Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (20)
Similar to Κρητικοί χοροί και παραδοσιακή μουσική
Similar to Κρητικοί χοροί και παραδοσιακή μουσική (20)
More from lykvam
More from lykvam (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (15)
Κρητικοί χοροί και παραδοσιακή μουσική
- 1. ΑΠ’ ΤΟ ΛΑΣΙΘΙ ΩΣ ΤΑ ΧΑΝΙΑ Η ΚΡΗΤΗ ΟΛΗ ΑΞΙΖΕΙ ΠΟΙΟ ΚΛΩΝΟ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ ΚΟΒΕΙΣ ΚΑΙ ΔΕ ΜΥΡΙΖΕΙ
- 2. ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ Οι μαντινάδες είναι ποτάμια και λουλούδια της λαϊκής ψυχής. Μέσα τους καθρεπτίζεται ολοκάθαρα η λαϊκή Κρητική ψυχή, κάθε αντιπροσωπευτικό δείγμα του λαϊκού μας πολιτισμού και του στοχασμού που το γέννησε. Η υπεροχή της μαντινάδας βρίσκεται στη γνησιότητα της έμπνευσης, στην ανεπιτήδευτη έκφραση, στην αυθόρμητη διάθεση. Τραγουδιόνται στα γλέντια και στις χαρές, καθιερώνονται και γίνονται πασίγνωστες. Ο
- 3. Η σύνθεση των μαντινάδων είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη, αφού μέσα σε ένα αυτοσχέδιο δίστιχο περικλείεται ένα πλήρες νόημα. Οι περισσότερες μαντινάδες αναφέρονται στον έρωτα και την αγάπη. Υπάρχουν, όμως, και πολλές γνωμικές, διδακτικές, φιλοσοφικές, πειραχτικές, σκωπτικές, τολμηρές κ.λπ. Έχουμε ακόμα δίστιχα της βάπτισης, του αρραβώνα, του γάμου, του Κλήδονα, της κλεψιάς, της βεντέτας, της φυλακής κ.λπ.
- 4. Η ιστορία με τον Γιάννη Ρίτσο στ’ Ανώγεια είναι λίγο ως πολύ γνωστή. Κάποτε άκουσε μία μαντινάδα: «Δε με φοβίζει ο
- 5. Τριάντα χρόνια πριν ο Μάνος Χατζηδάκης θεωρούσε προσφορά στον πολιτισμό τον διαγωνισμό μαντινάδας που οργάνωσε στ’ Ανώγεια. Αν ζούσε σήμερα, το πιθανότερο θα ήταν να μην το διανοηθεί καν. Ο Γιαλαύτης απέσπασε το πρώτο βραβείο με την παρακάτω μαντινάδα. Βιόλα, απού σε μεγάλωσα με τω ματιών το δάκρυ εγώ περίμενα ανθούς κι εσύ πετάς αγκάθι. «Για μένα η μαντινάδα είναι η ίδια μου η έκφρασή, λέει ο Αριστείδης Χαιρέτης, κι αν κάτι με ταλαιπωρεί είναι το
- 6. ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ Οι πρώτοι επώνυμοι λαϊκοί μουσικοί που γνωρίζουμε σήμερα είναι ο Θοδωρομανώλης (λυράρης από το Σέλινο, Χανίων) και ο Στέφανος Τριανταφυλλάκης ή Κιόρος (βιολάτορας από τις Λουσακιές, Κισάμου), οι οποίοι έζησαν τον 18ο αιώνα έως τις αρχες του 19ου. Ο Κιόρος σύμφωνα με την προφορική παράδοση, συνέθεσε τον πρώτο συρτό, τον πεντοζάλη και 3 ακόμα συρτους. Σε αυτον οφείλονται οι μουσικές φράσεις που ήρθαν να
- 7. Στα άκρα της Κρήτης, Νομούς Χανίων και Λασιθίου, το βιολί επικρατεί σαν παραδοσιακό μουσικό όργανο. Ξακουστά είναι τα Κισσαμίτικα συρτά και τα Χανιώτικα παντοζάλια που αποδίδονται με βιολί και οι Στειακές και Γεραπετρίτικες κοντυλιές και οι Στειακοί πηδηκτοί που αποδίδονται επίσης με βιολί. Πρωτομάστορες της Χανιώτικης μουσικής παράδοσης θεωρούνται οι βιολάτορες
