2. ระบบฐานข้อมูล (Database System) หมายถึง โครงสร้างสารสนเทศที่ประกอบด้วย
รายละเอียดของข้อมูลที่มีความสัมพันธ์และเกี่ยวข้องกัน ที่จะนามาใช้ในระบบงานต่างๆ ร่วมกัน ระบบ
ฐานข้อมูลจึงนับเป็นการจัดเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบ โดยผู้ใช้สามารถจัดการกับข้อมูลได้ในลักษณะ
ต่างๆ ทั้งการเพิ่มข้อมูล การแก้ไข การลบ การค้นหา ตลอดจนการเรียกดูข้อมูลในรูปแบบต่างๆ ซึ่งส่วน
ใหญ่จะเป็นการประยุกต์นาเอาระบบคอมพิวเตอร์เข้ามาช่วยในการจัดการฐานข้อมูล และนาฐานข้อมูล
ผ่านกระบวนการประมวลผลและแสดงผลลัพธ์ในรูปแบบต่างๆ ที่ต้องการ

3. บิต (Bit) หมายถึง หน่วยของข้อมูลที่มีขนาดเล็กที่สุด เป็นข้อมูลที่มีการจัดเก็บในลักษณะ ของ
เลขฐานสองคือ 0 กับ 1
ไบต์ (Byte) หมายถึงหน่วยของข้อมูลที่เกิดจากการนาบิตมารวมเป็นตัวอักขระหรือตัวอักษร
(Character)
ฟิลด์ (Field) หมายถึง เขตข้อมูลหรือหน่วยของข้อมูลที่ประกอบขึ้นจากไบต์หรือตัวอักขระตั้งแต่หนึ่ง
ตัวขึ้นไป มารวมกันแล้วได้ความหมายเป็นคา เป็นข้อความ หรือของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ชื่อบุคคล
ตาแหน่ง อายุ เป็นต้น

4. เรคคอร์ด (Record) หมายถึง ระเบียนหรือหน่ วยของข้อมูลที่เกิดจากการนาเอาฟิลด์หรือเขต
ข้อมูลหลายๆเขตข้อมูลที่เกี่ยวข้องมารวมกัน เพื่อเกิดเป็ นรายการข้อมูลเรื่องใดเรื่องหนึ่ ง เช่น
ข้อมูลของพนักงาน 1 ระเบียน (1 คน) จะประกอบด้วย รหัสพนักงาน ชื่อ – สกุล ที่อยู่ ตาแหน่ ง
เงินเดือน เป็ นต้น
ไฟล์ (File) หมายถึง แฟ้ มข้อมูลหรือหน่ วยของข้อมูลหลายๆ ข้อมูล ที่เป็ นเรื่องเดียวกันมา
ร่วมกัน เช่น แฟ้ มข้อมูลพนักงาน แฟ้ มข้อมูลลูกค้า แฟ้ มข้อมูลสินค้า ฯลฯ
ไฟล์พนักงาน ฟิ ลด์
รหัส ชื่อ-สกุล ตาแหน่ง เงินเดือน
1001 โชคชัย บูลกุล การบัญชี 8,500
เรคคอร์ด 1002 ชัยชาญ อลงกต วิศวกร 25,000
1003 ชิดชม พานิชสกุล ประชาสัมพันธ์ 8,100

5. เอนทิตี้ (Entty) หมายถึง ชื่อของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เปรียบเสมือนคานาม อาจได้แก่ คน สถานที่ สิ่งของ
การกระทา ซึ่งต้องการจัดเก็บข้อมูลไว้ เช่น เอนทิตี้พนักงาน เอนทิตี้นักเรียน เป็นต้น
แอททริบิวต์ (Attribute) หมายถึง รายละเอียดข้อมูลที่แสดงลักษณะและคุณสมบัติของ แอททริ
บิวต์หนึ่งๆ เช่น เอนทิตี้สินค้า ประกอบด้วย แอททริบิวต์รหัสสินค้า ประเภทสินค้า ชื่อสินค้า ราคาต่อ
หน่วย เป็นต้น
ความสัมพันธ์ (Relationships) หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างเอนทิตี้ เช่น ความสัมพันธ์ระหว่าง
แอนทิตี้นักศึกษา และแอนทิตี้คณะวิชา เช่น นักศึกษาแต่ละคนเรียนอยู่ คณะวิชาใด คณะวิชาหนึ่ง เป็น
ต้น
เอนทิตี้ แอททริบิวต์
รหัส ชื่อ-สกุล ตาแหน่ง เงินเดือน
1001 โชคชัย บูลกุล การบัญชี 8,500
1002 ชัยชาญ อลงกต วิศวกร 25,000
1003 ชิดชม พานิชสกุล ประชาสัมพันธ์ 8,100

