1. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 49
บทที่ 4
ระบบสุ ริยะ
4.1 วิวฒนาการของระบบสุ ริยะ
ั
ระบบสุ ริยะ เป็ นระบบหนึ่งในกาแล็กซี ทางช้างเผือก ในระบบสุ ริยะประกอบด้วยดวงอาทิตย์
และบริ วารต่างๆ เช่น ดาวเคราะห์ ดาวเคราะห์นอย ดาวหาง อุกบาต และดวงจันทร์ โดยจะโคจรรอบดวง
้
อาทิตย์ การศึกษาเกี่ยวกับการเกิดและวิวฒนาการของระบบสุ ริยะจะช่วยทาให้เข้าใจเกี่ยวกับโลกเรื่ องราว
ั
เกี่ ยวกับดวงดาวและปรากฎการณ์ บนท้องฟ้ าได้มากขึ้น และเป็ นข้อมูลสาหรับการศึกษาดาราศาสตร์
ชั้นสู งต่อไป
4.1.1 ข้ อมูลเบืองต้ นเกี่ยวกับระบบสุ ริยะ
้
1) ระบบสุ ริยะ คือระบบที่ว่าด้วยดวงอาทิตย์และบริ วาร บรรดาเทห์วตถุบนท้องฟ้ า
ั
่
ในระบบสุ ริยะต่างอยูภายใต้อานาจแรงโน้มถ่วงของดวงอาทิตย์ บริ วารส่ วนใหญ่จึงโคจรรอบดวงอาทิตย์
ในระนาบเดียวกันจนเกือบเป็ นวงกลม และโคจรไปในทิศทางเดียวกันในลักษณะทวนเข็มนาฬิกาถ้ามอง
จากเหนือเส้นศูนย์สูตรของโลก ขอบเขตของระบบสุ ริยะมีรัศมีกว้าง 2.4 ปี แสง
ภาพที่ 4.1 ระบบสุ ริยะ (ที่มา : NASA)
โลกของเราเป็ นดาวเคราะห์ ด วงหนึ่ งในระบบสุ ริ ยะซึ่ งเกิ ด ขึ้ นมาพร้ อ มกับ ดวงอาทิ ต ย์
ดวงอาทิตย์มีบริ วารคือ ดาวเคราะห์ ดวงจันทร์ ของดาวเคราะห์ ดาวเคราะห์นอย ดาวหาง แก๊สและฝุ่ นธุ ลี
้
เนื้อที่ส่วนใหญ่ในระบบสุ ริยะเป็ นอวกาศ
ดวงอาทิ ตย์เป็ นกลุ่ ม แก๊ สรู ปทรงกลมที่ มี อุณหภู มิสูง มาก มี เส้ นผ่า นศู นย์กลาง 1,392,000
กิโลเมตร ยาวกว่าเส้นผ่านศูนย์กลางของโลก 109 เท่า ดวงอาทิตย์มีปริ มาตรขนาดใหญ่กว่าโลก1,304,000
เท่า นักวิทยาศาสตร์ คานวณว่า มวลสารในระบบสุ ริยะเป็ นมวลสารของดวงอาทิตย์ประมาณร้ อยละ 99.85
ดวงอาทิตย์หมุนรอบแกนตัวเอง ดาวเคราะห์เกื อบทั้งหมดหมุนรอบตัวเองไปในทิศทางเดี ยวกันและ
ระนาบเดียวกันขณะที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์ ของดาวเคราะห์ต่างโคจรรอบดาวเคราะห์ไป
ในทิศทางเดียวกันกับที่ดาวเคราะห์โคจรรอบดวงอาทิตย์
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

2. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 50
2) บริวารของดวงอาทิตย์มีอะไรบ้ าง
บริ วารของดวงอาทิตย์ที่สาคัญคือ ดาวเคราะห์ ทั้ง 8 ดวง ได้แก่ ดาวพุธ ดาวศุกร์ โลก
ดาวอังคาร ดาวพฤหัสบดี ดาวเสาร์ ดาวยูเรนัส (มฤตยู) และดาวเนปจูน ส่ วนบริ วารที่แสดงไม่ชดเจน ั
้ ่
