Biological effects and suggestions for safe use of mobile phones

1. ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ,
ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ &
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ
ΑΣΦΑΛΗ
ΕΚΘΕΣΗ

2. ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΦΑΣΜΑ

3. Πώς λειτουργεί το σύστημα
κινητής τηλεφωνίας;
 στηρίζεται στην ύπαρξη
κεραιών-σταθμών βάσης
εγκατεστημένων με μορφή
κυψέλης για την καλύτερη
κατανομή της ακτινοβολίας
ώστε να «πιάνουν σήμα» τα
κινητά ακόμα και σε δύσκολα
σημεία (διαμερίσματα,
υπόγεια, λεωφορεία)

4. ΚΥΨΕΛΟΕΙΔΗΣ ΔΙΑΤΑΞΗ
• Επιτρέπει την επαναχρησιμοποίηση των συχνοτήτων
• Αυξάνει το πλήθος των εξυπηρετούμενων χρηστών
• Αυξάνει τη διαθεσιμότητα του δικτύου
• Αυξάνει την ταχύτητα μετάδοσης δεδομένων
• Όλα τα προηγούμενα βελτιώνονται με τη μείωση του μεγέθους των
κυψελών, η οποία όμως…
• Αυξάνει τον αριθμό και την πυκνότητα των σταθμών βάσης!

5. Ιοντίζουσες ακτινοβολίες
 Ιοντίζουσες ακτινοβολίες είναι αυτές που
μεταφέρουν πολύ μεγάλη ενέργεια και είναι
ικανές να εισχωρήσουν στην ύλη, να
προκαλέσουν ιοντισμό των ατόμων,
διασπάσουν βίαια χημικούς δεσμούς και να
προκαλέσουν βιολογικές βλάβες στους
οργανισμούς
 Τέτοιες ακτινοβολίες είναι οι ακτίνες Χ και οι
ακτίνες γ

6. Μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες
 Ακτινοβολίες που μεταφέρουν σχετικά μικρή
ενέργεια και είναι αδύνατο να προκαλέσουν
ιοντισμό των μορίων και να διασπάσουν έτσι
χημικούς δεσμούς.
 Όμως, ικανές να προκαλέσουν ηλεκτρικές, χημικές
και θερμικές επιδράσεις στα κύτταρα
 Η εκπεμπόμενη ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
από τα κινητά τηλέφωνα και τους σταθμούς βάσης
κινητής τηλεφωνίας εντάσσεται στις μη
ιοντίζουσες ακτινοβολίες,

7. Υπάρχουν πολλά είδη μη ιοντιζουσών
ακτινοβολιών στους χώρους που ζει και
εργάζεται ο άνθρωπος
 Το φως, καθώς και η υπέρυθρη και υπεριώδης ακτινοβολία
 Γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης (συνήθως πάνω από 20.000
βολτ) του ηλεκτρικού ρεύματος της Δ.Ε.Η
 Ασύρματα τηλέφωνα που χρησιμοποιούμε σε σπίτια μας,
 Ασύρματα δίκτυα επικοινωνίας ηλεκτρονικών υπολογιστών
 Ασύρματη (τηλεκατεύθυνση) παιχνιδιών όπως αυτοκινήτων,
αεροπλάνων και λοιπών,
 Φούρνοι μικροκυμάτων οικιακής και επαγγελματικής χρήσης,
 Ακτινοβολία από τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς οι οποίοι
συνήθως βρίσκονται σε λόφους (πάρκα κεραιών) γύρω από τα
αστικά κέντρα (π.χ. στην Πανεπιστημιούπολη, η ένταση της
ακτινοβολίας στον περιβάλλοντα χώρο προς την πλευρά του
Υμηττού έχει μετρηθεί να είναι 3 βολτ ανά μέτρο).

