Tema 2. A arte clásia : arte grega

TEMA II:
A ARTE CLÁSICA:
ARTE GREGA

A arte grega
ÍNDICE
• 1. Contexto histórico
• 2. A arte grega como arte clásica
• 3. Os precedentes
– A arte minoica
– A arte micénica
• 4. A civilización grega
– A arquitectura
– A escultura
• O mundo arcaico
• O periodo clásico
• O helenismo
– A pintura
• 5. Vocabulario
• 6. Actividades
• 7. Comentario de texto
• 8. A arte e o cine
• 9. Modelo de examen
• 10.Para consultar e ampliar

1. Contexto histórico
• Localización: Zona oriental do
Mediterráneo, Peleponeso e illas do
mar Exeo
• Época: século VIII- século I a.C.
• Política: Sistema gobernos diferentes:
monarquías, oligarquías, democracia
• Economía:agricultura mediterránea e
comercio
• Sociedade:estamentaria:
– Grupos sociais:
• Ciudadáns
• Metecos
• Escravos
– Só votaban os ciudadáns (varóns
maiores de edade).
– As mulleres estaban supeditadas ao
home, non teñen liberdade de ningún
tipo.
• Cultura:
– Unha cultura de Polis: ciudades-
estado independentes.
– Un “país” sen fronteiras pero con
cousas que os unen: idioma, relixión...
• Outras características:
– Marco xeográfico moi montañoso,
pouco terreno cultivable (terreno
hostil) e importante presencia do
mar por toda a súa xeografía.
– Clima mediterráneo e cultivos moi
limitados (olivos, vide…)
– Bos navegantes e comerciantes.
– Crecimiento da poboación
– Necesidad de terras e materias
primas
– Colonizaron parte do
Mediterráneo.

As polis gregas
Escravos: sen
dereitos
Datos clases sociais

DEUSES GREGOS
GRAN INFLUENCIA RELIXIÓN

2. A arte grega como arte clásica
• “Clásico”= que pertence á cultura
grega e romana.
• Características de algo clásico:
– Perfección
– Belleza
– Proporción
– Harmonía
• “Clásico” en arte = unha etapa
determinada da civilización
grega.
– Periodo arcaico: 776 – 490 a.C.
– Periodo clásico: 490-323 a.C.
– Periodo helenístico: 323-31 a.C.

3. Os precedentes
• Pobo minoico:
– Época: 2000-1400 a.C.
– Lugar: Creta
– Economía: control rutas
comerciais do Mediteráneo
• Pobo micénico:
– Época: 1600-1100 a.C.
– Lugar:
• pobo indoeuropeo
procedente de Europa.
• Colonizou a península do
Peleponeso e as illas do
mar Exeo
– Economía: agricultura,
gandería e control
comercio Mediterráneo
– Fin: chegada “pobos do
mar” = dorios

a) A arte minóica
• Illa de Creta
• 1600-1100 a.C.
• Arquitectura:
– palacios
– Cnosos e Faistos
– Lugares de residencia
– Grandes comodidades
– Habitacións en torno a un
patio
– Pasillos laberínticos
– Columna cretense de
madeira
• Base de pedra
• Fuste de sección redonda
• Fuste con forma de cono
invertido
• Capitel con groso touro
• Grande ábaco
• Escultura:
– Figuriñas de cerámica ou
márfil
– Técnica criselefantina
– Representaban a deusa-
serpente ou ás súas
Sacerdotisas
– De gran tamaño
– Naturalismo
– Alongamento das proporcións
• Pintura:
– Mural
– Frescos e estucos do palacio
de Cnosos
– Variedade cromática
– Pureza das súas liñas
– Modernidade do seu
tratamento

a) A arte minoica
PLANTA PALACIO CNOSOS
1600 a.C. CRETA. GRECIA
PATIO INTERIOR PALACIO
CNOSOS. 1600 a.C. CRETA.
GRECIA

b) A arte micénica
• Territorio grego
• Micenas e Tirinto
• Arte naturalista e curvilínea
• Gran ritmo decorativo
• Rica ornamentación
• Escultura:
– Influencia cretense cerámicas,
figuriñas de ouro e marfil
– Carácter votivo
– Traballos de ourivería
– Enxovais funerarios
• Arquitectura:
– Cidadelas:
• Plano compacto,
ordenado
• Fortificadas grosas
murallas
• Aparello ciclópeo
– Megaron: casa:
• Sala rectangular
• Pórtico de columnas
– Tesouros ou tholos:
• Monumentos fuenerarios
• Longo corredor
• Cámara circular ao fondo
• Cuberto por grande
bóveda falsa

b) A arte micénica
PLANTA E GALERÍA INTERNA DA FORTALEZA DE
TIRINTO.SÉCULO XVI a.C. GRECIA

b) A arte micénica
PORTA DOS LEÓNS. MICENAS. 1350-1250 a.C. GRECIA

4. A civilización grega
• Arte pública e relixiosa
• Condicionantes arte:
– Necesidade de buscar unha
orde frente a mutabilidade
– Esquema polo que medir e
integrar á natureza na arte
• Búsqueda da esencia natural das
cousas
• Búsqueda da beleza
• Axeitada utilización das medidas e
proporcións
• Ser humano = base esencial
– Edificios proporcionados á escala
humana
– Esculturas con estudiada
anatomía humana
• Unión de proporción e harmonía
• Formas sobrias
• Trazos xerais da arte grega:
– Beleza, orde, simetría,
proporción, harmonía
– Ordes dórica,xónica e corintia.
• Xurden para lograr harmonía
entre as partes e os seus
elementos
– Función principal con carácter
público, relixioso e para
conmemorar acontecementos
como competicións atléticas.
– Represetacións naturalistas da
figura humana.
• Aspecto formal
• Expresión, movemento
– Temas: mitos gregos, historias
dos seus deuses, feitos dos
heroes, vida cotiá,etc
– Materiais: pedra (mármore
branco) e bronce

a) A arquitectura
• Construída a escala humana
• Non é colosal
• Materiais:
– Perpiaños de pedra (mármore)
– Adobe, terracota
– Madeira
• Arquitectura arquitrabada
• Coñecen o arco pero non o usan
• Búsqueda de harmonía entre os edificios e os seus
elementos
• Búsqueda tamén da harmonía visual o que obliga ao
arquitecto a realizar corrección ópticas para paliar as
deformacións `producidas pola vista humana.
• Interese pola planificación urbana: plano hipodámico ou
ortogonal
• Interese pola xeometría, artimética e as matemáticas para
as proporcións
• Uso do módulo, que vén determinado pola relación no ancho
e alto no fuste das columnas
• Tipoloxías:
– Edificios públicos: teatros, anfiteatros, circos, stoas,
hipódromos, odeóns,etc
– Os templos
• Cubertas a dobre vertente ( dúas augas)
• Nas fachadas corpo triangualar no teito chamado frontón cun
espacio interior que acolle esculturas chamado tímpano.
• Ornamentación alternando superficies lisas e decoradas:
columnas acanaladas, capiteis decorados,arquitrabe lisa,etc
• A policromía era plana. Aplicábase cunha capa de estuco
sobre mármore.
• As ordes arquitectónicas gregas:
– Son conxunto formado pola columna e o entaboamento
dispostos segundo módulos máis ou menos fixos
– Xurden como solucións harmónicas dos elementos
decorativos e constructivos dos edificios.
– Destacan tres: dórico, xónico e corintio
• ORDE DÓRICA:
– Sobria, de proporcións robustas
– Austera decoración
– Fuste sen base
– Fuste estriado e con arestas
– Capitel con :
» Equino: elemento curvo
» Ábaco: bloque rectangular
– Entaboamento composto: Arquitrabe
lisa + friso+ cornisa e frontón
• ORDE XÓNICA:
– Proporcións esveltas e delicadas
– Columnas máis altas cas dóricas
– Fuste acanalado apoiado sobre basa
– Capitel con volutas aos lados
– Entaboamento con arqutraba dividida
en tres faixas horizontais + friso corrido
liso ou decorado + cornisa e frontón
– As columnas ás veces cámbians epor
figuras humanans ( cariátide= mulleres;
atlantes=homes)
• ORDE CORINTIA:
– Semellante á xónica
– Sustitúe capitel de volutas por capitel
de follas de acanto.
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
A ORDE DÓRICA
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
CARACTERÍSTICAS
ORDE XÓNICA

a) A arquitectura
CARACTERÍSTICAS
ORDE CORINTIA

a) A arquitectura
DIFERENCIAS ORDE DÓRICA E XÓNICA
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
AS TRES ORDES
DÓRICA
XÓNICACORINTIA
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
• Son os máis importantes e
numerosos
• Periodo clásico: Situados na
Acrópole: colina na parte alta de
Atenas
• Deriva do megaron mecénico
• Concibidos para acoller a imaxe
dos deuses
• Planta:
– Rectangular
– Tres partes:
• PRONAOS: vestíbulo que
rodea a naos por adiante
• NAOS : sala central
• OPISTODOMOS: parte
posterior; almacén
• Clasificación dos templos segundo
as súas columnas:
– ÁPTERO: Sen columnas
– IN ANTIS: Só dúas columnas
dianteiras
– PRÓSTILO: Pórtico por diante
– ANFIPRÓSTILO: pórtico por
diante e por detrás
– PERÍPTERO: templo rodeado de
columnas.
– DÍPTERO: templo rodeado por
dúas fileiras de columnas
– MONÓPTERO: templo circular
con columnas arredor
• Clasificación dun templo segundo o
número de columnas que ten na
fachada:
– TETRÁSTILO: catro columnas na
fachada
– HEXÁSTILO: seis columnas na
fachada
– OCTÁSTILO: oito columnas na
fachada
OS TEMPLOS
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
Partes dun típico templo grego.
OS TEMPLOS
PARTES

