ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับฐานข้อมูล

1. ใบความรู้ที่ 1
รหัสวิชา ง32202 ชื่อวิชา การสร้ างฐานข้ อมูลเบืองต้ น ้ ระดับชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 5
หน่ วยการเรียนรู้ ที่ 1 เรื่อง ความรู้ ทวไปเกี่ยวกับฐานข้ อมูล
ั่ จานวน 4 คาบเรียน
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1. ความหมายของข้อมูลและฐานข้อมูล
ข้ อมูล (Data) หมายถึง ข้อเท็จจริ งที่เกี่ยวข้องกับสิ่ งต่างๆ ทัวไป เช่น ราคาสิ นค้า คะแนนของ
่
่
นักเรี ยนแต่ละคน ซึ่ งปกติถือว่าเป็ น ข้อมูลดิบ (Raw Data) ที่ยงไม่ได้ผานการประมวลผล
ั
่
ข้อมูลที่ผานการประมวลผลแล้วเรี ยกว่า สารสนเทศ (Information) เช่น เมื่อนาคะแนนของนักเรี ยน
ทั้งหมดมาประมวลผลก็จะได้คะแนนสู งสุ ด คะแนนต่าสุ ดของนักเรี ยนทั้งหมด
่
ข้อมูลที่นามาจัดเก็บในฐานข้อมูลอาจอยูในรู ปของตัวเลข ตัวอักษร ข้อความ รู ปภาพ หรื อเสี ยงก็ได้
ฐานข้ อมูล (Database) หมายถึง แหล่งเก็บรวบรวมข้อมูลกลุ่มหนึ่ งที่เกี่ ยวข้องกับหัวข้อ หรื อ
จุดประสงค์อย่างใดอย่างหนึ่ ง มีโครงการและการจัดการอย่างเป็ นระบบ ข้อมูลที่บนทึกเก็บไว้ สามารถ
ั
ปรับปรุ งแก้ไข สื บค้น และนามาใช้ในการจัดการสารสนเทศได้อย่างรวดเร็ วและมีประสิ ทธิ ภาพ
ฐานข้อมูลในที่น้ ี หมายถึ ง ฐานข้อมูลที่ใช้ระบบคอมพิวเตอร์ ส่ วนอุปกรณ์ท่ีเก็บข้อมูล ก็คือ จาน
ั ่
แม่เหล็กหรื อฮาร์ ดดิ สก์นนเอง ตัวอย่างฐานข้อมูลที่ใช้กนทัวไป ได้แก่ ฐานข้อมูลบุคลากร ฐานข้อมูล
ั่
นักศึกษา ฐานข้อมูลสิ นค้า ฯลฯ
ปกติฐานข้อมูลจะถูกจัดเก็บไว้ที่สวนกลางของหน่วยงานหรื อองค์กร เพื่อให้ผใช้งานสามารถเรี ยกใช้
ู้
ข้อมู ล ร่ ว มกันได้ โดยอาจใช้ข ้อมู ล ได้บ างส่ ว นหรื อทั้ง หมดขึ้ นอยู่ก ับ การก าหนดสิ ท ธิ์ ในการใช้ง าน
ั
ฐานข้อมูลอาจเก็บข้อมูลไว้ในแฟ้ มเดี ยวกันหรื อแยกเก็บหลายๆ แฟ้ มที่มีความสัมพันธ์กนโดยแต่ละแฟ้ ม
เรี ยกว่า ตาราง (Table) ซึ่งมีลกษณะโครงสร้าง ดังรู ป
ั
ส่วนประกอบของฐานข้อมูลใน
โปรแกรม Microsoft Access 2007

2. 2. ความหมายของระบบฐานข้อมูล (Database System)
ระบบฐานข้ อมูล (Database System) หมายถึง ส่ วนประกอบต่างๆ ที่เกี่ ยวข้องกับการใช้งาน
ฐานข้อมูล อาจแบ่งเป็ นฮาร์ ดแวร์ (Hardware) ซอฟต์แวร์ (Software) และบุคลากร (Personnel) เหมือนระบบ
คอมพิวเตอร์ ดังนี้