8. Πρώτες υπόνοιες
 1979: Dr. N. Werthmeimer (ειδική στη δημόσια
υγεία) και Ed Leeper (ηλεκρολόγος) παρατήρησαν
πως στο Denver παιδιά που ζούσαν κοντά σε
γραμμές υψηλής τάσης και μετασχηματιστές είχαν
διπλάσια ή και τριπλάσια συχνότητα εμφάνισης
λευχαιμίας.


9.  2002: Καναδοί εκτιθέμενοι σε δόσεις Μ.Π
μεγαλύτερες των 12mG παρουσίασαν 12πλάσιο
κίνδυνο δημιουργίας κακοήθους όγκου εγκεφάλου
(γλοιοβλάστωμα) σε σχέση με άτομα που είχαν
εκτεθεί σε 3mG

10. San Francisco 2002
 6πλάσια αύξηση των αποβολών σε γυναίκες που
είχαν εκτεθεί τις πρώτες 10 εβδομάδες της κύησης
σε Μ.Π μεγαλύτερο από 16mG

11. Επιδράσεις Ηλεκτρομαγνητικών Πεδίων
 Αρχικά πιστευόταν ότι υπάρχουν μόνον
θερμικές επιδράσεις, δηλαδή αύξηση
της θερμοκρασίας των ιστών του
σώματος, αλλά πρόσφατα έχει
αποδειχθεί ότι
 οι μη θερμικές επιδράσεις είναι πιο
σημαντικές και επάγουν αλλαγές στη
λειτουργία των κυττάρων.

12. Θερμικές επιδράσεις
 Αύξηση της κινητικής ενέργειας των
μορίων νερού, των αμινοξέων, των
πρωτεϊνών, των σακχάρων και των
λιπιδίων
 Αύξηση της ταχύτητας δόνησης ή
περιστροφής των διπόλων μορίων με τάση
προσανατολισμού κατά τη φορά του
επιβαλλόμενου ηλεκτρικού πεδίου
 Τοπική ή συνολική (σε όλο το σώμα)
αύξηση της θερμοκρασίας

13. Μη θερμικές επιδράσεις
 Έχει παρατηρηθεί σπάσιμο των αλυσίδων
DNA σε πειραματόζωα καθώς και
πρόβλημα στις αντλίες των ιόντων του
κυττάρου
 Αλλαγή στη ρύθμιση παραγωγής
πρωτεϊνών και στο μεταβολισμό των
κυττάρων
 Διαταραχές στη ρύθμιση των ορμονών,
υπογονιμότητα, διαταραχές ύπνου,
αίσθημα κόπωσης, εξασθένιση
ανοσοποιητικού συστήματος……

14. Πειραματικές μελέτες
Έκθεση DNA σε Η.Μ πεδίο για 24 h
στο εργαστήριο είχε ως αποτέλεσμα
τη διάσπασή του με επακόλουθη
αλλαγή στην πρωτεϊνική του
έκφραση (Δημοσίευση στο
Genomics 2008)
Έκθεση επιδερμίδας γυναικών σε
Η.Α για 1h προκάλεσε αλλαγή στη
σύνθεση 8 πρωτεϊνών (Φιλανδία)

15. Είναι επικίνδυνες οι ακτινοβολίες αυτές και
πώς καθορίζονται τα «όρια ασφαλείας»;
 Με βάση τα επιστημονικά δεδομένα ο «παγκόσμιος
οργανισμός υγείας» έθεσε όρια ασφαλείας
 Με βάση αυτά τα όρια, κάθε χώρα μπορεί να
διαμορφώσει τα δικά της «όρια ασφαλείας».
Υπάρχουν χώρες που ακολουθούν τα όρια, όπως
έχουν προταθεί, και άλλες χώρες που εφαρμόζουν
πολύ αυστηρότερα.
 Στην Ελλάδα, με την κοινή υπουργική απόφαση του
2000 έχουν θεσπισθεί όρια κατά 30% (40% κοντά σε
σχολεία) αυστηρότερα από τα προταθέντα. Με βάση
τα όρια αυτά γίνεται (συνήθως) η τοποθέτηση των
κεραιών βάσης.