a) A arquitectura
OS TEMPLOS
PLANTAS

a) A arquitectura
Templo in antis
Templo anfipróstilo
Templo Períptero
OS TEMPLOS
CLASIFICACIÓN

a) A arquitectura
Reconstrucción ideal dun templo grego.
OS TEMPLOS

a) A arquitectura
Templo de Poseidón en Posidonia, sur de Italia. Ca. 450 a.C.
OS TEMPLOS DA ÉPOCA ARCAICA
EXEMPLO TEMPLO DÓRICO DE PLANTA
CAUDRANGULAR
TEMPLO DE POSEIDÓN

a) A arquitectura
Tholos Apolo. Delfos.500 a.C. GRECIA
OS TEMPLOS DA ÉPOCA ARCAICA
EXEMPLO DE TEMPLO DÓRICO DE PLANTA CIRCULAR
THOLOS DE APOLO

a) A arquitectura
Partenón
Erecteion
Templo Atenea
Niké
OS TEMPLOS DA ÉPOCA CLÁSICA
LUGAR: ACRÓPOLE. ATENAS.
GRECIA. SÉCULO V A. C.
PERICLES E FIDIAS
ACRÓPOLE

a) A arquitectura
• Autores: Calícatres, Ictinio, Fidias (esculturas)
• Época: 447-438 a.C.
• Lugar: Acrópole. Atenas. Grecia.
• Material: mármore
• Características propias:
– Construído sobre un templo anterior
– Templo dórico: non é puramente dórico porque ten columnas
xónicas no interior e un friso escultórico
– Períptero e Octástilo
– Partes: pronaos, 2 naos e opistodomos
– 2 pisos columnas na naos formando columnata que rodea
deusas
– Sufre correccións ópticas polos autores para que o ollo
humano aprecie todo con lineas rectas
O PARTENÓN
O PARTENÓN. CALÍCATRES, ICTINIO. 447-438 a.C. ACRÓPOLE. ATENAS GRECIA

a) A arquitectura
O PARTENÓN.
ICTINIO E CALÍCATRES.
447- 438 a.C.
ACRÓPOLE ATENAS.GRECIA.
MÁRMORE
O PARTENÓN

a) A arquitectura
Entaboamento e
gradas curvados
Éntase central
Intercolumnios
Distinto tamaño
Triglifos dos extremos desplazados
CORRECCIÓNS ÓPTICAS
O PARTENÓN

a) A arquitectura
Conxuntos proporcionados
Dimensións medianas
(home medida de todas
as cousas)
Equilibrio masa
e vanos (creación
dun ritmo harmónico)
Búsqueda da perfección a través
das matemáticas: un módulo.
Empleo da proporción áurea
Refinamentos
ópticos
Entaboamento e
Gradas curvados
Éntase central
Intercolumnios
Distinto tamaño
Esquinas: columnas
máis grosas,
triglifos en extremos,
Empleo de sillares
regulares (isódomos)
en unión viva (sen argamasa
e unidos con grapas).
Mármol pentélico
Plataforma ou
crepidoma (último escalón
estilobato) polos
catro lados
Columnas e entaboamento
dórico (ver diapositiva
dórico)
Columnas formadas
por tambores unidas
por un vástago
metálico central
O PARTENÓN.ICTINOS, CALÍCRATES E FIDIAS
447-438 a.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA
Pintado en cores vivasArquitectura
adintelada
O PARTENÓN

a) A arquitectura
Partes do templo
Pronaos
(pórtico dianteiro aberto)
Naos ou cella
Características do templo:
Rectangular (os circulares
chámanse tholos),
orden dórico exterior,
períptero (columnas alrededor) e
octástilo (8 columnas en parte
frontal)
Tres naves separadas
por dúas filas de
columnas xónicas a
dous niveis en forma de U
Era a sala da
deusa (Palas Athenea).
Os cultos realizábanse
fóra, ao aire libre
Opistodomos
Sala posterior
aislada da cella.
Garda o
tesouro da ciudade
Ubicado na acrópole,
recinto sagrado. A súa fachada
principal oriéntase de espaldas
aos propíleos (entrada da
acrópole), hacia ó Leste
(nacemento do sol).Decoración:
Tímpanos: Nacemento Atenea
e elección patrono da Ática.
Metopas: xigantomaquia,
centauromaquia, amazonamaquia
e Guerra de Troia.
Friso do muro exterior:
Procesión das Panateneas
Catro
Columnas
xónicas
Perfecta integración
na natureza
O PARTENÓN

a) A arquitectura
O PARTENÓN

a) A arquitectura
• Autor:Calícatres
• Época:421-420 a.C.
• Material: Mármore
• Lugar: Acrópole. Atenas. Grecia.
– Adaptado a un pequeño espacio entre o propileos e un
precipicio
– Reducidas dimensións
– Partes:
• só ten unha pequena habitción(naos)
– Templo xónico
– Anfipróstilo
– Tetrástilo
TEMPLO ATENEA NIKÉ. CALÍCATRES. 421-420 a.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA
TEMPLO DE ATENEA NIKÉ

a) A arquitectura
Templo xónico
Anfipróstilo e tetrástilo
de reducidas dimensións
(5 m. de lado) ubicado
xunto aos propíleos
TEMPLO DE ATENEA NIKÉ

a) A arquitectura
• Autores: Mnesiclés e
• Época: 421-406 a.C.
• Lugar: Acrópole.Atenas.Grecia
– Planta rectangular
– Pórtico hexástilo
– Orde xónica
– Sustitúe a un templo anterior
• Adicado a Atenea Polias
• Incendiado polos persas
– Terreno irregular: diferentes alturas
– Partes:Tres cámaras a diferentes niveis:
• Pórtico de columnas columnas xónicas
no leste
• Porta ao norte
• Pórtico son seis cariátides ao sur
ERECTEION
ERECTEION. MNESICLÉS. 421- 406 a.C. ACRÓPOLE. ATENAS GRECIA

a) A arquitectura
Columnas en
forma femenina = CARIÁTIDES
(mulleres de Caria
foron escravizadas
porque dita cidade
apoiou aos persas)
Elevado pedestal
que servía para enmascarar
escaleiras de baixada á tumba
de Cecrope
Características xerais: proporción, equilibrio,
mármore, adintelada, etc.
Templo de Erecteion: Adaptado
a unha zona irregular.
É un doble templo xónico:
- principal adicado a Athenea hexástilo,
-secundario en ángulo recto tetrástilo adicado
a Poseidón e dous heroes locais,
Erecteo e Cécrope
O ERECTEION
ERECTEION.MNESICLÉS.421-406 A.C. ACRÓPOLE.ATENAS.GRECIA

a) A arquitectura
O ERECTEION
Erecteion. Planta
Fachada principal
Hexástilo e xónico
Fachada norte
Tetrástilo e xónico
Tribuna de
cariàtides

a) A arquitectura
O ERECTEION

a) A arquitectura
PROPILEOS
PROPILEOS. MNESICLÉS. 437- 432 a.C.ACRÓPOLE. ATENAS.GRECIA

a) A arquitectura
• Autor: anónimo
• Só conservamos unha reconstrucción
• Época:197-159 a.C.
• Lugar: museo do Estado. Berlín.Alemania
– Asociado a urbanización
de Asia
– Estilo corintio
– Gran naturalismo
OS TEMPLOS DA ÉPOCA HELENÍSTICA
ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO
ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO. ANÓNIMO.197-159 a.C. MUSEO DO ESTADO. BERLÍN.
ALEMANIA

a) A arquitectura
ALTAR DE ZEUS EN PÉRGAMO. ANÓNIMO.197-159 A.C.
MUSEO DO ESTADO. BERLÍN. ALEMANIA.
Podio de sete metros de
alto con escaleira frontal
Friso de máis de dous metros
de altura con escenas de
xigantomaquia
Pórtico de acceso formado por unha columnata
xónica en forma de U de pouco máis de dous metros e medio
co que o efecto perspectívico ao contemplalo desde
abaixo facía que parecera máis elevado
Detrás estaba un
patio de planta cadrada
porticado co altar para
os sacrificios

a) A arquitectura

a) A arquitectura
MAUSOLEO DE HALICARNASO.
RECONSTRUCCIÓN
LANTERNA DE
LISÍCATRES.335-334 a.C.
ATENAS.GRECIA
OUTROS EXEMPLOS

