Aile Danışmanlığı Kuramları 1 HAFTA.pdf

Aile Danışmanlığı Kuramları
Family Marker Programıng
1. HAFTA

YAPISAL AİLE TERAPİSİ
Aile Sistemi Aile Patolojisi
Gruplar, Güç ve
Koalisyon
Danışma Süreci
Danışma Süreci
Adımları
Müdahale
Teknikleri

• 1970’li yıllarda Salvador Minuchin tarafından geliştirilmiştir.
• Başlangıçta suçlu çocuklarla ilgilenen Minuchin, bu çocukların ailelerini de
görmeye başlamıştır.
• Bu yaklaşımda, diğer aile danışmanlarının aksine sadece dinleme ve konuşma
yerine onları etkilemeyi tercih etmiştir. (Nichols & Schwartz, 1998).
• Bu yaklaşıma göre aile danışmanları etnik köken, sosyal statü vb diğer sosyal
faktörlerin, aile yapısını ve fonksiyonlarını nasıl etkilediğini dikkate almalıdır.
Her ailenin yapısı birbirinden farklıdır ama aynı zamanda evrensel olarak
ailelerin “ortak” özellikleri olduğunu da bilmek gerekir.

• Bu yaklaşımda danışman her şeyden önce ailenin sosyal bir yapı olduğunu
kabul etmelidir.
• Aile üyeleri aile kurallarına uyum sağlarlar. Aile kurallar, aile üyelerinin rol ve
fonksiyonlarını da belirler.
• Bu kurallar ailenin fonksiyonlarının düzenli, tahmin edilebilir olmasını,
güvenliği, bağlılığı ve uyumu geliştirir.
• Kurallar aynı zamanda problemlerin çözümlerinin nasıl ele alınacağı ve
gelişiminin nasıl destekleneceğinin de göstergesidirler.

• Ailenin zamanla değişen şartlara uyum sağlaması gerekir. Değişim zorunlu
hale geldiğince aile sisteminin alternatif transaksiyonel (kendimize,
başkalarına ve yaşama karşı takındığımız tavır) kalıplarını devreye sokar.
• Her aile transaksiyonu içinde üyelerinin birkaç seçimi vardır. Bir aileyi
oluşturan üyeler alternatif transaksiyonel kalıplar için ne kadar fazla seçim
şansı varsa aile sistemi içinde o kadar özgür olurlar.
• Birey için özgürlük de, bir gruba ait olma duygularını yaşamak da eşit
derecede önemlidir. Bağımlılık ve özerklik zıt kavramlar değil, tamamlayıcı
kavramlardır.

• Minuchin’e göre, aile sistemi farklılaşmıştır.
• Aileler alt sistemler yolu ile görevlerini yerine getirirler. Ailede her bir bireyler
bir alt sistem olabilir.
• Her aile sistemi birkaç alt sistemden oluşur. Çekirdek ailenin en az üç alt
sistemi vardır: Eş, ebeveyn ve kardeş alt sistemi.
• Aile üyeleri yoğun insani ilişkilerini karşılayabilmek için farklı alt sistemlere
uyum sağlarlar.
SİSTEMİN FARKLILAŞMASI:

• Alt sistemin üyeleri, kuralların ve sınırların nasıl olacağını belirlerler.
• Aile sisteminin yaşamasında sınırların işlevi önemlidir. Alt sistemlerdeki her
üyenin kendi fonksiyonlarını yerine getirebilmesine izin vermek için bu
sınırların çok iyi belirlenmesi gerekir.
• Aile içinde eş, ebeveyn ve kardeş alt sistemleri çok önemlidir. Fonksiyonel bir
ailede bu üç alt sistemin bütünlük içinde hareket etmesi gerekir.

• Eş alt sistemin güçlü ve devamlı olması ailenin istikrarında önemlidir.
• Eşler birbiriyle farklı görüşme yollarını öğrenir, birbirlerinin ihtiyaçlarını
karşılar ve birbirlerinin rollerini tamamlarsa, ailenin devamlılık olasılığı
yükselir.
• Ayrıca bu durum, gelecekteki gelişim olasılıklarına karşı da aileyi esnek tutar.

Bir Sistem Olarak
Aile Nedir?
Aile, sadece bireylerin bir
araya gelmesinden oluşan bir
yapı değildir. Aile parçaların
bir araya gelmesinden oluşan
daha büyük bir bütündür.