ได้แก่ ดาวเคราะห์นอย คือวัตถุแข็งขนาดเล็กอยูระหว่างดาวอังคาร กับดาวพฤหัสบดี ดาวเคราะห์นอย ้
ดวงโตที่สุดมีขนาดความกว้างประมาณไม่ถึง 1,000 กิโลเมตร ดวงที่มีขนาดกว้างกว่า 15 กิโลเมตร มี
ประมาณ 1,500 ดวง ดาวเคราะห์นอยที่มีขนาดเล็กที่ไม่สามารถจะส่ องกล้องเห็นหรื อศึกษาได้จากโลก
้
นักวิทยาศาสตร์ ประมาณว่ามีจานวนมากกว่า 10,000 ดวง นอกจากนี้ ยงมีบรรดาสะเก็ดวัตถุแข็งขนาดเล็ก
ั
ในอวกาศ อาจเป็ นชิ้นส่ วนจากดาวเคราะห์นอยหรื อดาวหาง หรื อสะเก็ดดาวขนาดจิ๋วที่เรี ยกว่า อุกกาบาต
้
ถ้าเข้ามาในแรงความโน้มถ่วงของโลก และตกผ่านชั้นบรรยากาศของโลกจะเกิดลุกไหม้ข้ ึนเห็นเป็ นแสง
สว่างวาบเป็ นทางยาว เรี ยกว่า “ดาวตกหรื อผีพุ่งไต้” ถ้าลุกไหม้ไม่หมด เรี ยกว่า “อุกกาบาต” นอกจากนี้
บริ วารของดวงอาทิตย์ยงมีดาวหาง ซึ่ งก็คือกลุ่มของแก๊สฝุ่ นธุ ลีและหิ นที่โคจรรอบดวงอาทิตย์เป็ นรู ปวงรี
ั
หากดาวหางเข้า มาใกล้ดวงอาทิ ตย์พลังงานแสงและอนุ ภาคจากดวงอาทิ ตย์จะทาให้จุดกลางร้ อนขึ้ น
่
ปล่อยแก๊สและฝุ่ นเมฆเป็ นส่ วนหัวและหาง ซึ่ งจะอยูตรงกันข้ามกับดวงอาทิตย์ ส่ วนหัวและจุดใจกลางจะ
หันเข้าดวงอาทิตย์ นักวิทยาศาสตร์ คาดว่ามีดาวหางบริ วารของดวงอาทิ ตย์ไม่น้อยกว่า 1 ล้านดวง
แต่ปรากฏมาให้เห็นปี ละไม่กี่ดวงเท่านั้น
่
จะเห็นได้วา ระบบสุ ริยะมีดวงอาทิตย์เป็ นศูนย์กลาง บริ วารมีมวลสารเพียงน้อยนิดประมาณ 1.5
ส่ วนใน 1,000 ส่ วน และบริ วารอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์แตกต่างกันไป ดวงอาทิตย์เป็ นผูให้พลังงาน
้
ทุกประเภทแก่โลกไม่ทางตรงก็ทางอ้อม ดวงอาทิตย์มีความสว่างระดับปานกลางแต่ขนาดค่อนข้างเล็ก
กว่าดาวฤกษ์ทวไปที่มนุษย์รู้จก เนื้อที่ส่วนใหญ่ในระบบสุ ริยะว่างเปล่า เป็ นสุ ญญากาศที่เกือบสมบูรณ์ ที่
ั่ ั
เรี ยกว่า อวกาศ ยังมีกลุ่มแก๊ส ฝุ่ นธุลี และสะเก็ดดวงดาวอยูบาง
่ ้
4.1.2 การเกิดและวิวฒนาการของระบบสุ ริยะ
ั
นักวิทยาศาสตร์ เชื่อว่า ดวงอาทิตย์และบริ วารเกิดจากมวลสารของแก๊สและมวลสารของ
ฝุ่ นธุลีในอวกาศมารวมตัวกัน จุดเริ่ มต้นของระบบสุ ริยะมีตนกาเนิดเมื่อประมาณ 4,600 ล้านปี มาแล้วและ
้
ิั ั ่
มีววฒนาการอันยาวนานปั จจุบนดวงอาทิตย์มีอายุเปรี ยบเสมือนอยูในวัยกลางคน อีกประมาณ 5,000 ล้าน
ปี ต่อไป พื้นผิวส่ วนนอกจะกลายเป็ นแก๊สและฝุ่ นธุ ลีแกนกลางจะเป็ นก้อนถ่านดา ดับแสงล่องลอยไป