 ฮาร์ ดแวร์ (Hardware) หมายถึง เครื่ องคอมพิวเตอร์ และอุปกรณ์ประกอบ เช่น ฮาร์ ดดิสก์ที่ใช้
เก็บฐานข้อมูล อุปกรณ์นาเข้าข้อมูลแบบต่างๆ และโปรแกรมใช้งาน
 ซอฟต์ แวร์ (Software) หมายถึง โปรแกรมใช้งานและระบบการจัดการฐานข้อมูล
 บุคลากร (Personnel) หมายถึง บุคลากรที่เกี่ยวข้องกบระบบหรื อผูใช้งานฐานข้อมูล
้
เพื่อให้เข้าใจได้ง่ายขึ้นอาจดูผงลักษณะการใช้งานระบบฐานข้อมูล ดังนี้
ั
ผังลักษณะการใช้งานระบบฐานข้อมูล
 ผู้ใช้ งานฐานข้ อมูล หรือ ผู้ทเี่ กียวข้ องกับฐานข้ อมูล แบ่งได้เป็ น
่
1. ผู้ใช้ (User) หมายถึง ผูที่ตองการใช้ฐานข้อมูลทัวไป การใช้งานอาจทาได้โดยผ่าน
้ ้ ่
โปรแกรมใช้งานหรื อผ่านระบบการจัดการฐานข้อมูลถ้ามีความรู ้เกี่ยวกับระบบเพียงพอ
2. ผู้เขียนโปรแกรมใช้ งาน (Application Programmer) หมายถึง ผูที่สร้างฐานข้อมูล และ
้
พัฒนาโปรแกรมใช้งานสาหรับให้ผใช้สามารถใช้งานฐานข้อมูลได้ง่าย และให้ผบริ หาร ฐานข้อมูลสามารถ
ู้ ู้
จัดการฐานข้อมูลได้สะดวกขึ้น
3. ผู้บริ หารฐานข้ อมูล (Database Administrator) หมายถึง ผูที่ออกแบบฐานข้อมูล ดูแล
้
รักษาและจัดการฐานข้อมูลให้ปลอดภัย ทันสมัย และถูกต้องอยูเ่ สมอ

3. การใช้งานระบบฐานข้อมูล อาจเป็ นแบบใช้งานคนเดียว (Single User) หรื อระบบใช้งาน หลายคน
(Multi - User) ที่เชื่ อมต่อกันเป็ นเครื อข่าย (Network) ภายในหน่วยงานที่เรี ยกว่า อินทราเน็ต (Intranet) หรื อ
ใช้งานผ่านระบบอินเทอร์ เน็ตที่กาลังเป็ นที่นิยมกันในปั จจุบน ั
ระบบการจัดการฐานข้อมูล หมายถึง ชุ ดโปรแกรมที่ใช้ในการจัดการฐานข้อมูล เช่ น การสร้าง
ฐานข้อมูล การบันทึกข้อมูล การปรับปรุ งแก้ไขข้อมูล การสื บค้นข้อมูล การวิเคราะห์ขอมูล การจัดทา้
รายงานและอื่นๆ ตัวอย่างของโปรแกรมที่ใช้จดการฐานข้อมูล ได้แก่ Microsoft Access, Microsoft SQL
ั
Server, MySQL, Oracle เป็ นต้น
3. ลักษณะของฐานข้อมูลแบบสัมพันธ์
1. ค่าของข้อมูลต้องเป็ นค่าที่ไม่สามารถแบ่งแยกออกไปได้อีก เช่น ชื่อ
2. ค่าในแนวตั้ง (Column) หรื อฟิ ลด์ตองเป็ นแบบเดียวกัน เช่น ถ้าเป็ นฟิ ลด์สาหรับ เก็บชื่ อก็ตองเป็ น
้ ้
ชื่อจริ งทั้งหมด ไม่มีชื่อเล่นมาเก็บด้วย
3. ลาดับของฟิ ลด์ไม่จาเป็ นต้องเรี ยงกัน เช่น อาจใช้ฟิลด์นามสกุลก่อนฟิ ลด์ชื่อก็ได้
4. ชื่อฟิ ลด์ในตารางเดียวกันจะต้องไม่ซ้ ากัน