Aile Sistemi Teorisi
• Aile sistemi teorisi; bir danışma tekniği olmaktan çok yalnızca insanı değil,
insan davranışlarının sebeplerini, bir grup içindeki insanların birbirleri ile
etkileşimlerini araştıran bir felsefedir.
• Bu felsefenin altında yatan temel mantık;
- Ailenin bütün parçaları birbiri ile etkileşim içinde olduğu ve;
- Ailenin bütün üyelerinin birbirleri ile olan ilişkilerinin de kendine özel olduğu
olgusudur.

Aile sistem yaklaşımı birkaç temel varsayım öne sürmektedir;
• Her aile tektir. Bu yapı içinde sonsuz sayıda kişisel özellikleri, kültürel ve ideolojik
özellikleri barındırabilen çeşitliliktedir.
• Aile, onu oluşturan unsurları ile etkileşimde bulunan aynı zamanda sınırlarını
koruyan ve değişim olgusuna da değişen oranlarda tepki veren bir yapıdır.
• Aile, ailenin her üyesinin gelişip, büyüyeceği kendi gelişim ihtiyaçlarını
karşılayabileceği değişik fonksiyonları olan bir yapıdır.
• Aile bütün aile üyelerini de etkileyecek olan gelişimsel veya bazen gelişimsel olmayan
değişimler geçirir. Bu değişim sürecinin getirdiği gerilim ve stresten bütün aile üyeleri
değişik ölçülerde etkilenir.
Buna göre:

• Aile sistemi sıklıkla bir evin ısıtma sistemine benzetilir. Bir arada çalışan,
bağımsız unsurları vardır, düzgün çalışma veya arızalarda her bir unsur farklı
şekilde etkilenir ve farklı tepkiler verir.
• Bu sistemin çevreden de etkilenen bir yönü vardır ancak aynı zamanda her
aile sisteminin kendine göre çalışma kuralları ve kendi gereksinimlerine göre
bir düzeni vardır.
• Sistemi oluşturan küçük parçalar kendi içlerinde dengededirler ve o dengeyi
devam ettirecek farklı güçlerde ve önemdedirler.

1. AİLE YAPISI
2. AİLE ETKİLEŞİMİ 4. AİLE YAŞAM DÖNGÜSÜ
3. AİLE FONKSİYONLARI
Aile Sistemi

Aile Sistemi
• 1.) Aile yapısı, ailenin tanımlayıcı özelliklerini kapsar. Bu özelliklerin doğası; kişisel,
kültürel ve ideolojik özellikleri içine alır. Bu özellikler etkileşimsel sistemin girdileridir.
Bu girdiler aile etkileşiminin, ilişkilerinin şekillendiği dünyanın nasıl algılanacağını
belirleyen temel kaynaktır.
• 2.) Aile etkileşimi sistemin göbeğini oluşturur. Aile, üyelerinin nasıl yönetileceğine ait
kuralları ortaya koyan sistemin önemli bir unsurudur. Ailenin birbirlerine bağlanma
düzeylerini, uyum sağlama durumlarını ve iletişim biçimlerini belirler.
• 3.) Aile fonksiyonları, bu etkileşimsel sistemin çıktıları yani ürünüdür. Bu yapı içinde
var olan kaynakları kullanarak aile sisteminin ihtiyaçlarını doyurmak için uygun tepkileri
üretir.
• 4.) Aile yaşam döngüsü, aile sistemi içindeki değişimi gösterir. Aile, zaman içinde
yaşamını sürdürür, gelişimsel ve gelişimsel olmayan gelişimlere göre aile, yapısını ve
ailenin ihtiyaçlarını değiştirir. Bu değişimler aile etkileşimlerinde de değişimler meydana
getirir.

Aile Sistemi Özellikleri
Her ailenin diğer ailelere benzemeyen, kendi içinde üretilmiş kendine has kuralları
mutlaka vardır. Aile, kurallarla yönetilen bir sistemdir. Aile kuralları, ailenin rollerini
oluşturmalarına yardım eder ve aile sistemi içinde düzenli ilişkiler sağlar.
1. Dışsal aile sınırları:
• “aileyi, aile içi ve aile dışı diye ayıran görünmez çizgiler” (Hartman, 1979)
2. İçsel aile sınırları:
• Ailede içsel sınırları olan alt sistemler de oluşmuştur. Alt sistemler; aynı kuşaktan gelen
(ailedeki çocuklar), aynı cinsiyette olan (ailenin erkekleri) ya da ailede aynı ilgilere sahip
olan üyelerden oluşabilir. Bazen de bir birey, birden fazla alt sisteme ait olabilir.
3. Aile kuralları:

Aile Sistemi Özellikleri
Mutlaka pozitif ve açık olması gerekmez. Kapalı iletişimli aileler olduğu gibi, güç
dengelerinde değişimler ve çatışmalardan farklı şekillerde beslenen aileler gözlemlenebilir.
4. Aile Rolünün Düzenlenmesi:
• Aile işlevselliğinin iyi ya da kötü olması aile içindeki rollerin iyi düzenlenmesine bağlıdır.
Değer yargılarının askıya alınarak, ideal rol düzenlemelerinin yapılması bazen zor olabilir.
Gerçekte değişik rol düzenlemeleri de olabilir ve bunlar çoğu zaman fonksiyoneldir.
5. Aile üyeleri arasındaki güç dağılımı:
• Cinsiyete göre, toplumsal cinsiyet rollerine göre, geleneksel ailelerde yaşa göre farklı gün
dengeleri, farklı ebeveynlik stillerine göre farklı kişilerde güç birikmesi görüşebilir.
6. İletişim Süreci:

1. İç içe aileler
2. Kopuk aileler
3. Evine bağlı olmayan kocanın olduğu yerde aileler
4. Olgunlaşmamış ebeveynli aileler
5. İlgisiz ebeveynli aileler
AİLE PATOLOJİSİ:
Fonksiyonelsiz bir aile üyelerinin gelişimi için yapılması gereken fonksiyonları yerine
getiremez. Manuchin’e göre bu aileler patolojiktir.
Manuchin beş fonksiyonelsiz aile yapısı belirlenmiştir:

• Sınırlar, bir ailenin nasıl organize olduğunu gösterir.
• Gruplaşmalar ise bir ailenin aktiviteleri yerine getirirken birbirleriyle nasıl
etkileştikleri veya birbirleriyle nasıl karşı karşıya geldiklerini gösterir.
• Aile içinde güç hem otorite hem de sorumluluğu yerine getirme demektir.
• Gruplaşmalar aile üyelerinin birbirleriyle yaptığı duygusal veya psikolojik
bağlantıyı gösterirken; güçten, bir işlemi yaparken her aile üyesi göreli olarak
etkilenir.
GRUPLAR, GÜÇ VE KOALİSYON:

• Geçmişten çok şimdiki durumla ilgilenir ve belirlenmiş hedeflere yönelik kısa
süreli bir yaklaşım sunar.
• Tanı ve müdahaleyi birbirinden ayırmaz. Bunları birbirini karşılıklı etkileyen
parçalar, süreçler olarak kabul eder.
• Tanı sürecinde aile danışmanı, ailenin yapısını ve kullandığı transaksiyonel
kalıpları belirlemeye çalışır. Bunlardan yararlanarak ailenin yapısal haritası
çıkarılır.
• Oluşturulan bu yapısal aile haritası, danışmanın ailenin işleyişini anlamasına
yardımcı olur.
DANIŞMA SÜRECİ

• Danışman hem araştırmacı hem de uzmandır.
• Danışman, aile yapısını değiştirmek için aktif müdahalede bulunur.
• Danışma süreci boyunca danışmanın rolü değişir. Sürecin ilk evresinde
liderlik pozisyonu üstlenirken; ikinci evrede, ailenin yapısal haritasını çıkartır.
Son evrede ise, danışman aile yapısını değiştirmek için yardımcı olur.
• İşlemler sırasında danışman aileyi izler, sonra aile katılır ve terapötik olarak
dönüşüm sağlandıktan sonra etkileşim alanından ayrılır.
• Yapısal aile danışmasında, danışman adeta bir tiyatro yöneticisi gibidir.
DANIŞMA SÜRECİ

1. Problem: Aile ile görüşmeler sırasında ailenin problemlerini tespit etmeye
çalışmak.
2. Bilgi: Problemle ilgili bilgileri toplamak ve oturumlarda bununla ilgili
yönlendirme yapmak.
3. Hipotez Kurma: Topladığı bilgilere dayanarak problemin çözümü için
hipotez kurmak.
4. Amaçları belirlemek
DANIŞMA SÜRECİNDE ADIMLAR:

5. Müdahale: Müdahale esnasında danışman şunları ortaya çıkarmaya çalışır.
• Aile üyeleri arasında ve/veya üyelerin kendi benlikleri ile olan etkileşim
kalıplarını etkileyerek değiştirme
• Transaksiyonel çeşitliliği kontrol ederek müdahalenin etkililiğini arttırma
6. Dönüt: Danışman müdahalelerde aile üyelerinin tepkilerini ölçmek amacıyla
kullanır.
DANIŞMA SÜRECİNDE ADIMLAR:

