hi

1. Суудал зохион байгуулалт оюутны
сэтгэл зүйд нөлөөлөх нь
/Багш нарын эрдэм шинжилгээний бага хуралд зориулсан илтгэл/
Илтгэгч: Ю. Нандинцэцэг

2.  УДИРТГАЛ /literature review/
 ҮНДСЭН ХЭСЭГ БУЮУ ОНОЛЫН ХЭСЭГ
 ДЭД ХЭСЭГ БУЮУ СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ
 ДҮГНЭЛТ
 НОМЗҮЙ

3. Сэдэв сонгох үндэслэл:
Хэлний хичээлийн явцад багш нь оюутнуудын сурах тав тухтай
орчин нөхцөл, хувь хүний оролцоог хангах хэрэгтэй. Эсрэгээрээ,
хичээлийн явцад оюутныг дэмжихгүй, орчин нөхцөл нь бүрдэхгүй
тохиолдолд багшид хичээл заахад хүндрэлтэй байх төдийгүй
оюутнуудаар дасгал ажил ажиллуулахад бэрхшээлтэй байх
болно. Иймд хичээлийн ширээ болон сандлын зохион байгуулалт
нь хичээл зохион байгуулалтын салшгүй нэг хэсэг юм.
Өөр өөр гадаад хэлбэр нь суралцагчдаас хичээлд оролцох мөн
багшаас хичээл заах өөр өөр арга замыг шаарддаг. Ингэснээр
заавар өгөх, хичээлийн явцад бие биедээ харилцан нөлөөлөх,
багийн зохион байгуулалтанд оруулах, хөндлөнгийн хяналт тавих,
дэг журам сахиулах зэрэг анги зохион байгуулалтын бусад
асуудлуудыг шийдэхэд чухал нөлөөг үзүүлдэг.

4. Сэдвийн судлагдсан байдал:
 2008 онд судлаач Hue Ming-Tak, Li Wai-Shing нар “ Анги зохион байгуулалт: Сургалтын
эерэг орчинг бий болгох”1 илтгэлдээ анги зохион байгуулалтыг зөвхөн оюутныг зохион
байгуулах үйл явцаар хязгаарлалгүй хичээлийн явцад мөрдөх дүрэм журмыг багтаана
гэж үзэн дараах байдлаар тодорхойлсон байна.
 “Багш үр дүнтэй сургалт зохион байгуулах туйлын зорилгодоо хүрэхийн тулд сургалтын
цогц орчинг бүрдүүлэн түүнд нийцүүлэн удирддаг.”
 Ming-Tak, Hue, and Li Wai-Shing. Classroom Management: Creating a Positive
Learning Environment. Hong Kong and Aberdeen: Hong Kong University Press, 2008
 Судлаач Jim Scrivener “Багшлах арга зүй” 2 англи хэлний багш нарт зориулсан арга
зүйн гарын авлагадаа “...анги зохион байгуулалт нь шийдвэр, үйлдлийн хослол бөгөөд
үйлдэл нь ангид ажиллах дасгал, шийдвэр нь хэзээ, хэрхэн гүйцэтгэхийг заана” гэж
тодорхойлжээ.
 Мөн судлаач Гита Штейнэр-Хамси (Колумбийн Их сургууль) О. Мягмар (Монгол Улсын
Боловсролын Их сургууль) Б.Сумьясүрэн (Шавь” цогцолбор) нар хичээл зохион
байгуулалт сэдвээр судалгааны ажил бичсэн байна

5. Судалгааны зорилго:
суудал зохион байгуулалт оюутны сэтгэл зүйд хэрхэн
нөлөөлөх нөлөөллийг судлах явдал юм.
Судалгааны зорилт:
Анги зохион байгуулалт болон суудал зохион
байгуулалтын талаар онолын өөр өөр хандлагуудыг
судлах
Суудал зохион байгуулалтын өөр өөр хэлбэрүүдийг
олж мэдэх
Оюутны сэтгэл зүйд нөлөөлөх нөлөөллийг судлах

6. Үндсэн хэсэг.
Анги зохион байгуулалт гэж юу вэ
Ангийн зохион байгуулалт гэдэг ойлголтонд багш
хичээлийг зохион байгуулж оюутны
хөдөлгөөнийг хянах, хичээлийн явцад илэрч буй
оюутны зан төрх байдал, бие биедээ харилцан
нөлөөлөх нөлөөлөл зэргийг хамааруулж болох
юм.