- 8. Οι σύγχρονοι παραδοσιακοί Κρητικοί λυράρηδες αν και παίζουν όλες τις μελωδίες και σκοπούς, ακολουθούν ο καθένας με σεβασμό, μια από τις παραδοσιακές "σχολές" τής κρητικής μουσικής, στο ύφος, ήθος, στον τρόπο παιξίματος, στο ρεπερτόριο...: Στη λύρα η σχολή Μουντάκη και Σκορδαλού, στο βιολί το τοπικό ηχόχρωμα της Κισσάμου και της ανατολικής Κρήτης ενω στην κεντρική Κρήτη είναι διαμορφωμένος ο Ανωγειανός
- 9. ΚΡΗΤΙΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Στην ανατολική Κρήτη και σε άλλα μέρη της Κρήτης, μέχρι και το 1960 απο τα πνευστά μαζί με το νταουλάκι ή τουμπάκι που τώρα έχει σχεδόν εκλείψει, συνηπήρχαν η ασκομαντούρα ή ασκομπαντούρα, η μαντούρα, το θιαμπόλι, ή φιαμπόλι ή χιαμπόλι, όργανα που αναβιώνουν σε όλη την Κρήτη από μερακλήδες μουσικούς. Από τα έγχορδα στις μέρες μας κυριαρχούν η λύρα, το βιολί και το λαγούτο, και λιγότερο το μαντολίνο ή το μπουλγαρί. Η λύρα με τη μορφή του λυρακιού, παρόμοια με την Πολίτικη λύρα, υποστηρίζεται ότι ήρθε στην Κρήτη από τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη, αφού επικρατούσε επί αιώνες εκεί, όπου άλλωστε κυριαρχούσε ο Ελληνισμός
- 10. ΛΥΡΑ Σε σύγχρονες μουσικολογικές ιστορικές εργασίες υποστηρίζεται ότι η λύρα (που παίζεται στο γόνατο), είναι εξέλιξη του αράβικου ρεμπέκ.Ήταν τόσο απλό, μια αρχαία λύρα, με χορδές πάνω στο καύκαλο της χελώνας ή στο ξύλινο αντηχείο, να μετατραπεί σε όργανο με τόξο - τοξάρι - δοξάρι, από έναν στρατιώτη ή κυνηγό που ακουμπούσε στις χορδές τη χορδή του τόξου του!
- 11. ΒΙΟΛΙ Το βιολί ή βιολόλυρα που ξέρουμε σήμερα εμφανίζεται κατά τον 13o αιώνα. Με την πάροδο των χρόνων, το βιολί, που το συναντάμε και με την ονομασία "βιόλα" και "λύρα" -αφου για αρκετούς αιώνες οι έννοιες αυτες στη δύση ήταν σχεδον ταυτόσημες (lira da gamba, viola da braccio κλπ)- Το βιολί όπως το ξέρουμε σήμερα, παιζόμενο οριζόντια στο μπράτσο, διαμορφώθηκε στην Ευρώπη περίπου την ίδια εποχή και ξέρουμε από Κισσαμίτες ότι ήρθαν 3 βιολιά του Γκουαρνέρι
- 12. Οι πιο πολλοί μουσικοί μετα το 1700 φαίνεται να ξεκινούν με και στην πορεία μάθαιναν βιολί που ήταν ακριβό στην αγορά μουσικό όργανο, πιο δύσκολο στην κατασκευή και στο παίξιμο. Ακόμα και ο θρηλικός βιολάτορας Χάρχαλης ξεκίνησε με λύρα ! Βέβαια οι σκοποί που έπαιζαν οι μουσικοί στη λύρα -και στο βιολί- τότε ήταν λιγοστοί, ήταν οι τοπικοί σκοποί και μελωδίες της κάθε επαρχίας, αφου δεν υπήρχαν τα μαζικά μέσα επικοινωνίας και
- 14. Επιμέλεια Εργασίας: Γελασάκη Χρύσα,Καρκάνη Άρτεμις,Κατσιαδάκη Σοφία,Κρασάκη Ευαγγελία Τάξη:B1 ΓΕΛ:Βάμου Διδάσκουσα:Μουτσάκη Αντιγόνη
- 15. Παράδοση: είναι το σύνολο των πολιτιστικών στοιχείων και αξιών του παρελθόντος που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά(με τον προφορικό ή γραπτό λόγο) και επιβιώνουν στο παρόν.
