Araling Panlipunan 7

1. ANG IMPERYO NG DINASTIYANG CHIN
SHIH HUANG TI –
 Namuno sa Dinastiyang Chin
 isang 13 taong gulang na emperador na nagmula sa
angkang Chin
 matapos ang ilang taong pamumuno, itinanghal niya
ang kanyang sarili bilang kauna-unahang emperador ng
Tein-shia (all under heaven) at ginamit ang pangalang
SHIH HUANG TI.
 Sinimulan niya ang pananalakay at pananakop sa mga
estadong tumatanggi sa kanyang pamumuno.
 Sinalakay ng kanyang hukbo ang mga dayuhan sa
hilaga at timog ng Huang River hanggang sa lupaing
sakop sa kasalukuyan ng Vietnam.
LI SI – punong ministro ni Shih Huang Ti.
Ginamit ni Shih Huang Ti sa kanyang panunukgulan ang
ideya ng ga legalista upang masupil ang mga
nagdidigmaang estado.
PILOSOPIYA NG MGA LEGALISTA
Dinastiyang Chin – ang unang pamahalaang gumamit ng
kaisipan ng mga legalista.
Taliwas sa kaisipan ni Confucius ang kaisipan ng pangkat
ng ma legalista.
Ang mga LEGALISTA – naniniwala na isang
makapangyarihang pamahalaan lamang
makapagpapanumbalik ng katiwasayan sa Tsina.
HANFEI ZI AT LI SI – ay ilan lamang sa mga nagtatag
ng legalismo sa panahong iyon.
Ayon sa LEGALISTA:
1. Kailangang pagkalooban ng gantimpala ng
pamahalaan ang sinumang maayos na tumatalima
sa kayang tungkulin at patawan naman ng
mabigat na kaparusahan ang sinumang hindi
gumaganap ng kanyang tungkulin.
2. Kailangang mapigilan ang lumalaganap na ideya
ng kilusang maaaring magbuyo sa mga taong
pulaan ang pamahalaan.
3. Iminumingkahi nila ang pagsunog sa lahat ng
kasulatan at pahayag na maaaring magbigay ng
ideya sa mga tao upang mag-alsa.
PAMAHALAANG AWTOKRATIKO NI SHIH
HUANG TI
AWTOKRASYA – ang uri ng pamahalaan ni ShihHuang
Ti sa Tsina. – walang takda ang kapangyarihan ng
namumuno.
Ang imperyo ay pinamumunuan ni Shih Huang Ti ng
naaayon lamang sa kanyang nais.
Mga ipinag-utos ni Shih Huang-Ti upang manatili siya sa
kapangyarihan:
1. Upang mapatatag pa ang kanyang pamumuno,
daglian niyang nilansag ang kapangyarihan ng
mga NOBLE –na dating namamahala sa kani-
kanilang lupaing piyudal at ipinag-utos sa mga ito
na manirahan sa lungsod na malapit sa kanyang
pangasiwaan.
2. Ipinapatay ni Shih Huang-Ti ang daan-daang
iskolar na Confucian at ipinasunog ang mga aklat
na ayon sa mga legalista’y maaaring makasira sa
pamahalaan o magbunsod sa mga tao na mag-alsa
laban sa kanyang kapangyarihan.
3. Ipinagawa ni Shih-Huang Imperial Highway at
mga lansangang nagdurugtong sa kanyang
malawak na lupain.
4. Ipinatupad niya ang paggamit ng magkakatulad
na uri ng salapi, sistema ng pagsulat,
pagpapasunod ng batas, pati na paraan ng
pagsukat at pagtimbang.
5. Ipinaayos niya ang irigasyon na higit na
nagpasigla sa agrikultura.
6. Ipinagawa niya ang GREAST WALL OF
CHINA upang maitaboy ang pangkat ng mga
barbarong nagnanais na masakop ang imperyo.
GREAT WALL OF CHINA:
 May habang 2,500 km lamang ang ipinagawa
ni Shih Huang Ti
 Sa kasalukuyan ito ay may habang 6,700 km
na mula Shanhaiguan sa silangan ng Tsina
hanggang Lop Nur sa kanluran.
 Ito ay may watchtower sa bawat sukat na 300
yarda.
 Ito lamang nag estrakturang gawa ng tao na
bukod tanging natatanaw sa kalawakan.
 Daan-daang libong magbubukid ang
nagtulong-tulong sa paghakot ng milyong
toneladang bato, at panambak upang mabuo
nag 20-25 talampakang taas na pader na ito.
 Ito ay kinilala biang isa sa SEVEN
WONDERS OF THE WORLD.