ซึ่ งการเกิดและวิวฒนาการของระบบสุ ริยะ มีดงนี้
ั ั
1. เมื่อเริ่ มต้นการเกิ ดระบบสุ ริยะ มีกลุ่มมวลสารของแก๊ส ส่ วนใหญ่เป็ นไฮโดรเจน
ฮีเลี ยมและฝุ่ นเมฆระหว่างดวงดาว รวมกันเป็ นกลุ่มด้วยแรงดึ งดูดร่ วมกันเมื่อประมาณ 4.6 พันล้านปี
มาแล้ว ดังภาพที่ 4.2 (1)
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

3. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 51
1
2
3
ภาพที่ 4.2 กาเนิดระบบสุ ริยะ (ที่มา : NASA)
2. ในเวลา 1 ล้านปี ต่อมา กลุ่มมวลสารเริ่ มอัดตัวเล็กลงจนเกิดความร้อนและหมุนรอบ
่
ศูนย์กลางโดยเกิดดวงอาทิตย์ที่ศูนย์กลางและบริ วารจะอยูรอบนอกดังภาพที่ 4.2 (2)
3. ศูนย์กลางการหมุนวนของแก๊สและฝุ่ นธุ ลีจะกลายเป็ นดวงอาทิตย์ มวลสารที่เล็กลง
ของแก๊สและฝุ่ นธุ ลีจะกลายเป็ นดาวเคราะห์ต่างๆ ดวงอาทิตย์เริ่ มหมุนรอบตัวเอง บริ วารหมุนรอบตัวเอง
และโคจรรอบแกนดวงอาทิตย์ ดังภาพที่ 4.2 (3) นักวิทยาศาสตร์ เชื่อว่า โลกเมื่อเริ่ มต้นก่อกาเนิ ดขึ้นมานั้น
เป็ นกลุ่มมวลสารของแก๊สและแร่ ธาตุหลอมเหลวร้อนจัด โดยเกิดขึ้นพร้อมดวงอาทิตย์และบริ วารอื่นๆ
4. ระยะเวลามากกว่า 1 ล้านปี ต่อมา แร่ ธาตุหินเหลวร้อนภายในโลกปะทุพ่นออกมา
สู่ ภายนอกโลกและแข็งตัวเป็ นลาวาพร้อมแก๊สต่างๆ สู่ ผิวโลก เมื่อเริ่ มเย็นตัวลง ไอน้ าและแก๊สต่างๆ
จะรวมกลุ่มเป็ นเมฆหนาอยูเ่ หนื อพื้นโลก เมื่ออุณหภูมิของโลกเย็นลงกว่าจุดเดื อดของน้ าจะเกิดฝนพายุ
ที่รุนแรงที่ผวโลก ต่อมาจะเกิดน้ าในมหาสมุทร
ิ
5. ระยะเวลาช่ วง 4,000 ล้านปี แรกของประวัติศาสตร์ โลกเป็ นช่ วงที่ ผิวโลกมี การ
เปลี่ยนแปลงจึงยังไม่มีสิ่งมีชีวิตเกิดขึ้นบนโลก เมื่อมีน้ า มีบรรยากาศและอุณหภูมิเหมาะสม สิ่ งมีชีวิต
เริ่ มแรกจึงอาจเริ่ มเกิดขึ้นในน้ าคือ มหาสมุทร ซึ่ งอาจเกิดขึ้นได้เองจากผลของธรรมชาติสร้างขึ้น
สิ่ งมีชีวตที่เกิดขึ้นบนโลกนั้น นักวิทยาศาสตร์ และนักธรณี วิทยาเชื่ อว่าเป็ นสิ่ งมีชีวิตที่
ิ
ั
ง่ายที่สุด นันคือสิ่ งมีชีวิตเซลล์เดียวที่เกิดขึ้นในน้ าช่วงใกล้กบ 570 ล้านปี มาแล้ว ต่อมาสิ่ งมีชีวิตทั้งพืช
่
และสัตว์ในทะเลเริ่ มมีวิวฒนาการสู งขึ้นในช่วง 570-245 ล้านปี มาแล้ว ซึ่ งพบหลักฐานเป็ นปะการัง หอย
ั
ฟองน้ า ไทรโลไบต์ (พบในประเทศไทย) พืชบกมีวิวฒนาการเมื่อ 408 ล้านปี มาแล้ว ปลามีมาเมื่อ 360
ั
ล้านปี มาแล้ว สัตว์ครึ่ งบกครึ่ งน้ าเริ่ มมีเมื่อ 245 ล้านปี มาแล้ว ในระหว่าง 245-66.4 ล้านปี มาแล้วเป็ นยุค