a) A arquitectura
• Grecia: Moita importancia aos cidadáns
• Créanse edificios públicos
• Función: deleite dos habitantes da cidade
• Destacan:
– Teatro:Consta de:
• Scena: lugar da representación
• Orquestra:lugar destinado ao
coro, circular, sitúase no centro
• Cavea ou bancada:ao fondo,
lugar para o pobo, con
asentos,semicircular, escavada
nun outeiro
– Estadio:situados nas ladeiras de
montañas, forma rectangular moi
alongada,extremos redondeados,con
bancadas aos lados, destinado ás
carreiras de atletas
• .
– Hipódromo: mesmas características
que estadio pero para carreiras de
cabalos e carros
– Odeón:para concursos musicais,
cuadrangular con pórticos ós lados e
con fileiras de columnas que soportan
unha cuberta
– Stoas:columnatas en lugares de
reunión de xente para refuxiarse de sol
ou choiva
– Ximnasio:conxuntos adicados aos
atletas, contiñan piscinas,campos de
atletismo,etc
– Palestra:lugares para loita e boxeo
OS EDIFICIOS CIVÍS E PÚBLICOS
CARACTERÍSTICAS

a) A arquitectura
TEATRO DE EPIDAURO. POLICLETO O MOZO. 350 A.C. GRECIA
Orchestra circular
(a diferencia das romanas que
se farán semicirculares)
Zona destinada ao coro
gradas
Parodos o
accesos laterales
Aproveitase o desnivel
para esculpir os asentos
na ladeira ( os romanos
xeralmente construirán
por completo o edificio
estando o seo interior cheo de
pasillos e salas sostidos
por bóvedas
Forma semicircular aberta nos
extremos para potenciar capacidade
visual e acústica
Asentos con respaldos
para clases dirixentes
La escena, detrás de la orchestra
irá progresivamente incrementando
su importancia creando un proscenio
Pasillo central divide
gradas en dúas zonas:
a baixa dividida en doce
sectores por trece pasillos
radiais ascendentes e
a superior en vintedoús
sectores separados por
vintetrés pasillos
TEATRO DE EPIDAURO

a) A arquitectura
TEATRO DE EPIDAURO
TEATRO DE EPIDAURO. POLICLETO O MOZO. 350 A.C. GRECIA

a) A arquitectura
DIFERENCIAS TEATRO GREGO E ROMANO

a) A arquitectura
STADIO DE ATENAS

a) A arquitectura
PAZO DA ÓPERA. A CORUÑA
O ESTILO NEOGREGO NA ACTUALIDADE

b) A escultura
– Desapareceron co tempo
– Conservamos copias romanas
– Integrada na arquitectura: dalle consistencia
á construcción
– Non é só ornamental
– Temas: representación corpo humano, mitos,
literatura, etc
– Canon cun modelo que era a cabeza
– Proporción e harmonía na anatomía
– Elaborado estudio anatómico do corpo
humano
– Idealización do corpo
– Búsqueda de beleza
– Preocupación polo movemento e a expresión
– Reproducen a realidade
– Interés polo interior do retratado
– Materiais: mármore e bronce
– Figuras policromadas
– Técnica criselefantina
– Tres periodos con diferencias particulares:
arcaico, clásico e helenismo
CANON DE POLICLETO
CANON DE LISIPO
CARACTERÍSTICAS XERAIS
CARACTERÍSTICAS

b) A escultura
- Inflencias orientais: exipcias
– Rixidez
– Solidez
– Posición frontal
– Composición: ombros anchos,cintura e
dadeiras estreitas, perna avanzada e brazos
pegados ao corpo
– Desaparece soporte da escultura
– Están traballadas por todos os lados (para
ver ao arredor)
– Tipoloxías:
• Vulto redondo: kouros, koré, figura sedente
• Grupos escultóricos
• Vulto redondo: destacan
– Kouros (kourai)
» Atletas masculinos
» Representan a inmortalidade
» Espidos
» Estáticos
» Un pé adiantado
» Puños pegados ao corpo
» Momunento
» Sen mobilidade
» Sen expresión
» Obedecen a lei de frontalidade
» Longas cabeleiras sobre as
costas
» Curvan cara arriba o labio superior
(intento expersividade) = sorriso
arcaico
– Koré(korai)
» Doncelas femeninas de pé
» Representan a deusas e
sacerdotisas
» Cubertas con túnicas axustadas
ao corpo
» Aparecen co sorriso arcaico
» Pelo trenzado
» Túnica con dobreces =
movemento
– Figura sedente
» Relacionada co prototipo exipcio
» Ríxida
» Posición frontal
• Relevos escutóricos
– Figuras en movemento
– Aparecen sobre todo en frontóns, frisos e
metopas
– Temas: batallas ou adoracións
– Axustanse ao espacio que van a decorar
– Figuras en movemento
ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.)
CARACTERÍSTICAS

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: 600 –580 a. C.
• Lugar: Museo Nacional Atenas. Grecia
– Dous xoves irmáns
– De pé
– Actitude frontal
– Perna esquerda adiantada
– Brazos pegados ao corpo
– Cóbados lixeiramente flexionados
– Mans cerradas
– Musculatura e articulacións só esbozados
– “sorriso arcaico”
– Sen expresividade
– A súa historia relátanola Herodoto:
• Festa en honor a Hera faltaban os bois
para tirar do carro para que nai fose a
festa
• Eles xunguíronse e tiraron do carro
• Nai pide por eles a deusa pola fazaña
• Deusa lévaos do mundo cando dormen
no santuario
ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.): KUROS
KOUROI DE CLEOBIS E BITÓN
KOUROI DE CLEOBIS E BITÓN.ANÓNIMO. 600-580 A.C.
MUSEO NACIONAL DE ATENAS. GRECIA

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: 540-515 a.C.
• Lugar: Museo Nacional Atenas.
Grecia
– 1,94 metros de altura
– Maior naturalismo que anteriores
– Actitudes menos ríxidas
– Mellor comprensión e estudio da
anatomía
– Maior volume do tórax
– Pernas modeladas
– Cara con formas máis naturais
KUROS DE ANAVISOS
KUROS DE ANAVISOS: ANÓNIMO.540-515 A.C.
MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: ca.560 a.C.
• Lugar: Museo Nacional Atenas.
Grecia
– Home con tenreiro nos ombros
– É das poucas figuras masculinas
vestidas.
– Actitudes menos ríxidas
– A súa anatomía vese a
perfeccóón baixo a roupa
– Leva manto
– Con barba
– Cara con formas máis naturais
O MOSCÓFORO
O MOSCÓFORO: ANÓNIMO.560 A.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura
OUTROS EXEMPLOS DE KOUROI
TORSO DE KUROS DE SUNIÓN: ANÓNIMO.615-590 A.C.
Esquema da evolución dos kuroi

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: ca. 650 a.C.
• Lugar: Museo Nacional de Atenas. Grecia
• Material: pedra calcárea
– Estructura cúbica
– Rotundidade dos volumes
– Rostro característico:
• Nariz longo
• Cellas rectas formando unha “T”
• Lequillo recto
• Cara triangular
• Ollos amendoados
– Vestiduras pegadas ao corpo
– Vestiduras sen pregues
– Saia decorada con motivos
xeométricos
– Man dereita dobrada cara o peito
– Rixidez
– Frontalidade
– Hieratismo
ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.): KORAI
DAMA DE AUXERRE
DAMA DE AUXERRE.ANÓNIMO.CA.650.

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: 550-540 a.C.
– Vestimenta suxeita cun cinto con
remates que caen sobre a saia
– O pelo cae en trenzas miúdas sobre as
costas e os ombros
• Ollos prominentes
• Pómulos prominentes
• Sorriso arcaico
– Actitude serena
– Rixidez menor que anterior
– Frontalidade
– Hieratismo
KORÉ DO PEPLO
KORÉ DO PEPLO .ANÓNIMO. 550-540. MUSEO NACIONAL DE ATENAS.GRECIA

b) A escultura
• Autor: anónimo
• Época: ca.500 a.C.
– Vestimenta máis rica e coidada que
anteriores.
– Varios xogos de pregues na vestimenta
crean sensación de movemento. Leva:
– Peplo: blusa con corte nas mangas
dese o pescozo aos pés
– Chitón: túnica de manga longa e tea
moi fina (liño)
– Himation: manto moi pesado que vai
sobre o chitón.
– Gran plasticidade
– Policromía
– O pelo cae en trenzas miúdas sobre as
costas e os ombros
• Ollos prominentes
• Sorriso arcaico
– Actitude serena
– Rixidez menor que anteriores
– Frontalidade
– Hieratismo
KORÉ 674
KORÉ 674 .ANÓNIMO.CA. 500.

b) A escultura
• Representan figuras en movemento
• Aparecen en frontóns, frisos e
metopas
• Temas: batallas, adoracións
• Adáptanse ás formas da
arquitectura na que van
• Consérvanse incompletos
• Destacan:
• Frisos do Tesouro de Sifnos en
Delfos (530 – 525 a.C.).
Representan batallas da guerra
de Troia
• Frontón do templo antigo de
Atenea na Acrópole de Atenas
(525 –520 a.C.). Combate entre
deuses e xigantes
• Esculturas dos frontóns do
templo de Afaia en Exina (500-
480 a.C.)
ESCULTURAS DO PERIODO ARCAICO (776- 481 a.C.):GRUPOS ESCULTÓRICOS
GRUPOS ESCULTÓRICOS
TEMPLO DE ZEUS EN OLIMPIA. ANÓNIMO.
COMBATE DE CENTAUROS E LAPITAS. 470 – 460 A.C.
MUSEO ARQUEOLÓXICO, OLIMPIA.ATENAS. GRECIA
TEMPLO DE AFAIA. ANÓNIMO. BATALLA DE TROIA. 500
– 480 A.C. EGINA. GRECIA

