2. Sosyal Etki Kavramı ve Süreci
O Grup ve topluluk oluşturma
OToplum ve insan etkileşimi
OTutum ve davranışların etkilenmesi
OToplu yaşam içerisinde azalan
farklılıklar
4. Sosyal Etki Kuramı
O Sosyal Faktörün Kuvveti
O Sosyal Faktörün Kişinin Hayatında Zaman
ve Mekan Açısından Yakın Olması
O Sosyal Faktörün Etkilediği İnsan Sayısı
5. Uyma Davranışı
O Uyum : Toplumsal yaşam için gerekli olan
kuralların yerine getirilmesinde gösterilen
esneklik ve uyumluluk
O Uyma: Toplumsal etki ve baskıya boyun
eğme
O Uyma Davranışı: Bir kişinin kendi
görüşünü ve düşüncesini, grubun görüş
ve düşüncesi doğrultusunda değiştirmesi
demektir.
6. Uyma İhtiyacının Sebepleri
O Bilişsel Etki (Doğru Olma İsteği):
Grubun doğruluğuna olan güveni arttıran
her şey uymanın derecesini de arttırır.
(Wiesenthal vd. ve Campbell vd.)
O Normatif Etki (Sevilme İsteği):
Grup tarafından onaylanma, sevilme ve iyi
davranılma isteği
7. Uyma Davranış Türleri
O Benimseme: Üyesi olunan grubun düşünce ve
davranışlarının doğruluğuna inanılması ve buna göre
davranış sergilenmesi.
O Kabul Etme: Grubun düşüncesinin doğruluğuna
inanılmamasına rağmen inanmış gibi davranmak.
O İtaat: Grubun düşüncesinin doğruluğuna inanılmamasına
rağmen bir yaptırım söz konusu olduğu için uyum
sağlamak.
O Mutlak İtaat: Kişi kayıtsız şartsız bir şekilde bağlı olduğu
grubun düşünce ve davranışlarının doğru olduğuna inanır.
8. Sosyal Etki ve Uyma Konusunda
Yapılan Araştırmalar
O Muzaffer Sherif Deneyi: Grup
Normunun Oluşması Deneyi (1935,
1936)
Otokinetik etki diye bilinen bir görsel algı
yanılmasından yararlanmıştır.
Üç aşamalı olarak gerçekleştirilmiştir.
9. Birinci Aşama
(Denek Yalnız)
– Bireysel
Standart
Gelişiyor
İkinci Aşama
(Denek Grup
İçide) – Grup
Standartı
Gelişiyor
Üçüncü Aşama
(Denek Yalnız)
–Denek Grup
Standartını
Kullanıyor.
11. MILGRAM’ın Otoriteye İtaat
Deneyi (1965)
O İtaat davranışlarının boyutları ,
değişkenleri ve doğası incelenmeye
çalışılmıştır.
O Öğretmen – Öğrenci ve Elektrik Şoku
Deneyi
12. Milgram İtaat Deneyini Farklı Ortamlarda
Tekrarları
Çalışmanın Çeşitleri Oran %
Sesli Geribildirim Koşulu (Sözlü protesto, çığlıklar,
duvara vurma ve 300 volttan sonra sessizlik)
62.5
İki Öğretmen Koşulu (Şok veren diğer sahte denek ile
beraber)
92.5
Ortamın Değiştirilmesi Koşulu 47.5
Mesafe Koşulu (Öğrenci Öğretmen aynı odada) 40
Dokunma Mesafesi Koşulu 30
Deneycinin Bulunmaması Koşulu 20
Sosyal Destek Koşulu (İtaat etmeyi reddeden başka
öğretmenler)
10
13. Sosyal Etki Araştırmalarında Uyma
Davranışını Etkileyen Ortamsal
Faktörler
O Grubun büyüklüğünün uyma davranışına
etkisi
O Grupaki söz birliğinin uyma davranışına
etkisi
O Mevki ve saygınlığın uyma davranışına
etkisi
O Yüzyüze olmanın uyma davranışına etkisi
14. Kaynaklar:
O Salih Güney, Davranış Bilimleri, Nobel
Yayınları, Ankara, 2006
O Çiğdem Kağıtçıbaşı, Günümüzde İnsan ve
İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş, Evrim
Yayınları, İstanbul, 2008
O Doğan Cüceloğlu, İnsan ve Davranışı,
Evrim Yayınları, İstanbul, 1991
Editor's Notes
Latane bu kavramı grup ve kişi arasındaki sosyal etkileşimi açıklamak amacıyla 3 temel ilke ortaya koymuştur.
Amir pozisyonunda bulunanlar, astlara göre daha fazla etkiye sahip olması
Bireyi etkileyen kişinin kendine özgü kişisel etkisi, o anda kaç kişinin bireyi etkilemekte olduğuna bağlıdır.
Aynı sosyal etkiye maruz kalan insanların sayısı arttığında her bir kişinin üzerine düşe sosyal etki azalır.
Wiesenthal : Bir konu hakkında ne kadar bilgili ve yetenekli olunursa , uyma davranışı da o kadar az olur.
Campbell: Kendinden emin omayan insanların, kendinden emin olanlardan daha fazla uyma davranışı göstermektedir.
Aşamada denekler tek tek karanlık odaya alınıyor. Işığın hareketi soruluyor. Bir standarta geliniyor.
Aşamada önceden anlaşılan grup ile beraber denek odaya alınıyor. Bu sefer deneğin cevapları gruba yaklaşıyor.
Aşamada denek tekrar odaya alınıyor ve yine grupla aynı cevap geliyor.
1 yıl sonra tekrarlandığına bile cevap değişmiyor.
Bir gerçek denek ve anlaşmalı araştırmacılardan oluşur. Belirli uzunluklarda dikey çizgiler gösterilir. Başka karttaki üç çizgiden biriyle eşleştirmesi istenir. Her denek sırası geldğinde cevap verir. Çok açık biçimde verilen yanlış cevaplara bile denek uyma davranışı sergiler. Denek yanlış cevap verdiğinin farkında olduğunu söylemiştir. Neden bunu yaptığı sorulduğunda ise “aptal duruma düşmemek, uyumsuz olmamak, çıkıntılık yapmamak vs. gibi cevaplar vermiştir.
Bir denek davet edilip öğrenci öğretmen davranışı yaratılıyor. Öğrenci söz öbeklerini bilemediği zaman elektrik şoku verilmesi isteniyor. Bunu profesör destekiyor. Deneklerden yüzde ellisinden fazlası öğrenciye sonuna kadar şok veriyor.