6. 1.ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ ( Relational Database)
ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ ( Relational Database) เป็นการเก็บข้อมูลในรูปแบบที่เป็น
ตาราง(Table) หรือเรียกว่า รีเลชัน(Relation) มีลักษณะ 2 มิติ คือ เป็นแถว(Row) และเป็นคอลัมน์
(Column) การเชื่อมโยงข้อมูลระหว่างตารางจะเชื่อมโยง โดยใช้แอททริบิวต์ (Attribute) หรือ
คอลัมน์ที่เหมือนกันทั้งสองตารางเป็นตัวเชื่อมโยงข้อมูล ตัวอย่างเช่น ตารางลงทะเบียน ถ้าต้องการ
ทราบว่านักเรียนรหัส 1001 ลงทะเบียนวิชาอะไร กี่หน่วยกิต ก็สามารถ นารหัสวิชาในตาราง
นักเรียนไปตรวจสอบกับรหัสวิชาซึ่งเป็นคีย์หลักในตารางหลักสูตร เพื่อนาชื่อวิชา และจานวนหน่วย
กิตมาใช้

7. 1.ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ ( Relational Database)
ตารางลงทะเบียน ตารางหลักสูตร
รหัส ชื่อ สกุล แผนก รหัส รหัส ชื่อวิชา หน่ วย
นักเรียน วิชา วิชา วิชา กิต
1001 สมชาย มีสข
ุ บัญชี 001 001 ประมวลผลคา 3
1002 สมพล สุขสม การขาย 003 002 ตารางงาน 3
1003 สมสมร สุขสวัสด์ ิ คอมฯ 002 003 การนาเสนอ 3
รูปที่ 1.4 แสดงตารางที่มีความสัมพันธ์เชิงสัมพันธ์

8. 2. ฐานข้อมูลแบบเครือข่าย (Network Database)
ฐานข้อมูลแบบเครือข่าย (Network Database) ฐานข้อมูลแบบเครือข่ายจะเป็นการรวม
ระเบียนต่างๆ และความสัมพันธ์ระหว่างระเบียน แต่จะต่างกับฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์ คือ ใน
ฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์จะแฝงความสัมพันธ์เอาไว้ โดยระเบียนที่มีความสัมพันธ์กัน จะต้องมีค่าของ
ข้อมูลในแอททริบิวต์หนึ่งเหมือนกัน แต่ในฐานข้อมูลแบบเครือข่าย จะแสดงความสัมพันธ์อย่างชัดเจน
โดยแสดงไว้ในโครงสร้างตัวอย่างเช่น

9. 2. ฐานข้อมูลแบบเครือข่าย (Network Database)
รูปที่ 1.5 แสดงตารางที่มีความสัมพันธ์
แบบเครือข่าย
จากรูป จะเห็นได้ว่า กรอบสี่เหลี่ยมแสดงถึงชนิดของระเบียนในฐานข้อมูล ลูกศรเป็นการแสดง
ความสัมพันธ์ จากรูปเป็นการแสดงความสัมพันธ์แบบหนึ่งต่อกลุ่ม การค้นหาข้อมูลที่ต้องการ เช่น
ถ้าต้องการค้นหารายชื่อนักเรียนที่เรียนอยู่แผนกที่ 5 ก็ทาโดยออกคาสั่งบอก DBMS ให้ค้นหา
แผนกที่ 5 จากระเบียนของทะเบียน แล้ววิ่งตามลูกศร ซึ่งจะเชื่อมข้อมูลของแผนกที่ 5 เข้ากับ
ข้อมูลของนักเรียนซึ่งได้แก่ระเบียนของนักเรียนที่เรียนในแผนกที่ 5 เป็นการค้นโดยใช้ลูกศร
เชื่อมโยงไปถึงความสัมพันธ์จึงไม่จาเป็นต้องเก็บ แอททริบิวต์รหัสแผนกไว้ในระเบียนของทะเบียน
เช่นที่ทาในฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์