- 16. Η σημασία της παράδοσης ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑ: Συμβάλλει στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης. Αποτελεί συνδετικό κρίκο που ενώνει τις παλιότερες γενιές με τις νεότερες, συμβάλλοντας στην ιστορική συνέχεια ενός λαού και στη διατήρηση της εθνικής του ταυτότητας. Αποτελεί τον κυριότερο αποτρεπτικό παράγοντα της αλλοτρίωσης ενός έθνους, της αποξένωσης από την ιστορία του, τα ήθη, τα έθιμα και τον πολιτισμό του. Η ιστορική μνήμη συντελεί στην ορθή αποτίμηση των προτερημάτων και των αδυναμιών ενός λαού, αποτελώντας έτσι πολύτιμο οδηγό για το μέλλον.
- 17. ΣΤΟΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ: Διατηρεί τον πνευματικό και πολιτιστικό πλούτο του παρελθόντος. Μεταλαμπαδεύει τη γνώση στις επόμενες γενιές. Μεταβιβάζει τις πνευματικές, τις επιστημονικές και τις πολιτισμικές κατακτήσεις. Αποτελεί πηγή έμπνευσης και δημιουργίας, αφού το κάθε φορά νέο αφομοιώνει, συνδυάζει και αξιοποιεί ό,τι αξιόλογο έχει κληροδοτήσει η παράδοση σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (τέχνη, επιστήμη). Συνιστά το πνευματικό θεμέλιο του ανθρώπινου πολιτισμού, το συνεκτικό ιστό του στην πορεία του χρόνου, τη διαρκώς ανανεούμενη παρακαταθήκη των πολιτιστικών επιτευγμάτων του.
- 18. ΣΤΟΝ ΗΘΙΚΟ ΤΟΜΕΑ: Κληροδοτεί στις νεότερες γενιές ηθικές αξίες που αναδείχτηκαν μέσα από την τέχνη και τη ζωή και επιβίωσαν, γιατί αποδείχτηκε η διαχρονική αξία τους για τον ατομικό και το συλλογικό βίο. Εμπνέει σεβασμό στα υψηλά, πανανθρώπινα ιδανικά (αγάπη για την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, σεβασμό προς τον άνθρωπο κλπ.). Προσφέρει ηθικά πρότυπα για μίμηση.
- 19. ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΣΗΣ: Στην γλώσσα: 1)Λεξιπενία 2)Εισροή ξενικών εκφράσεων Παραμέληση ηθών,εθίμων και υποκατάστασή τους από ξενικά στοιχεία. Στις ανθρώπινες σχέσεις: διέρχονται κρίση αξίες,όπως: 1) Η φιλοξενία 2)Η ανιδιοτελής φιλία 3) Η ουσιαστική επικοινωνία Υιοθέτηση ξενικών προτύπων(ψυχαγωγία,τέχνη) Αλλοτρίωση της εθνικής συνείδησης,άγνοια και αδιαφορία για το ιστορικό παρελθόν.
- 20. ΑΙΤΙΕΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ: 1) Η επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη της εποχής μας, που συντελείται με ταχύτατους ρυθμούς, καθιστά σε σύντομο χρονικό διάστημα παρωχημένες τις ισχύουσες γνώσεις, αποκόπτει τις κοινωνίες και τους λαούς από τις παραδόσεις τους και ανατρέπει τον καθιερωμένο τρόπο ζωής.
- 21. Το σύγχρονο τεχνοκρατικό πνεύμα, μέσω της εκπαίδευσης, της εργασίας, των συναλλαγών και γενικότερα της καθημερινής ζωής, δημιουργεί στον άνθρωπο την ανάγκη να παρακολουθεί αδιαλείπτως τις εξελίξεις αυτές, με αποτέλεσμα να παραμελείται η επαφή του με την παράδοση. 2) Η επικράτηση της μαζικής κουλτούρας, ψυχαγωγίας και ενημέρωσης, κύριος φορέας των οποίων είναι τα διεθνή ΜΜΕ.
- 22. 3)Ο καθοριστικός ρόλος της διαφήμισης, αφού μέσω αυτής εισάγονται ξενόφερτα καταναλωτικά πρότυπα και πολιτισμικά στοιχεία. 4) Το καταναλωτικό πνεύμα και ο υλικός ευδαιμονισμός απομακρύνουν τον άνθρωπο από πολιτιστικές και πνευματικές αναζητήσεις.
- 23. 5)Το διαχρονικό φαινόμενο του χάσματος των γενεών, το οποίο στην εποχή μας φαίνεται εντονότερο. Η τάση των νέων να αποδεσμευτούν από τις καθιερωμένες αξίες, η επαναστατικότητά τους, ο αρνητισμός τους προς το παλιό και η γοητεία που ασκε επάνω τους το νέο αποτελούν τις σημαντικότερες αιτίες αμφισβήτησης της παράδοσης από τις νέες γενιές.
- 24. Συμπερασματίκα με τον όρο παράδοσης δε νοείται ο συντηριητισμό και η οπισθοδρόμηση,η προσκόλληση στο παρελθόν και η άρνηση του δημιουργικού παρόντος.Αντίθετα,νοείται πως η αξιοποίηση του παρελθόντος είναι δυνατό να γίνει αφετηρία για ένα δημιουργικό παρόν και μέλλον!
- 25. ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!
- 26. O Μαλεβιζιώτης ή Καστρινός πηδηχτός είναι ένας χορός αλματώδης ο οποίος ολοκληρώνεται σε δεκαέξι βήματα.Χορεύεται σε ρυθμό με μέτρο 2/4, τη συνοδευτική μουσική παίζουν λύρα με λαγούτο, μαντολίνο ή ασκομπαντούρα. Σύγχρονοι μελετητές μας λένε ότι ο αλματώδης και θορυβώδης χορός δεν είναι αναγκάστηκα πολεμικός, αλλά έχει δυο εκδοχές. Είτε είναι τελετουργικός όπου με τις αλματώδεις κινήσεις επιδιώκουν να αυξήσουν την παραγωγή και την γονιμότητα των σπαρτών, είτε εξαγνιστικός αφού με τις θορυβώδεις μελωδίες έδιωχναν μακριά τα κακά πνεύματα. Οι Κρήτες είχαν διαφόρων μορφών διασκεδάσεις και χωρίς να διακρίνουν τους χορούς χόρευαν συχνά.Είτε αργά και τελετουργικά είτε αλματωδώς και θορυβωδώς.
- 27. Γύρω στο 1546 ένας Γάλλος επισκέπτης στα Σφακιά γράφει: "Βρισκόμενος σ' ένα χωριό, κοντό στην κατοικία του Ι. Μπαρότσο, κοντά στη χώρα Σφακίων, βρέθηκα σε μια γιορτή που ήρθαν χωρικοί, άλλοι με τις αρραβωνιαστικιές τους άλλοι με τις γυναίκες τους. Είχαν κάνει μεγάλη συντροφιά και αφού ήπιαν πολύ, άρχισαν να χορεύουν. Ήταν φορτωμένοι όπλα και δεν έπαυαν να χορεύουν έως τη νύχτα. Έτσι παράξενα ντυμένοι και φορτωμένοι με φαρέτρα με 150 περίπου βέλη, που την είχαν πίσω στη ράχη και μ' ένα τόξο καλά τεντωμένο κρεμασμένο στο μπράτσο τους και με μια σπάθα στο πλάι χόρευαν, προσπαθώντας να κάμουν τα ωραιότερα και ψηλότερα πηδήματα".