16. Είναι πράγματι ασφαλής η έκθεση του
πληθυσμού σε εντάσεις εντός των
«ορίων ασφαλείας»;
 Αν η απάντηση ήταν ναι, τότε όλες οι χώρες θα είχαν
υιοθετήσει τα «όρια ασφαλείας» και θα είχε
σταματήσει κάθε έρευνα.
 Αν η απάντηση ήταν όχι, τότε όλες οι χώρες θα είχαν
θεσπίσει πολύ αυστηρά όρια μέχρι να διαλευκανθεί
το όλο ζήτημα επιστημονικά.
 Η επιστημονική κοινότητα είναι διχασμένη ως προς
την επικινδυνότητα και αυτό γιατί οι μισές έρευνες
δείχνουν επικινδυνότητα, ενώ οι άλλες μισές δεν
δείχνουν κάτι τέτοιο.

17. Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τις
μη Ιονιστικές Ακτινοβολίες (ICNIRP)
2001: αποδέχτηκε ότι υπάρχει
διπλάσιος κίνδυνος πρόκλησης
παιδικής λευχαιμίας εφόσον τα
παιδιά εκτεθούν μετά τη γέννησή
τους σε δόσεις Μ.Π μεγαλύτερες των
4mG.

18. Οι επιπτώσεις στην υγεία από τη χρήση
κινητών τηλεφώνων εξαρτώνται:
 Από το είδος του κινητού (τιμή SAR)
 Από τη διάρκεια και τη συχνότητα χρήσης του
 Από την ισχύ της εκπομπής που σχετίζεται με
την ποιότητα του σήματος
 Από τον τρόπο χρήσης του (hands free, blue
tooth, απ΄ευθείας στο αυτί)
 Από τη θέση του κινητού στο σώμα μας κατά τη
συνομιλία

19. Τιμή SAR
 Η τιμή SAR (specific absorption rate –
ειδικός ρυθμός απορρόφησης) δείχνει
πόση μέγιστη ένταση ακτινοβολίας
εκπέμπει κάθε κινητό
 Η τιμή αυτή διαφέρει από μοντέλο σε
μοντέλο (άρα μπορεί κανείς να επιλέξει
αγοράζοντας ένα κινητό, αυτό να έχει
χαμηλή τιμή SAR)

22. Από πού απορροφάται η ακτινοβολία
που εκπέμπει ένα κινητό;
 Εάν το κινητό τοποθετηθεί στο αυτί κατά τη
διάρκεια της συνομιλίας τότε μέρος της
ακτινοβολίας εισέρχεται στον εγκέφαλο μέχρι
να απορροφηθεί τελείως από τα κύτταρα του
εγκεφάλου
 Αν το κινητό το έχουμε σε κάποιο σημείο του
σώματος, π.χ. τσέπη ή το κρατάμε στα χέρια,
τότε επίσης η ακτινοβολία θα απορροφηθεί
από τα κύτταρα αρχίζοντας από την
επιδερμίδα και προχωρώντας προς τα μέσα.

24. Χρήση του κινητού τηλεφώνου από τα παιδιά.
 Όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω ισχύουν πολύ περισσότερο για τα
παιδιά κάθε ηλικίας αφού ο εγκέφαλός τους αλλά και τα
υπόλοιπα μέρη του σώματός τους ευρίσκονται σε συνεχή
ανάπτυξη.
 Η απορρόφηση της ηλεκτρομαγνητικής ενέργειας μέσα στο
κεφάλι ενός παιδιού είναι σημαντικά υψηλότερη από εκείνη στο
κεφάλι ενός ενηλίκου (ο παιδικός εγκέφαλος έχει υψηλότερη
αγωγιμότητα, μικρότερο μέγεθος και μικρότερη απόσταση από
τον πομπό)
 Το γεγονός επίσης ότι τα κινητά 3ης γενιάς προσφέρουν
πολλαπλές υπηρεσίες πολύ πέρα από την απλή συνομιλία,
καθιστά τη χρήση κινητών ιδιαίτερα ελκυστική από τα παιδιά
αλλά και τους ενηλίκους.
 Φυσικά πρέπει να αποφεύγεται τελείως η χρήση του
κινητού στο αυτί παρά μόνο για επείγουσες περιπτώσεις
και για μικρή διάρκεια (μισό έως ένα λεπτό την ημέρα).