INFLUENCIA DA ESCULTURA GREGA ARCAICA NA ACTUALIDADE
b) A escultura
RECLAMO PUBLICITARIO

ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)
b) A escultura
• Gran influencia de Pericles = impulsa
grandes obras maestras
• Aproveitase o florecemento económico e
a estabilidade política
• Abandónase a rixidez arcaica
• Relaxado equilibrio
• Búsqueda dun maior naturalismo
• Pleno coñecemento da estructura da
figura humana
• Representación de acción
• Representación de sentimento: a figura
reflicte emocións na actitude e no rostro
• Trátase de otorgarlles ás figuras
movemento natural
• Estudio perfecto da anatomía e do
movemento
• Aparecen o escorzo e o contraposto:
– Escorzo: Modo de representar unha figura
saínte do plano de fondo para crear liñas ou
planos contrastados
– Contraposto: oposición harmónica das
diversas partes do corpo humano ,
especialmente cando algunha de las se atopa
en movemento ou tensión e as súas
simétricas se atopan en repouso.
• Mellórase o drapeado: as dobreces da
roupa multiplícanse e fanse transparentes
• A vestimenta acentúa a forma do corpo
• Nos relevos escultóricos hai un gran
avance na perspectiva: as figuras amósanse
desde diferentes planos:
– Altorrelevo: as figuras sobresaen
moito hacia o espectador
– Mediorrelevo: as figuras están ben
talladas na parede pero non sobresaen
tanto hacia o espectador
– Baixorrelevo: as figuras aparecen
esbozadas pero apenas sobresaen da
parede hacia o espectador
• Consíguese dar profundidade e
tridimensionalidade.
CARACTERÍSTICAS

b) A escultura
GUERREIRO DE RIACE. AUTOR DESCOÑECIDO. 460- 430 A.C. BRONCE E CERA FUNDIDA.
MUSEO NACIONAL DI REGGIO DI CALABRIA. ITALIA.
Material:bronce
(copias en mármore)
Policleto 7 cabezas
Canon
Lisipo 7 ½ cabezas
Contraposto
Perna en tensión e perna relaxada
correspóndense con brazos
contrarios en tensión e relaxado
para equilibrar. Rompe frontalismo
e rixidez, desnivelando
cadeiras e ombros, formando
suave curva acompañada de
leve xiro do rostro
Diarthrosis (unión harmónica
de partes co todo) Era
máis evidente en anatomía
masculina ao ter menor
texido adiposo que
corpo feminino
Antropocentrismo
(preferencia por
tratar o tema da
humanidade)
Estudio
anatómico
Rostros relaxados,
sin phatos
(dramatismo, sentimento)
CARACTERÍSTICAS

b) A escultura
• Autor: Kritios
• Época: 480-450 a.C.
• Lugar: Museo da Acrópole. Atenas. Grecia
• Sigue esquema arcaico con cambios
• Desparece rixidez e tensión muscular
• Maior modelado anatómico
• Naturalismo
• Ruptura da frontalidade cun leve xiro
de rostro
• Apoio de todo corpo sobre perna
atrasada
• Elevación da cadeira esquerda (perna
atrasada)
• Contraposto
• Rostro con intento de expresividade:
• Fortes mandíbulas
• Grosas pálpebras
• Rostro ensimismado
EFEBO “XOVE” DE KRITIOS
EFEBO. KRITIOS.480-450 a.C. MUSEO
DA ACRÓPOLE. ATENAS . GRECIA.
OS TIRANICIDAS. KRITIAS.
477- 476 a.C. MUSEO NACIONAL
DE NÁPOLES. ITALIA

AURIGA DE DELFOS.AUTOR DESCOÑECIDO. 478-474 A.C.BRONCE. MUSEO DE
DELFOS. GRECIA.
b) A esculturaESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)
• Autor: descoñecido
• Época:478- 474 a.C.
• Material: bronce
• Lugar: Museo de Delfos. Grecia
•Características propias:
•Fragmento pertencente a un grupo votivo
que comprendía tamén carro e cabalos
• Rostro: mesmas características plásticas
que rostros arcaicos:
• Forte mandíbula
• Beizos cheos
• Pálpebras grosas
• Masa de cabelo que rodea a fronte
• Roupaxe con gran plasticidade xa clásica
AURIGA DE DELFOS

DISCÓBOLO. MIRÓN.460-450 A.C. MÁRMORE.MUSEO NACIONAL DE ROMA. ITALIA
b) A escultura
DISCÓBOLO
• Autor: Mirón
• Época: 460 –450 a.C.
•Material: mármore
•Lugar: Museo Nacional de Roma. Italia
• Conexión entre arcaísmo e clasicismo.
• Representa un lanzador de disco
• Interese polo estudio do movemento
• Estudio riguroso da anatomía humana
• Só se conservan copias romanas
• O orixinal era de bronce; as copias romanas son
de mármore
• Rythmos: intenta dar unha orde racional ao
movemento. Para iso elixe o momento máis
representativo de cada parte do corpo en
movemento
• Elixe o perfil como punto de vista perfecto (único
punto de vista)
• É a expresión da anatomía en acción
• Sin expresividade no rostro

b) A escultura
• Fidias traballou como inspector das
obras da Acrópole cara o ano 470
a.C.
• Planificou a decoración
escultórica do Partenón
• Esculturas para o Partenón:
– Atenea Partenos ( recreacións)
– Zeus de Olimpia
– Atenea Promachos (recreacións)
– Atenea Lemnia
• Todas se caracterizan por:
– Actitude pausada
– Expresións sereas
– Certa maxestuosidade
– Gran precisión no labrado
ATENEA PARTENOS (RECREACIÓN). FIDIAS.
ZEUS DE OLIMPIA(RECREACIÓN). FIDIAS.
ESCULTURAS DO PARTENÓN

b) A escultura
• Dedicada polos colonos atenienses
da illa de Lemnos á súa cidade na
Acrópole
• Leva cabeza descuberta (símbolo
de paz)
• Non vai coronada con casco ( típico)
• Rasgos propiamente clásicos:
• Fronte algo alta
• Queixo pequeño
• Beizos miúdos
• Peiteado cunha cinta lisa que
acentúa a plasticidade do cabelo
• Características propias de Fidias:
ESCULTURAS DO PARTENÓN: ATENEA LEMNIA
ATENEA LEMNIA. FIDIAS.
450-440 A.C. MÁRMORE.

b) A escultura
• Extenso ciclo adicado a celebrar o
triunfo das forzas da orde e a
civilización sobre o caos e a barbarie:
• As do lado oriental describen
batalla dos deuses cos xigantes
(Xigantomaquia)
• As do lado norte representan
escenas do saqueo de Troia
• As do lado sur representan a loita
dos lapitas contra os centauros
(Centauromaquia)
METOPAS DO PARTENÓN
METOPAS LADO SUR DO PARTENÓN: CENTAUROMAQUIA. FIDIAS. 447 – 433 A. C.
MÁRMORE. MUSEO BRITÁNICO, LONDRES. REINO UNIDO

b) A escultura
• Bordeaba o alto da parede externa da
naos
• Representaba a procesión relixiosa en
honor de Atenea
• Presenciaban a procesión un grupo
de divinidades:
• Fundíanse no mesmo plano a
representación humana e divina
• Os deuses humanízanse
• Participan na ceremonia: xinetes,
carros, sacerdotes, maxistrados,
músicos e figurantes.
• Composición nada monótona
FRISO DO PARTENÓN
FRISO DE LAS PANATENEAS. FIDIAS. 442-438 A.C.
MÁRMORE. MUSEO LOUVRE.PARIS.FRANCIA
Deuses, en tamaño algo maior contemplan procesión
FIDIAS E O FRISO DO PARTENÓN. SIR LAWRENCE ALMA-TADEMA. 1868.
ÓLEO SOBRE LENZO. BIRMINGHAM CITY MUSEUM AND ART GALLERY. REINO UNIDO.