- 28. Στο χορό αυτό ο χορευτής που κρατάει πρώτος έχει τη δυνατότητα αποσπώμενος του κύκλου να κάνει άλματα στριφογυριστά να συνθέσει πολλαπλούς αυτοσχέδιου ενθουσιώδης βηματισμούς και αν είναι καλός γνωστής των Κρητικών χορών να συνθέσει μια δική του χορευτική πράξη. Η γυναίκα στην Κρήτη πιάνει συχνά μπροστά έχοντα και εκείνη τη δυνατότητα με λεπτεπίλεπτους ελαφρά αλματώδης βηματισμούς, με στροφές και καθίσματα, με ντροπαλά ταλίμια να συνδυάσει ποικίλες παραλλαγές βηματισμών ή σε συνδυασμό με το δεύτερο μαζί εκτελούν μια χορευτική πράξη.
- 31. Η κρητική φορεσιά αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της λαογραφίας της Κρήτης. Πρώτα ο Κρητικός φοράει το πουκάμισο. Το λευκό φοριόταν στους γάμους στις χαρές και στα πανηγύρια, ενώ το μαύρο ήταν δείγμα πένθους. Στη συνέχεια, πάνω από το πουκάμισο φοριέται το γελέκι. Είναι αχειρίδωτο (χωρίς μανίκια) και φτιάχνεται από τσόχα καλής ποιότητας χρώματος βαθύ μπλε.
- 32. Διακρίνεται σε ίσιο ή ανοιχτό που αφήνει να φαίνεται το πουκάμισο και σε σταυρωτό που σταυρώνει με τα δυο πέτα του στο στήθος και κλείνει τελείως εμπρός και κουμπώνει στα πλάγια, με θελιές και κουμπάκια Στα πέτα του γίνεται διακόσμηση με πολλαπλές σειρές από μεταξωτά σιρίτια χρώματος μαύρου ή βαθύ μπλε που ονομάζονται χάρτζα. Εκείνοι φορούν βράκα, η οποία φτιάχνεται από τσόχινο ύφασμα χρώματος βαθύ κυανού και κεντιέται με μαύρο γαϊτάνι στις ραφές και στις ποδαρές.
- 34. Κρητικός βρακοφόρος 19ος-20ος αιώνας Κρητική φορεσιά ,αρχές 20ου αιώνα.
- 35. Οι γυναίκες φορούν φούστα με σάκο, κατινάκι (φόρεμα με μπούστο ραμμένο σε πλατιά φούστα), τζεμπέρι στο κεφάλι, μπροστοποδιά, σαλβάρι (μακριά βράκα), ποκαμίσα και μαύρα παπούτσια, καθώς και πολλά χρυσαφικά κυρίως λίρες.
- 37. Η Σφακιανή είναι η γιορτινή ή νυφική φορεσιά της περιοχής των Σφακίων και φορέθηκε σε ολόκληρη τη δυτική Κρήτη. Είναι η φορεσιά με τα παλιότερα στοιχεία απ' όλους τους τύπους ενδυμασιών που παραλάβαμε στις αρχές του 20 ου αιώνα.