5. ต้องกาหนดฟิ ลด์ใดฟิ ลด์หนึ่งเป็ นดัชนี (Index) หรื อเรี ยกว่า กุญแจหลัก (Primary Key)
6. ข้อมูลในแต่ละแถวหรื อระเบียนต้องไม่ซ้ ากันกับแถวอื่น
7. ไม่จาเป็ นต้องเรี ยงลาดับของข้อมูลแต่ละแถวหรื อระเบียน
4. คาศัพท์ทเกี่ยวกับระบบฐานข้อมูลและการออกแบบระบบฐานข้อมูล
ี่
1. เอนทิตี (Entity) เป็ นคาที่อางอิงถึงบุคคล สถานที่ และสิ่ งของต่าง ๆ เช่น สิ นค้า หรื อวิชา ใบสั่ง
้
ซื้ อหรื อบัตรลงทะเบียน และลูกค้าหรื อนักศึกษา เป็ นต้น ถ้าเราสนใจในการสร้าง ระบบฐานข้อมูลการสั่งซื้ อ
สิ นค้า เอนทิตีของระบบนี้จะประกอบด้วย เอนทิตีลูกค้า ใบสั่งซื้ อ สิ นค้า กับสิ นค้า ดังรู ป
2. แอททริบิวต์ (Attribute) เป็ นข้อมูลที่แสดงลักษณะของเอนทิตี เช่น แอททริ บิวต์ของเอนทิตีลูกค้า
หรื อนักศึกษา จะมีชื่อ ที่อยู่ และรหัสไปรษณี ย ์ ส่ วนแอททริ บิวต์ของเอนทิตีใบสั่งซื้ อสิ นค้า จะมีรหัสใบสั่ง
ซื้ อ วันที่สั่งซื้ อ ชื่อสิ นค้า จานวนสิ นค้าที่สั่ง และราคาสิ นค้า เป็ นต้น ซึ่ งเราสามารถแสดงเอนทิตี รวมทั้ง
แอททริ บิวต์ได้
3. ความสั มพันธ์ (Relationships) หมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างเอนทิตีต่างๆ ในระบบ เช่น ใน
ระบบการสังซื้ อสิ นค้า จะประกอบด้วยเอนทิตีใบสั่งซื้ อสิ นค้า และเอนทิตีลูกค้า ซึ่ งมีความสัมพันธ์จากลูกค้า
่
ไปยังใบสังซื้ อสิ นค้าเป็ นแบบหนึ่งต่อกลุ่ม (One – to - Many) เป็ นต้น
่

4. ส่วนประกอบของเอนทิตี แอททริบิวต์และความสัมพันธ์ในระบบฐานข้อมูล
ในระบบฐานข้อมูลเชิงสัมพันธ์น้ น เราจะต้องกาหนดชนิ ดของคียต่างๆ เพื่อเป็ น แอททริ บิวต์พิเศษที่
ั ์
ทาหน้าที่บางอย่าง เช่น เป็ นตัวแทนของตาราง ฯลฯ ซึ่งมีชนิดคีย ์ ดังนี้
1. Primary Key (คีย์หลัก) จะเป็ นฟิ ลด์ที่มีค่าไม่ซ้ ากันเลยในแต่ละเรคอร์ ดในตารางนั้น เราสามารถ
ใช้ฟิลด์ที่เป็ น Primary Key นี้เป็ นตัวแทนของตารางนั้นได้ทนที ั
2. Candidate Key (คีย์ค่ ูแข่ ง) เป็ นฟิ ลด์หนึ่ งหรื อหลายฟิ ลด์ที่พอเอามารวมกันแล้วมีคุณสมบัติเป็ น
Primary Key (ไม่ซ้ า) และไม่ได้ถูกใช้เป็ นคียหลัก เช่น รหัสจังหวัดเป็ นคียหลัก ส่ วนชื่อจังหวัดก็ไม่ซ้ าเช่นกัน
์ ์
แต่ไม่ได้เป็ นคียหลักจึงเป็ นคียคู่แข่งแทน
์ ์
3. Composite Key บางตารางหาฟิ ลด์ไม่ซ้ าไม่ได้เลย จึงต้องใช้หลายๆ ฟิ ลด์มารวมกันเป็ น Primary
Key ฟิ ลด์ที่ใช้ร่วมกันนี้เราเรี ยกว่่ า Composite Key
ั
