuäng coá veã mùåt
sêìu khöí vaâ àöi mùæt ûúát loáng laánh nhòn anh möåt caách vö cuâng
thûúng xoát. Anh xiïët chùåt cöí tay Nhaân:
- Töi caãm ún Nhaân lùæm...
- Thûa anh, coá gò àêu aå...
Húi thúã cuãa Nhaân röån lïn. Böîng Vônh rúâi tay Nhaân ra, goåi möåt
caái boáng vûâa thoaáng qua ngoaâi bïën töëi.
- Luäy, xuöëng thuyïìn chúâ töi nheá!
Anh dûáng dêåy, chuåp caái muä nöìi bêín thóu lïn àêìu, laão àaão bûúác
ra.
Nhaân kheä thúã daâi; cö thu haâng, kheáp têëm giaåi, treâo lïn ghïë thöíi
tùæt àeân.
*
* *

20. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 19
Luäy kheáp vaán cûãa khoang thuyïìn cho khoãi gioá. Röìi anh thöíi
möìi rúm chêm àoám, rñt möåt húi àiïëu cêìy.
Khoái toãa lïn, lúãn vúãn àoång trïn voâm mui nûáa. Soáng vöî oác aách,
thuyïìn choâng chaânh.
Vônh nùçm yïn, múã to mùæt nhòn vaâo mùåt Luäy. Anh naây àûa caái
baân tay sêìn suâi thö kïåch lïn gaäi caái seåo úã cùçm, röìi kïí:
- Ngaây beá, àaä coá möåt lêìn töi theo mêëy ngûúâi anh em sang Sún
Haå. Bïn êëy múã höåi to, ngûúâi caác laâng gêìn àêëy keáo nhau àïën àêëy
xem àöng lùæm. Nhûng nhûäng keã daám àùåt chên vaâo àêët Sún Haå êëy
thaãy àïìu laâ nhûäng tay chúi liïìu lônh vaâ cêìn nhêët laâ phaãi dùæt dao
trong mònh.
Töi nhúá rùçng vò súå mònh beá quaá khöng àûúåc ài, töi àaä leãn xuöëng
thuyïìn trûúác, cêåy vaán chui xuöëng nêëp.
Khi àïën Sún Haå, chúâ caã boån lïn böå röìi, töi múái chui lïn àuöíi
theo sau. Luác naây thêëy töi, hoå chó trúån mùæt nhòn, àaânh cho theo vêåy.
Chuáng töi xem vêåt thi. Töi nhúá caái anh àö vêåt cuãa Sún Haå to
lúán laå luâng, àaä thùæng hïët caã moåi tay vêåt khaác úã caác núi. Coá möåt
ngûúâi cuäng to lúán chùèng keám gò anh ta, xöng vaâo. Moåi ngûúâi thò
thêìm baão nhau àoá cuäng laâ möåt tay thuyïìn chaâi, úã ngoaâi baäi bïí, vêåt
coá tiïëng xûa nay. Ruát cuöåc, anh àö vêåt laâng Sún Haå bõ ngaä. Luác xêím
töëi chuáng töi àang ngöìi uöëng rûúåu trong möåt caái quaán thò cö con gaái
baâ haâng chaåy vïì cûúâi ruá lïn baáo caái tin ngoaâi rûâng dûâa múái coá möåt
caái xaác loâi caã ruöåt. Cö ta thaãn nhiïn nhöí cöët giêìu röìi tiïëp "Àoá laâ xaác
anh àö vêåt thuyïìn chaâi bõ anh àö vêåt laâng Sún Haå mònh giïët àêëy!"
Ùn uöëng xong thò xêím töëi. Chuáng töi vaâo àònh. Múái bûúác àïën
sên àònh, töi àaä súãn toác gaáy vò thêëy nhûäng cêy thiïët lônh, nhûäng
ngoån maác saáng loaáng cùæm trïn hai caái giaá tre bêìy hai bïn, dûúái
nhûäng laá cúâ nguä haânh xanh àoã. Boån tuêìn traáng anh naâo cuäng khoãe
maånh ài ài laåi laåi. Trong àònh, úã hai gian bïn coá mêëy àaám thoâ loâ,
xoác àôa. Tiïëng cûúâi theát êìm êìm nhû chúå vúä. Thónh thoaãng laåi coá cuöåc
àaánh nhau, con gaái, treã con chaåy uâa caã ra ngoaâi. Giûäa àònh, phûúâng
cheâo àang haát. Phûúâng haát naây maâ daám àïën haát úã àêy chùæc cuäng
phaãi laâ möåt phûúâng haát giang höì, tay truâm cuäng phaãi laâ tay ùn chúi
gioãi voä.
Coá möåt ngûúâi kïí cho chuáng töi nghe rùçng: Möåt nùm, phûúâng
haát naây coá cö àaâo àeåp lùæm. Anh con giai öng Lyá ngöî nghõch vaâ voä

21. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 20
khaá coá tiïëng xûa nay choâng gheåo cö àaâo. Böë cö laâ baác truâm Vaån,
àaánh ngay anh con giai öng Lyá úã giûäa àònh. Anh con giai öng Lyá bõ
thûúng, nhûng anh ta khöng tñnh viïåc baáo thuâ. Saáng höm sau anh
laâm rûúåu múâi caã phûúâng vaâo nhaâ riïng thïët àaäi. Tûâ àêëy, phûúâng
baác Vaån àûúåc giai laâng Sún Haå phuåc lùæm, vaâ cuäng tûâ àêëy hïî coá höåi
heâ àònh àaám, laâ phûúâng baác Vaån laåi àûúåc dên Sún Haå ài múâi.
Chuáng töi ra àaám haát tröëng quên. Gaái laâng naây àeåp lùæm, cö naâo
haát cuäng hay. Giai trong laâng, giai caác núi, hïî anh naâo haát thua thò
bõ caác cö laâm cho xêëu höí, nhuåc nhaä. Caác cö baão treã con leán vaâo àûáng
sùén sau lûng, anh naâo thua, tûác thò chuáng àöí ngay nûúác tiïíu vaâo
àêìu, vaâo quêìn aáo. Maâ anh con giai thùæng àûúåc thò coá thïí bïë xöëc
ngay cö gaái lïn àuâi.
Caái trinh baåch cuãa caác gaái tú laâng Sún Haå khöng coá nghôa lyá gò.
Chó chïët nhûäng thùçng àaân öng. Anh naâo bõ thiïåt, bõ phöîng tay trïn
thò lùèng lùång ra nhaâ haâng nöëc vaâi chai rûúåu, röìi ra baác thúå reân úã
cuöëi chúå mua möåt con dao. Cöng viïåc tñnh toaán vúái nhau rêët choáng.
Möåt caái xaác buöåc vaâo hoân àaá vêët ra söng, noá seä tûâ tûâ tröi ra bïí.
Möåt àïm höåi heâ vui veã, möåt àïm giai gaái mùåc thñch nö àuâa, vaâi
ba caái xaác tröi ài laâ thûúâng lùæm. Trong khi êëy thò nhûäng cùåp nhên
tònh cûá tûå do dùæt nhau ài dûúái boáng giùng, ra rûâng dûâa, ra vûúân
rau, ra búâ söng, ngöìi ngay trïn miïëng àêët coân ûúát maáu, coân laåi möåt
vaâi ngoán tay bõ cheám vûúáng vaâo chên coã. aán maång trïn àêët Sún Haå
ngaây thûúâng cuäng nhû ngaây höåi, xaãy ra nhanh choáng vaâ dïî daäi nhû
laâ ta nhai vaä möåt miïëng giêìu maâ thöi. Vò caái xaác buöåc vaâo hoân àaá
nùång cûá viïåc tröi ra söng, ra bïí, àïí caá noá ùn cho beáo. Maâ caá beáo thò
laåi loåt vaâo lûúái chñnh nhûäng anh àaä giïët nhûäng anh thuyïìn chaâi
laâng Sún Haå; hoå àem caá ài baán cho cha meå, cho vúå con nhûäng anh
con giai àaä nùçm trong buång caá kia. Quan khöng laâm gò hoå caã, vò
huyïån úã xa, phuã úã xa. Àïën núi thò tang tñch khöng coân. Cho nïn
quan cuäng chaán, chùèng muöën giêy vaâo Sún Haå nûäa.
Nhûng àoá laâ laâng Sún Haå mûúâi mêëy nùm vïì trûúác. Bêy giúâ anh
Vônh aå, töi chùæc dên àaä thuêìn röìi. Möåt àiïìu ta tröng thêëy laâ tûâ khi
anh àïën úã bïën naây, coá nghe thêëy noái laâng Sún Haå ài cûúáp boác gò úã
àêu khöng? Coá thêëy möåt caái xaác con giai con gaái naâo daåt sang bïën
naây khöng? Xûa kia chñnh mùæt töi tröng thêëy luön luön. Àaä coá möåt
lêìn töi ra àêy vo gaåo, thïë naâo maâ àùåt ngay caái raá lïn múá toác nöíi lïìu
vïìu.

22. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 21
Luäy cûúâi phaá lïn, caái miïång àaä meáo sùén cuãa anh ta xïëch hùèn
sang möåt bïn maá àêìy nhûäng höåt cúm vaâ seåo nhoã.
Vônh khöng cûúâi. Mùåt anh àûúåm möåt veã vö cuâng àau àúán.
Luäy thêëy Vônh khöng cûúâi, thò ngêín mùåt ra. Röìi tiïëp:
- Coá phaãi thïë khöng? Töi thêëy noái bïn Sún Haå hiïån mêëy nùm
nay ngûúâi ta dêîy caã vûúân hoang àïí cêìy cêëy. Möåt nûãa dên laâm
ruöång, möåt nûãa dên vêîn theo nghïì chaâi. Thónh thoaãng con giai bïn
êëy chaã sang àêy mua than, baán caá laâ gò àêëy? Hoå cuäng lûúng thiïån y
nhû caái anh chaâng höm noå vaâo àaánh baåc trong soâng baác Cai, dùæt
theo möåt cö gaái xinh xinh êëy maâ, Vônh coân nhúá khöng? - Anh ta
laânh ra phïët, thua ba chuåc baåc maâ chùèng cùæu kónh gò. Thïë maâ bêy
giúâ ai cuäng khinh gheát laâng Sún Haå, ai cuäng yïn trñ rùçng giai laâng
Sún Haå thò ùn cûúáp, gaái thò laâm àô loaån dêm. Caái miïång ngûúâi àúâi
choá àïíu thêåt!
Luäy thúã khoái thuöëc laâo. Xong röìi, anh ta duåi maånh àêìu que àoám
xuöëng saåp thuyïìn, toã veã bêët bònh sau caái cêu chûãi àúâi rêët chua chaát
êëy. Anh ta nùçm xuöëng keáo chiïëu àùæp lïn mònh baån vaâ àùæp cho
mònh.
Möåt laát, anh ngoi àêìu lïn khoãi meáp chiïëu, gioång chaán naãn:
- Vônh úi, thïë àùçng êëy coá têån têm giuáp túá caái viïåc can hïå nhêët
àúâi túá àoá khöng? Caái viïåc Nhaân êëy maâ...
Vônh ngöìi lïn, êu yïëm vöî vaâo àêìu Luäy:
- Töi giuáp anh. Anh coá thïí tin rùçng chó tûâ giúâ àïën Tïët, Nhaân seä
laâ vúå anh. Cûá cöë àïí daânh tiïìn, àûâng rûúåu nûäa.
Luäy thúã phò ra, êëy laâ anh ta thúã daâi:
- Ñt lêu nay töi sinh ra rûúåu cheâ laâ taåi töi buöìn vò Nhaân hïët sûác.
Nhaân khöng yïu töi, coá thïí noái laâ Nhaân gheát töi lùæm lùæm. Töi biïët
mònh xêëu xñ chùèng bùçng ai, nhêët laâ chùèng bùçng anh; Nhaân mï anh,
töi àaä biïët. Töëi naâo töi cuäng phaãi ài qua nhaâ Nhaân chûá khöng daám
vaâo, vò vaâo thò ra vïì thïm tuãi, laåi phaãi nöëc thïm dùm cuát rûúåu nûäa
múái àùåt mònh nguã àûúåc. Ban naäy töi àaä àûáng bïn ngoaâi, doâm xem
Nhaân àùæp khùn ûúát vaâo traán anh. Giaá Nhaân laâm thïë cho ngûúâi khaác
thò töi àaä lùn vaâo, nhûng Nhaân sùn soác cho anh nhû thïë laâ phaãi
lùæm. Àaä coá möåt lêìn töi khöí súã quaá, uöëng caã möåt chai trûúác mùåt

23. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 22
Nhaân, röìi guåc xuöëng. Thïë maâ Nhaân cûá mùåc xaác töi nùçm àêëy. Nhû
vêåy anh baão töi coân hy voång gò?.
Gioång Luäy gêìn nhû muöën khoác. Vônh êën àêìu baån xuöëng móm
cûúâi:
- Anh cûá tin úã lúâi töi! Töi chùæc rùçng töëi mai, anh seä àûúåc ngöìi
noái chuyïån vúái Nhaân.
Luäy thoâ tay ra ngoaâi chiïëu lêëy ra möåt chuöîi dêy xaâ tñch baåc:
- Àêy naây, töi àaä nhõn may aáo àïí mua caái naây biïëu Nhaân.
Nhûng gùåp Nhaân, töi laåi höìi höåp..., thïë röìi thò khöng daám boã ra,
khöng daám noái cêu gò caã.
Vônh bêåt cûúâi thûúng haåi baån:
- Saáng mai anh àem baán laåi cho haâng baåc, lêëy tiïìn may aáo reát,
hay boã öëng àïí mai kia maâ mua cau giaåm ngoä.
Vônh keáo chiïëu lïn àùæp kñn àêìu Luäy, àoaån anh vúái tay múã cûãa
thuyïìn. aánh giùng muâa àöng buöìn laånh giaäi trïn söng, trïn bïën.
Nhòn taãng àaá bïn àûúâng gooâng, Vônh nghô àïën töëi qua, anh ngoã lúâi
xin cha meå cho anh lêëy Höìi. Öng àöì theát lïn: "Maây maâ lêëy noá thò tao
giïët chïët. Tao nhû thïë naây maâ laåi ài thöng gia vúái quên keã cûúáp aâ?
Tao coân söëng àêy laåi àïí cho maây mang con àô êëy vïì nhaâ naây û! Giêëy
raách phaãi giûä lêëy lïì con aå. Mònh tuy ngheâo khoá, nhûng úã caái bïën naây
ai cuäng coá loâng kñnh nïí, nay maây rûúác àûáa con gaái laâng ùn cûúáp êëy
vïì laâm dêu tao thò phoãng maây àõnh böi gio traát trêëu vaâo mùåt böë meå
maây û?".
Anh àaä àau àúán, àaä tûác giêån àïën nöîi khöng sao nhõn àûúåc: "ÊËy
laâ thaây chó nghe ngûúâi ta àöìn àaåi nhûäng tiïëng xêëu cho caái laâng êëy
maâ thöi. Hiïån giúâ ngûúâi ta cuäng laâm ùn lûúng thiïån nhû mònh. Cha
noá, anh noá cuäng coá chûä nghôa nhû mònh, noá cuäng trong saåch, laânh
hiïìn y nhû laâ... meå töi..."
Öng àöì vú lêëy caái cheán neám vaâo mùåt anh, vaâ öng theát: "aâ thùçng
naây höîn laáo, maây vñ nhûäng quên ùn cûúáp vúái cha maây, maây so saánh
con àô vúái meå maây!"
Röìi öng bûúác xuöëng giûúâng cêìm tay anh löi ra cûãa. Baâ àöì cuöëng
quñt nñu lêëy con: "Thöi, töi laåy öng, con noá daåi, öng àïí töi baão noá..."
Nhûng öng hêët tay baâ ra, öng keáo Vônh xuöëng bïën. Àïën caái taãng àaá
bïn àûúâng gooâng öng àêíy Vônh ngöìi xuöëng àêëy, chó tay ra ngoaâi bïí,

24. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 23
ngoaâi caái muâ mõt xa xöi: "Tao noái cho maây biïët: bao giúâ ngoån haãi
àùng kia tùæt, tao chïët, thò maây muöën laâm gò mùåc yá maây. Chûá ngoån
lûãa êëy coân, tao coân, thò tao quyïët khöng cho maây lêëy con giùåc êëy.
Tao àïí maây ngöìi trïn hoân àaá suöët àïm nay maâ nghô..." Röìi öng laåi
treâo lïn döëc nuái. Vônh möåt mònh guåc àêìu xuöëng caánh tay, khoác nêëc
lïn.
Vônh lùæc àêìu, chua xoát. Anh tröng lïn chên nuái, gian nhaâ anh
lúâ múâ dûúái boáng giùng khuya, trong àoá anh coân àïí laåi möåt ngûúâi meå
giaâ àang khoác vò anh.
*
* *
Chúâ tinh sûúng, Vônh laåi sang bïn Sún Haå. Phiïn, anh Höìi,
àang cuöëc àêët trong vûúân rau bûúác ra niïìm núã chaâo anh. Vaâo
giûúâng ngöìi, àaä uöëng hïët hai cheán nûúác röìi maâ chûa thêëy boáng
ngûúâi yïu, anh bùn khoùn, maâ hoãi thò khöng daám. Öng giaâ cuäng vûâa
nguã dêåy úã buöìng ra, thêëy anh thò coá veã bùçng loâng lùæm. Coá tiïëng cûúâi
cuãa Höìi ngoaâi ngoä. Höìi bûúác lïn thïìm, tònh cúâ thêëy Vônh, mùåt cö àoã
bûâng. Coá leä Höìi àaä mûâng thêìm rùçng höm nay Vônh sang súám thïë
chùæc laâ àïí baáo cho mònh möåt tin mûâng.
Phiïn tinh yá móm cûúâi hoãi cho em àúä theån:
- Em ra chúå mua gò thïë?
- Em mua möåt caái gûúng. Nhaâ chaã coá caái gûúng naâo, em cûá phaãi
àöåi khùn moâ, coá soi thò laåi phaãi ra chum nûúác.
- Em töi daåo naây sao hay laâm daáng quaá. Àûa anh coi gûúng coá
àeåp khöng naâo!
Xem gûúng röìi Phiïn cûúâi nhòn em baão:
- Chiïëc gûúng saáng quaá! (vaâ quay laåi cûúâi vúái Vônh) Chuá Vônh aå,
em töi vïì viïåc mua baán thò keán choån saânh àaáo àïí, chaã mêëy khi bõ húá
àêu...
Maá Höìi laåi àoã bûâng, vaâ mùæt Vônh cuäng saáng lïn. Caã hai ngûúâi
cuâng hiïíu nghôa cêu noái cuãa Phiïn. Luác naây, Vônh yïu ngûúâi con
giai êëy quaá, anh muöën nùæm lêëy baân tay Phiïn thêåt chùåt.
Möåt laát sau, Vônh bêëm Phiïn ra vûúân. Vônh thuá thêåt sûå cûå
tuyïåt cuãa öng àöì, gioång anh thaânh thêåt vaâ àau àúán.

25. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 24
Phiïn cùæn möi dûúái, lùæc àêìu. Höìi nêëp sau möåt buåi chuöëi, bûúác
ra. Mùæt Höìi àaä ûúát, nhòn Vônh:
- Thaây em vaâ chuáng em cuäng àoaán trûúác sûå naây röìi. Caái laâng
naây, ai chaã coá quyïìn khinh. Bêy giúâ, tuây anh...
Vônh cuái nhòn xuöëng àêët. Röìi böîng nùæm lêëy tay Phiïn vaâ tay
Höìi, mùæt anh quùæc hùèn lïn:
- Cú sûå àaä thïë naây thò ngay tûâ höm nay töi khöng vïì nûäa, töi seä
dûång möåt gian nhaâ gianh úã laâng naây àïí theo baác ài ra bïí àúåi khi
naâo thaây töi höìi têm seä hay.
Höìi ngûúác lïn nhòn Vônh, hai baân tay nùæm chùåt lêëy nhau.
*
* *
Gian nhaâ gianh, Phiïn vaâ Höìi àaä giuáp Vônh dûång xong bïn cêy
àa cöí thuå. Hai nhaâ caách nhau möåt quaäng gêìn, nïn ngaây naâo ba
ngûúâi cuäng qua laåi chúi búâi thên mêåt. Múái àûúåc chûâng nûãa thaáng,
Vônh àaä theo Phiïn ra bïí hai lêìn. Vônh khoãe maånh, can àaãm, saáng
yá, thaânh ra múái hai lêìn maâ Vônh àaä thöng thaåo nhû möåt nhaâ nghïì
lêu nùm.
Möîi khi ài vùæng vïì, Vônh thêëy àöì àaåc trong nhaâ lau chuâi saåch
seä, ngoaâi vûúân laåi múái thïm vaâi luöëng rau tûúi. Vônh coá caãm tûúãng
nhû mònh laâ gaä tiïìu phu ngaây xûa, söëng vúái möåt naâng tiïn laåc
xuöëng trêìn. Tònh yïu Höìi, möîi ngaây thïm nöìng àûúåm, nhûng anh
vêîn cöë giûä gòn àeâ neán cún raåo rûåc cuãa loâng, nhûäng àïm hai ngûúâi
ngöìi saát vai nhau. Öng giaâ quyá anh nhû con àeã. Ngaây naâo cuäng goåi
anh sang ngêm thú àoåc saách. Phiïn vaâ Höìi, hai anh em töëi töëi sang
nhúâ Vônh baão hoåc; àïm naâo coá giùng ba ngûúâi bùæc choäng ra sên troâ
chuyïån, coá khi Vônh cêët cao tiïëng haát.
Tiïëng haát cuãa anh, cuäng nhû ngaây coân úã bïën söng nhaâ, laåi laâm
cho giai gaái úã àêy chuá yá keáo nhau vaâo chêåt caã sên. Hoå coá caãm tònh
ngay vúái anh, hoå laâm thên, múâi anh àïën chúi nhaâ. Hoå phuåc anh vò
coá chûä, vaâ sau naây, nhên möåt töëi anh daåy Phiïn vaâi miïëng voä, hoå laåi
phuåc anh hún nûäa. Nhûäng cö gaái laâng thûúâng laã lúi cúåt gheåo anh,
song anh giûä veã àûáng àùæn keão súå Höìi ghen. Nhûäng giai laâng cuäng coá
keã bûúáng bónh tûác töëi vò thêëy cö gaái àeåp nhêët laâng cuãa hoå yïu anh,

26. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 25
nhûng röìi hoå cuäng trúã nïn baån thên cuãa anh têët caã, hoå nhúâ anh daåy
voä vaâ daåy chûä. Nhûng möîi ngaây, ngûúâi ta caâng nhêån thêëy Vônh
buöìn rêìu, ñt noái. Nhêët laâ Höìi, cö bùn khoùn vò thaái àöå cuãa anh. Möåt
buöíi chiïìu Höìi ra búâ söng, thêëy Vônh àang àûáng tûåa göëc dûâa nhòn
sang bïn chên nuái xa xa. úã àêëy, nöíi roä möåt maái lïìu gianh beá tñ vaâ
möåt laân khoái toãa lïn giúâi. Höìi len leán àïën sau lûng, kheä àùåt tay lïn
vai Vônh.
- Àêëy, em àaä biïët laâ anh nhúá nhaâ, thïë maâ anh coân chöëi maäi em!
Vônh ngaãnh laåi keáo àêìu Höìi vaâo saát ngûåc mònh êu yïëm vuöët caái
vai troân àeåp cuãa Höìi àang nheâ nheå rung lïn vò nûác núã.
*
* *
Muâa àöng nùm sau. Möåt buöíi trûa, Vônh àang ngöìi voát nan àan
gioã, thò Höìi vaâo àûa Vônh möåt laá thû.
- Baác Xaä saáng nay sang bïën baán caá, coá möåt baâ cuå nhúâ baác ta
mang thû naây vïì cho anh. Baác êëy vûâa gùåp em ngoaâi giïëng.
Vônh nhêån ngay ra neát chûä öng àöì. Mùåt anh taái ài, vaâ tay vûâa
run vûâa boác. Höìi lo lùæng lùång im nhòn Vônh àoåc, mùæt Höìi múã to ra
àúåi chúâ.
Böîng Vônh boã túâ giêëy xuöëng, vöì ngay lêëy hai vai Höìi, nhòn
trûâng trûâng vaâo mùæt Höìi, röìi nûúác mùæt anh raân xuöëng maá:
- Àêy laâ thû cuãa thaây anh viïët trong cún àau nùång. Cuå toã yá höëi
hêån àaä gheát boã anh. Bêy giúâ cuå muöën anh vïì, röìi cho cûúái em ngay
keão bïånh tònh àang nguy lùæm.
Höìi mûâng rúä nùæm chùåt tay Vônh, nûúác mùæt cuäng raân ruåa ûáa ra.
*
* *
Vûâa gheá thuyïìn vaâo bïën, khöng kõp buöåc dêy, Vônh àaä nhaãy lïn
búâ, chaåy. Mêëy cö gaái, mêëy ngûúâi baån röëi rñt goåi tïn, anh cuäng khöng

27. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 26
quay àêìu laåi. Lïn túái nhaâ, Vônh roán reán àïën bïn giûúâng öng Tuá, veán
maân. Öng Tuá àang thiïm thiïëp, múã mùæt nhòn anh kheä gêåt.
Meå anh úã trong bïëp ra thêëy anh, vöåi àùåt niïu chaáo xuöëng, keáo
anh vaâo bïëp. Baâ mïëu maáo:
- Thêìy con khoá maâ qua àûúåc. êëy, con boã nhaâ àûúåc vaâi thaáng,
thêìy con cuäng sinh buöìn baä, boã caã rûúåu, caã cúm, röìi cûá thïë maâ gêìy
suát ài dêìn dêìn.
Möåt höìi sau, öng àöì àaä tónh ra möåt chuát, baão baâ àöì:
- Baâ ùn cúm chûa? Doån cho con noá ùn vúái chûá! Höm nay laâ bao
nhiïu Vônh nhó!
- Thûa thaây hùm ba.
- ÛÂ thïë laâ ngaây phiïn chúå àêëy, baão u maây liïåu xoay xoãa lêëy moán
tiïìn maâ mua cau. Phaãi choån lêëy nhûäng chuâm to quaã êëy. Nhaâ mònh
khöng thïí luöåm thuöåm nhû nhaâ khaác àûúåc... Giêëy raách phaãi giûä lêëy
lïì, nghe khöng!
Vônh vui mûâng moác tuái àûa meå moán tiïìn baán caá maâ anh daânh
duåm àûúåc hún möåt nùm giúâi. Anh nhòn theo meå têët tûúãi cùæp thuáng
xuöëng con àûúâng nuái döëc vaâ anh tröng sang nhûäng ngoån dûâa úã xa
xa, loâng xao xuyïën.
*
* *
Höm nay nùæng àêìy giúâi. Con söng daâi ïm àïìm chaãy, cuöën theo
caã nùæng rûåc rúä ra khúi.
Möåt àoaân ngoát chuåc chiïëc thuyïìn àeâ ngang soáng tûâ bïn Sún Haå
treâo vïì bïën. Tiïëng haát cuãa möåt boån giai àaä say rûúåu bïn nhaâ gaái, cêët
vang lïn. Hoå löi caã chuá rïí lïn mui thuyïìn bùæt haát. Anh vui veã haát
laåi nhûäng baâi anh àaä haát cho Höìi nghe trong nhûäng àïm giùng.
Vônh vûâa haát dûát cêu thò Luäy, mùåt rûúåu àoã hún têët caã moåi
ngûúâi, ngêíng lïn giúâi cûúâi rêët lúán, röìi àûáng giûäa mui, boác baánh phaáo
to, chêm diïm àöët cêìm vung ra tûâ phña.
Tiïëng nöí dêåy möåt khuác söng, nhûäng giêëy höìng bay túái têëp, nöíi
lïình bïình theo soáng cuöën.

28. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 27
Àaä vaâo túái bïën. Mêëy cö phuâ dêu dùæt Höìi lïn maãnh vaán göî, vaâo
búâ. Vônh vaâ boån anh em phuâ rïí ài bïn caånh. Vônh àang ngú ngaác
trïn caái bïën thên yïu maâ anh xa lòa trong hún möåt nùm giúâi, vaâ
tûúãng rùçng khöng coân coá ngaây nay nûäa thò Luäy thñch vaâo caánh tay
anh:
- Anh Vônh, nhaâ töi àûáng úã cûãa kia. Àaä àeã thùçng chaáu giai,
àûúåc hai thaáng röìi àêëy. Thûåc laâ nhúâ anh noái giuáp cho coá möåt cêu maâ
noá bùçng loâng töi ngay, coá thêìn tònh khöng chûá! Mai thïí naâo cuäng
múâi hai baác sang xúi cheán rûúåu!
Luäy cûúâi röå lïn, àïí húã caã hai haâm lúåi xaám vaâ nhûäng chiïëc rùng
caãi maã.
Vônh àûa mùæt nhòn Nhaân. Nhaân àûáng úã ngoaâi haâng böìng con.
Nhaân vêîn nhû xûa, àöi maá vêîn höìng, àöi mùæt böì cêu vêîn àen nhanh
nhaánh. Vônh toan chaâo nhûng Nhaân àaä vöåi quay vaâo. Tûå nhiïn, möåt
nöîi bêng khuêng vuåt thoaáng qua loâng. Vônh thúâ thêîn noái:
- Thïë aâ? Àaä coá chaáu röìi... Thêëm thoùæt ngaây naâo nhó!
Cö gaái laâng Sún Haå, Nxb. Vùn hoåc, 1989.

29. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 28
XOÁM NGHEÂO ÙN TÏËT CHOÁ
Tiïëng muå Möåt hoâ buöìn raä rûúåi... Khöng laâ con söng Hûúng, maâ
laâ caái ngoä xoám Khêm Thiïn. Cho nïn tiïëng muå Huïë hoâ laåc loäng,
khöng ai nghe caã, chó möåt mònh muå nghe. Muå Möåt nghe tiïëng muå vaâ
tiïëng muöîi kïu loaån trong aánh saáng ngoån àeân dêìu laåc. Nûúác úã chiïëc
aáo vaá phúi trïn súåi dêy bùæt ngang gian nhaâ heåp roã tûâng gioåt xuöëng
mùåt muå, muå vêîn nùçm khöng nhuác nhñch. Khoái thuöëc phiïån àang
cho muå say. Say rûúåu thò coân dïî quïn sêìu hêån; chûá thuöëc phiïån
caâng say, buöìn khöí caâng ngêëm maånh vaâo xûúng vaâo maáu.
Muå Möåt say thuöëc phiïån lêìn àêìu. Xûa kia, lïnh àïnh úã con
söng Hûúng, àaân vaâi khuác maâ nghe chúi, gùåp tri kyã eáp naâi khoái
thuöëc, muå cuäng nïí maâ "tui vö pheáp" röìi nghiïng mònh huát chúi möåt
àiïëu.
- Möåt àiïëu thò coá hïì gò aå.
Muå noái vúái ngûúâi tri kyã vêåy, hai khoáe mùæt lim dim nhòn lïn mui
böìng àong àûa trïn con söng khuya.
Àïm nay, àöi khoáe mùæt êëy nhòn lïn chiïëc aáo vaá nûúác roã roâng
roâng xuöëng mùåt. Muå thêëy caái gò cuäng múâ múâ. Muå thêëy caái aáo trïn
kia biïën ra caái aáo luåa maâu maå non maâ ngaây xûa muå ûa mùåc nhêët.
Àaä biïët bao nhiïu con caá àúáp caái boáng êëy in dûúái nûúác doâng söng
trong. Àaä coá biïët bao nhiïu chiïëc eán liïång nhû àûa thoi úã àêìu böìng
àïí dïåt, àïí vûúng lïn caái boáng àeåp êëy nhûäng àûúâng tú tònh thùæc mùæc.
Duyïn núå ba sinh, Nghòn dùåm lïnh àïnh... ai nhúá mònh...
- Daâo öi, cûåc quaã!
Muå Möåt thúã phò phò, hai tay àêåp rúâi raä xuöëng giûúâng. Xûa muå
chó huát möåt àiïëu maâ chúi. Caái gò cuäng chó àïí maâ chúi! Thïë maâ bêy
chûâ muå Möåt huát nhiïìu, giaãn dõ nhû muå ùn trêìu, nhû muå uöëng rûúåu,
nhû muå àaánh baâi, nïëu mêëy chõ cö àêìu ngoaâi phöë ruã rï, nïëu gùåp öng

30. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 29
hai uát, êëy laâ möåt öng thaây àúân ngûúâi Bùæc, nhûng maâ àaä coá möåt thúâi
nöíi tröi úã Huïë àïí laâm àöì àïå hai bêåc danh cêìm Àöåi Traác vaâ Nguä Àaåi.
Gùåp öng hai uát thò nhêët àõnh muå Möåt phaãi say rûúåu trong khoái
thuöëc. Gaái giaâ gùåp ngûúâi tri kyã giaâ, "àöi chuáng mònh nhû hai con àoâ
naát thaây úi, haäy uöëng vúái nhau dùm cheán, huát vúái nhau mûúi àiïëu
röìi àúân vaâi khuác maâ nghe chúi, ca vaâi cêu maâ nghe chúi cho noá vúi
sêìu, vúåi khöí!"
Öng hai uát lïn dêy cêy tò baâ. Muå Möåt soáng nhõp bùçng hai baân
tay yïëu, ca theo tiïëng àúân.
- Öi daâo öi, cûåc caâng thïm cûåc! Thaây uát aå...
Muå Möåt cuái àêìu maâ khoác.
Ngûúâi baån giaâ khöng biïët noái laâm sao, baân tay thoäng xuöëng. Muå
Möåt ngûúång nguâng lau nûúác mùæt, röìi muå móm cûúâi, vúái caái tiïm
duáng vaâo ngao thuöëc phiïån.
Àiïëu thuöëc xeâo xeâo. Muå Möåt nghô thêìm rùçng khi muå mïëu ùæt caái
mùåt giaâ nhùn nheo cuãa muå cuäng moáp meáp nhû àiïëu thuöëc àang núã
trïn àêìu bêëc lûãa êëy, chûá chi?
Nghô vêåy thò muå theån. Muå hoâ àöi cêu, röìi boã lûãng cho gioång
trêìm xuöëng tan ài nhû tiïëng àaân cuãa thaây hai uát boã lûãng úã cung höì.
Thaây hai uát ra vïì, kiïëu rùçng xin ra vïì cho muå nguã.
Dêìu sao muå cuäng àûáng lïn theo tiïîn öng baån giaâ. Nhûng muå
khöng daám bûúác ra ngûúäng cûãa, muå chó chùæp tay lïî pheáp vaái öng hai
caái, röìi võn tay vaâo tûúâng, thoâ àêìu ra tyá nûäa nhòn xem nhaâ hai bïn
daäy ngoä coá ai nhòn ngûúâi àaân öng úã cûãa muå ra khöng.
"Phaãi e deâ vúái caã têëm loâng ngay thùèng cuãa mònh, cûåc quaã! Maâ
mònh coá chi giùng gioá vúái ngûúâi ta àêu. Cheám cha caái miïång röng
daâi!.."
Muå noái vêåy röìi quay ngay vaâo. Muå lao àao rúi xuöëng chiïëu. Muå
nùçm nhòn lïn caái aáo vaá, lùæng tûâng gioåt nûúác laånh roã xuöëng vêìng
traán noáng tï tï...
Muå hoâ. Laåi hoâ maâ nghe möåt mònh chúi. Khöng ai theâm nghe thò
thöi! Muå chó coá möåt mònh mònh núi àêët khaách quï ngûúâi naây.
*
* *

31. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 30
Coá con, coá chaáu, maâ röìi chú vú möåt mònh trong caái ngoä heãm
Khêm Thiïn, ngûúâi àaân baâ Huïë khöng than thúã vúái ai, khöng traách
Giúâi, traách Phêåt, buöìn khöí quaá, muå chó ca àöi tiïëng, coá tiïìn thò ra
quaán uöëng chúi vaâi cuát rûúåu, xong röìi muå lêìm lò trúã vïì nhaâ - êëy laâ
möåt caái xoá buåi bêåm vaâ àêìy maång nhïån ngûúâi ta khöng chûáa ö tö
nûäa, muå nùçm lùn ra, muå hoâ vaâi ba cêu nhû ngaây xuên xanh úã kinh
kyâ.
Con muå Möåt laâ möåt anh chaâng thû kyá, coá vúå, coá àûáa con giai
baãy tuöíi.
Vúå anh chaâng laâ möåt chõ gaái giùng hoa gùåp nhau úã àêu, lêëy
nhau úã chöî naâo, coá con röìi thöi thò cuäng chaã cêìn nhúá laâm chi nûäa.
Miïîn laâ cûá yïu nhau. Yïu nhau quaá àïën nöîi quïn rùçng trïn àúâi coân
coá möåt meå giaâ àang àau vaâ àang ghen êm thêìm caái "tònh meå con"
cuãa muå àaä bõ aã gaái giùng hoa, ngûúâi naâng dêu cuãa muå, chiïëm àoaåt
mêët röìi. Ngûúâi con giai yïu quyá coá nhòn àïën muå nûäa àêu. Huöëng
chi, ngûúâi naâng dêu, möåt höm, laåi ton hoát vúái chöìng rùçng:
- Töi thêëy ngûúâi ta àöìn daåo naây baâ êëy nghiïån rûúåu, nghiïån
thuöëc phiïån, àïm naâo cuäng ca haát vúái möåt laäo thaây àúân.
Ngûúâi con giai tï taái, rònh xem möåt àïm khuya. Quaã nhiïn, gaä
nhòn thêëy vêåy. Gaä lûúát qua mùåt muå, cöë yá bêåt que diïm chêm thuöëc
laá cho meå roä mùåt mònh, gaä cûúâi nhaåt röìi gaä lao mònh ra ài. Gaä xin
àöíi ngay vaâo möåt tónh miïìn Trung Kyâ, àem caã vúå con theo.
Muå Möåt khoác sêåm suåt liïìn ba thaáng. Nhúá con nùm phêìn, nhúá
chaáu caã mûúâi phêìn. Caái thùçng beá khaáu khónh, mêåp nhû con öng
Buåt.
Thónh thoaãng, trûúác kia, thùçng beá àûúåc böë dùæt àïën ngoä thùm
baâ, thò noá quêën lêëy cöí baâ, baâ cuäng öm chêìm lêëy chaáu maâ hön:
- Chaáu baâ àêëy aâ? Chaáu coá nhúá baâ khöng? Chûá baâ nhúá thûúng
àïën àûát ruöåt, àûát gan, chaáu aå...
Muå khoác trïn tay chaáu, roã nûúác mùæt xuöëng baân tay chaáu.
Thùçng beá khöng chuâi vaâo aáo, noá àûa baân tay lïn möi:
- Baâ úi, nûúác mùæt sao mùån thïë, a baâ?
Muå nheo mùæt nhòn chaáu, cùæn vaâo maá chaáu:
- Nûúác mùæt vaâ maáu àïìu mùån caã. Thïë chaáu àaä nïëm nûúác mùæt
cuãa ba chaáu chûa?

32. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 31
Thùçng beá ngêy ngö:
- Chûa. Ba chaáu chaã bao giúâ khoác nhû baâ
Muå nguâi nguâi:
- Höm naâo chaáu thûã baão ba chaáu khoác, röìi chaáu nïëm xem nûúác
mùæt ba coá mùån giöëng nûúác mùæt baâ khöng, chaáu aå.
Ngûúâi con giai nghe meå noái, cuái guåc àêìu nhòn xuöëng àêët. Lêìn
thùm êëy, gaä biïëu muå nhiïìu tiïìn hún moåi lêìn:
- ... Àïí meå àong caái gaåo trùæng maâ ùn. Gaåo hêím thïë naây, nuöët
laâm sao àûúåc.
Röìi gaä cêìm tay muå, ngêåp ngûâng:
- Thöi thò trùm giêån nghòn húân meå boã ài cho. Meå vïì úã vúái chuáng
con. Meå lêín quêët thïë naây, con xêëu höí vúái ngûúâi ta, maâ chaáu thò noá
nhúá...
Muå thúã daâi:
- Con úi, meå coân muöën nhòn mùåt noá laâm chi nûäa. Noá lùng loaân,
noá coá coi meå ra gò àêu. Con cûá àïí meå úã àêy, ngaây naâo meå chïët thò
con laâm ma cho meå. Sau ba nùm röìi, con coá thûúng meå thò nhúá àem
nùæm xûúng khö cuãa meå vïì Huïë maâ taáng úã bïn möì öng ngoaåi, baâ
ngoaåi con dûúái chên nuái àoá...
Muå ngheån lúâi, khoác nhû mûa nhû gioá. Muå khoác möåt luác lêu, vûâa
ngêíng lïn thò naâng dêu muå àaä àûáng ngoaâi àêìu ngoä rñt rùng goåi
thùçng chaáu muå:
- Ài vïì thùçng kia. Böë maây muöën úã àêëy vúái ngûúâi ta thò cûá úã. Tao
khöng cêìn.
Ngûúâi con giai àaânh lùèng lùång chaåy theo àûáa beá ra khöi ngoä.
Tiïëng naâng dêu muå coân rñt roáng maäi ngoaâi àûúâng.
Bûäa êëy, muå Möåt laåi ra quaán uöëng àuã ba cuát rûúåu. Muå lao àao vïì
ngoä; múái bûúác chên vaâo cûãa àaä thêëy öng hai uát ngöìi àúåi àêëy röìi. Nhû
moåi lêìn öng mang caã khay àeân àïën, öng àang sûãa bêëc, muå beân reo
lïn:
- May quaá, thaây uát aâ. Tui àang buöìn, tui àang say. Thaây öi, laåi
gùåp cöë nhên, thïë thò laåi àúân vaâi khuác maâ nghe chúi, ca vaâi cêu maâ
nghe chúi, chúá khöng gùåp thaây thò chûâ tui àaä treo cöí tui lïn xaâ nhaâ
cho röìi kiïëp...

33. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 32
Thaây UÁt chó "daå", lùång ài möåt luác múái ngêåm nguâi:
- Chïët chi cho uöíng baâ baån öi! Àúâi coân vui lùæm baâ, nïëu cûá àûúåc
vui maäi nhû thïë naây.
Caã hai ngûúâi huát xong chûâng mûúi àiïëu thuöëc, thaây uát lïn dêy
àúân, daåo. Muå Möåt hùæng gioång, ngöìi lïn, àöi mùæt ûúát múâ, nhòn vaâo
ngoån lûãa àeân àùm àùm.
Tïët àïën röìi. Keã giêìu sùæm tïët. Caái dên xoám ngheâo cuãa muå Möåt
cuäng bùæt àêìu baân vïì tïët vaâ lo tïët.
Nùæng hoe hoe êëm chaãy trïn doâng nûúác cöëng ngang cûãa muå.
Nhûäng con muöîi ngaây, úã doâng nûúác cöëng, bay rúän nùæng, trùæng lïn
nhû àaám buåi.
Muå Möåt ngöìi sûúãi nùæng, öm con choá vaâo trong loâng.
Con choá vaâng cuãa muå, tûâ àêìu chûa ai biïët, vò muå àaä dùæt ài cêìm
cho möåt muå chuã cö àêìu. Con choá hay bêåy, hay cùæn khaách, àaä möåt
lêìn daám chui vaâo gêåm giûúâng Höìng Köng rònh tha aáo quêìn cuãa möåt
öng tham biïån nhên tònh muå chuã cö àêìu, muå chuã àaánh noá möåt trêån
àau röìi àuöíi vïì vúái muå Möåt.
Höm êëy muå Möåt ngöìi thuåp xuöëng, giang caã hai caánh tay gêìy ra
àoán noá, nhû nhûäng khi àoán thùçng chaáu quyá àûúåc böë dùæt àïën thùm
mònh. Muå cuäng àaä khoác trïn àêìu noá, muå àaä ra ngoaâi ö mua möåt múá
xûúng boâ vïì laâm tiïåc àaäi noá, àïí toã chuát tònh chuát nghôa vúái nhau.
Ngaây coân àûáa chaáu úã bïn muå, àûáa chaáu vêîn laâ baån thên cuãa noá.
Chuáng chúi, chuáng nghõch cuâng nhau suöët ngaây.
Ngaây muå ra ài, con choá cuäng theo ài. Muå laåi bêìu baån vúái noá, àïí
nhòn thêëy noá maâ àûúåc nhúá àïën thùçng chaáu yïu.
Thïë maâ tuáng bêën quaá, muå àaä phaãi àem cêìm cho muå chuã cö àêìu.
Bêy giúâ noá laåi trúã vïì, muå xoa vuöët noá, ngöìi lêìm lò vúái noá, hoâ cho
noá nghe trong nhûäng ngaây mûa dêìm gioá bêëc maâ cöë nhên cuãa muå,
thaây hai uát, ài àêu xa vùæng.
- Baâ Möåt úi, con vaâng àöå naây beáo quaá. Giaá àûúåc noá maâ boá gioâ
hay hêìm rûåa mêån cheán tïët thò thuá quaá!
Baác Nùm-rùng-baåc àaä cûúâi noái oang oang nhû thïë àoá. Muå Möåt
cuäng cûúâi:
- ÛÂ, tui baán cho anh. Thïë àaä coá tiïìn chûa?

34. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 33
Baác Nùm-rùng-baåc vöî vaâo caái tuái aáo xanh àêìy dêìu maáy, caái tuái
khöng coá tiïëng xu haâo, nhûng baác laåi caâng cûúâi to hún röìi ài thùèng.
- Baâ Möåt úi, con vaâng àöå naây coá veã khùåc khûâ lùæm nheá. Àïí cho
chuáng töi, sùén riïìng meã úã nhaâ röìi. Chûa coá gò cheán tïët àêy, baâ aå.
- ÛÂ, tui baán cho baác. Thïë àaä coá tiïìn chûa?
Hoå àaä coá tiïìn. Nghôa laâ hoå àaä loan baáo cho caã xoám biïët rùçng tïët
naây seä thûúãng xuên bùçng con vaâng muå Möåt. "Con vaâng beáo lùæm, chaã
cêìn gò kiïng kõ, ngheâo thò bêët chêëp thiïn àõa sûå, baâ con aå!" Hoå goáp
tiïìn, keáo àïën nhaâ muå Möåt.
Hoå cûúâi vang nhaâ, àùåt tiïìn xuöëng chiïëu. Röìi hoå keáo con vaâng ra.
Con vaâng súå sïåt nùçm run neáp úã gêåm giûúâng. Ngûúâi ta cûá khua noá
ra.
Noá cuäng gêìm gûâ khaáng cûå, nhûng baác Nùm-rùng-baåc àaä àaánh
truáng möåt buáa vaâo lûng, noá guåc ngay xuöëng bïn chên muå Möåt.
Nhòn hai mùæt con vaâng ûúát suäng ngûúác lïn nhòn laåi mònh, trong
khi ngûúâi ta àaä buöåc dêy thûâng keáo noá ài xïình xïåch, muå Möåt àûát
ruöåt, öm lêëy mùåt.
Muå nghô àïën caái ngaây naâng dêu muå giùçng àûáa beá chaáu yïu khoãi
tay muå, keáo tuöìn tuöåt ài. Àöi mùæt àen nhaánh cuãa noá cuäng ûúát àêìm
àòa nhû àöi mùæt con vaâng, nhû àöi mùæt muå.
- Daâo öi, töi nhúá con tui, tui thûúng chaáu tui! Tui biïët tòm núi
mö chûâ!
*
* *
Chiïìu ba mûúi Tïët. Gioá laånh. Gioá tûâ àêu reo trïn maái ngoái. Muå
Möåt bûát rûát nhû àiïn, muå ài vaâo àêìu ngoä, laåi trúã ra cuöëi ngoä, muå
khöng chaâo ai, cuäng chùèng nhòn ai caã. Àêìu guåc xuöëng, lûng muå coâng
xuöëng, tröng thaãm haåi, thûåc laâ thaãm haåi!
Con vaâng cuãa muå cuäng àang löìng löån àoâi dûát súåi dêy thûâng úã
trong sên nhaâ baác Nùm-rùng-baåc, vò caái nhaâ cö àêìu bïn kia àaä àöët
möåt baánh phaáo cuáng töí chiïìu ba mûúi laâm cho noá súå.

35. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 34
Nhûäng baánh phaáo khaác tiïëp ran lïn. Con vaâng cuöëng cuöìng. Súåi
dêy búåt dêìn. Sau cuâng àûát hùèn. Con vaâng cong àuöi chaåy. Noá chaåy
ra búâ ao, luöìn qua caác buåi. Möåt àûáa treã, con baác Nùm-rùng-baåc theát
lïn. Dên xoám, êëy laâ nhûäng ngûúâi ngheâo coá phêìn vaâo con choá, luác bêëy
giúâ vûâa kõp ài laâm vïì, nghe treã theát, àïìu hoâ nhau vaác gêåy àuöíi con
vaâng. Möåt cuöåc naáo loaån ghï gúám. Khöng ai thêëy boáng con vêåt xoá
naâo. Caái xoám ngheâo nhúán nhaác vò möîi nhaâ mêët möåt nöìi giaã cêìy choá
thûúãng xuên. Hoå caäi coå nhau, traách mùæng nhau, rùçng sao baác Ba
Kim coá cuäi maâ khöng nhöët, rùçng sao chõ caã Ca-baánh- cuöën coá xñch
sùæt laåi khöng chõu boã ra: "ûâ xñch sùæt thò noá chaåy àùçng giúâi! Xñch sùæt
coân phaãi kïí..., ngûúâi coân chõu nûäa laâ giöëng choá!"
Öng caã Cao noái thïë, röìi baão nhau keáo caã ra nhaâ muå Möåt. Möåt
ngûúâi giaã vúâ tòm guöëc àïí cuái nhoâm gêåm giûúâng muå, biïët àêu con choá
khön noá chùèng vïì vúái chuã.
- Caác baác öi, con vaâng noá tröën thò tui xin nöåp laåi tiïìn caác baác.
Tui cuäng àõnh ài vay thïm àïí lêëy caái veá xe lûãa vïì miïìn trong ài tòm
con tui, chaáu tui, chuáng noá baåc vúái tui nhûng maâ tui nhúá chuáng noá,
tui khöng coân chõu àûúåc caãnh chú vú naây nûäa. Bêy giúâ tui xin traã
laåi... Vêng, tui xin traã laåi caác ngûúâi...,
Muå cuái xuöëng cho ngûúâi ta khoãi thêëy rùçng muå khoác, muå múã
hoâm lêëy moán tiïìn giaãi ra giûúâng.
Nhûng moåi ngûúâi khöng ai thoâ tay ra lêëy laåi tiïìn. Hoå nñn lùång
nhòn muå maâ aái ngaåi.
Möåt luác lêu nhû thïë, baác Nùm-rùng-baåc múái lïn tiïëng rùçng:
- Caãnh àïën thïë naây thò chuáng töi coân loâng naâo lêëy laåi söë tiïìn
moån nûäa. Chuáng töi xin biïëu baâ, töi laåi xin têët caã caác öng caác baâ àêy
möîi ngûúâi thïm möåt tñ àûa baâ àïí baâ vïì quï hûúng, may ra baâ tòm
thêëy mùåt con, mùåt chaáu.
Ai cuäng khen baác Nùm noái phaãi. Hoå vui veã veát tuái giuáp thïm
tiïìn muå Möåt, vui veã ai vïì nhaâ nêëy.
Chiïìu höm möìng möåt, muå Möåt ài chaâo biïåt hïët caã moåi ngûúâi
trong xoám. Möîi nhaâ mûâng tuöíi muå möåt cheán rûúåu àêìy. Muå khöng tûâ
chöëi. Uöëng vûâa vùån say thò muå lao àao ra phöë goåi möåt caái xe keáo ra
ga, ài chuyïën töëc haânh.
*
* *

36. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 35
Àoaân têìu lao trong boáng töëi. Muå Möåt co ro reát vaâ say, guåc àêìu
vaâo caánh cûãa toa.
Muå se loâng nghô àïën con vaâng cuãa muå bêy chûâ núi mö? Con
vaâng lang thang, muå cuäng lang thang möåt mònh.
Cö gaái laâng Sún Haå, Nxb. Tên Dên, 1942.

37. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 36
NGÛÚÂI GAÁC ÀÏM
Chiïìu höm nay laá ruång nhû mûa, vaâng caã giúâi, vaâng caã àêët. Laá
chïët cuãa ngaây heâ nùæng àang àöå nhaåt ruång nhiïìu ài àïí cho nhûäng
caánh laá trong xanh nhû ngoåc thaåch tröìi ra laâm tûúi dõu nhûäng ngaây
àêìu thu àang túái.
Laá ruång nhû mûa... Gioá giúâi mïnh mang thöíi, laâm tùæt bao
nhiïu nguöìn söëng, taân nhêîn maâ vö tònh. Trong húi gioá raâo raâo, lùæng
nghe, ai coá thêëy nhûäng tiïëng rïn nho nhoã cuãa caânh laá naây, laá khaác
khi rúâi khoãi caânh cêy khö? Ai àêu thò khöng biïët, úã vûúân Baách thaão
naây coá laäo Nùm-àiïn.
Laäo Nùm-àiïn nghïëch maäi mùåt lïn nhòn laá ruång, vaâ laäo "nghe
tiïëng rïn cuãa laá".
Thûåc nhû vêåy àoá, laäo giaâ cö àöåc thûúng laá caã böën muâa. Chiïìu
naâo laá ruång nhiïìu, chiïìu êëy laäo khöng thiïët noái nùng gò caã, möi laäo
mñm chùåt laåi, hai tay laäo chùæp sau lûng, laäo bûúác cuã ruã nhû con coâ
öëm.
Àûâng vöåi cûúâi laäo giaâ àêu phaãi nhaâ thi sô! Cuäng àûâng baão úã caái
thên giaâ khö nhû cuãi êëy sao laåi coá thïí chûáa àûång möåt têm höìn
phiïìn phûác êëy. Khöng, úã caái nhên loaåi naây ai maâ khöng khöí, têm
höìn naâo maâ chùèng quùçn quaåi trong nguöìn söëng haâng ngaây, nhiïìu
hay ñt maâ thöi.
Laäo Nùm - àiïn chõu caái khöí êm thêìm tûâ mêëy chuåc nùm giúâi.
Trong nhûäng chiïìu laá ruång, laäo thêëy hiïån ra möåt àûáa treã thú thêín
nhùåt laá dûúái nhûäng göëc cêy: êëy laâ con laäo, àûáa con gaái coá traái àaâo
phú phêët trïn àêìu ngaây xûa vêîn ra sên àònh lûúåm laá vïì àun. Hai
cha con heo huát söëng úã möåt cùn lïìu têån goác laâng, tûúãng chûâng àûúåc
boã quïn ài, thïë maâ ngûúâi ta vêîn nhúá àïën laäo möåt nùm möåt lêìn. Caái

38. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 37
ngaây àûúåc ngûúâi ta nhúá àïën, laäo chó muöën àaâo löî maâ chui xuöëng, úã
luön dûúái àoá khöng bao giúâ lïn nûäa, nhûng ngûúâi ta cûá löi laäo lïn àïí
baão cho laäo biïët rùçng ngheâo thò ngheâo cuäng cêìn phaãi lônh caái sûu
cho àûúåc tiïëng laâ ngûúâi dên lûúng thiïån, chûá lêín luát nhû vêåy thò coá
khaác gò con vêåt.
Laäo Nùm xêëu höí vò bõ ngûúâi ta nhiïëc laâ con vêåt nïn möåt súám
laäo àaä àeo khùn goái boã laâng ra ài. Hai cha con trêíy böå suöët àïën bïën
àoâ Tên Àïå, xuöëng têìu lêëy veá lïn Haâ Nöåi, thiïëu mêët chuát ñt, nhûng
van laåy maäi ngûúâi ta, ngûúâi ta chûãi dùm ba cêu röìi ngûúâi ta cuäng
cho ngöìi möåt chöî.
Laåc vaâo Haâ Nöåi, laäo hoãi thùm àïën xûúãng cai xe, xin lônh chiïëc
xe maâ keáo. Nhûng laäo khöng coá theã, ngûúâi cai vùng tuåc vaâo mùåt laäo
mêëy cêu, vaâ laåi nhiïëc laäo laâ con vêåt, laâ thùçng moåi nhaâ quï biïët Haâ
Nöåi laâ caái gò maâ hoâng keáo xe cho ngûúâi Haâ Nöåi, Haâ Nöåi khöng coá "36
phöë phûúâng" nhû laäo tûúãng, Haâ Nöåi coá àuã ba ngaân phöë - "Laäo giaâ,
laäo maâ khöng hoåc thuöåc baãn àöì thaânh phöë thò ngûúâi ta úã trïn lûng
laäo, ngûúâi ta àaåp sùåc tiïët laäo ra" - gaä cai xe baão vêåy.
Thïë laâ àuã lùæm röìi! Tûâng nêëy lúâi àuã cho laäo bùæt àêìu run caã ngûúâi
lïn. Laäo àoái ba ngaây. Ba ngaây àoái laäo coân cöë chõu, chûá àûáa con gaái
nhoã, thûåc laâ naäo ruöåt, noá ruä ra úã vóa heâ nhû caái gieã raách. Caái gieã
raách cöë nhiïn laâ bêín mùæt, cho nïn àaä coá möåt ngûúâi hùæt noá ài.
Hai cha con laäo laåi lang thang. Khaát lùæm, coá thïí ra maáy nûúác,
vò nûúác laâ cuãa bïí, cuãa söng, cuãa giúâi. Àoái thò àaânh cöë maâ chõu vêåy,
cha con laäo giaâ! Àûâng coá liïìu maång moá vaâo meåt khoai, thuáng ngö
cuãa ngûúâi àaân baâ lûúng thiïån kia àang gaánh nghïnh ngang trong
phöë. Àûâng coá liïìu maång ùn möåt vaâi baát phúã cuãa ngûúâi àaân öng
lûúng thiïån kia àang àöî gaánh dûúái cöåt àeân. Cha con laäo giaâ khöng
chaåy àûúåc àêu, vò Haâ Nöåi àuã ba ngaân phöë àêëy, nhûng maâ chó beá
bùçng caái maång nhïån úã goác nhaâ.
May maâ gùåp àûúåc Phuác tinh: coá möåt baâ Phaán thêëy cha con laäo
ài qua, ngûáa miïång goåi àïën, röìi bùçng loâng nuöi con laäo laâm con úã.
Con öëm àoái múái vaâo hêìu haå àûúåc ba ngaây thò àaä bõ ba trêån àoân.
Nhûng àuã ba lêìn noá rònh leãn àûúåc ra àêìu phöë duái cho laäo giaâ nùæm
cúm chaáy vaâ vaåch aáo cho laäo giaâ xem nhûäng vïët roi. Hai cha con
thûúng nhau àûát ruöåt maâ khöng khoác, vò khoác nhû mûa nhû gioá úã
ngay giûäa caái thaânh phöë maâ laäo àaä bùæt àêìu súå haäi naây thò laäo quyïët
laâ khöng daám.

39. TRUYÏÅN NGÙÆN NGOÅC GIAO 38
Laäo giaâ boã con vuâng chaåy ài, laäo tòm möåt göëc cêy rêët töëi úã möåt
phöë rêët vùæng àïí khoác, laäo khoác cho hïët caã nûúác mùæt chûáa ngêåp trong
têm höìn. Tûâ chiïìu àoá, laäo khöng trúã laåi nhòn con laäo nûäa. Laäo mêët
huát trong Haâ Nöåi. Laäo xin àûúåc chên phu queát àûúâng thaânh phöë.
Sau cuâng, laäo xin àûúåc chên gaác trong vûúân Baách thaão naây. Àaä möåt
lêìn laäo àïën nhaâ baâ Phaán hoãi con gaái laäo. Baâ Phaán baão noá tröën tûâ
lêu. Thïë laâ hai böë con boã laåc nhau. Laäo ài trong phöë, guåc àêìu xuöëng
ngûåc maâ khoác, mùæt laäo àoã ngêìu lïn nhòn khùæp caã moåi ngûúâi. Laäo
khöng cêìn giêëu rùçng laäo khoác.
Khöng ai laâm gò laäo, laäo coá quyïìn cûá khoác. Laäo nghô nhû thïë
cho àïën luác vïì túái vûúân Baách thaão, laäo treâo ngay lïn ngoån traái nuái
àêët àïí tûå do guåc xuöëng, laã ngûúâi ài.
Ngaây êëy àïën bêy giúâ àaä àûúåc böën nùm. Böën nùm trong caái vûúân
mïnh möng, bao nhiïn laá àaä tröìi ra, bao nhiïu laá àaä ruång ài, laá
ruång túái têëp vaâ rïn lïn thaãm thiïët nhû buöíi chiïìu thu múái naây
khiïën laäo giúån mònh hún caã moåi buöíi chiïìu.
Caái vûúân sùén mïnh möng sao maâ chiïìu nay caâng mïnh möng
àïën thïë. Sûúng àaä bùæt àêìu vûúng trïn caác choâm cêy vaâ trïn caác laá
sen taân úã dûúái höì. Gioá heo may chûa àïën maâ laäo àaä thêëy laånh trong
têm höìn vaâ nhû moåi muâa reát mûúát, àaä súám thêëy nao nao dêåy caái
têm sûå naäo nuâng cuãa öng giaâ Tö Vuä.
Laäo dûâng chên laåi ngoaâi têëm raâo theáp, mêëy con hûúu sao chaåy
àïën ruác àêìu vaâo baân tay laäo. Nhû nhûäng con vêåt laânh hiïìn cuãa võ
laäo thêìn xûa bõ àêìy úã àêët Phiïn, baây hûúu naây hïî thêëy boáng laäo túái
laâ chaåy caã ra, veã mûâng rúä nhû àaân treã nhoã àúåi quaâ.
Nhûäng con hûúu löng vaâng àiïím trùæng ngêy thú maâ nhanh
nheån, àaáng yïu biïët laâ bao. Chuáng nùçm ngaã nghiïng trïn coã xanh
chúi vúái nùæng, chuáng àûáng dûúái boáng cêy nghïëch mùæt lïn nhòn àaân
chim seã nhaãy trïn caânh. Giúâi mûa, chuáng tuå hoåp caã trong chuöìng,
caái chuöìng xinh xinh nhû caái nhaâ hoáng maát, trong àoá chêët àêìy coã
tûúi. Bêìy hûúu ngoan ngoaän söëng trïn maãnh àêët trïn coá giúâi, coá caã
gioá giùng, chuáng khöng hïì löìng löån lïn laâm xö lïåch búâ raâo, laâm àûát
möåt löî mùæt theáp cùng moãng maãnh. Chuáng yïn öín lùæm, cuäng nhû
nhûäng con aác thuá maâ ngûúâi ta khiïëp súå úã rûâng vaâ xem thûúâng
chuáng úã àêy. Nhûäng con aác thuá! Àûúåc mang danh thïë, chûá chuáng coá
haåi ai àêu. Chuáng laâm meâo cho treã con àuâa, laâm choá cho ngûúâi lúán
suyåt, vaâ laâm baån thên vúái laäo Nùm-àiïn. Laäo Nùm yïu chuáng bùçng