- 38. Η Σάρτζα ή Ανωγειανή φορεσιά πήρε το όνομά της από ένα βασικό κομμάτι της στολής που έχει σχήμα ποδιάς και λέγεται σάρτζα. Φορέθηκε σε ολόκληρη την Κρήτη αλλά ιδιαίτερα στα Ανώγεια απ' όπου και πήρε το όνομά της
- 39. Η Κούδα ή φορεσιά της Κριτσάς πήρε το όνομά της από ένα εξάρτημα σε σχήμα φούστας, χρώματος κόκκινου που ονομάζεται κούδα (στα ιταλικά σημαίνει ουρά). Από τον τρόπο που φοριέται και πιάνεται στο πίσω μέρος σχηματίζει μια ιδιότυπη διακόσμηση σε σχήμα ουράς. Η φορεσιά αυτή έχει πολλές ομοιότητες με τη την Ανωγειανή φορεσιά.
- 40. Σήμερα, η κρητική παραδοσιακή φορεσιά λόγω κόστους, αλλά κυρίως λόγω μόδας τείνει να γίνει μουσειακό είδος. Οι μόνοι που τη φορούν ακόμη είναι οι χορευτές των παραδοσιακών συγκροτημάτων στους χορούς και στις παρελάσεις.
- 41. Η εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθηματος : Ερευνητική Εργασία με θέμα του κρητικούς παραδοσιακούς χορούς. Σαριδάκη Αθηνά Σαρτζετάκη Κατερίνα Ρεβελάκη Σοφία Παυλάκη Ιωάννα Χαιρετάκη Ειρήνη
- 43. Τα παραδοσιακά λαϊκά μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται σήμερα στην Kρήτη, για την απόδοση της μουσικής, των χορών και των τραγουδιών της, σε μεγαλύτερο βαθμό κι άλλα σε μικρότερο,είναι τα πνευστά: το απλό ποιμενικό θιαμπολι, είδος φλογέρας, η μαντούρα, είδος κλαρινέτου, και η ασκομαντούρα ή ασκομπαντούρα,
- 44. Η Λύρα • Συναντάται σε τρεις τύπους, δηλαδή το λυράκι, την κοινή λύρα και τη βροντόλυρα. Έχουν τρεις χορδές, σήμερα μεταλλικές, παλιότερα εντέρινες. Διαφέρουν μόνο ως προς το μέγεθος, τον ήχο που παράγουν και τη χρήση. Η βιολόλυρα είναι ένας άλλος τύπος λύρας, που δημιουργείται γύρω στο 1925, με εμφανείς επιδράσεις από
- 45. Το Λαούτο • Πρόκειται για το γνωστό σε όλη τη Ελλάδα μουσικό όργανο, λίγο μεγαλύτερο σε μέγεθος, με τέσσερα ζεύγη χορδές, παλαιότερα εντέρινες, σήμερα μεταλλικές. Συνοδεύει ρυθμικά και αρμονικά τη λύρα ή το βιολί, άλλοτε παίζοντας τους βασικούς φθόγγους της μελωδίας, άλλοτε προσφέροντας ένα απλό ή διπλό ισοκράτημα και άλλοτε παίρνοντας, για σύντομο διάστημα, τη μελωδία προκειμένου να ξεκουραστεί ο λυράρης . Πολλές φορές το λαούτο χρησιμοποιείται και ως σολιστικό όργανο.
- 46. Το Μαντολίνο και το Βιολί • Μαντολίνο είναι το γνωστό όργανο, το οποίο χρησιμοποιείται στην Κρήτη ως όργανο μελωδίας ή και συνοδεία της λύρας και του βιολιού. • Το γνωστό δυτικό βιολί, του οποίου η χρήση ως λαϊκού οργάνου στον ευρύτερο ελληνικό χώρο είναι γνωστή από πολύ
- 47. Η Ασκομαντούρα • Αποτελείται από δερμάτινο ασκί που χρησιμεύει ως αποθήκη αέρος, το ξύλινο ή καλαμένιο ή κοκαλένιο επιστόμιο με βαλβίδα, μέσα από το οποίο φυσά ο οργανοπαίκτης τον αέρα, και τη συσκευή παραγωγής του ήχου, η οποία περιλαμβάνει μια αυλακωτή σκάφη που καταλήγει σε χοάνη και δύο αυλούς, τύπου κλαρινέτου με μονό επικρουστικό γλωσσίδι και 5 συνήθως τρύπες.
