Εργασία ΚΝΛ Α Λ. - ΓΕΛ Αιγινίου 2016-17 - Ο μοντερνισμός στην ποίηση

1. Κ. Χατζόπουλος
1. «Ήρθες» και
2. «Δε γυρεύω ξένο»
ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ
2016-17, Β’ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΜΑΓΑΛΙΟΥ
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΙΓΙΝΙΟΥ
ΒΟΥΝΑΤΣΗΣ ΝΙΚΟΣ, ΔΕΝΗΣ ΘΩΜΑΣ, ΔΙΑΤΣΙΔΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ,
ΚΑΡΑΚΑΣΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΚΟΓΚΕΤΣΙΔΟΥ ΦΑΝΗ

2. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

3. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

4. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

5. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

6. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

7. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες»

8. Κ. Χατζόπουλος – «Δε γυρεύω ξένο»
Δε γυρεύω ξένο, δε ρωτώ κρυφό,
δε γυρεύω χάρη·
κάτι μου έχουν πάρει, μεσ’ απ’ την ψυχή
κάτι μου έχουν πάρει.

9. Κ. Χατζόπουλος – «Δε γυρεύω ξένο»
Και δεν ήταν ούτε ξωτικά,
και δεν ήταν χέρια
και ήταν ένα βράδυ που έπαιζαν θολά
στο γιαλό τ’ αστέρια.
*ξωτικά = φαντάσματα

10. Κ. Χατζόπουλος – «Δε γυρεύω ξένο»
Κι ήρθε ένας αέρας κι ήρθε ένας βοριάς
κι ήρθε ένα σκοτάδι –
ω αδερφή, χαμένο κάποιο μυστικό,
Που θρηνούμε ομάδι,
Θρήνος – Γιώργος Σικελιώτης

11. Κ. Χατζόπουλος – «Δε γυρεύω ξένο»
μες το κύμα ανοίγει δρόμο μυστικό,
δείχνει το φεγγάρι –
κάτι μου έχουν πάρει μέσα απ’ την ψυχή
κάτι μου έχουν πάρει.

12. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες» (1) &
«Δε γυρεύω ξένο»(2)
Τα ποιήματα αυτά του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου
ανήκουν στη μοντέρνα ποίηση, καθώς έχουν πολλά
χαρακτηριστικά της.
• (1) * Έχει ελεύθερο στίχο, χωρίς ορισμένο αριθμό
συλλαβών: π.χ. στ. 1,2, * Το (2) έχει τροχαϊκό στίχο
(εξηγείται στην συνέχεια)
• Σκοτεινότητα και ασάφεια. Τα νοήματα δεν
μπορούν να εξηγηθούν με την καθημερινή λογική, δεν
επιδέχονται συνηθισμένες ερμηνείες. Είναι άλογες
εικόνες που δεν μπορούν να αναχθούν σε καθολική
αναγνώριση και αποδοχή, αλλά στέκονται πεισματικά
σε έναν καθαρό, προσωπικό και απαραβίαστο χώρο.
π.χ. στ. 8, 9(1) & 9, 10 (2)

13. Κ. Χατζόπουλος – «Ήρθες» (1) &
«Δε γυρεύω ξένο» (2)
• Η άλογη αλληλουχία των εκφραζομένων.
Οι στίχοι διαδέχονται ο ένας τον άλλον, χωρίς
να έχουν καμία νοηματική σχέση μεταξύ τους.
π.χ. στροφή 3η (1) & στροφή 1η (2).
• Τα κείμενα είναι γεμάτα εικόνες.
π.χ. στ . 11,12 (1) & 7,8 (2)

14. Στιχουργικές Παρατηρήσεις
̎ Ήρθες ̎
Έχει ελεύθερο στίχο (ωστόσο γίνεται προσπάθεια για
ομοιοκαταληξίες),
αποτελείται από στροφές άνισες μεταξύ τους ως
προς τον αριθμό των στίχων τους, παρόμοια ανισότητα
παρατηρείται και στους στίχους ως προς τον αριθμό
των συλλαβών τους, ενώ η ίδια έλλειψη συμμετρίας
χαρακτηρίζει και τις ομοιοκαταληξίες, που είναι σχεδόν
τυχαίες.
Έτσι, από κάθε ηχητική και ρυθμική πλευρά υπάρχει
ανομοιομορφία και έλλειψη συμμετρίας και ρυθμού,
γνωρίσματα που δε συνιστούν βέβαια «μουσικότητα».

15. Στιχουργικές Παρατηρήσεις
̎ Δε γυρευω ξενο ̎
Αποτελείται από τέσσερις τετράστιχες
στροφές, των οποίων οι στίχοι είναι τροχαϊκοί
(εντεκασύλλαβοι ο πρώτος και ο τρίτος,
εξασύλλαβοι ο δεύτερος και ο τέταρτος).
Ένας στίχος, ο πέμπτος, είναι λειψός.
Ομοιοκαταληξία, όχι πλούσια, υπάρχει μόνο
στους στίχους 2 και 4 κάθε στροφής.