26. Χρήση του κινητού τηλεφώνου στο αυτοκίνητο
 Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποφεύγεται η χρήση
του κινητού μέσα στο αυτοκίνητο με τον κλασικό
τρόπο.
 Εκτός του γεγονότος ότι η ακτινοβολία ανακλάται
από τα μεταλλικά μέρη και συνεπώς τμήμα της
κυκλοφορεί εντός του αυτοκινήτου ακτινοβολώντας
τον χρήστη και τους συνεπιβάτες με ένταση που
μπορεί να είναι υπολογίσιμη, αποσπάται η προσοχή
του οδηγού-χρήστη.
 Μπορεί όμως το κινητό να χρησιμοποιείται (π.χ. για
επαγγελματικούς ή άλλους λόγους), με hands free
αλλά τοποθετώντας το κινητό μακριά από το σώμα
και κοντά σε παράθυρο ώστε να εξέρχεται η
ακτινοβολία.

27. Συμβουλές ασφαλέστερης χρήσης κινητού τηλεφώνου
Απομακρύνετε το κινητό από το κεφάλι σας κατά την διάρκεια των
κλήσεων, χρησιμοποιώντας ανοιχτή ακρόαση ή hands-free.
Μην έχετε το τηλέφωνο στην τσέπη σας καθώς τα γεννητικά
όργανα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις ασύρματες ακτινοβολίες.
Περιορίστε το χρόνο ομιλίας σας από κινητό τηλέφωνο,
χρησιμοποιώντας το όταν είναι πραγματικά απαραίτητο –
επικοινωνήστε καλύτερα με SMS
Προτιμήστε τις σταθερές τηλεφωνικές γραμμές, ιδιαίτερα όταν
κάνετε κλήσεις μεγάλης διάρκειας.
Προτιμήστε να κάνετε κλήσεις όταν έχετε σήμα 4G καθώς η
εκπεμπόμενη ακτινοβολία του κινητού είναι πολύ λιγότερη από ότι
όταν έχετε σήμα 3G.
Αποφεύγετε να χρησιμοποιείτε το κινητό τηλέφωνο σε σημεία με
κακό σήμα όπου το τηλέφωνο εκπέμπει σε πλήρη ισχύ για να
συνδεθεί (καλύτερο σήμα υπάρχει συνήθως δίπλα στα παράθυρα).

28. Αποφεύγετε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου στο
αυτοκίνητο, σε τρένα κλπ αφού η ακτινοβολία του
ανακυκλώνεται εσωτερικά ανακλώμενη στις μεταλλικές
επιφάνειες, ενώ καθώς μετακινήστε το κινητό εκπέμπει
σε πλήρη ισχύ γιατί συνεχώς προσπαθεί να συνδεθεί
με την πλησιέστερη κεραία.
Η χρήση ακουστικού bluetooth δεν συνιστάται αφού
αποτελεί ασθενή αλλά μόνιμη πηγή ακτινοβολίας.
Μοιράζετε τον χρόνο ομιλίας σας κρατώντας το κινητό
και από τις δύο πλευρές του κεφαλιού.
Μην αφήνετε το τηλέφωνο ανοιχτό δίπλα σας όταν
κοιμάστε, αφού και σε stand by στέλνει σήμα κάθε λίγα
λεπτά στην πλησιέστερη κεραία κινητής τηλεφωνίας
(σε 2G mode).