- 48. Το Θιαμπόλι • Είναι ένα είδος καλαμένιου ή ξύλινου φλάουτου με λοξοκομμένο το μέρος όπου φυσάει ο παίκτης και κλεισμένο με τον "πείρο ή σούρο", ένα είδος τάπας με λεπτή σχισμή για να περνά ο αέρας. Το θιαμπόλι, κατεξοχήν ποιμενικό όργανο, παίζεται συνήθως μόνο του. Πολλές φορές όμως, όταν ο παίκτης είναι επιδέξιος, μπορεί να παίξει μαζί με τη λύρα.
- 49. Το Νταουλάκι Πρόκειται για ένα μικρό νταούλι που παίζεται με δύο ραβδάκια, τα νταουλόξυλα, και συνοδεύει ρυθμικά τη λύρα ή το βιολί . Παλιότερα ήταν ευρύτατα γνωστό, ιδίως στην ανατολική Κρήτη.
- 50. Η Μαντούρα • Είδος κλαρινέτου με μονό επικρουστικό γλωσσίδι στο πάνω άκρο της που είναι κλειστό από τον κόμπο του καλαμιού. Έχει 4 - 6 τρύπες και φτιάχνεται σε διάφορα μεγέθη. Παραλλαγή της μαντούρας είναι η διπλομαντούρα ή τζομπραγιά μαντούρα, που στην πραγματικότητα είναι δύο μαντούρες ίδιες οξύτητας δεμένες και παιζόμενες.
- 51. Η εργασία έγινε στα πλαίσια του μαθήματος : Ερευνητική Εργασία με θέμα τους Κρητικούς Παραδοσιακούς Χορούς. Καπριδάκης Αλέξανδρος Βουράκης Δημήτρης Γιανναράκης Θοδωρής Αννιτσάκης Μανώλης
- 53. Ανήκει στην κατηγορία των πηδηχτών χορών και είναι ο αντικριστός χορός της Κρήτης. Χορεύεται από ένα ή περισσότερα ζευγάρια (άνδρας με γυναίκα) εναλλάξ πιασμένοι από τις παλάμες και όλοι μαζί σχηματίζουν στην αρχή ένα ημικύκλιο χορεύοντας, ενώ στη συνεχεία χωρίζουν και στέκονται ο ένας απέναντι στον άλλο. Αποτελείται από 3 βήματα σε ρυθμό που βασίζεται σε μέτρο 2/4 και συνοδεύεται με λύρα ή βιολί και λαούτο, μαντολίνο ή ασκομαντουρα. Σούστα
- 55. Η σούστα είναι ο χορός της αγάπης, όπου οι χορευτές σχηματίζουν ζευγάρια και χορεύουν αντικριστά με πολλές φιγούρες. Από εκεί κι έπειτα αναπτύσσεται μεταξύ των χορευτών του κάθε ζευγαριού ένας χορευτικός διάλογος, γεμάτος συμβολισμούς. Χορευτικές επαφές και χωρίσματα, περάσματα και αγκαλιάσματα, πλησιάσματα και απομακρύσματα, συνθέτουν έναν όμορφο και ερωτικό χορό. Αντικριστά ο άνδρας με τη γυναίκα δίνουν τη μάχη της κατάκτησης, του έρωτα, της αγάπης.
- 57. Ο Μαλεβιζιώτης ή Καστρινός ή Πηδηχτός είναι ο γρηγορότερος χορός της Κρήτης. Παρουσιάζει μια ιδιαίτερη ιδιομορφία στα βήματα και στις φιγούρες του ολοκληρώνεται σε δεκαέξι βήματα, (οκτώ μπροστά και οκτώ πίσω). Χορεύεται σε ρυθμό με μέτρο 2/4, τη συνοδευτική μουσική παίζουν βιολί ή λύρα με λαγούτο, μαντολίνο ή ασκομαντουρα στα ορεινά. Μαλεβιζιώτης
- 59. Ο χορός πρωτοχορεύτηκε στην επαρχία Μαλεβιζίου (εξ ου και το όνομα Μαλεβιζιώτης), η οποία βρίσκεται κοντά στο Ηράκλειο, ή Κάστρο όπως λεγόταν παλιά, κι από κει παίρνει την άλλη του ονομασία «Καστρινός». Τοπικές μαρτυρίες τον φέρνουν ως κατάλοιπο του αρχαίου πολεμικού Ορσίτη ή άλλου πολεμικού χορού που παριστά τις περιπέτειες της μάχης και της προσπάθειες κατάληψης ή άμυνας του Κάστρου.