16. Συμβολισμός
Ο συμβολισμός είναι ένα λογοτεχνικό ρεύμα που
παρουσιάστηκε στη Γαλλία κατά τις δύο τελευταίες
δεκαετίες του 19ου αιώνα ως αντίδραση στον
νατουραλισμό (πεζογραφία) και στον παρνασσισμό
(ποίηση) και έχει πολλά γνωρίσματα, μορφής και
περιεχομένου. Μερικά από αυτά είναι :
• Ο ελεγειακός τόνος. Καθώς οι ψυχικές καταστάσεις
(συναισθήματα) συσχετίζονται με τα πράγματα,
δηλαδή τα πράγματα γίνονται σύμβολα των
συναισθημάτων (χαράς, λύπης) π.χ. ένα φθινοπωρινό
τοπίο, με κίτρινα πεταμένα φύλλα, βροχή, μουντή
ατμόσφαιρα, συσχετίζεται με τη λύπη του ποιητή και
τη συμβολίζει.

17. Συμβολισμός
• Οι θολές και ασύνδετες εικόνες. Οι εικόνες που δίνονται
στο ποίημα είναι θολές, ασαφείς και δεν συνδέονται
μεταξύ τους.
• Η υποβλητικότητα. Με τις θολές και ασύνδετες εικόνες, με
την ασάφεια των νοημάτων και με τη χρήση συμβόλων ο
ποιητής προσπαθεί με τρόπο συγκεχυμένο να μας
υποβάλει ακόμα και τα πιο ρευστά και ακαθόριστα
συναισθήματά του (να μας τα «περάσει», να τα
δημιουργήσει και στη δική μας ψυχή).
• Η μουσικότητα. Τον συμβολισμό τον ενδιαφέρει η λέξη, όχι
τόσο το νόημα (παρατηρείται μερικές φορές νοηματική
ασάφεια) αλλά κυρίως ως ήχος υποβαθμίζοντας και
παραμερίζοντας τη σημασία των λέξεων ενδιαφέρεται για
τη μουσικότητά τους (για την ακουστική ποιότητα των
λέξεων, τον ηχητικό συνδυασμό και την κατάλληλη
τοποθέτησή τους) καθώς και την υποβλητικότητά τους.
Τα παραπάνω γνωρίσματα τα βρίσκουμε και στα δύο
ποιήματα.

18. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
(σε 8 διαφάνειες)
Ο Κωνσταντίνος (Κώστας
Χατζόπουλος) [Αγρίνιο 1868- Αθήνα
1920], είναι μυθιστοριογράφος,
ποιητής, διηγηματογράφος,
δοκιμιογράφος και μεταφραστής ,
από τους πρωτοπόρους του
δημοτικισμού και του σοσιαλισμού
στην Ελλάδα. Ως ποιητής
ακολούθησε την τεχνοτροπία του
συμβολισμού και ως πεζογράφος το
ρεύμα του ρεαλισμού (και του
νατουραλισμού) και θεωρείται ένας
από τους εισηγητές του κοινωνικού
μυθιστορήματος στην Ελλάδα μαζί
με τον Θεοτόκη και τον Παρορίτη.

19. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
•«Προσπάθησε να αναπαραστήσει με όσο γίνεται
πιστότερο τρόπο τη ζωή της ελληνικής επαρχίας,
θέλοντας όχι μόνο να απεικονίσει τα κρατούντα ήθη,
αλλά και να καταγγείλει έμμεσα την καθυστέρηση σε
όλα τα επίπεδα της αγροτικής κοινωνίας και την
πνιγηρή ατμόσφαιρα σε κάθε εκδήλωση της
καθημερινής ζωής» (Α. Ζήρας).
•Ήταν το πρώτο παιδί από τα πέντε - τρία αγόρια και
δυο κορίτσια - του εμπόρου από το Βάλτο, - και
συγκεκριμένα από το χωριό Χαλκιόπουλο, Γιάννη
Χατζόπουλου. Η μητέρα του, Θεοφανή Στάικου, ήταν
μοναχοκόρη μιας από τις πλουσιότερες οικογένειες του
Αγρινίου. Οι γονείς της ζήτησαν από το γαμπρό τους να
πάρουν κοντά τους και να μεγαλώσουν το πρώτο παιδί
τους, τον Κώστα.

20. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
•Ο Χατζόπουλος παρακολούθησε το γυμνάσιο στο
Μεσολόγγι και στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή
του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επέστρεψε ως δικηγόρος
στο Αγρίνιο. Έχοντας λύσει το βιοποριστικό του
πρόβλημα, λόγω της μεγάλης κτηματικής περιουσίας,
που κληρονόμησε από τους γονείς της μητέρας του,
εγκατέλειψε το επάγγελμα πολύ σύντομα και
αφιερώθηκε στη λογοτεχνία. Έτσι εγκαταστάθηκε και
πάλι στην Αθήνα, όπου αναμίχθηκε ενεργά στην τότε
πνευματική ζωή.

21. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
• Το 1897 πήρε μέρος ως έφεδρος αξιωματικός του
στρατού στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Η εμπειρία
του από την κατάσταση του ελληνικού στρατού ήταν
απογοητευτική και αυτό, μαζί με την ιδεολογική
στροφή του, συνετέλεσε στην τελική απόρριψη της
Μεγάλης Ιδέας, γεγονός που εξέφρασε στο διήγημά
του «Αντάρτης» (1907), το οποίο αναφέρεται
ακριβώς στον πόλεμο αυτό.

22. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
•Στη Λογοτεχνία ο Κώστας Χατζόπουλος εμφανίστηκε
σε νεαρή ηλικία, το 1884, δημοσιεύοντας το ποίημά του
«Έλα Ξανθή» στο περιοδικό «Εβδομάς».
Χρησιμοποιούσε συνήθως τα φιλολογικά ψευδώνυμα:
Πέτρος Βασιλικός και Γληγόρης Παπαστάθης. Ήταν
δημοτικιστής και στον αγώνα μεταξύ
καθαρευουσιάνων και δημοτικιστών που μαινόταν την
εποχή εκείνη, βοήθησε με την έκδοση του βραχύβιου
αλλά πρωτοποριακού περιοδικού «Η Τέχνη», που
εξέδωσε από το 1897 ως το 1899.

23. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
• Το 1900 ο Κώστας Χατζόπουλος αναχώρησε για τη
Γερμανία. Σπούδασε στο Μόναχο, στη Δρέσδη και στη
Λειψία και εντρύφησε στη φιλολογία και την ποίηση
των βόρειων λαών, που επηρέασαν το έργο του.
• Η διαμονή του στην Ευρώπη αποτέλεσε τομή στη ζωή
του, καθώς εκεί παντρεύτηκε τη Φινλανδή
σπουδάστρια Σάννυ Χάγκμαν, η οποία υπήρξε
υποδειγματική σύζυγος. Εκεί ασπάστηκε και τον
Μαρξισμό.

24. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
•Ήταν ο πρώτος μεταφραστής στα ελληνικά του
Κομμουνιστικού Μανιφέστου, των Μαρξ και Ένγκελς, που
δημοσιεύτηκε στον «Εργάτη» του Βόλου το 1908.
•Επίσης, ίδρυσε στο Μόναχο τη «Σοσιαλιστική
Δημοκρατική Ένωση». Τέλος, ίδρυσε στο Μόναχο και στο
Βερολίνο «Αδελφάτα της Δημοτικής», όπου
συγκεντρώνονταν Έλληνες και Γερμανοί διανοούμενοι που
ενδιαφέρονταν για το ελληνικό γλωσσικό ζήτημα.
•Το 1914, με την έκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πόλεμου, ο
Κώστας Χατζόπουλος επέστρεψε στην Ελλάδα και άρχισε
να δημοσιεύει τα διηγήματα και μυθιστορήματα που είχε
γράψει κατά καιρούς στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Το
1917 εργάστηκε σε μια υπηρεσία λογοκρισίας.

25. Βιογραφία Κ. Χατζόπουλου
•Το 1920, και ενώ ταξίδευε με καράβι προς την Ιταλία,
πέθανε εν πλω από τροφική δηλητηρίαση και θάφτηκε
στο κοιμητήριο του Μπρίντεζι. Τα οστά του
μεταφέρθηκαν πολλά χρόνια αργότερα στο Α'
Νεκροταφείο Αθηνών.
•Η γενέτειρα πόλη του, το Αγρίνιο, σε ένδειξη τιμής
έδωσε το όνομά του σε κεντρική πλατεία της πόλης
όπου βρίσκεται και ο ανδριάντας του. Με τη λογοτεχνία
ασχολήθηκε και ο αδελφός του Δημήτρης Χατζόπουλος,
γνωστός με το ψευδώνυμο Μποέμ, εκδότης του
περιοδικού «Ο Διόνυσος».

26. Τέλος
Εργάστηκαν οι μαθ. του Α1 ΓΕΛ Αιγινίου:
1.Βουνατσής Νίκος, 2. Δένης Θωμάς, 3. Διατσίδου
Δήμητρα, 4. Καρακασίδης Παναγιώτης και 5.
Κογκετσίδου Φανή
Υπεύθυνη Καθηγήτρια : Λαμπρινή Μαγαλιού