b) A escultura
FRISO DO PARTENÓN
FRISO DE LAS PANATENEAS. FIDIAS.442- 438 A.C.
MÁRMORE. MUSEO DO LOUVRE. PARIS. FRANCIA
Friso corrido de 160 m.
de lonxitude e sobre 1 metro
de altura
Ruptura da
monotonía con
cambio de actitudes
Realizados en
mármore e despois coloreados
Lixeiramente inclinados
hacia diante para favorecer
a súa contemplación
Procesión das Grandes
Panateneas
Escaso resalte
dos relevos
Disposición harmónica
das figuras de
acordo a un ritmo
matemático e musical Individualización
das personaxes
Perfecto estudio
anatómico, modelado
preciso, etc.
Pliegues ordenados
e paralelos

b) A escultura
• Reconstruccións por debuxos de
Jacques Carrey (1674)
• Orixinais destruídos en gran
explosión ano 1687
• Só conservamos pequenos fragmentos
• Frontón leste: nacemento de Afrodita
• Frontón oeste: loita entre Atenea e
Poseidón
• Gran volumen das figuras
• Chegan a ser figuras case de vulto
redondo que rozan as paredes
• Conxuntos rítmicos
• Representación da emoción e o
realismo da expresión
• Dominio do escorzo: contrae a parte
máis distante das figuras
• Figuras divididas en planos que se
afastan gradualmente
• Reflicte fielmente a profundidade
FRONTÓNS DO PARTENÓN
FRONTÓN ORIENTAL DO PARTENÓN.
NACEMENTO DE ATENEA (RECREACIÓN). FIDIAS.
FRONTÓN OCCIDENTAL DE PARTENÓN
ELECCIÓN DO PATRONO (RECREACIÓN). FIDIAS

b) A escultura
FRONTÓNS DO PARTENÓN
Frontón oriental do Partenón.
Nacemento de Atenea (recreación). Fidias.
Frontón occidental de Partenón
Elección do patrono (recreación). Fidias
DETALLE DO FRONTÓN DO PARTENÓN. FIDIAS.481-431 A.C.
MÁRMORE. MUSEO BRITÁNICO. LONDRES.REINO UNIDO
Técnica de
paños mollados
(anatomía
insinúase a través
de roupaxes)
Multiplicidade de
pliegues
Adaptación ao marco (adáptanse á
forma triangular do tímpano)
Policrómanse

b) A escultura
DORÍFORO
DORÍFORO. POLICLETO. 450-440 a.C.
MUSEO ARQUEOLÓXICO NACIONAL DE
NÁPOLES. ITALIA
• Autor: Policleto
• Época: 450- 440 a.C.
• Lugar:Museo Arqueolóxico Nacional de Nápoles. Italia
• Material:orixinal en bronce.Conservamos copia en mármore
• É un atleta mozo que camiña portando unha lanza no seu
ombreiro.
• Tamén coñecida como “canon” por ser o ideal de
proporcións humanas
• Perfecta harmonía entre as súas partes
• Equilibrio perfecto entre partes en repouso e partes en
movemento: contraposto
• Elaborado modelado anatómico
• Naturalismo
• Cabeza ladeada cara a dereita
• Cabelo e rostro serenos coidadosamente traballados
• Pectorais e ínguas esaxeradas con ríxidas liñas curvas
(reminiscencia arcaica)
• Brazos depegados do corpo
• Brazo esquerdo dobrado coa man cerrada para coller a lanza
• Camiña: acaba de apoiar o pé dereito e disponsse a erguer o
esquerdo: movemento

b) A escultura
DORÍFORO
DORÍFORO. POLICLETO. 450-440 a.C. MUSEO ARQUEOLÓXICO NACIONAL DE
NÁPOLES. ITALIA
Características xerais: canon (7 cabezas),
contapposto, diartrosis, etc.
Rasgos
arcaicos:
pelo pouco desarrollado
e moi xeometrizado
Pectorais pouco marcados
con excesiva forma rectangular
Unión de tronco con
extremidades demasiado
marcada ( ademais zona
inguinal son arcos dun
mesmo círculo)
Brazo que se
dobra para
portar xabalina

b) A escultura
DORÍFORO
DORÍFORO. POLICLETO. 450-440 a.C. MUSEO ARQUEOLÓXICO NACIONAL DE
NÁPOLES. ITALIA
Comparación corpo e cabeza de Kuros de Anavisos
(540 – 515 a.C.) e do Doríforo de Policleto (450- 440a.C.)

b) A escultura
DIADÚMENO
DIADÚMENO. POLICLETO. Ca.430 a.C.MUSEO NACIONAL DE
ATENAS. GRECIA
• Autor: Policleto
• Época: Ca. 430 a.C.
• Lugar: Museo Nacional de Atenas.Grecia
• Material: orixinal en bronce. Conservamos copia en mármore
• É un atleta mozo que tras gañar unha carreira avanza a
modo mentres se ata a diadema que o acredita como
gañador.
• Tamén coñecida como “canon” por ser o seu ideal de
proporcións humanas
• Perfecta harmonía entre as súas partes
• Equilibrio perfecto entre partes en repouso e partes en
movemento: contraposto
• Contraposición entre o dinámico e o estático
• Gran traballo no torso –marcada musculatura
• Cabeza con intencionalidade de producir naturalismo
• Expresión serena – orgullo do ganador estaba mal visto-.
• Elaborado modelado anatómico
• Naturalismo
• Suxeitada á altura do muslo sobre pequeño tronco
cunha túnica
• Estudio de proporcións, dimensións e liñas que o
compoñen
• Canon de sete cabezas
• Brazos elevados atando unha cinta diadema (hoxe partidos)
• Camiña: acaba de apoiar o pé dereito e disponsse a erguer
o esquerdo: movemento

Máis evolucionado
( brazos máis abertos,
cabeza máis xirada,
modelado brando do
corpo
Atleta colocándose
a diadema
b) A escultura
DIADÚMENO
DIADÚMENO. POLICLETO. Ca.430 a.C. MUSEO NACIONAL DE ATENAS. GRECIA

b) A escultura
HERMES CON DIONISOS NENO
HERMES CON DIONISOS NENO.
PRAXÍTELES. 350-330 a.C. MÁRMORE.
MUSEO ARQUEOLÓXICO OLIMPIA.
GRECIA
• Autor: Praxíteles
• Época: 350 – 330 a.C.
• Lugar: Museo Arqeolóxico de Olimpia.Grecia
• Curva praxiteliana: figura curvada pola flexión da perna
esquerda esaxerada formando un seductor S
• Necesario soporte para evitar caída da figura
• O brazo dereito levantado permite ver toda a silueta
• Calidades no tratamento extraordinarias:
• pulimento na superficie
• relación entre os planos
• tratamento realista da tea –caída natural-.
• Flexividade da figura
• Sutil equilibrio entre movemento e repouso
•Predominio da verticalidade acentuada pola figura de
Dionisos e a tea
• Parte inferior das pernas e pés reconstruídos
• Posible simboloxía: conmemoración paz entre Élide e
Arcadia, xa que Dionisos era o deus protector da primeira e
Hermes da segunda

b) A escultura
AFRODITA / VENUS DE CNIDO
AFRODITA /VENUS DE CNIDO. PRAXÍTELES. 350-330 a.C. MÁRMORE.
MUSEO DO VATICANO. ROMA. ITALIA
• Autor: Praxíteles
• Época: 350- 330 a.C.
• Lugar: Museo do Vaticano.Roma. Italia.
• Características propias :
• Representa a unha deusa no momento de
tomar o seu baño
• Primeiro nú femenino grego
• Elevado grado de sensualidade
• Tratamento realista da tea –caída natural
• Curva praxiteliana pola flexión de perna
esquerda
• Equilibrio entre serenidade e movemento
• Contraposto
• Pulimento da superficie
• Estudio anatómco cuidado
• Volumen do corpo logrado con redondeces
perfectas
• Gran influencia no periodo helenístico

b) A escultura
OUTRAS OBRAS DE PRAXÍTELES
APOLO SAURÓCTONO. PRAXÍTELES 350-330 a.C. MÁRMORE.
MUSEO LOUVRE. PARÍS. FRANCIA

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO ( 481- 323 a.C.)
MÉNADE
MÉNADE. SCOPAS. 350-340 a.C.
MÁRMORE. DRESDE. ALEMANIA
• Autor: Scopas
• Época:.350 –340 a.C.
• Lugar: Colección de Antigüidades do Estado. Dresde. Alemania
• exalta a expresión tráxica
• paixón vilenta, angustia, sentimento patético
• trasmite as interioridades da alma
• ollos afundidos nunha penetrante ollada
• boca entreaberta
• guedellas avultadas – producen claroscuros
• posuída por furor dionisíaco
• concebida para ser vista de lado
• corpo en torsión
• movemento helicoidal
• gran patetismo

b) A escultura
MÉNADE
MÉNADE. SCOPAS.350-340 a.C. MÁRMORE. DRESDE. ALEMANIA
Tensión, movemento
en torbellino que
reflexa o phatos
Contraste pel lisa
e rugosidade de peles

b) A escultura
APOXIOMENOS
APOXIOMENOS.LISIPO. 325- 300 a. C.
MÁRMORE. MUSEO VATICANO. ROMA.
ITALIA
• Autor: Lisipo
• Época: 325- 300 a.C.
• Lugar: Museo do Vaticano. Roma. Italia.
• Material: Mármore
• significa “ o que quita o aceite a sí mesmo”
• atleta novo espido quita aceite do seu corpo
• inclina e xira lixeiramente a cabeza para mirar ao lonxe
• ergue brazos á altura os ombreiros
• brazos tensos pero un doblado e outro estirado cara diante
• apoiase sobre perna esquerda pero tamén sobre a dereita
que non está relaxada como era habitual senón que está
inclinada hacia a dereita e soporta parte do peso do corpo
• conserva arcaísmos: frontalidade
• ten varios puntos de vista
• aplica un novo canon : 7 ½ cabezas
• esvelteza lograda co novo canon
• estudio anatómico
• falta de expresividade
• equilibrio movemento e serenidade

b) A escultura
APOXIOMENOS
APOXIOMENOS.LISIPO. 325- 300 a.C. MÁRMORE. MUSEO VATICANO. ROMA.ITALIA
Brazos hacia
diante invita a
rodear figura
Escena intrascendente:
atleta quita con strigile
os restos de sudor e polvo
Canon máis estilizado
7 ½ cabezas
Cabelo máis
desarrollado

b) A escultura
CANON DO APOXIOMENOS
APOXIOMENOS.LISIPO.
CANON 7 ½ CABEZAS
DORÍFORO.POLICLETO
CANON 7 CABEZAS

b) A escultura
OUTRAS OBRAS DE LISIPO
HÉRCULES FARNESIO. LISIPO.