1. Dahil Olma: Dahil olma tekniği, yapısal aile danışmasında önemli bir
tekniktir. Ancak bu şekilde aile üyeleri ile danışman aile fonksiyonlarını
düzeltmek için birlikte amaç belirleyebilirler, problemin kaynağının nedeni
hakkında değişiklik yapabilir, problemin nedeni ve çözümü için ne
yapılabileceği konusunda birlikte çalışabilirler. Danışman başarılı şekilde
aileye dahil olmadan değişim yapmaya çalışırsa, aile danışmanın yardımlarına
direnç gösterebilir. Başarılı şekilde aileye dahil olmak için, danışmanın her
aile üyesinin benlik saygısının kaynağını bilmesi gerekir. Güven ortamında
her bir aile üyesi danışmanı kendi perspektiflerini anlayabilecek biri olarak
görmeleri gerekir. Danışman her aile üyesinin perspektifini ve davranışını
anlayabilmesi hepsi ile güçlü iletişim kurmuş olması gerekir
MÜDAHALE TEKNİKLERİ:

2. Aile İletişim Kalıplarını Harekete Geçirme:
Danışman ailenin yapısını bilir ve değerlendirir. Bu teknik, danışmanın dahil
olma aşamasında kurallara, rollere ve alt sistemlere dikkat etmesiyle başlar. Aile
ile iletişim kurduktan sonra danışman aile yapısının resmi değerlendirmesini
yapar. Danışman, canlandırma (enactment) tekniği ile ailenin nasıl
yapılandırdığını öğrenir. Canlandırma, oturumların ev ortamında olduğu zaman
yapılır ve danışmanın ailenin şimdiki yapısını anlamasına izin verir.

3. Aile İşlem Kalıplarını Yeniden Yapılandırma:
Aile, danışmaya bir üyesi streste veya semptomlu bir şekilde gelir.
Danışman aileye dahil olduktan sonra, şimdiki fonksiyonlarının yerini alabilecek
yeni kalıplar yaşatma fırsatını sağlar.
Yapısal aile danışmanlarının ailenin yapısı ve fonksiyonları değiştirmek için
kullandığı birkaç tekniği vardır.
a. Sistemi yeniden kompoze etme (system recomposition),
b. Semptoma odaklaşma (symptom focusing),
c. Yapısal değişiklik (modification).

• Yapısal aile danışması aileler için tasarlanmış bir kuramdır.
• Aile Danışmanlığı gibi bir alanın varlığını kabul ettirmede etkili olmuştur.
• Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki aileler için geliştirilmiştir ve pragmatiktir.
• Teknikleri açıkça belirlenmiştir.
• Madde bağımlılığı, yeme bozukluğu intihar eğilimli üyesi vb. ailelerde oldukça
sistemli, probleme odaklanılmış ve kısa sürelidir. (genellikle 6 aydan az sürer.)
• Kuramın etkililiği çok sayıda araştırma ile desteklenmiştir.
GÜÇLÜ YÖNLERİ:

• ‘’Geçmiş’’e değil, ‘’şimdi’’ üzerinde durduğu için yalındır.
• Feministler tarafından cinsiyet basmakalıp rollerini vurgulamakla
eleştirilmektedir.
• Ailenin dinamiklerini açıklamakta sıkıntı çeker.
• Aile sistemi üzerinde fazla odaklandığından, bireylere çok az dikkat eder.
• Bazı teknikleri danışanlar tarafından samimi olarak algılanmaya bilir.
ZAYIF YÖNLERİ:

YAŞANTISAL AİLE TERAPİSİ
Kempler
Yaklaşımı
Danışma Süreci
Gestalt Yöntemi
Müdahale
Teknikleri
Gestalt Yaşantı
Döngüsü
Aile Portresi
Tekniği
Aile Kuklası
Tekniği
Aile Rolleri ve
İletişim Biçimleri
Rol Oynama
Tekniği
Satir’in Kullandığı
Teknikler
Semptomlar ve
Aile Dengesi

• Yaşantısal aile danışmasının kuramsal kaynağı insancıl/varoluşçu danışma
yaklaşımıdır.
• Carl Whitaker & Bumberry insancıl/varoluşçu yaklaşımın temel kavramlarını
aile danışmanlığına uyarlamışlardır.
• Aslında yaşantısal bakış açısı ile insancıl bakış açısı arasında farklılık vardır.
Yaşantısalcılara göre yaşantılarımız yoluyla özümüzü öğreniriz. İnsalcıllara
göre ise aslında doğamızı algılayışımızla davranışlarımızı yönlendiririz.
• Yaşantısal aile danışmanlığına göre ailenin etkili ve tam olarak işlev görmesi
ancak aile üyelerinin kendilerini gerçekleştirme eğilimlerine özgürlük
tanıyorsa mümkün olabilir.

