Davranim bozuklugu (fazlası için www.tipfakultesi.org)
1. Davranım Bozukluğu
Epidemiyoloj: Erkeklerde daha sık görülen bir bozukluktur. Erkek/kız oranı 4:1 ile
12/1 arasında değişmektedir.
Etyoloji:
• Ailesel özellikler:Davranım bozukluğu gösteren çocuk ve ergenlerin aileleri bazı tipik
özellikler göstermektedir. Düşük sosyoekonomik düzeye sahip parçalanmış
ailelerin çocuklarıdır. Baba aileyi terk etmiştir. Antisosyal kişilik özelliği
taşıyan, alkol ya da madde bağımlılığı gösteren kimselerdir. Annelerde ise
depresyon, somatizasyon mevcuttur. Bir diğer görüşe göre ise kaotik aile yapısı
dikkati çekmektedir. Geniş aile ortamı ve bu ortamda çocukluk döneminde anne baba
dışındaki pek çok aile üyesinin çocuğa karşı aşırı ilgi gösterdiği görülmektedir.
Ġsteklerin sürekli yapıldığı ,engelleme konulmadığı, eğitimde cezaya yer
verilmediği belirtilmektedir.
• Çocuğun erken dönemde anne baba tarafından red edilmiş olması veya aile içinde
tacize uğramasıda etyolojide yer alan diğer bir etkendir.
• Sosyokültürel etmenler: Sosyoekonomik yönden yoksunluk içinde olan çocuklar kabul
gören yollardan gereksinimlerini karşılayamayacakları ve toplumda bir statü
edemeyecekleri için toplumun red ettiği yollardan amaçlarına ulaşmaya
çalışmaktadırlar.
• Nörobiyolojik etmenler:noradrenerjik işlevlerde azalma olduğu düşünülmektedir.
• DEHB.SSS harabiyeti veya disfonksiyonu davranım bozukluğuna yatkınlık oluşturan
etmenler arasındadır.
2. DSMIV’E GÖRE DAVRANIM BOZUKLUĞUNUN TANI ÖLÇÜTLERĠ
A.Sürekli ve tekrarlayıcı biçimde başkalarının temel haklarına saldırı veya yaşa uygun toplumsal norm veya
kuralların saldırıya uğratılması,son 12 ayda aşağıdaki ölçütlerden en az üçünün(veya daha fazla) ve son altı
ayda en az bir ölçütün var olması
Kişilere ve hayvanlara saldırganlık
1.Sık sık başkalarına kabadayılık etme,tehdit etme,gözdağı verme
2.Sık sık fiziksel kavga başlatmak
3.Başkalarına ciddi fiziksel zarar verebilecek şekilde bir silah kullanmıştır.
4.Kişilere fiziksel olarak acımasızdır.
5.Hayvanlara fiziksel olarak acımasızdır.
6.Kurbanla yüz yüze gelerek hırsızlık yapmıştır
7.Bir kimseyi cinsel ilişkiye zorlamıştır.
Mülkiyetin tahribi
8.Ciddi bir zarar vermek amacıyla bilerek yangın çıkarmıştır.
9.Başkalarının mülküne bilerek zarar vermiştir.
Sahtekarlık veya hırsızlık
10.Başkasının evine,binasına,otomobiline zorla girmiştir.
11.Herhangi bir şey elde etmek veya hoş görünmek veya itirazla karşılaşmamak için sık sık yalan
Söyler
12.Kurbanla karşılaşmaksızın değerli şeyleri çalmıştır.
Kuralların ciddi biçimde bozulması
13.Anne babanın yasaklamasına karşın sık sık geceyi dışarda geçirmek,13 yaşından önce başlamış olması
14.Anne babayla yaşarken en az 2 kez gece boyu evden kaçmış olmak(veya 1 kez uzun süreli dönmemiş olmak)
15.Sık sık okuldan kaçmak,13 yaşından önce başlamış olası
B. Davranışlardaki bozukluğun klinik olarak anlamlı biçimde sosyal,akademik veya mesleki uğraşlarda bozulmaya
neden olması
C.Eğer kişi 18 yaşında veya daha büyükse ölçütler antisosyal bozukluğunu karşılamıyorsa
3. Başlangıç yaşına göre tiplerin belirlenmesi
• Çocuklukta başlayan tip: Davranış bozukluğu için tipik olan en az bir
ölçütün 10 yaşından önce başlamış olması
• Ergenlikte başlayan tip:Davranış bozukluğu için tipik olan hiçbir
ölçütün 10 yaşından önce bulunmaması
Çocukluk döneminde başlayan davranım bozukluğunda ciddi bir
sosyopati ve şiddet aile öyküsünde yer tutar.Çocukluk döneminde
karşı gelme bozukluğu tipik bir özelliktir. Çocukluk öyküsünde
DEHB, öğrenme güçlükleri, okul başarısızlığı ve EEG patolojileri
mevcuttur. Çocuklukta başlayan tipte saldırganlık ve yıkıcı
davranışlar ergenlikte başlayan tipe göre daha şiddetlidir.Davranım
bozukluğunun kliniğinde önemli noktalardan birisi de özellikle
ergenlerde sıklıkla madde kötüye kullanımı ve madde bağımlılığının
birlikte görülmesidir.
4. Ayırıcı Tanı
• Manik epizod
• Depresyon
• Stresli yaşam olaylarına bağlı gelişen davranış değişiklikleri
• Psikoz
• Psikomotor epilepsi
Değerlendirmeye semptomların hangi yaşta başladığı sorularak
başlanmalıdır. Gebelik döneminde annede alkol veya madde kötüye
kullanımı bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. DEHB açısından
değerlendirilme yapılmalı, geçirilmiş kafa travması veya ensefalit
benzeri bir öykünün olup olmadığı sorulmalıdır.
5. Tedavi
Ġlaç tedavisi:
Davranım bozukluğunun tedavisinde spesifik farmakolojik bir ajan
yoktur.Semptomatik ilaç tedavisine başvurulur.Öfke patlamaları ve
saldırgan davranışların kontrolüne yönelik nöroleptikler, B
blokerler,benzodiazepinler,lityum,antikonvulzanlar kullanılmaktadır.
Nöroleptik ilaçlar yan etkileri göz önünde bulundurularak
kullanılmalıdır. Lityumun serotonerjik aktiviteyi artırarak farmakolojik
etki gösterdiği kabul edilmektedir. Antikonvulzan olarak
karbamazepin, valproik asid, difenilhidantoin kullanılmaktadır.
Psikoterapi:
Davranım bozukluğu tedavisinde davranışcı ve bilişsel terapiler
uygulanmaktadır. Dürtü ve öfke kontrolü gibi bilişsel alanlardaki
bozuklukların düzeltilmesi amaçlanır.