b) A escultura
INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO CLÁSICO (481- 323 a.C.)
DISCÓBOLO DE MIRÓN NA PUBLICIDADE ACTUAL

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 - 31 a.C.)
APOLO DE BELVEDERE
APOLO DE BELVEDERE. LEÓCARES 330-300 a.C. MÁRMORE.
• Autor: Leócares
• Época: 330-300 a.C.
• Lugar:
• imaxe do deus Apolo
• esvelto corpo
• elegante mobilidade
• man esquerda suxeita un arco
• cabeza enerxicamente volta
• mirada altiva cara un hipotético inimigo
• vestimenta pendurada do seu brazo esquerdo: movemento
• peso do corpo repartido equilibradamente
• gran influencia a partir do Renacemento
• para Winckelmann é o modelo perfecto da beleza clásica

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)
GÁLATA MORIBUNDO
GÁLATA MORIBUNDO. EPÍGONO. 230- 220 a.C.
MÁRMORE. MUSEO CAPITOLINO. ROMA.
ITALIA.
• Autor: Epígono
• Época: 230-220 a.C.
• Lugar: Museo Capitolino. Roma. Italia
• un guerreiro gálata ferido letalmente nun costado está a
punto de morrer
• cabeza inclinada
• transmite cómo o gálata aguanta estoicamente a dor
• aceptación tácita da morte
• apréciase mesmo o sangue
• sosten o peso do corpo co brazo dereito en tensión e a
punto de ceder
• espada e vaina no chan e tamén trompeta longa e curva
coa que posiblemente pediu axuda antes de darse por
vencido
• faccións do guerreiro claramente célticas ( gálatas =
pobo de Asia Menor que foron derrotados no seu intento
de ocupar Grecia:
• cranio banquicéfalo
• cabelos crechos
• colar distintivo dos gálatas
• composición piramidal
• diversos puntos de vista
• mandado esculpir por Atalo I para ofrecelos como
exvotos por habelos derrotado

b) A escultura
GÁLATA MORIBUNDO
GÁLATA MORIBUNDO
Rasgos
étnicos (pelo)
Enaltece al
enemigo

b) A escultura
GÁLATA MORIBUNDO
GÁLATA MORIBUNDO

b) A escultura
GÁLATA SUICIDÁNDOSE
• Autor: Epígano
• Época:230 –220 a.C.
• Lugar: Museo Capitolino. Roma.Italia
• representa a un gálata que despois de matar a súa muller
a cal sosten co brazo esquerdo estase suicidando clavando
unha espada no pescozo para non caer con vida na man
dos gregos que o aacaban de derrotar
• composición piramidal
• diversos puntos de vista
• gran estudio anatómico
• aceptación da morte
• representación do orgullo do vencido
• detalle marcado do sangue que brota do corte –
dramatización da dor e do sufrimento

b) A escultura
Pérdida da visión frontal
Composicións movidas : diagonais, espirais, etc.
Liñas de forza abertas
Novas temáticas: grandes grupos, o feo, o desagradable, anecdótico, etc.
Captación do instante
Teatralidade: exaltación das paixóns
Contraste corpo
tenso do hombre
coa flacidez da muller
morta
Gusto poo
macabro e desagradable

b) A escultura
Gálata suicidándose (detalle)

b) A escultura
VICTORIA DE SAMOTRACIA
VISTORIA DE SAMOTRACIA. DESCOÑECIDO. 220-190 a.C.
MUSEO LOUVRE. PARIS. FRANCIA
• Autor: Descoñecido
• Época: 220-190 a.C.
• Lugar: Museo de Louvre. París.Francia
• considerada unha das máis fermosas obras helenísticas
• erixíase ao aire libre sobre un pedestal que tiña a forma da
proa dun barco
• representa a deusa Victoria que se acaba de pousar sobre
a parte dianteira dunha embarcación
• chaman a atención as dúas grandes ás desplegadas
• o forte vento que lle da de fronte moldea o fino chitón
sobre as súas formas femininas
• técnica de paños mollados

b) A escultura
Contraste movemento
hacia dilante e roupaxes
e ás hacia atrás
Técnica de
paños mollados

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO ( 323- 31 a.C.)
VENUS DE MILO
VENUS DE MILO. DESCOÑECIDO. 150-125 a.C . MÁRMORE
• Autor: Descoñecido
• Época: 150-125 a.C.
• Lugar:
• considerada unha das máis fermosas reproduccións da
deusa Afrodita
• nunha man sostiña unha mazá, símbolo da illa de Milo
• parte superior do corpo descuberta
• groso manto rodea pernas e cadeiras
• numerosos e eérxicos pregamentos do manto
contrapóñense polas súas irregularidades ás reondeces
perfectas do corpo
• a cabeza lembra ao modelo praxiteliano da Venus de
Cnido
• rostro melancólico
• descuberta en 1820

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 - 31 a.C.)
VENUS DE MILO
VENUS DE MILO. DESCOÑECIDO. 150-125 a.C. MÁRMORE
Escoa Ática
sigue cos modelos
clásicos dos séculos
anteriores
Contraste grosos
pliegues e suave pel

b) A escultura
COMPARACIÓN VENUS DE MILO – VENUS DE CNIDO
VENUS DE MILOVENUS DE CNIDO

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323-31 a.C.)
O ESPIÑARIO
O ESPIÑARIO. DESCOÑECIDO. Ca. 200 a.C. MUSEOS CAPITOLINOS. ROMA. ITALIA
• Autor: descoñecido
• Época: Ca. 200 a.C.
• Lugar: Museos Capitolinos. Roma.Italia
• Material: bronce o orixinal e mármore copias
• representa a un neno mentres se extrae unha espiña do
pé
• gran realismo
• o artista xoga co baleiro
• o aire circula polo interior da escultura
• tema anecdótico non propio da escultura helenística
• equilibrio
• harmonía
• beleza

b) A escultura
ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323 -31 a.C.)
O ESPIÑARIO
O ESPIÑARIO. DESCOÑECIDO. Ca. 200 a.C. MUSEOS CAPITOLINOS. ROMA. ITALIA
Tema intrascendente
con protagonista infantil
Contorsión do
personaxe que
contrata con
serenidade do
rostro
Incorporación do
aire á obra alrededor
dos brazos e pernas

b) A escultura
LAOCOONTE E OS SEUS FILLOS
LAOCOONTE E OS SEUS FILLOS. AXESANDRO,
POLIDORO, ATENODORO. SÉCULO I d.C.
MUSEO VATICANO. ROMA .ITALIA
• Autor: Axesandro, Polidoro e Atenodoro
• Época: copia: século I d.C.
• Lugar: Museo Vaticano. Roma. Italia.
• escultura máis célebre da escola de Rodas
• Laocoonte e os seus fillos loitan para salvar as súas vidas
contra as dúas serpes mariñas que enviou a deusa Atenea
• concepción bidimensional
• acentuada visión frontal
• sentido volumétrico na forma das serpes e nos corpos
escoirados
• composición piramidal cunha diagonal que atravesa toda
a escultura
• a figura central espida,de medidas xigantescas
• representación anatómica esaxerada: non distingue entre
os corpos dos fillos e de Laocoonte
• Laocoonte aparece nunha posición semisedente
• sensación de tensión
• retorcemento dos corpos
• volumen dos músculos – efecto claroscuros

b) A escultura
Pérdida de visión frontal
composicións movidas : diagonais, espirais, etc.
Líneas de forza abertas
Novas temáticas: grandes grupos, o feo, o desagradable, anecdótico, etc.
Captación do instante
Teatralidade: exaltación das paixóns
Línea serpentinata
Desequilibrio acentuado por
postura inestable: os pés apenas
apoiados a distinto nivel
Cabelos profundamente marcados
con tecnica a trépano (aumenta
efectos de claroscuros)
Dolor físico e espiritual
(están matando aos seus fillos)
Rotunda representación
de poderosa anatomía
Fillos con corpo de adultos
pero a distinta escala
Temática sobre guerra
de Troia. Serpes enviadas
para castigar ao sacerdote
Laocoonte

b) A escultura
INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)
INSPIRACIÓN PICTÓRICA
VENUS DE MILO NA OBRA DE SALVADOR DALÍ.
Toureiro alucinóxeno Salvador Dalí. 1969-70.

b) A escultura
INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIO
VICTORIA DE SAMOCRACIA NA PUBLLICIDADE ACTUAL

b) A escultura
INFLUENCIA DA ESCULTURA DO PERIODO HELENÍSTICO (323- 31 a.C.)
INFLUENCIA NA ARTE POSTERIOR
O LAOCONTE E A SÚA INFLUENCIA NA OBRA DE MIGUEL ANXO E NOS CRISTOS
BARROCOS

