1. NÜFUS ARTIŞI ve
SORUNLAR
Dr. Necla Tugay Aytekin
UÜTF Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2. NÜFUS ARTIŞI VE SORUNLAR
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
• Aşırı nüfus nedir
• Dünyada nüfus
• Nüfus artışının getirdiği bazı sorunlar

3. AŞIRI NÜFUS
• İnsan nüfusunun çevrenin taşıyabileceği
kapasiteyi aşmasıdır.
• Önemli olan sayı ve yoğunluk değildir
• Nüfusla, elde olan kaynakların oranı ve
kaynakların toplumda dağılım ve kullanımı
önemlidir.

4. AŞIRI NÜFUS
• Yaşam için gerekli kaynaklar, kaynakların
yenilenme hızından daha hızlı tüketiliyorsa
aşırı nüfus vardır.
• Fosil yakıtlar
• Toprak üst tabakası

5. AŞIRI NÜFUS
• Doğumların artması
• Ölümlerin azalması
• İçe göç
• Kaynakların azalması

6. GEREKLİ KAYNAKLAR
• Temiz su
• Temiz hava
• Gıda
• Barınak
• Isı
• Tıbbi bakım, eğitim, çöp ve diğer atıkların
uygun olarak yok edilmesi vd.

7. DÜNYADA NÜFUS ARTIŞI
• Dünya nüfusu 1900 yılında 1.6 milyar
• 2000 yılında nüfus 6.1 milyar
• Yüz yılda artış yaklaşık 4 kat
• Aralık 2009’da 6.804.000.000
• Dünya nüfusunun 2050 yılında 9.3 milyar olması
bekleniyor ( 7.9 – 10.9 milyar arası )
• Türkiye 99 milyon

8. DÜNYA NÜFUS ARTIŞI
NÜFUSNÜFUS YILYIL
1 MİLYAR 1804
2 MİLYAR 1927 123 YILDA
3 MİLYAR 1960 33 YILDA
4 MİLYAR 1974 14 YILDA
5 MİLYAR 1987 13 YILDA
6 MİLYAR 1999 12 YILDA
7 MİLYAR 2012 13 YILDA
8 MİLYAR 2026 14 YILDA

10. NÜFUS ARTIŞI
• Dünyanın yıllık büyüme hızı % 1,2
• Her yıl 74 milyon kişi
• Günde ~ 200 000 kişi
• Yıllık artışın yaklaşık yarısı 6 ülkede:
% 21 Hindistan % 4 Nijerya
% 12 Çin % 4 Bangladeş
% 5 Pakistan % 3 Endonezya

12. DOĞURGANLIK DÜŞÜYOR
• 1950 – 1955 toplam doğurganlık 5
çocuk
• 2000 – 2005 toplam doğurganlık 2,65
çocuk
• Beklenen 2,05 çocuk

13. ÖLÜM ve DOĞUM HIZLARINDA
DEĞİŞİM
• Ölüm ve doğum hızları yüksek düzeyde
dengede
• Doğurganlık aynı, ölümler azalır
• Ölümler ve doğumlar azalır
• Doğum ve ölüm hızları alçak düzeyde
dengede
• Doğum hızı ölüm hızından düşük

14. GELİŞMİŞ ÜLKELERDE DURUM
• Gelişmiş ülkelerde 1.2 milyar kişi yaşıyor
• 21. yüzyılın ortasında 39 ülke nüfusunda
azalma bekleniyor:
• Almanya ve Japonya’da % 14
• İtalya ve Macaristan’da % 25
• Rusya federasyonu ve eski SSCB ülkelerinde
% 28 - 40

15. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE
DURUM
• Gelişmekte olan ülkelerde 4.9 milyar kişi
yaşıyor
• 2050’de nüfusun 8.2 milyar olacağı
öngörülüyor
• 1995 – 2000 yıllarında yaşam ümidi 63 yıl
( gelişmiş ülkelerde 75 yıl )
• 2050’de yaşam ümidinin 75 yıl olması
bekleniyor ( gelişmiş ülkelerde 82 yıl )

16. NÜFUS ARTIŞININ GETİRDİĞİ BAZI
SORUNLAR
• Yoksulluk
• Enerji
• İklim
• Tarım, Gıda
• Su

17. Y O K S U L L U K
• Dünya nüfusunun yarısı günde 2 dolardan az
bir parayla geçinmeye çalışıyor
• Günde 1 dolardan az bir parayla geçinmeye
çalışanlar 1.2 milyar
• Bu insanlar yeterli gıda, temiz içme suyu,
eğitim, sağlık ve çağdaş enerjiden yoksunlar

18. Y O K S U L L U K
Gelişmekte olan ülkelerdeki 4.6 milyar kişinin
• 800 milyonu yeterli gıda alamıyor
• 850 milyon okur – yazar değil
• 1 milyarı temiz sudan yoksun
• 2.4 milyarı temel sağlık hizmetinden yoksun
• 325 milyon çocuk okula gidemiyor
• Her yıl beş yaş altında 11 milyon çocuk
önlenebilir hastalıklardan ölüyor

19. GELİŞMEKTE OLAN
ÜLKELER
Dünya nüfusunun dörtte üçü
• Besin kaynaklarından % 30
• Ticaret ürünlerinden % 18
• Enerji kaynaklarından % 15
• Sanayiden % 8 oranında yararlanmaktadır.