10. 3. ฐานข้อมูลแบบลาดับ (Hierarchical Databas)
ฐานข้อมูลแบบลาดับ (Hierarchical Databas) ฐานข้อมูลแบบลาดับชั้น เป็นโครงสร้างที่
จัดเก็บข้อมูลในลักษณะความสัมพันธ์แบบ (Parent-Child Relationship Type) หรือเป็น
โครงสร้างรูปแบบต้นไม้ (Tree) ข้อมูลที่จัดเก็บในที่นี้ คือ ระเบียน (Record) ซึ่งประกอบด้วยค่าของ
เขตข้อมูล (Field) ของแอนทิตี้หนึ่งๆ นี่เอง

11. 3. ฐานข้อมูลแบบลาดับ (Hierarchical Databas)
แผนก
ชื่อแผนก รหัสแผนก ที่ตั้ง
หลักสูตร นักเรียน
ชื่อวิชา รหัสวิชา หน่วย ชื่อ รหัส ที่อยู่
เรียน นักเรียน นักเรียน
รูปที่ 1.6 ตัวอย่างฐานข้อมูลแบบลาดับชัน
้

12. โปรแกรมฐานข้อมูล เป็นโปรแกรมซอฟแวร์ที่ช่วยจัดการข้อมูลหรือรายการต่างๆที่อยู่ใน
ฐานข้อมูล ไม่ว่าจะเป็นการจัดเก็บ การเรียกใช้ การปรับปรุงข้อมูล โปรแกรมฐานข้อมูล จะช่วยให้ผู้ใช้
สามารถค้นหาข้อมูลได้อย่างรวดเร็ว ซึ่งโปรแกรมฐานข้อมูลที่นิยมใช้มีอยู่ด้วยกันหลายตัว เช่น Access,
FoxPro, Oracle, SQL เป็นต้น
สาหรับโปรแกรม Microsoft Access นี้จะกล่าวถึงวิธีการใช้เบื้องต้น โดยสังเขปไว้ในหน่วย
ถัดไป

17. 1. คีย์หลัก (Primary Key)
Primary Key หมายถึง คีย์หลักที่กาหนดจากฟิลด์ที่ไม่มีข้อมูลซ้าซ้อน (Unique) ใน Table
เดียวกันโดยเด็ดขาดและจะต้องมีค่าเสมอจะเป็นค่าว่าง (Null) ไม่ได้สามารถนามาจัดเรียงลาดับและ
แยกแยะข้อมูลแต่ละรายการออกจากกันได้เป็นอย่างดี ตัวอย่างของข้อมูลที่นามากาหนดเป็นคีย์หลัก
ได้แก่ รหัสนักเรียน รหัสสินค้า หมายเลขห้องพัก รหัสวิชา ฯลฯ

18. 1. คีย์หลัก (Primary Key)
รหัส ชื่อ-สกุล ตาแหน่ง เงินเดือน
1001 โชคชัย บูลกุล การบัญชี 8,500
1002 ชัยชาญ อลงกต วิศวกร 25,000
1003 ชิดชม พานิชสกุล ประชาสัมพันธ์ 8,100
รูปที่ 1.8 แสดงตัวอย่างการกาหนดคีย์หลัก ( Primary Key)