• Ailedeki bireyler duygularının farkında değildirler ve duygularını fark
ederlerse onları bastırırlar.
• Duygular yaşanmadığı zaman ise ailenin bir veya daha fazla üyesinde duygusal
rahatsızlık ortaya çıkar. Böyle bir ortamda aile üyeleri birbirinden uzaklaşırlar
ve başka meşguliyetler, aile dışı aktiviteler edinirler. Bu davranışlar sonucunda
ailede fonksiyonelsizliğe yol açar.
• Bu durumu giderebilmek için aile içinde duygusallığı öne çıkarma ve üyelere
duyguları ifade etme gereği vurgulanır. Duyguların sözel ya da sözel olamayan
biçimlerde ifade edilebileceği vurgulanır.
Yaşantısal aile terapisinin temel görüşüne göre:

• Yaşantısal danışmanlar geçmiş yerine şu anla ilgilenirler ‘şimdi’ ve ‘burada’ya
önem verirler.
• Bu yaklaşımda, öncelikle aile üyelerinin anın ve içinde bulundukları yerin
farkındalığıyla davranmaları sağlanarak benlik farkındalıkları artırılmaya
çalışılır.
• Yaşantısal aile danışmanları, ailelerin ve onu oluşturan üyelerinin bireysel ve
grup halinde daha sağlıklı yaşantı geçirmelerine yardımcı olmaya çalışırlar.
Ancak bütün ailelerde bunun gerçekleşmesi beklenmez.
• Yaşantısal yaklaşımlardan etkilenen danışmanlar, aile üyelerinin bireysel
yaşantıları ile ilgilendikleri kadar ailenin bir bütün halinde ortaya koyduğu
fonksiyonlarla da ilgilenmişlerdir.

• Yaşantısal aile danışmasında etkili olan bazı isimler: Carl Whitaker, Walter
Kempler, Kaplan, David Kantor, Fred Duhl ve Virginia Satir’dir.
• Yaşantısal aile danışmanlığında etkili olan isimlerden Carl Whitaker
şizofrenlerle çalışırken, çalışmalara aileyi de dahil etmiştir. Hem iç ruhsal, hem
de kişilerarası sınırların gelişimde önemli olduğu görüşündedir. Terapötik
süreci gerçek ve sembolik yaşantılardan yararlanma üzerine planlamıştır.
• Yaşantısal aile danışmanlığında etkili diğer isim Walter Kempler yalnızca
‘şimdi’ ile ilgilenmiştir. Kempler Gestalt yaklaşımının da temsilcilerinden
olduğu için Gestalt yaklaşımının ilkelerini ailelere uygulamıştır.

• Kempler bu ana odaklaşma konusunda ısrarlıdır:
• “İnsanlar ne söylüyor, nasıl söylüyor, söylediğinde neler oluyor, yaptıkları ile
söyledikleri ne derece uyuyor, başarmak için nasıl çabalıyorlar?” gibi soruları
cevaplamak önemlidir.
• Terapötik müdahaleler ‘şimdi’nin çatışmalarını hedefler, gelişen unsurları
açmaya çalışır ve bunu yapabilmek için tutarsızlıkları yüzleştirme yoluna gider.
Kempler Yaklaşımı:

• Bireylerin aile yapısı içinde hem kendileriyle, hem de diğer aile üyeleriyle daha
‘iyi’ aile yapısı geliştirmelerine yardım etmek,
• Bireylerin bitirilmemiş işlerini tamamlamaları ve eski, alışık oldukları kalıpları
değiştirmeleri için benlik farkındalıklarını daha fazla artırmalarına yardım
etmektir.
Gestalt yönelimli aile danışmasının amaçları şunlardır
(Nichols ve Schwartz, 1998):

Gestalt Yaşantı Döngüsü
Gestalt yaşantı döngüsü modeli
yaşantının ana unsurlarını ve
tamamlanmamış bir yaşantının nasıl
tamamlanacağını gösterir.