ของสัตว์เลื้อยคลาน สัตว์เลื้อยคลานพวกไดโนเสาร์ ครองโลกเป็ นระยะเวลายาวนานถึง 140 ล้านปี แล้วจึง
สู ญพันธุ์เมื่อประมาณ 66.4 ล้านปี ระหว่าง 66 ล้านปี มาแล้ว จนถึงปั จจุบนเป็ นยุคของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม
ั
และไม้ดอก ได้มีการค้นพบกะโหลกศรี ษะมนุษย์วานรอายุประมาณ 5 ล้านปี มาแล้ว ส่ วนบรรพบุรุษ
มนุษย์พบเมื่อ 3-4 ล้านปี มาแล้ว ค้นพบกะโหลกศรี ษะมนุ ษย์แรกเริ่ มมีอายุ 500,000 ปี มาแล้ว และมนุษย์
ปัจจุบนพบเมื่อประมาณ 100,000 ปี มาแล้ว
ั
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

4. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 52
4.1.3 ระบบสุ ริยะในกาแล็กซี ทางช้ างเผือก
หากมองดูดวงดาวบนท้องฟ้ าในคืนเดือนมืด จะเห็นกลุ่มดาวต่างๆ มากมาย ถ้าดูดาวใน
หน้าหนาวตอนหัวค่าจะเห็นเป็ นแถบแสงสี ขาวสลัวคล้ายเมฆพาดจากขอบฟ้ าทางทิศตะวันออกผ่านแนว
กลางฟ้ าและตกทางขอบฟ้ าตะวันตก ทางสี ขาวสลัวนี้ เรี ยกว่า ทางช้างเผือก กาลิเลโอเป็ นคนแรกที่พบ
่
ความจริ งว่า ทางช้างเผือกคือ ดาวฤกษ์ที่อยูไกลจากโลกออกไป
ระบบสุ ริยะเป็ นเพียงจุดเล็กๆ จุดหนึ่งของกาแล็กซี ทางช้างเผือก ดวงอาทิตย์เป็ นเพียง
ดาวฤกษ์ดวงหนึ่งใน 100,000 ล้านดวง ของกาแล็กซีทางช้างเผือก ดังภาพที่ 4.3
ระบบสุ ริยะในกาแล็กซีทางช้างเผือก
ภาพที่ 4.3 ตาแหน่งของดวงอาทิตย์ในกาแล็กซี ทางช้างเผือก (ที่มา : NASA)
ดวงอาทิตย์เป็ นเพียงดาวฤกษ์ดวงหนึ่ งในจานวน 100,000 ล้านดวงของกาแล็กซี ทาง
ช้างเผือกซึ่ งมีความกว้าง 100,000 ปี แสง (ปี แสง คือ ระยะทางที่แสงใช้เวลาเดินทาง 1 ปี แสงมีความเร็ ว
วินาทีละ 300,000 กิโลเมตร ใน 1 วินาที แสงวิ่งรอบโลกได้ 7.5 รอบ และเดินทางจากดวงอาทิตย์ถึงโลก
ในเวลา 500 วินาที ใน 1 ปี แสงเดินทางได้ 9.46 ล้านล้านกิโลเมตร) ที่จุดใจกลางของกาแล็กซี มีดาวฤกษ์
หนาแน่นจานวนมาก แต่บริ เวณขอบนอกของกาแล็กซี จะมีดาวน้อยลง ดวงอาทิตย์เป็ นดาวฤกษ์ดวงหนึ่ ง
ที่อยูห่างจากปลายแขนของกาแล็กซี ทางช้างเผือก โดยอยูห่างจากจุดศูนย์กลาง 30,000 ปี แสง ถ้ามอง
่ ่
่ ่
ด้านข้างจะเห็นคล้ายจานเปลสองใบประกบกัน ดวงอาทิตย์อยูในระบบสุ ริยะซึ่ งอยูขอบจานที่ประกบกัน
และเป็ นเพียงจุดเล็กๆ จุดหนึ่งของกาแล็กซี เท่านั้น
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

5. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 53
4.2 โลก
โลกของเรามีฉายา "ดาวเคราะห์สีน้ าเงิ น" หรื อ "ดาวเคราะห์มหาสมุทร" เป็ นดาว
เคราะห์ลาดับที่ 3 จากดวงอาทิตย์ ใหญ่เป็ นอันดับที่ 5 และมีความหนาแน่ นมากที่สุดในบรรดาดาว
เคราะห์ท้ ง 8 ดวง โลกเป็ นดาวเคราะห์ดวงเดี ยวที่มีอุณหภูมิและสภาพเหมาะสมที่สิ่งมีชีวิตสามารถ
ั
่
ก่อกาเนิ ดและดารงชี พอยูได้ เป็ นดาวเคราะห์ดวงเดียวที่มีพ้ืนน้ ามากถึง 2 ใน 3 ส่ วน มีดาวบริ วารที่เป็ น
ดวงจันทร์เพียงดวงเดียว นอกจากโลกแล้วการศึกษาเรื่ องราวข้อเท็จจริ งของดาวเคราะห์ที่เหลืออีก 7 ดวง
จะมีส่วนช่วยทาให้เรามีความรู ้ความเข้าใจเกี่ยวกับระบบสุ ริยะมากยิงขึ้น
่
4.2.1 การหมุนรอบตัวเองและการโคจรของโลก
1) การหมุนรอบตัวเองของโลก
โลกหมุนรอบตังเองไปทางทิศเดียวกับการโคจรรอบดวงอาทิตย์ ทาให้เกิดกลางวันและ
กลางคืนเนื่องจากทิศที่โลกหมุนไปเป็ นทิศตะวันออกทาให้เราเห็นดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และดวงดาวขึ้น
ทางทิศตะวันออกตกทางทิศตะวันตก ในการกาหนดเวลา 1 วัน จะกาหนดจากโลกหมุนรอบตัวเองครบ 1
รอบ โดยใช้ดวงอาทิตย์เป็ นหลัก หากผูสังเกตที่ยืนอยู่ ณ ลองจิจูดต่างกัน จะเห็นดวงอาทิตย์ข้ ึนและตก
้
ในเวลาต่างกัน ดังนั้น จึงมีการกาหนดเวลามาตรฐานให้เป็ นสากลทัวโลก เพื่อให้สามารถสื่ อสารเรื่ อง
่
เวลาได้เข้าใจตรงกันนันคือ 1 วัน จะมี 24 ชัวโมง
่ ่
โลกหมุ นรอบตัวเองจากทิ ศ ตะวัน ออก ประเทศที่ อ ยู่ท างทิ ศ ตะวัน ออกจะได้รั บ
แสงอาทิตย์ก่อนก็จะสว่างก่อน เช่น ประเทศญี่ปุ่นสว่างก่อนประเทศไทย ประเทศไทยสว่างก่อนประเทศ
อินเดีย ดังนั้น เวลาของแต่ละประเทศจึงไม่เหมือนกัน ด้วยเหตุน้ ี จึงจาเป็ นต้องมีเวลามาตรฐานหรื อเวลาที่
ทางราชการกาหนดใช้
สาหรับประเทศไทยนั้นใช้เวลาที่ค่ามุมลองจิจูด 105 องศาตะวันออก ซึ่ งเป็ นเวลาที่เร็ ว
กว่าเวลามาตรฐานเมืองกรี นิช หรื อเวลาสากล (Greenwich Mean Timeหรื อ Universal Time) 7 ชัวโมง ่
ประเทศสหราชอาณาจักรกัมพูชา สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนามและประเทศสาธารณรัฐประชาธิ ปไตย
ประชาชนลาว และประเทศไทยใช้เวลามาตรฐานเดียวกัน
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

6. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 54
ั
ภาพที่ 4.4 การกาหนดพิกดบนโลก (ที่มา : สสวท.)