7. Суудал зохион байгуулалтанд дараах зүйлсийг
анхаарах нь зүйтэй.
• Оюутнуудын нас (суудлын хэмжээ, хийгдсэн
материал, олон төрлийн дасгал ажил
ажиллахад хангалттай талбайтай эсэх)
• Оюутнуудын тоо (суудлын тоо, номын
багтаамж...)
• Чиглүүлэх үйл ажиллагааны хэлбэр (зурах,
дүрд тоглох, бичих, бүтээх)
• Анхаарал, дэс дараалсан хөдөлгөөн, бүтэц,
хандлагыг дэмжих
• Замбараагүй байдлыг багасгах
• Талбайг үр дүнгтэй ашиглах

8. ҮРГЭЛЖЛЭЛ....
 Цахилгааны залгуур, цонх болон хаалганы байрлал
 Хичээлийн хэлбэр /багш төвтэй, багаар ажиллах,
бүлгээр болон гарцаарчилан ажиллах, лаборатори
 ажил, оюутан төвтэй, төсөлт ажил/
 хичээлийн хэрэглэгдэхүүн /проектор, компьютер,
 телевизор, CD тоглуулагч/

9. нэг оюутны эдлэх талбайн хэмжээ нь хувь
хүмүүсийн хоорондын онцлог шинжээс
хамааран хичээл, заах арга зүйд нөлөөлөх
асуудал юм.

10. Суудал зохион байгуулалтын хэлбэрүүд
СУУДАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ХЭЛБЭРҮҮД

17. СУДАЛГААНЫ ХЭСЭГ
Судалгаа 1 /1-2 улирлын дүн/

18. Судалгаа 2 Оюутны өөрийн үнэлгээ
/хүснэгт 1/
СУДАЛГАА 2 ОЮУТНЫ ӨӨРИЙН ҮНЭЛГЭЭ /ХҮСНЭГТ 1/
эмэгтэй эрэгтэй
зөвшөөрч
байна
магадгүй зөвшөөрөхгүй байна зөвшөөрч
байна
магадгүй зөвшөөрөхгүй байна
Би хичээлдээ үргэлж
цагаасаа өмнө ирдэг
73% 17% 10% 45% 18.5% 36.5%
Би хичээлдээ үргэлж
хоцорч ирдэг
11% 10% 79% 22.5% 7% 70.5%
Багш намайг муу оюутан
гэж боддог байх
5% 37% 58% 25% 45% 30%
Би сайн сурдаг 26% 51% 23% 30% 48% 22%
Би сайн сурахын тулд
хичээдэг.
63% 17% 20% 67% 18% 15%
Хичээл ороход би түгшдэг 17.5% 35.5% 47% 22% 26% 52%
Хичээл дээр миний нойр
хүрдэг
37% 31% 32% 45% 18% 37%
Би шөнө хангалттай унтдаг. 63% 14.5% 8% 55.5% 7.5% 37%
Зарим оюутнууд надаас
хуулдаг.
31.5% 49.9% 18.4% 7% 52% 41%
Бусад оюутнууд надаас огт
хуулдаггүй.
12% 18% 45% 15% 37% 45%

19. СУДАЛГАА 3 /ХИЧЭЭЛ ДЭЭРЭЭ ХААНА СУУХ ДУРТАЙ ВЭ/

23. Судалгаа 6 /хамтрагчийн судалгаа/ хүснэгт 2
СУДАЛГАА 6 /ХАМТРАГЧИЙН СУДАЛГАА/ ХҮСНЭГТ 2
эмэгтэй эрэгтэй
зөвшөөрч байна магадгүй зөвшөөрөхгүй
байна
зөвшөөрч байна магадгүй зөвшөөрөхгүй
байна
Хичээл дээрээ би
бусадтай хамтарч
даалгаврыг гүйцэтгэх
дуртай
56% 6% 12% 30% 7% 59%
Хичээл дээр
найзынхаа хажууд
суувал түүнтэй яриад
хичээлээ хийдэггүй.
10.5% 33% 40% 37% 41% 22%
Хичээл дээр би санаа
нийлсэн
хамтрагчтайгаа хамт
суухыг хүсдэг.
60.5% 4% 7% 71% 18.5% 11%
Би хөвгүүдийн
хажууд суухыг хүсдэг.
4% 12% 58% 34% 22% 41%
Би хичээл дээр
охидын хажууд суух
дуртай.
50% 30% 5% 41% 22% 33%
Би хичээл хийдэггүй
оюутнуудаас хол
суухыг хүсдэг.
62% 16% 8% 45% 22% 30%