20. E N E R J İ
• Fosil yakıt tüketimi 1992 – 1999 arasında
% 10 artmıştır
• Gelişmiş ülkelerde kişi başına tüketim
gelişmekte olanlara göre 10 kat fazladır
• Enerjinin % 80’i fosil yakıtlardan, % 16’sı
nükleer kaynaklardan, % 4’ü jeotermik enerji,
rüzgar ve güneş enerjisi gibi yenilenebilir
kaynaklardan sağlanmaktadır

21. ENERJİ TÜKETİMİENERJİ TÜKETİMİ
2000 yılında Kuzey Amerika’da kişi başına
enerji tüketimi
• Avrupa’dan 2 kat
• Asya’dan 8 kat
• Afrika’dan 15 kat daha fazladır.

22. İKLİM DEĞİŞİKLİKLERİ
Sanayi devrimi sonrası atmosferin
karbondioksit yoğunluğu % 30, diğer sera
etkisi yapan gazların yoğunluğu % 15
artmıştır.

23. ÜLKE
Dünya
nüfusuna
oranı (%)
Küresel kar-
bon emis-
yonu (%)
Küresel
orman alanı
( % )
Çin 21.0 13.5 4
Hindistan 16.5 4.5 2
Avrupa bir. 6.3 14.5 3
ABD 4.6 25.5 6
Endonezya 3.5 0.9 3
Brezilya 2.8 1.5 16
Rusya 2.4 4.6 22
Japonya 2.1 6.0 0.7

24. T A R I M
• 100den fazla ülke buğday
• 40 ülke pirinç ithal ediyor
• Yetersiz beslenenler:
- 1995’de 832 milyon
- 2007’de 923 milyon
- 2009’da 1,02 milyon

25. D Ü N Y A D A S U
• Dünya nüfusunun 1 / 3’ü su sıkıntısı olan
ülkelerde yaşıyor
• Dünya nüfusunun % 18’i sağlıklı içme suyu
olanağından yoksun
• Kuzey Çin ovası altındaki su yatakları yılda
1.6 m. alçalıyor

26. D Ü N Y A D A S U
• Dünyanın % 70’i suyla kaplıdır
• Suların % 2.5’i tatlı sudur
• Tatlı suların % 1 kadarı kullanılabilir
• Karaların % 40’ı kurak / yarı kurak bölgelerdir
• İleriki 20 yılda su kullanımı % 40 artacaktır
• 2025’de dünya nüfusunun 2/3’ü orta / ileri
derecede susuzluk çekecektir

27. DÜNYA YAŞLANIYOR
• 2000’de 60 yaş üstü nüfus 606 milyon; 80 yaş
üstü nüfus 69 milyon.
• 2050’de 60 yaş üstü 2 milyar; 80 yaş üstü 379
milyon olması bekleniyor.

28. DÜNYADA 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ
NÜFUSUN GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN
GELİŞİMİ (%)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
195019551960196519701975198019851990199520002005201020152020202520302035204020452050

29. TÜRKİYE’DE 65 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ
NÜFUSUN GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN
GELİŞİMİ (%)
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
195019551960196519701975198019851990199520002005201020152020202520302035204020452050

30. TÜRKİYE’DE 80 YAŞ VE ÜZERİNDEKİ NÜFUSUN
GERÇEKLEŞEN VE ÖNGÖRÜLEN GELİŞİMİ (%)
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
195019551960196519701975198019851990199520002005201020152020202520302035204020452050

31. NE YAPMALI?
• Yoksulluk ve hastalıkları azaltmak için savaşa
devam,
• Kaynakların etkin kullanımı ve kirlenmenin
önlenmesi,
• Nüfusu sürdürülebilirlik düzeyinde tutmak.

32. NÜFUS AÇISINDAN
• Herkesin aile planlaması hizmetine ulaşımının
sağlanması,
• Gelişmekte olan ülke kadınlarının ekonomik,
sosyal ve yasal olarak güçlendirilmesi,
• Vergi yasalarının insanları çocuk sayılarını iki
ile sınırlamaya teşvik edecek biçimde
değiştirilmesi.
• Yeni dünyalar