Sensation (Duygular): Bu döngü, çocuklukta öğrenilen duyumlar ve algılarla başlar. Bu duyum ve
algılar neleri yaşayamayacağımıza dair mesajlar içerir. Bu yaşantılar nedeni ile duyarlı hale geliriz.
Awareness (Farkındalık): Bir şeye odaklanma veya bir duyuma dikkat etmenin sonucunda ortaya
çıkar. Eğer danışan, çocukluğundaki olaylar hakkında karmaşık bir durumdaysa bu duyuma karşı
üzüntü oluşturur.
Energy: Gestalt aile danışmanlığının merkezinde, bireylerde farkındalığı artırma ve bireylerin
çocukluklarındaki olayların gerçeklerini anlamlarına yardımcı olma amacı vardır.
Action: Danışanın farkındalığı artarsa bedensel hareketleri canlanır.
Engellenmiş danışanların bedenleri gergin hatta acı çekiyor olabilir.
Full Contact (Bağlantı): En önemli döngüsel evredir. İncinmiş bireyler samimi bağlantı kurmaya
karşı direnç oluşturabilirler. Danışmanın aile üyelerine birbirleriyle bağlantı kurmaları için yeni
yollar öğretmesi gerekecektir.
Withdrawal (Geri Çekilme): Döngünün son evresidir. Geri çekilme, yaşantılar tamamlandıktan
sonra ortaya çıkar. Danışman, danışanın bir yaşantıyı bırakmasına ve içsel çatışmasını çözmesine
yardım etmeye çalışır.

• Bu yaklaşıma göre, aile bir sistemden çok bireylerden oluşmuş bir gruptur. Bireyleri
değiştirme yoluyla aileyi değiştirmeye çalışır.
• Danışma sürecinin en önemli amacı duyarlılığı ve farkındalığı artırmaktır.
• Danışma sürecinde, her aile üyesinin kendi duygu ve ihtiyaçlarını aile üyeleriyle
paylaşmaları için çaba harcanır.
• Amaç aile üyeleri arasında açık iletişimi teşvik etmek, aile üyelerinin özerk birey
olmalarına yardım etmek, olumlu bir aile atmosferi için aile üyelerini desteklemek,
aile üyelerinin sorumluluk almalarını ve birbirlerini teşvik etmelerini sağlamaktır.
• Danışma sürecinde geçmiş problemler yerine “şimdi ve burada”ya odaklanır.
• Dönüşümde önemli olan şey düşünce değil yaşantılardır.
DANIŞMA SÜRECİ:

• 1-) Etrafında dolaşma
• 2-) Danışmaya direnç
• 3-) Geçmiş hakkında konuşma
• 4-) Olumsuz duygular
• 5-) Kişisel konuları ifade etme ve açıklama
• 6-) Şimdi ve buradaki duyguları tamamen
ifade etme
• 7-) Aile üyelerinin iyileştirici yetenekleri
• 8-) Kendini kabul etme ve değişme
• 9-) Dış görünüşün yavaş yavaş zayıflaması
• 10-) Dönüt verme
• 11-) Yüzleştirmenin oluşması
• 12-) Aile gelişimine yardım etme
• 13-) Aile etkileşimi
• 14-) Samimiyetin tamamen ifade edilmesi
• 15-) Değişmiş aile
DANIŞMA SÜRECİ:
Sürecin adımları danışanlar açısından şu şekilde sıralanabilir.

• Yaşantısal aile terapistlerinin bazıları (V.Satir, Pegg Papp, Fred Duhl, Bunny
Duhl gibi) oldukça yapılandırılmış teknikler kullanmış, bazıları da
(C.Whitaker) kendi kişiliklerine, yaratıcılıklarına ve spontane’liklarıne göre
teknikleri tercih etmişlerdir. Günümüzde ise bu iki farklı anlayışın ortası
tekniklerin kullanımı yaygındır.
• Dönüşüm için aile portresi, aileyi resmetme, rol yapma, aile kukla görüşmesi,
biçimlendirme, yüzleştirme, iletişim becerileri eğitimi, Gestalt
alıştırmalarından faydalanılır.

AİLE PORTRESİ TEKNİĞİ:
• David Kantor & Fred Duhl tarafından geliştirilmiştir.
• Bu teknikle danışman ailenin bir üyesinden diğer üyelerini anlamlı bir tablo
üzerinde sıraya koymasını ister. Elde edilen bu grafik, her aile üyesinin aileyi
algılayışının portresini gösterir.