24. СУДАЛГАА 7 /СУУДАЛ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ ОЮУТНЫ ИДЭВХ
ЧАРМАЙЛТАНД НӨЛӨӨЛӨХ НЬ/
эмэгтэй эрэгтэй
зөвшөөрч
байна
магадгүй зөвшөөрөхгүй байна зөвшөөрч
байна
магадгүй зөвшөөрөхгүй байна
Би арын ширээнд
суувал хичээлдээ
идэвхтэй оролцдог
8% 12% 50% 22% 26% 52%
Би урд талын суудалд
суувал хичээлдээ
идэвхтэй оролцдог
7% 22% 63% 26% 7% 67%
Арын ширээнд суухаар
надад сонсоход
хүндрэлтэй байдаг.
60% 23% 17% 33% 18.5% 45%
Урд суух нь надад
тааламжтай санагддаг.
62% 8% 29% 60% 20% 20%

25. ДҮГНЭЛТ
 Багш хичээлийн явцад суудал зохион байгуулалтын аль болох олон хэлбэрийг сонгох хэрэгтэй
бөгөөд заах арга барилаа ч өөрчилсөнөөр илүү их идэвхжүүлж өгнө. Учир нь оюутнууд
хичээлийн явцад нойрмоглох нь хичээлээ ойлгоогүй, эсвэл дутуу ойлгосонтой холбоотой
байж болох юм.
 Зарим тохиолдолд багш суудал хуваарилж болох ба энэ тохиолдолд сул үнэлгээтэй оюутныг
урд эгнээнд эсвэл өөртөө ойр суудалд суулгах нь тохиромжтой. Оюутнуудыг паар, цонх гэх
мэт зүйлсээс аль болох хол суулгах нь зүйтэй. Судалгаанд эрэгтэй оюутнууд паар, цонхны
хажууд суух сонирхолтой байдаг нь анхаарлыг нь сарниулж идэвхгүй байдалд шилжүүлдэг.
 Хүснэгт 2-т үзүүлсэнээр эмэгтэй оюутнуудын 56% нь хамтарч даалгавар гүйцэтгэх
сонирхолтой байдаг бол эрэгтэй оюутнуудын 59% нь ганцаарчилан даалгавар гүйцэтгэх нь
дээр гэж үздэг байна. Иймд семинар хичээлийн явцад багаар ажиллах даалгавар олныг
өгөх нь эрэгтэй оюутнуудын сурах сонирхолыг бууруулж болох юм.
 Хичээлийн явцад эрэгтэй, эмэгтэй оюутнуудын аль аль нь найзтайгаа суухаас татгалзаж
байгаа нь анхаарал нь сарниж даалгаврыг гүйцэтгэж чаддаггүй, мэдээллийг бататган авч
чаддаггүйтэй холбоотой юм.
 Хүснэгт 3-т үзүүлсэнээр эмэгтэй оюутнууд нь сонсох чадварын хувьд эрэгтэй оюутнуудаас
сул тул аль болох урагшаа суух нь илүү дээр юм.
 Эрэгтэй, эмэгтэй оюутнуудын хувьд урд суух нь сэтгэл зүйн хувьд тааламжтай мэдрэмж
төрүүлдэг байна.

26. НОМЗҮЙ-REFERENCE
1. JONES, VERNON F, AND LOUISE S JONES. COMPREHENSIVE
CLASSROOM MANAGEMENT: CREATIVE POSITIVE LEARNING
ENVIRONMENTS. BOSTON: ALLYN AND BACON INC, 1981.
2. SAFA ZERIN. CLASSROOM MANAGEMENT:SEATING
ARRANGEMENTS IN ESL CLASSROOMS. BRAC UNIVERSITY
.2009
3. HTTP://WWW. MONGOLEDUCATION.MN