1. Konstipasyon (Kabızlık) Nedir?
Konstipasyon kişiler arasında farklı anlamları olan bir semptomdur. Genellikle defekasyonun
sık olmaması olarak ifade edilir, fakat gaitanın hacim ve ağırlık olarak azalması, defekasyon
için zorlanma ihtiyacı, defekasyon sonrası var olan tam boşaltamama hissi ya da normal bir
tuvalet fonksiyonu için ilaç alma ihtiyacının olması şeklinde de ifade edilmektedir.
Bir çok insan için günde ya da haftada 3 kez defekasyon normal olabilir. Başkaları haftada
veya daha uzun süre içinde bir kez defekasyon yapmaktadır ve hiçbir rahatsızlık
hissetmemektedirler. Normal barsak alışkanlığının diyet ile ilişkisi vardır. Sağlıklı bir
defekasyon için günde 25 – 30 gram lif ve 2 – 3lt sıvı alınmalıdır. Sporunda düzenli
defekasyona olumlu etkisi vardır.Toplumun yaklaşık %80’i yaşamlarının bir döneminde
kabızlıktan yakınırlar ve kısa süreli kabızlık normaldir. Haftada 3 defadan daha az defekasyon
kabızlık olarak değerlendirilebilir. Herkesin günde en az bir kez defekasyon yapması gerekir
anlayışı gereksiz ilaç kullanımına yol açmıştır ki bu görüş terkedilmiştir.
Konstipasyon Sebebi Nedir?
Yeterince lif ve sıvı almamak, sedenter yaşam, yer ve çevre değişiklikleri gibi bir çok nedeni
olabilir. Seyahat, hamilelik ve diyetteki değişikliklerde kabızlık artar. Tuvalet ihtiyacını
erteleme alışkanlığı da kabızlık nedeni olabilir.Kabızlığın daha ciddi nedenleri bağırsakta yer
kaplayan kitle veya bağırsağı daraltan hastalıklardır, bu nedenle ısrar eden kabızlıklarda bu
konu ile ilgili bir doktora danışmak faydalı olur. Kabızlık nadiren skleroderma, lupus gibi
hastalıkların veya tiroid, multipl skleroz, parkinson, felç, omurilik yaralanması gibi sinir sistemi
ve endokrin sistem hastalıklarının bir belirtisi olarak da görülebilir.
İlaçlar Konstipasyona Neden Olabilir mi?
Ağrı kesiciler, antidepresanlar, tranklizanlar, diğer psikiyatri ilaçları, tansiyon ilaçları,
diüretikler, demir preparatları, calciumlu preparatlar, alüminyum içeren antiasidler
konstipasyona neden olabilirler ya da konstipasyon varsa daha da köt üleştirirler.
Konstipasyonu Olanlar Hangi Durumda Doktora Başvurmalıdır?
Tuvalet alışkanlığında herhangi bir değişiklik ( gaita sıklığında veya miktarında artma ya da
azalma, defekasyonda artan bir zorluk gibi ) dikkat gerektirir. Kabızlığın 3 haftadan fazla
sürdüğü durumlarda bu konuyla ilgili bir doktora başvurulmalıdır. Şayet gaitada kan varsa bir
cerrahın değerlendirmesi doğru olur.
Konstipasyon Nedeni Nasıl Teşhis Edilir?
Konstipasyonun birçok nedeni olabilir tedavinin tam ve kolay yapılabilmesi için nedenin
bulunması gerekir. Doktorunuz bağırsakta yer kaplayan kitle ve daralmalar gibi anatomik
nedenleri araştırmak için sizi muayene edecektir.
Rektal tuşe ilk adımdır, çünkü basit bir muayenedir ve çok önemli bilgiler verir. Bağırsakların
kolonoskopi veya lavman opaklı kolon grafisi ile incelenmesi polip, tümör, divertikül gibi
nedenleri bulmaya yardımcı olur. Tetkikler neticesinde neden bulunduğunda da ona yönelik
tedavi uygulanır.
Fonksiyonel nedenleri de test eden testler vardır. Örneğin marker test inde markerlar içeren
kapsüller hastaya yutturulur ve birkaç gün sonra düz film çekilir. Markerların bulunduğu
duruma göre bağırsakların muskuler tabakasına ait bozukluklarla ilgili fikir verir. Yine anüs ve
rektumun fonksiyonel durumunu ölçen testler de vardır (anal manometri, defekografi gibi).
Bazı durumlarda kabızlığı açıklayacak herhangi bir neden bulunamaz ve nonspesifik olarak
değerlendirilir.
Konstipasyon Nasıl Tedavi Edilir?
Hastaların büyük çoğunluğu kepek, bulgur, esmer ekmek, çeşitli meyve, sebzeden oluşan
diyet ve bol sıvı alımı ile düzelir. Yaşam biçiminde değişiklik yapmak gerekebilir. Kepek gibi
sindirilemeyen lifler genellikle gerekir ve kabızlığı düzeltme yanında başka faydaları da vardır.
Kolesterolü düşürürler, kolonda polip ve kanser gelişmesi riskini azaltırlar ve semptomatik
hemoroid gelişmesini önlerler. Lifli gıdaların tam etkisi haftalar belki de birkaç ayı alabilir,
fakat bunların en azından barsak hareketlerini arttıran laksatif ilaçlar gibi yan etkileri yoktur
ve bağımlılık yapmazlar.
2. Tuvalete gitme alışkanlığını her gün aynı saatte olacak şekilde düzenlemek bazı hastalar için
çok faydalı olmaktadır. Bazı vakalarda bio-feedback kötü çalışan anal sfinkter adalelerinin
çalışmasını düzenlemektedir. Konstipasyon nedeniyle cerrahi nadiren gerekli olur.
Konstipasyon Tedavisinde Önerilenler:
Sabah aç karına su içilmeli, kahvaltı sonrası tuvalet gereksinimi için zaman ayırmalı.
Bol lifli gıda ( meyve, sebze, kepekli ekmek ) yemeli.
Bol sıvı ( en az 8 su bardağı ) içmeli.
Düzenli egzersiz yapmalı.
Tuvalet ihtiyacını ertelememeli.
Gerektiğinde doktor önerisiyle defekasyon düzenleyici ilaç almalı ( Laktuloz gibi).
Çay, kahve gibi kolonik stimülanlardan uzak durmalı.
Bazı ağrı kesiciler, antidepresanlar,demir preparatları, epilepsi ilaçları, anti-asitler ve
spazm antispazmodikler kostipasyona neden olabilirler, bu konuda dikkat edilmeli.
Bağırsak alışkanlıklarında belirgin ve uzun süreli değişiklikler olduğunda doktora
başvurulmalı.