AİLE PORTRESİ TEKNİĞİ
Aile portresi 4 adımda gerçekleştirilir:
1. Tabloyu Oluşturma:
• Danışmanın, aile üyelerinin tablo belirlemesine yardımcı olması.
2. Rol Oynayanları Seçme:
• Bireylerin bir aile portresinin nasıl olacağına karar vermeleri.
3. Bir Portre Yaşatma:
• Portreyi çizen aile üyesinin aileyi ailedeki her üyeyi kapsayacak şekilde portreye
yerleştirmesi.
4. Portre Süreci:
• Portreyi çizen birey ile diğerlerinin sırasıyla kendi yaşantılarını anlatır.

• Bunlardan birisi katılımlı aile karalamasıdır:
• -Ailenin her üyesi bir karalama yapar. Bu karalamalar yapıldıktan sonra
bunlar toplanır, birleştirilir ve bir resim çıkartılır.
• -Bu süreçte, aile üyeleri yalnız ve birlikte çalışırken neler yapabilecekleri
hakkında bir duygu geliştirirler.
DANIŞMA SÜRECİ:
Yaşantısal aile danışmanlarının kullandığı birkaç farklı aile resmi vardır.

• Diğeri ise birleşmiş aileyi resmetmedir:
• Bu teknik aileleri canlandırmak, kendilerini ifade edebilmelerini sağlamak için
betimlenmiştir.
• -Aile üyelerinden kendi taraflarından ailenin resmini çizmeleri istenir. Daha
sonra çizilen resim üzerinde konuşulur. Bu sayede, aile üyelerinin daha
önceden düşünemedikleri şeyler hakkında farkındalıkları artar.
DANIŞMA SÜRECİ:

• Sonuncu resmetme biçimi de ailenin yaşam alanını sembolik
resmetmedir:
• Bu teknikte, danışman geniş bir daire çizer ve aile üyelerinin dairenin içine
aileyi temsil eden her şeyi dahil etmeleri istenir.
• -Birkaç seri resim çizildikten sonra, üyelerin sembolik olarak bunları sıraya
koymaları istenir.
DANIŞMA SÜRECİ:

AİLE KUKLASI TEKNİĞİ:
• Aile üyelerinden birinin kuklaları
kullanarak hikaye anlatmaları istenir.
• İfade etme olanağı sağlaması için ve
çatışma ve ittifakları ortaya çıkarmak
için kullanılır.
• Küçük çocuklarla çalışırken kullanışlı
olmayabilir.

ROL OYNAMA TEKNİĞİ:
• Bu roller gerçek, hissedilmiş ve şimdi ortaya
çıkan yaşantılara dayanır.
• Geçmiş olaylar anımsatılır ve gelecekteki
olaylara karşı duyulan arzular ve korkular
önemsenir.

Yaşantısal aile danışmanlığında etkili bir başka isim Virginia Satirdir.
• Satir 1960’larda ailenin duygularını ortaya çıkarmasında iletişimin
önemli olduğunu vurgulamış ve bununla ilgili teknikler geliştirmiştir.
Semptomlar
ve Aile
Dengesi
Bireysel
Gelişme ve
Büyüme
Aile Rolleri ve
İletişim
Biçimleridir
Bu teknikler:

SEMPTOMLAR VE AİLE DENGESİ:
• Satir ailenin denge sistemi ile ilgilenmiştir. Her semptoma bireyin
büyümesinin engellenmesi olarak bakar.
• Ailedeki ebeveynlerine kurallar çocukların kendilerine saygı duyması
konusunda biçimlendirir.
• Ailedeki engelleyici kurallar değiştirilmelidir, böylece aile üyeleri kendileri ve
başkaları hakkında ne hissettiklerini, ne algıladıklarını ve ne düşündüklerini
rahatlıklar söyleyebilirler.
• Kararlar zorla veya keyfi değil anlaşarak alınmalıdır.

BİREYSEL GELİŞME VE BÜYÜME:
• Bireyler ebeveynleriyle ilişkilerinden benlik saygısı kazanırlar.
• İnsanlar hayatları boyunca yani yaşamlarının çeşitli evrelerinde
ebeveynlerinden farklı destekler görme ihtiyacı içindedirler.
Bir insanın büyümesinde 3 faktör vardır;
1.) Değişmeyen genetik özellikler,
2.) Gelişim süreci içinde öğrenme ile kazanılan özellikler
3.) Sabit akıl ve beden etkileşimi.