Dahilan sa pagpapatayo sa GREAT WALL OF CHINA:
1. Ang pagtatakda ng mabigat na buwis na
mapanupil niyang pamamahala aykinamuhian ng
kanyang nasasakupan.
2. Ikinagit ng mga iskolar ang pagpapasunog niya sa
mga aklat na mahalaga para sa kanila.
3. Kinasuklaman siya ng mahihirap na magbubukid
bunga ng sapilitan niyang pagpapagawa sa mga
ito sa lansangan ng Great Wall. Sa daan-daang
libong Tsino na gumawa ng Great Wall, daang
libo rin ang nangamatay sanhi ng marahas na
klima at hirap sa paggawa nito.

2. Nang mamatay si Shih Huang-Ti, siya ay pinalitan ng
kanyang anak na higit na malupit, ngunit mahina namang
emperador.
Sa loob lamang ng 3 taon na panunugkulan, ang
imperyong pinag-isa ng kanyang ama ay muling
nagambala sanhi ng pag-aalsang pinamunuan ng mga
dating katunggali ni Shih huang-Ti.
Tanong: Bakit kinailangan ipatayo ni Shih Huang-Ti ang
Great Wall?
ANG IMPERYONG HAN
LIU PANG - ang nagtatag ng imperyong Han
Minana ng Dinastiyang Han ang ideolohiyang
sinocentrism. Kung kaya’t pinagpunyagian ng mga
pinunong Han na makamit ng mataas na reputasyon.
Bunga nito itinuring ng mga sinaunang Tsino ang
kanilang sarili bilang “Man of Han” o “People of the Han”
ANG SENTRALISADONG PAMAHALAAN NI LIU
PANG
Mga nagawa ni Liu Pang
 Upang matalo ang mga katunggali sa kapangyarihan
dagliang itinatag ni Liu Pang ang isang sentralisadong
pamahalaang tulad ng kay Shih Huang Ti.
 Hinati-hati niya ang kanyang imperyo sa mga
lalawigang tinawag niyang COMMANDERIES na
pinamamahalaan ng mga piling opisyal.
 Hindi kagaya ni Shih Huang Ti iniwasan niya ang
legalistang pamamaraan upang makuha ang simpatiya
ng kanyang nasasakupan.
 Binabaan niya ang buwis
 Pinagaan ang mahigpit na kaparusahan sa sinumang
nagkasala
 Ipinagpatuloy niya ang paggawa ng mga lansangan,
kanal, dike at Great Wall
 Di tulad ni Shih Huang Ti, ang bawast nasasakupan
niya ay tinakdaan lamang niya ng isang buwang
sapilitang paggawa at pagsisilbi sa hukbo, bukod sa
pagbabayad nh buwis bilang tungkulin sa pamahalaan.
 Bunga nito, naging maapayapa ang buhay ng mga Tsino
sa ilalim ng pamahalaang Han.
ANG MGA MARTIAL EMPEROR
Emperador Wu Ti – apo ni Liu Pang
 Ipinagpatuloy niya ang pamahalaang sentralisado at
pinalawak niya ang imperyo sa pamamagitan ng
pakikidigma.
 Matagumpay niyang napaalis ang mga nomad na
XIONGNU na umaaligid sa bahaging hilagang
kanluran ng Tsina
 Sinimulan ang pananakop sa Manchurria, Korea, at
Katimugang Tsina.
 Sa pagtatapos ng kanyang kapangyarihan, ang kanyang
imperyo ay umabot hanggang sa kasalukuyang
hangganan ng Tsina.
Sa kabila ng pag-unlad ng imperyo ito ay naharap pa rin
sa isang matinding suliranin:
1. Ang pagkakaroon ng di-pantay na pamumuhay sa
pagitan ng mahihirap at mayayaman
Ayon sa tradisyong Tsino, ang lupain ng isang pamilya
ay kinakailangang hatiin sa mga anak na lalaki bilang
pamana. Sa kaso mahihirap na magsasaka,paliit nanag
paliit ang naipamamamna nila sa kanilang mga anak na
lalaki dahil sa hindi sila nakakabili ng maraming lupain.
Dahil sa pangyayaring ito ang imperyo ay muling
nagambala at unti-unting nauwi sa pagwawakas ng
kapangyarihan ng mga Han.
Tanong:
1. “Man of Han” o “People of the Han”. Ito ang turing
ng mga Tsino sa kanilang sarili noong panahon ng
Imperyong Han.May kinalaman ba ito sa kaisipang
sinocentrism? Bakit oo at bakit hindi? Patunayan
ang iyong sagot.