CARACTERÍSTICAS XERAIS
b) A pintura
• Cerámica: Evolución: tres fases:
• Cerámica xeométrica:
• Séculos X- VIII a.C.
• Grecas xeométricas
• Liñas de gran dinamismo
• Franxas horizontais e paralelas
• No século VIII aparecen figuras humanas moi
esquematizadas
• Cerámica arcaica:
• Séculos VIII- V a.C.
• A figura humana é o principal tema
• Gran detallismo
• Destacan dúas fases:
• Cerámica de figuras negras
• Sobre fondo vemello
• Escenas mitolóxicas
• Inspirada en poemas de
Homero
• Cerámica de figuras vermellas:
• Sobre fondo negro
• Temática cotiá
• Realismo e detallismo
• Cerámica clásica:
• Século V a.C.
• Figuras vermellas sobre fondo negro
• A figura ocupa todo o espazo compositivo
• Composicións complexas
• Uso de escorzos e sombreados
• Expresión emotiva das personaxes
• Mosaico:
• Decoración do chan e muros
• Dou tipos:
• De croios:
• Pequenas pedras naturais brancas ou
lixeiramente coloreadas
• Escenas mitolóxicas ou de caza
• De teselas
• Pequenas pezas de pedra
• Diferentes cores talladas
• Con certa regularidade
CARACTERÍSTICAS

5. Vocabulario
Ábaco: lousa rectangular de pedra,mármore ou terracote. Unha das partes do
chapitel colocada sobre o equino na orde dórica da Grecia clásica.
Acanto: tipo de ornamentación esculpidanos chapiteis corintios ou nos
compostos a imitación da folla de acanto
Acrópole: lugar alto e fortificado dunha cidade na antiga Grecia
Acroterio: ornamento que remata os vértices do frontón
Alto relevo: escultura realizada sobre unha superficie da que sobresae máis da
metade do seu volume
Amazonomaquia: loita das amazonas contra os gregos ou outros pobos ou
heroes na antiga Grecia
Anfipróstilo: templo grego que posúe un pórtico con columnas en cada unha
das súas fachadas menores
Antis (in): templo grego que ten un pórtico de entrada formado por dúas
columnas e dúas pilastras ou antas
Arquitrabada: arquitectura cuberta por un elemento horizontal, chamado
arquitrabe ou lintel
Arquitrabe: parte baixa do entaboamentoque se apoia no ábaco
Baixorrelevo: escultura realizada sobre unha superficie da que sobresae
menos da metade do seu volume.

5. Vocabulario
Basa: parte inferior dunha columna sobre a que se asenta o fuste
Canon : conxunto de regras que regulan as proporcións da escultura ou da
arquitectura de acordo cun modelo ideal establecido.
Capitel: parte superior dunha columna, piar ou pilastra sobre o cal se asenta a
arquitrabe.A súa forma e ornamento determinan as distintas ordes da arquitectura
clásica grega na que poden ser: dóricos, xónicos ou corintios.
Cariátide: figura feminina propia de Caria, que a xeito de columna sostén a
arquitrabe. A súa cabeza posúe un elemento que fai de chapitel. Se é portadora dun
cesto na cabeza chámaselle canéfora. Moi usada na orde xónica na arte grega.
Cella: sala central dun templo clásico onde se atopaba a imaxe do deus, pechada
polos lados e cunha sóa enrada, a pronaos. Tamén se lle chama naos ou sancta
sanctorum.
Centauromaquia: na mitoloxía grega, loita entre os centauros (seres con corpo de
cabalo e torso humano) e os lapitas (homes da cidade de Tesalia).
Chapitel: remate apuntado dunha torre como teito moi empinado e puntiagudo,
xeralmente ten unha estructura piramidal ou cónica.
Cimacio: parte superior dunha cornixa. Peza que remata os chapiteis xónico e
corintio e que na arte bizantina se sitúa enriba do chapitel, en forma de pirámide
truncada.
Claroscuro: técnica que consiste no uso de fortes contrates entre as zonas
iluminadas e escuras coa finalidade de resaltar volumes e crear profundidade.

5. Vocabulario
Colariño: moldura en chanzos que rodea a parte inferior do chapitel dórico, baixo o
equino. Sobre o colariño sitáse o ábaco.
Columna:elemento vertical exento, de sección cilíndrica, que sirve para sustentar.
Está composta por basa, fuste e chapitel.
Columna acanalada: aquela que ten estrías ou acanaladuras en toda a súa lonxitude
Contrapposto: forma de dispoñero corpo humano nuha escultura e que consiste en
equilibrar a masa corporal arredor dun eixe vertical, para evitar a simetría e a lei da
frontalidade. É típico da escultura grega do século IV a.C. Sendo usado por
Praxíteles e posteriormente polos manieristas so século XVI.
Corintia: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica, caracterizada polas
columnas con chapiteis decorados con follas de acanto en voluta.
Cornixa: parte superior do entaboamento que se encontra sobre o friso e sobresae
pouco.
Crepidoma: Base de tres chanzos sobre a que se colocan os templos clásicos.
Decástilo: edificio que na súa fachada ten dez columnas.
Díptero: edificio rodeado con dúas ringleiras de columnas.
Dístilo: edificio que ten dúas columnas na súa fachada.
Dodecástilo: edificio que na súa fachada ten doce columnas.

5. Vocabulario
Dórica: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica, caracterizada polas
columnas con chapiteis sinxelos e lisos. O fuste é acanalado de sección horizontal
con arestas de cantos vivos.
Entaboamento: parte superior que remata un edificio clásico. Componse de
arquitrabe, friso e cornixa.
Equino:moldura de superficie convexa, máis ancha e curvada na parte superior, e
case recta e inclinada na parte inferior, situada debaixo do ábaco do chapitel dórico.
Escena: espazo onde se desenvolve a acción nun teatro clásico.
Escocia: moldura convexa formada por dúas curvas de raio distinto que se usa para
decorar a basa das columnas xónicas.
Escultura: arte de modelar, baleirar, tallar ou esculpir figuras de tres dimensións en
madeira, arxila, pedra, de vulto redondo ou en relevo.
Estatua: escultura exenta de arxila, madeira,pedra, mármore ou metal, de forma
humana ou animal, tallada a imitación do natural.
Estereóbata: conxunto de chanzos nos que se apoia a columna de estilo dórico.
Tamén zócalo ou pedestal sobre o que se asenta un edificio.
Estilóbata: chanzo superior da estereóbata, no que se apoia a columna de estilo
dórico.
Exenta (escultura): escultura que non está pegada a ningunha parede e se pode
contemplar desde tódolos seus ángulos.

5. Vocabulario
Friso: parte media do entaboamento, situado entre a arquitrabe e a cornixa.
Coñécese tamén co nome zoóforo cando se decora con seres animados.
Utilízase sobre todo na orde xónica.
Frontón: remate triangular dunha fachada ou pórtico sobre portadas ou
ventás.
Fuste: tronco da columna comprendido entre a basa e o chapitel.
Glíptica: arte de gravar pedras finas. A palabra procede do grego glyptikós,
que significa esculpir ou gravar.
Helénico: grego
Helenización: adopción de modelos gregos.
Hexástilo: edificio que na súa fachada ten seis columnas.
Hipodámico: tipo de organización urbanística dunha cidade mediante unha
retícula de rúas entrecruzadas en ángulo recto, formando mazás rctangulares
do mesmo tamaño. O seu nome provén de Hipodamo de Mileto, arquitecto e
urbanista grego, que utilizou por primeira vez na cidade de Mileto.
Isocefalia: regra do periodo clásico grego que consiste en colocar as cabezas
das personaxes á mesma altura, aínda que as posturas poden ser diferentes.

5. Vocabulario
Koré/ korai: escultura femenina da época arcaica da arte grega. Sempre
aparecen vestidas, de maneira hierática, de pé, en posición frontal e en
actitude de ofrecemento ou oración á divinidade.
Kouros/ Koroi: escultura masculina da época arcaica grega. Representan aos
vencedores dos xogos olímpicos e están están espidos, de pé, hieráticos e en
posición frontal.
Lintel: pedra ou viga horizontal que se coloca sobre unha porta ou ventá.
Medio relevo: escultura realizada sobre unha superficie, de xeito que a metade
doo seu volume sobresaia dela.
Ménade: muller que cos sátiros e os silenios forma parte do cortexo de
Dionisos –Baco. Adoita ir tocada con hedra e bailando freneticamente.
Metopa: espazo xeralmente cadrado e lliso que aparece no friso do
entaboamento dórico entre dous triglifos. Ás veces están esculpidas.
Módulo: unidade de medida en calquera obra de arte que relaciona as partes
co todo.
Moldura: elemento continuado que sobresae do plano dun muro e serve como
ornamentación ou para separar elementos arquitectónicos.
Monocromo: dunha sóa cor.