AİLE ROLLERİ VE İLETİŞİM BİÇİMLERİ:
• Sakinleştirici iletişim kuranlar kendilerini kenara çekerler, sürekli başkalarıyla
aynı fikirdedirler, özür dilerler ve zayıftırlar.
• Suçlayıcı iletişim kuranlar sürekli başkalarının hatalarını ararlar, kendilerini ise
hep haklı görürler.
• Patavatsız olanlar başkalarını rahatsız eder, oyalar, şaşırtır ve olaylarla
ilgilenmezler.
• Akılcı düşünenler katı bir duruşa uyum sağlamıştır, bağımsız, tarafsız, sakin,
soğuk kanlı, bilişsel kontrolü sürdüren ve duygusal davranmayan kişidir.
Satir’e göre aile iletişimi aile üyelerinin kendilerine olan saygısının yansımasıdır.
Fonksiyonelsiz iletişim Fonksiyonelsiz aile sisteminin özelliğidir.

AİLE ROLLERİ VE İLETİŞİM BİÇİMLERİ
SATİR’İN KULLANDIĞI TEKNİKLER
• 1-) Aile Haritaları
• 2-) Bağlanma
• 3-) Eğretileme
• 4-) Dokunma
• 5-) Drama
• 6-) Yeniden Biçim Verme
• 7-) Şaka
• 8-) Sözlü farz etme
• 9-) Adlandırma
• 10-) Sağlamlaştırma
• 11-) Çoklu Aile Danışması
• 12-) İletişim Duruşu
• 13-) Ben İletileri

• 1-) Aile Haritaları:
-Genograma benzer, 3 kuşak aile yapısına bakılır.
• 2-) Bağlanma:
- Aile üyeleri arasındaki ilişkiyi gösterir.
• 3-) Eğretileme:
- Fikirler betimlenir ve benzeşim yoluyla tartışılır.
• 4-) Dokunma:
- Hem danışmanın aile üyeleriyle fiziksel temas etmesi (sınırları ihlal etmeden) hem
de aile üyelerinden ailenin iletişim kalıplarını tasvir etmelerini istemek.

• 5-) Drama:
- Ailenin ve üyelerinin yaşamlarından bir sahne canlandırmalarını istemek.
• 6-) Yeniden Biçim Verme:
- Karışık fikirleri ve iyi niyetleri vurgulamak.
• 7-) Şaka:
• 8-) Sözlü farz etme:
-Danışmanın aile için beklenti ve umutlarını sözlü dile getirmesi.

• 9-) Adlandırma:
- Sevgi, saygı gibi kavramları kelimelerle tasvir etme.
• 10-) Sağlamlaştırma:
-Bir tepki ile teşvik eden şey arasında çağrışımı öğrenme.
• 11-) Çoklu Aile Danışması:
-Birbiri ile ilişkiyi olmayan birkaç aileyi bir arada oturuma alma.
• 12-) İletişim Duruşu:
- Beden dili ile ilgili bazı uygulamalar aileyle birlikte yapılır.
• 13-) Ben İletileri:
-Pasif mesajlar yerine öznesi olan aktif ifade biçimlerini kullanmaya teşvik etmek.

KAYNAK
Özabacı, Nilüfer & Erkan, Zülal (2014). Aile Danışmanlığı: Kuram ve Uygulamalara Genel Bakış, Pegem Akademi Yayıncılık,
Kiper, C., Bayrakçı, E. K., Kesici, Ş. & Mert A. (2016). Vaka Örnekleriyle Birlikte Aile Danışma Kuramları ve Teknikleri, Nobel
Yayıncılık
Nazlı, S. (2016). Aile Danışmanlığı, Anı Yayınları
Nazlı, S. (2018) Aile Danışmanlığı Uygulamaları, Anı Yayıncılık
Metcalf, L. (2011). Marriage and Family Therapy: Practice Oriented Approach, Springer Publishing Co.
Rasheed, J. M., Rasheed, M. N. & Marley, J. A. (2010). Family Theraphy: Models and Techniques, Sage Publication
Forward, S. & Buck, C. (2011). Zor Bir Ailede Büyümek, İletişim Yayınları
Özgüven, İ. E. ( 2014). Evlilik ve Aile Terapisi, Nobel Akademi Yayıncılık
Lebow, J. L. (2014). Çift ve Aile Terapisi, Nobel Akademi Yayıncılık

Aile Danışmanlığı Kuramları 1 HAFTA.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Aile Danışmanlığı Kuramları 1 HAFTA.pdf

Similar to Aile Danışmanlığı Kuramları 1 HAFTA.pdf (11)

More from SeyfettinColak

More from SeyfettinColak (20)

Aile Danışmanlığı Kuramları 1 HAFTA.pdf