KJKJ

1. İshal
Alternatif isimler
Sulu dışkılama
Tanım
İshal dışkının sıklığında, miktarında ve hacminde bir artma olarak tarif edilir.
İshal bir hastalık değil , değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilen bir belirtidir.
Doktorunuza başvurun
siyah renkte veya kanlı dışkılama varsa karın ağrısı şiddetli ise kuru deri , kuru ağız , kalp hızı
artışı , konfüzyon , anormal deri turgoru ( deri hafifçe sıkıştırılıp bırakıldığında normal
gerginliğine ulaşması biraz zaman alır ) , zayıflık , bebeklerde fontanel çöküklüğü gibi
dehidratasyon belirtileri varsa ishal dört günden fazla sürmüşse fışkırır tarzda ishal , kanlı
ishal , tenesmus ( dışkılama hissinin olması ama dışkılayamama ) , yüksek ateş veya
titremeyle ateş gibi diğer belirtiler varsa
Nedir
İshalin çoğunluğu barsak enfeksiyonundan kaynaklanır.
İshalin yaygın formları “gastroenterit” adı altında toplanır. Bu durum kusmayı içerebilir ve
sıklıkla okullarda , mahallerde ve ailelerde küçük epidemiler yapabilir.İshalin çoğu birkaç
günde tedavisiz iyileşir. Bazı ilaçlar ishale sebep olabilir veya ishali daha da kötüleştirebilir.
Sık rastlanan nedenleri
akut ishaller bakteri , asalak , virüs kökenli enfeksiyonlar besinlerle alınan stafilokoklara ve
toksinlerine bağlı olanlar salmonelloz şigelloz virüslerin etken olduğu mide-bağırsak iltihapları
enfeksiyon dışı nedenlere bağlı ishaller aşırı besin alımı ( alkol , katı ve sıvı yağlar ) besin
zehirlenmesi ( mantar vb ) zehirli madde alımı ( kimyasal maddeler ) antibiyotiklere bağlı
barsak enfeksiyonları
kronik ishaller genel bozukluklar sistemik hastalıklar ( hipertiroidizm , üremik sendrom ,
vücudun şeker dengesini yeniden kuramadığı şeker hastalığı , vitamin eksiklikleri) başka bir
hastalığın tedavisi sonucunda oluşan ishaller ( antibiyotikler , kemoterapi , barsak
yumuşatıcılar , midenin bir bölümünün alınması , bağırsağın bir bölümünün alınması ,
dölyatağı boynu kanserlerinin tedavisinde ışınlama sonucu oluşan düz barsak ve sigmoid kolon
iltihabı vb. ) kalın barsak hastalıkları amipli dizanteri ülseratif kolit kalın bağırsak ve düz
bağırsak iltihabı ince barsak hastalıkları bölgesel ince barsak iltihabı emilim bozukluğuna bağlı
ishaller ruhsal bozukluklar kalın bağırsağın sinirsel hastalığı salgıya bağlı hastalıklar ( mukoza
koliti ) barsak hareketlerinin düzensizliği ( aşırı duyarlı kalın bağırsak )
NOT : İshalin başka sebepleri de vardır. Bu liste hepsini içermemektedir. Sebepler hem kişinin
yaşı , cinsiyeti hem de belirtinin özelliği , zamanı , kötüleştiren faktörler , iyileştiren faktörler
ve beraberindeki şikayetler gibi spesifik karakterleriyle değişiklik gösterebilir.
İlk yaklaşım vücudun su ve tuz dengesini sağlamak amacıyla damar yoluyla tuzlu su
eriyikleri verilir. daha hafif olgularda tedavi beslenme önlemleriyle uygulanır. Açık çay , çiğ
elma ya da havuç püresi , pirinç lapası , hafif tuzlu sebze çorbası ile birlikte pirinç suyu verilir.
ilk 24 saatte yeterli su ve öbür sıvıların verilmesi gerekir. Daha sonra sıvı miktarı vücudun su
gereksinimine göre ayarlanır. akut ishal nöbetlerinde , kronik ishale yolaçan öteki kalınbarsak
hastalıklarında ( ülseratif kolit ve divertikül hastalığı ) yada iltihaplarında posası az bir diyet
uygulanır. az posalı beslenme içecekler
izin verilen : açık çay , malt , orta derecede gazlı içecekler
izin verilmeyen : soğuk ve alkollü içecekler , koyu kahve , çay , kakao süt
izin verilen : hastanın uyumuna bağlı olarak az miktarda , sıcak süt verilebilir.
izin verilmeyen : hastalığın akut evrelerinde et-balık
izin verilen : iyice ezilmiş olarak dana , sığır , tavuk , kuzu etleri önerilir. Taze

2. ve derin dondurulmuş balık türleri.