- 61. Χορεύεται από άνδρες και γυναίκες σε κύκλο. Το μουσικό μέτρο του είναι 5/8, τα βήματα του 11 και η λαβή από τις παλάμες στο ύψος των ώμων. Χορεύεται σε κύκλο. Σύμφωνα με την προφορική παράδοση, την οποία κατέγραψε ο Ναύτης στο βιβλίο του Κρητική λύρα, ένας μύθος (Χανιά, 1989), ο χορός διαμορφώθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα στην επαρχία Κισσάμου Χανίων, πιθανόν μετασχηματίζοντας τα βήματα κάποιου παλαιότερου συρτού χορού. Συρτός ή Χανιώτης
- 63. Σύμφωνα με την ιστορία λίγο πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, ξεκίνησαν από τη Κρήτη χίλιοι εθελοντές για να βοηθήσουν τους χριστιανούς της Πόλης. Όταν η πόλη έπεσε οι Κρήτες που είχαν απομείνει συνέχισαν να πολεμούν στη πόλη. Ο πασάς θέλοντας να δώσει παράδειγμα στους άντρες του για το πώς πρέπει να είναι ένας πολεμιστής, τους άφησε να φύγουν με τα άρματα και τα λάβαρά τους από τη Πόλη. Όσο πιο δυτικά στη Κρήτη πηγαίνει κανείς τόσο πιο επαναστατικός είναι ο χαρακτήρας του, ενώ όσο πιο ανατολικά πηγαίνει κανείς τόσο πιο λυρικός γίνεται.
- 65. Το πεντοζάλι είναι ένας από τους πιο γνωστούς χορούς της Κρήτης, όπου αντιπροσωπεύει την κρητική λεβεντιά. Προέρχεται από τον πιο φημισμένο κρητικό χορό των αρχαϊκών χρόνων, τον πυρρίχιο. Ο Πυρρίχιος είναι ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός. Ανήκει στην κατηγορία των πηδηχτών χορών. Στις μέρες μας αποδίδεται από άνδρες και γυναίκες, παλαιότερα όμως χορευόταν μόνον από άνδρες. Πεντοζάλι
- 67. Ονομάστηκε πεντοζάλι, και όχι πεντοζάλης, γιατί συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (δηλαδή βήμα), όπως ειπώθηκε η θεωρούμενη πέμπτη κατά σειρά ελπίδα των Κρητικών για απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους και όχι γιατί έχει πέντε βήματα, όπως αβασάνιστα έχουν πει αρκετοί. Έχει δέκα βήματα, σε ανάμνηση της 10ης Οκτωβρίου του 1769, οπότε λήφθηκε η απόφαση των Σφακιανών για την πραγματοποίηση της επανάστασης, και η μουσική του αποτελείται από δώδεκα μουσικές φράσεις (γυρίσματα ή σκοπούς )- ένα από αυτά είναι και αυτό που παραθέτουμε εμείς - προς τιμήν των δώδεκα πρωτεργατών της εξέγερσης.
- 69. Η εργασία έγινε στα πλαίσια του project με θέμα «Κρητικοί Χοροί» από τις μαθήτριες : Ατσαλάκη Μαρία Ηλιοπούλου Νικολέτα Λαγουδάκη Δέσποινα Μποϊνι Νταϊάνα , ΓΕΛ Βάμου 2016
Editor's Notes
- 48