19. 2. คีย์นอก (Foreign Key)
.Foreign Key หมายถึง คีย์นอก เป็นคีย์ที่เชื่อม Table ที่เกี่ยวข้องหรือมีความสัมพันธ์กัน เช่น ใน
Table หลักสูตร กาหนดให้รหัสวิชาเป็น Primary Key และทาการเชื่อมโยงไปยัง Table ลงทะเบียน
เพื่อต้องการทราบชื่อวิชาและหน่วยกิตที่นักเรียนลงทะเบียน โดยกาหนดฟิลด์ รหัสวิชา ใน Table
ลงทะเบียนเป็น Foreign Key ในลักษณะความสัมพันธ์ One to May หมายความว่า รหัสวิชา 1
วิชาสามารถให้นักเรียนลงทะเบียนได้มากกว่า 1 คน ดังนั้นจึงมีรหัสวิชาซ้ากันได้ใน Table ลงทะเบียน
เป็น Foreign Key ในลักษณะความสัมพันธ์ One to Many หมายความว่า รหัสวิชา 1 วิชาสามารถ
ให้นักเรียนลงทะเบียนได้มากกว่า 1 คน ดังนั้นจึงมีรหัสซ้ากันได้ใน Table ลงทะเบียน

20. 2. คียนอก (Foreign Key)
์
ตารางหลักสูตร รหัสวิชา ชื่อวิชา หน่ วยกิต
001 ประมวลผลคา 3
002 ตารางงาน 3
003 การนาเสนอ 2
ตารางลงทะเบียน รหัส
ชื่อ สกุล แผนกวิชา รหัสวิชา
นักเรียน
1001 สมชาย มีสข
ุ บัญชี 001
1002 สมพร สุขสม การขาย 003
1003 สมสมร สุขสวัสด์ ิ คอมฯ 001
รูปที่ 1.9. แสดงตัวอย่างการกาหนดคียนอก ( Foreign Key)
์

21. 3. คีย์คู่แข่ง Candidate Key
Candidate Key หมายถึง คีย์มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับคีย์หลัก ( Primary Key) หรือสามารถนามา
แทนคีย์หลักได้ เช่น ในตารางพนักงานกาหนดให้รหัสพนักงานเป็นคีย์หลักที่มีคาไม่ซ้ากัน แต่พบว่า
่
หมายเลขบัตรประชาชนของพนักงานก็มีค่าไมซ้ากัน ดังนั้น หมายเลขบัตรประชาชนมีลักษณะเป็น
Candidate Key ซึ่งสามารถนามาเป็นคีย์สารองแทนคีย์หลักได้

22. 3. คีย์คู่แข่ง Candidate Key
รหัส
ชื่อ สกุล หมายเลขบัตร การศึกษา
พนักงาน
001 สมชาย มีสกุล 1-1299-00123-25-8 ปวส.
002 สิริวิมล ชาญฉลาด 1-3205-12001-32-4 ปริญญาตรี
003 สมควร ชนะชาติ 3-2022-15444-77-9 ปวช.
รูปที่ 1.10 แสดงตัวอย่างการกาหนดคีย์สารองคีย์หลัก ( Candidate Key)

23. 4. คีย์รวม (Compound Key)
Compound Key หมายถึง คีย์ที่เกิดจากการรวมข้อมูลหลายฟิลด์ให้มีคุณสมบัติเหมือนคีย์หลัก ( มีค่า
ไม่ซ้ากันและไม่มีค่าว่าง หรือ null value) เช่น การนาฟิลด์ชื่อนักเรียน มารวมกับฟิลด์สกุลของนักเรียน
ทาให้เกิดเป็นฟิลด์ข้อมูลที่ไม่มีค่าไม่ซ้าซ้อนกัน เราเรียกคีย์ที่เกิดจากการรวมชื่อนักเรียนและสกุลว่า
Compound key หรือคีย์รวม

24. 4. คียรวม (Compound Key)
์
รหัส
ชื่อ-สกุล สกุล หมายเลขบัตร การศึกษา
พนักงาน
001 สมชาย มีสกุล 1-1299-00123-25-8 ปวส.
002 สิริวิมล ชาญฉลาด 1-3205-12001-32-4 ปริญญาตรี
003 สมควร ชนะชาติ 3-2022-15444-77-9 ปวช.
รูปที่ 1.11. แสดงตัวอย่างการกาหนดคียรวม ( compound Key)
์

25. เนื้อหาจบแล้ว ต่อไปให้นักเรียนทาแบบฝึกหัดหน่วยที่ 1 เมื่อ
ทาแบบฝึกหัดหน่วยที่ 1 เสร็จแล้ว
ให้นักเรียนศึกษา หน่วยที่ 2 ต่อไป