Balık ve etlerin hazırlanması : haşlanmış , ızgara , çok az yağ ve baharat eklenmiş, fırınlanmış
olarak yenebilir. ekmek , hamur içi , pirinç ve öteki tahıllar
izin verilen : içi çıkarılmış beyaz ekmek ya da tost ekmeği , grissini , peksimet , kraker. Küçük
parçalar biçiminde pişmiş hamur işleri , az miktarlarda ( 30-40gr.) pirinç , pirinç suyu
izin verilmeyen : çavdar ya da kepek ekmeği , ekmek içi , ağır hamur işleri , kepek unu içeren
tüm besin maddeleri yumurta
izin verilen : haşlanmış , rafadan
izin verilmeyen : yağda pişirilmiş tatlandırıcı yağlar
izin verilen : sıvı yağ , tereyağı ( az miktarda olmak koşuluyla )
izin verilmeyen : hayvanların iç yağları tatlılar , şekerli gıdalar
izin verilen : marmelat , meyve jöleleri , kremasız kuru bisküviler , sütlü kremalar ,
hafif hamur işleri
izin verilmeyen : kremalı pastalar , yumurta ya da kuru meyve içeren kremalar ,
çikolata , dondurma az lif içeren ve önerilecek yeşil yapraklı sebzeler : kuşkonmaz ( uçları ) ,
pancar , karnabahar , soğan , dereotu , hindiba , marul , patates , bezelye , domates , kereviz
, ıspanak , kabak verilmesi doğru olmayan besinler : enginar , lahana , Brüksel lahanası , yeşil
fasulye , mercimek , kuru bezelye , kuru fasulye , yeşil biber önerilen meyveler : kayısı ,
ananas , portakal , muz , kavun , elma , şeftali , greyfurt sakıncalı meyveler : kuru meyveler ,
üzüm , hurma , taze incir , böğürtlen , armut ishalin tedavisinde , bağırsaktan suyun geri
emilimini uyaran maddeler ( glikoz , pirinç lapası , bizmut bileşenleri ) kullanılır.Antibiyotiklere
ancak bağırsağın derin katmanlarını etkileyen , kanlı-mukuslu ishallere neden olan
enfeksiyonlarda başvurulur. ağır su kaybı ile seyreden biçimlerde , toplardamar yoluyla
fizyolojik tuzlu su ya da şekerli su eriyikleri verilir. çocuklarda ishal tedavisinde besinler az ve
sık verilir , ayrıca kilo başına 24 saatte en az 150 ml sıvı alınmalıdır. Beslenmedeki yağ
miktarı da azaltılmalıdır.
NOT : ishal karşısında öncelikle paniğe kapılmamalı ve gecikmeden hekime başvurulmalıdır.
ishalin en önemli sonucu su ve tuz kaybı olduğundan , bu kayıplar karşılanmalıdır. Dünya
Sağlık Örgütü’nün ( WHO ) önerdiği tuzlu su eriyiği ( 3.5 gr sofra tuzu , 2.5 gr sodyum
bikarbonat , 1.5 gr potasyum klorür ve 20 gr şeker bir litre suya konur ) son derece etkili ,
ekonomik ve kolayca hazırlanabilen bir tedavi aracıdır. Çözeltiye katılan bileşiklerden bazıları
bulunamıyorsa 3/4 lt suya 3.5 gr tuz , bir kaşık şeker ve 1/4lt de portakal suyu eklenebilir.
Ayrıca evde de , 1 lt kaynatılıp soğutulmuş suya 5 gr tuz , 20 gr şeker konarak ishale karşı
etkili bir çözelti elde edilir.
Muayene sırasında sorulabilecek sorular
Tıbbi hikaye alınır ve fizik muayene yapılır. Tıbbi hikaye soruları şunları içerebilir : zamanı sağ
alt kadranda karın ağrısı veya apandisitten şüphelendiren diğer belirtiler gelişirse... ishal ne
zaman başladı ? yakın zamanda yurt dışına seyahat ettiniz mi ? özelliği dışkıda kan var mı ?
ishalle birlikte karın ağrısı veya şiddetli kramplar var mı ? dışkının rengi ve kıvamı nasıl ?
kötüleştiren faktörler ishalinizi kötüleştiren herhangi bir özel besin altınız mı ? stresli
olduğunuz zaman ishal kötüleşiyor mu ? ilgili faktörler daha önce ameliyat oldunuz mu ? bir
kaza geçirdiniz mi ? kullandığınız ilaçlar var mı ? kahve içiyor musunuz ? ne kadar ? alkol
kullanıyor musunuz ? ne kadar ? hangi sıklıkta ? sigara içiyor musunuz ? günde ne kadar ?
diğer başka belirtiler var mı ? titreme ve ateş var mı ?
İshale ek olarak dehidratasyon belirtileri varsa doktorunuz şunları isteyebilir :
Kan üre azotu ( BUN ) kreatinin idrar dansitesi elektrolitler (serum sodyum , serum kalsiyum
gibi )