5. Vocabulario
Mosaico:técnica artística de decoración formada a partir da xustaposición
sobre un fondo de cemento, de pequenas pezas ou teselas de pedra, vidro ou
cerámica de cores para formar ornamentos e debuxos.
Naos: sala central dun templo clásico, onde se atopa a imaxe do deus. Estaba
pechada polos lados e tiña unha soa entrada. Tamén se lle denomina cella.
Octástilo: edificio que na súa fachada ten oito columnas.
Opistodomos: parte posterior dun templo grego, sen comunicación coa naos
ou cella. Nel gardábase o tesouro da divinidade ou do templo.
Orde: criterio de disposición dos elementos arquitectónicos, como as
columnas ou os chapiteis, das proporcións e dos elementos decorativos
propios de cada estilo de construcción.
Orquestra: área circular dun teatro grego da Antigüedade onde o coro e os
actores nunca máis de tres á vez, cantaban e dialogaban .No teatro romano era
semicircular.
Panos mollados: técnica de escultura grega antiga pola cal se insinúa a
anatomía do corpo, representado como se acabase de sair do baño.
Pátina cerúlea: procedemento da escultura grega antiga pola cal algunhas
partes das figuras representadas se vernizan tenuemente nunha cor azul
suave.
Períptero: edificio rodeado completamente de columnas.

5. Vocabulario
Perpiaño: pedra cortada , de cantos vivos, en forma de prisma rectangular de seis
caras,utilizada na construcción de piares, muros, etc.
Piar: elemento sustentante exento como a columna pero de sección rectangular ou
cadrada con chapitel segundo as ordes clásicas.
Pilastra: piar pegado ao muro con chapitel segundo as ordes clásicas.
Pithos/ pithoi: vasilla utilizada por gregos e fenicios para gardar ou transportar cereais
e aceite principalmente.
Plinto: parte inferior ou peza disposta na basa dunha columna que ten forma cadrada.
Policromía: aplicación de cores en xeral.
Polícromo: de varias cores.
Prodomos: vestíbulo que precede á estancia sagrada (domos) do mégaron mecénico.
Pronaos: entrada ou pórtico dun templo grego da Antigüedade que precede á naos.
Propileos: conxunto de edificios a modo de entrada monumental, con pórticos,
columnas, etc. Tamén adro ou vestíbulo columnado dun edificio.
Proscenio: estrado elevado dos teatros gregos da Antigüedade, equivalente ao noso
escenario. Lugar onde se desenvolvía a representación.
Próstilo: edificio con columnas na súa fachada anteriror.

5. Vocabulario
Pseudodíptero: edificio ou templo que parece estar rodeado por unha dobre
columnata aínda que só posúa unha ringleira de columnas.
Pseudoperíptero: templo clásico grego ou romano cuxas columnas están pegadas ás
fachadas laterais.
Tríglifo: rectángulo que sobresae sucado por tres molduras lineais e que decora o
friso do entaboamento dórico. Alternábase con metopas no friso.
Voluta: Rolo en espiral.
Vulto redondo: escultura exenta é dicir, que non está pegada a ningunha parede e que
se pode contemplar desde todos os seus ángulos.
Xigantomaquia:loita entre os xigantes e os deuses do Olimpo.
Xoana: escultura en madeira correspondente ao periodo grego arcaico.A súa forma
cilíndrica procede do tronco da árbore do que se cortaba nun principio. Segundo os
especialistas poideron estar recubertas de pranchas de ouro e marfil.
Xónica: unha das tres ordes arquitectónicas da Grecia clásica. O seu trazo máis
característico son as volutas que decoran o chapitel.

6. Actividades
1. Busca as diferenzas entre os
distintos tipos de soporte.
2. Escribe os nomes dos principais
elemento que os configuran.
3. Sitúa cronolóxicamente cada orde
artístico.

6. Actividades
4. Observa a planta e os soportes
dos seguintes edificios.
5. Clasifica cada templo segundo as
columnas que cada un ten.
6. Sitúa cada edificio nunha orde e
xustifica a túa resposta.

6. Actividades
7. Define os seguintes conceptos:
Orde, fuste, frontón, metopa, koré,
diartrosis, canon, helenismo
8. Fai o comentario da seguinte obra:
- Identificar e situar
- Contexto histórico
- Coontexto artístico
- Constexto estilístico e formal

6. Actividades
9. A partir da seguinte imaxe
enumera e describe os principais
edificios da Acrópole

6. Actividades
10. Identifica as seguintes imaxes.
Sitúa a cada unha nun periodo e estilo escultórico e xustifica a túa resposta.
Asignalle a cada un unhas características propias.

7. Comentario de texto
1. O concepto da medida na arte grega.
“ o pracer non é o primeiro nin o segundo dos bens, senón que o primeiro dos bens consiste na mesura, no
xusto medio, no convinte e en todas as demais cualidades análogas a esas, que debemos considerar como
dotadas da natureza inmutable.
Protarco.- así parece, polo que acabamos de decir
Soócrates.- que o segundo dos bens é a proporción, o fermoso, o perfecto, o que é por si mesmo suficiente, e
todo o que pertence a este xénero”
Platón: Diálogos polémicos.Filebo. Mdrid,1927, pág. 385
2. A proporción como fundamento da beleza
“ A beleza non pode ser concebida sen a proporción, que é o seu fundamento. Pero como as partes do corpo
humano, individualmente consideradas, poden ter una forma bela, sen que o conxunto da figura teña unha boa
proporción; desto resulta que se poden poden facer observcións particulares sobre a proporción de cada parte
considerada separadamente, facendo abstracción da esencia intelectual da beleza”
Winckelmann, J.J.: Historia del Arte en la Antigüedad. Ed. Madrid,1955. Pág. 492
3. O humano e o divino na escultura grega
“ Este sentido do verdadeiro carácter plástico, da unión do humano e o divino, foi a principal característica de
Grecia. Xa se lle considere nos seus poetas e oradores, xa se lle estudie nos seus historiadores e filósofos, non
se aprende aínda no seu punto central, senón se aporta para iso, cima da explicación, o punto de vista da
escultura”
Hegel: Sistema das Artes. Buenos Aires, 1947. Pág. 75-76
LEE OS TEXTOS E CONTESTA:
1. ¿Cal ó concepto de arte que había en Grecia segundo o que se desprende os textos?
2. ¿Cales son as características principais de toda obra arquitectónica?
3. Explica coas túas palabras a ceoncepción da beleza na Grecia clásica.

1. ¿Recoñeces os dous colosos que se ven ó fondo da primeira imaxe no lado dereito da calzada?
2. Identifícaos e establece as súas características e periodo artístico.
3. ¿Poderían estar neste período histórico neste lugar? ¿Por que?
4. Comenta a ambientación artística da segunda escena. Comenta e xustifica tódalas referencias
anacrónicas que atopes.
8. A arte e o cine
Película: TROIA , WOLFGANG PETERSEN, 2004

9. Modelo examen
NOME: Nº:
APELLIDOS: CURSO:
EXAMEN TEMA 3: O LEGADO CLÁSICO: A ARTE GREGA
1. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)
2. Elixe unha das seguintes imaxes e fai o comentario da mesma: (4 ptos)
3. Elixe catro dos seguintes conceptos e defíneos: (2 ptos)
curva praxiteliana, equino,canon, estilóbata, triglífo, díptero, teselas, contraposto
a) Identificar obra
b) Contexto histórico e artístico
c) Contexto estilístico e formal
a) Identificar obra
b) Contexto histórico e artístico
c) Contexto estilístico e formal

10. Para ampliar e consultar
BIBLIOGRAFÍA:
BIANCHI BANDINELLI, R. e PERIBANI, E.: El arte de la Antigüedad clásica. Grecia. Akal,
Madrid, 1998.
BLANCO FREIJEIRO, A.: Arte griego. Instituto de Arqueología, Madrid, 1975.
ELVIRA, M.A.: El arte griego (III). Historia 16, Madrid, 1990.
LEON, P.: El arte griego (II). Historia 16, Madrid, 1990.
POLLITT, J.J.: Arte y experiencia en la Grecia clásica. Xarait, Bilbao, 1987.
POLLITT,J.J: El arte helenístico. Nerea, Madrid, 1986.
RICHTER, G.M.A.: El arte griego. Destino, Barcelona,1980.
ROBERTSON, M.: El arte griego. Alianza, Madrid, 1997.
STORCH DE GRECIA, J.J.: El arte griego (I). Historia 16, Madrid, 1990.
WOODFORD, S.: Introducción a la Historia del Arte. Grecia y Roma. Gustavo Gili ,
Barcelona, 1995.

10. Para ampliar e consultar
INTERNET:
-Bristish Museum de Londres:
http:// www.britishmuseum.org
-Museo Archeologico Nazionale de Nápoles:
http: //www.marketplace.it/museo.nazionale
-Museo Arqueolóxico Nacional de Atenas:
http://www.odysseus.culture.gr
FILMOGRAFÍA:
PETERSEN, WOLFGANG (dir.): TROYA.2004
STONE, OLIVER (dir.): ALEJANDRO MAGNO. 2004

Tema 2. A arte clásia : arte grega

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Viewers also liked

Viewers also liked (19)

Similar to Tema 2. A arte clásia : arte grega

Similar to Tema 2. A arte clásia : arte grega (20)

More from maikarequejoalvarez

More from maikarequejoalvarez (20)

Tema 2. A arte clásia : arte grega