4. Foreign Key เป็ นฟิ ลด์ใดๆ ในตารางหนึ่ง (ฝั่ง Many) ที่มีความสัมพันธ์กบฟิ ลด์ท่ีเป็ น Primary
Key ในอีกตารางหนึ่ง (ฝั่ง One) โดยที่ตารางทั้งสองมีความสัมพันธ์แบบ One – to – Many ต่อกัน
ั
ฐานข้อมูลมีหลายแบบ แต่ที่นิยมใช้กนมากที่สุดในปั จจุบน คือ ฐานข้อมูลแบบสัมพันธ์ (Relational
ั
ั
Database) ซึ่ งมีโครงสร้ างเป็ นตารางหลายตารางที่มีความสัมพันธ์กนโดยใช้ฟิลด์ที่เหมือนกัน เช่ น รหัส
นักศึกษา (StudentID)
การเปรียบเทียบคาศัพท์ทั่วไปกับคาศัพท์เทคนิคในระบบฐานข้อมูล
ศัพท์ ทวไป
ั่ ศัพท์ เทคนิคในระบบแฟมข้ อมูล
้ ศัพท์ เทคนิคในฐานข้ อมูลเชิงสัมพันธ์
ตาราง (Table) แฟ้ มข้อมูล (File) รี เลชัน (Relation)
แถว (Row) ระเบียน (Record) ทูเพิล (Tuple)
คอลัมน์ (Column) เขตข้อมูล (Field) แอตทริ บิวต์ (Attibute)
จานวนแถว จานวนระเบียน คาร์ดินาลลิตี (Cardinality)
จานวนคอลัมน์ จานวนเขตข้อมูล ดีกรี (Degree)
ค่าเอกลักษณ์ (Unique Identifier) คียหลัก
์ คียหลัก (Primary Key)
์
ขอบเขตของค่าของข้อมูล ขอบเขตของค่าของข้อมูล โดเมน (Domain)

5. 5. ประโยชน์ของระบบฐานข้อมูล
การจัดเก็บข้อมูลไว้ในฐานข้อมูลที่เดียวกันด้วยระบบการจัดการฐานข้อมูล มีประโยชน์ ดังนี้
1) สามารถใช้ขอมูลรวมกันได้ ผูใช้แต่ละคนสามารถที่จะใช้ขอมูลในระบบ ฐานข้อมูลได้และ
้ ้ ้
โปรแกรมใช้งานหลายโปรแกรมอาจใช้ฐานข้อมูลรวมกันได้
2) สามารถกาหนดมาตรฐานของข้อมูลได้ ผูบริ หารฐานข้อมูลอาจกาหนดมาตรฐาน ต่างๆ ในการ
้
จัดเก็บข้อมูลให้เป็ นลักษณะเดียวกัน เช่น โครงสร้างข้อมูล ประเภทของข้อมูล เป็ นต้น
3) ลดความซ้ าซ้อนของข้อมูลได้ ผูใช้ทุกคนที่ตองการจัดเก็บข้อมูลจะใช้โดยผ่านระบบการจัดการ
้ ้
ฐานข้อมูล ทาให้ขอมูลไม่ซ้ ากันและไม้เปลืองเนื้อที่ในการเก็บข้อมูล
้
4) ลดความขัดแย้งของข้อมูลได้ ข้อมูลชุ ดเดี ยวกันที่ปรากฏอยู่หลายแห่ งในฐานข้อมูลจะต้อง
ตรงกัน ถ้ามีการแก้ไขข้อมูลนี้ ระบบการจัดการฐานข้อมูลจะต้องแก้ไขให้ถูกต้องตามกันหมดโดย
อัตโนมัติ
5) ป้ องกันและรักษาความปลอดภัยของข้อมูลได้ โดยกาหนดสิ ทธิ์ของผูใช้แต่ละคนตามระดับการ
้
ใช้งาน เช่น ผูใช้ทวไปอาจใช้ขอมูลบางส่ วน ผูใช้ที่มีหน้าที่บนทึกและแก้ไขข้อมูลก็มีสิทธิ์ ใช้ขอมูล
้ ั่ ้ ้ ั ้
ได้อีกระดับหนึ่ง เป็ นต้น
6) ดูแลรักษาฐานข้อมูลได้ง่าย เช่น การทาสาเนาฐานข้อมูล การบูรณะฐานข้อมูลให้กลับสู่ สภาพ
ปกติ