เป็ นที่ตกลงกันว่า เส้นลองจิจูดมี 360 เส้น เส้นที่ 0 องศา ผ่านหอดูดาวเมืองกรี นิช
ประเทศอังกฤษ ซึ่ งถือเป็ นเวลาสากลของโลก โลกหมุนรอบตัวเอง 1 รอบ โดยใช้ดวงอาทิตย์เป็ นหลัก
ในการสังเกต ในเวลา 24 ชัวโมงโลกหมุนไปเท่ากับ 360 เส้นลองจิจูด ฉะนั้นโลกหมุนไป 1 เส้นลองจิจูด
่
จะใช้เวลา 4 นาที ตาบลที่ซ่ ึ งอยูห่างกัน 15 เส้นลองจิจูด เวลาจะต่างกัน 1ชัวโมง ประเทศไทยใช้เวลา
่ ่
ั ่
มาตรฐานที่เส้นลองจิจูด 105 องศาตะวันออก ที่จงหวัดอุบลราชธานี ซึ่ งเป็ นจังหวัดที่ต้ งอยูใกล้เส้น
ั
ลองจิจูด 105 องศาตะวันออก เวลาจะเร็ วกว่าเวลามาตรฐานกรี นิชหรื อเวลาสากล 7 ชังโมง ส่ วนจังหวัด
่
อื่นที่ไม่ต้ งอยูบนเส้นลองจิจูด 105 องศา เวลาจะผิดไปจากความเป็ นจริ งบ้าง เช่น กรุ งเทพมหานคร ตั้งอยู่
ั ่
ที่เส้นลองจิจูด 100.5 องศาตะวันออก อยูห่างจากเส้น 105 องศาตะวันออก 4.5 เส้นลองจิจูด ฉะนั้นเวลาที่
่
แท้จริ งของกรุ งเทพฯ จะช้ากว่าเวลามาตรฐานของประเทศอยู่ 18 นาที
2) การโคจรรอบดวงอาทิตย์ของโลก
โลกโคจรรอบดวงอาทิ ตย์โดยมี แกนเอี ย งไปจากแนวตั้ง ฉากกับระนาบทางโคจรเป็ นมุ ม
ประมาณ 23 1 2 องศา แกนโลกจะเอียงคงที่ตลอดวิถีโคจรเป็ นผลทาให้เกิดฤดูกาลและช่วงเวลากลางวัน
กลางคืนบนโลกยาวนานต่างกัน กล่าวคือ ทาให้ผิวโลกหันเข้ารับแสงอาทิตย์เปลี่ยนแปลงไป ขั้วโลก
เหนือหันเข้าหาดวงอาทิตย์ในเดือนมิถุนายน แสงอาทิตย์ส่องที่ตรงตั้งฉากกับผิวโลกทาให้ข้ วโลกเหนื อ
ั
่
เป็ นฤดูร้อน ในฤดูหนาวแสงส่ องมาเฉี ยงแม้จะอยูใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่า ความร้อนจะกระจายบริ เวณ
กว้าง อุณหภูมิเฉลี่ยต่อพื้นที่จึงน้อยกว่าแสงส่ องมาตรง และแกนของขั้วโลกเอียงทาให้ช่วงเวลากลางวัน
กลางคืนบนโลกเปลี่ยนไป เช่น ในเดือนธันวาคมโลกหันขั้วเหนื อออกจากดวงอาทิตย์ ประเทศทางซี ก
่
โลกเหนื อจะได้รับแสงอาทิตย์เฉี ยงทั้งที่เป็ นช่วงที่ข้ วโลกเหนื ออยูใกล้ดวงอาทิตย์มากกว่าขั้วโลกใต้ ทา
ั
ให้ประเทศต่างๆ ทางซี กโลกเหนื ออากาศหนาวเย็นจึงเป็ นช่วงฤดูหนาว ขณะที่ประเทศทางซี กโลกใต้
ได้รับพลังความร้อนและแสงสว่างส่ องตรงตั้งฉากและนานกว่าจึงมีอากาศร้อน และมีช่วงเวลากลางวัน
ยาวนานกว่ากลางคืนจึ งเป็ นช่ วงฤดู ร้อน ครั้ น ถึ งเดื อนมิ ถุนายนโลกหันขั้วเหนื อเข้าหาดวงอาทิ ตย์
่
ประเทศทางซี กโลกเหนืออยูไกลจากดวงอาทิตย์มากกว่าแต่ได้รังสี ของแสงส่ องตรง ทางซี กโลกเหนือจึง
เป็ นฤดูร้อน มีช่วงเวลากลางวันยาวนานกว่ากลางคืน ขณะที่ทางซี กโลกใต้กลายเป็ นฤดูหนาวและมี
ช่วงเวลากลางวันสั้นกว่ากลางคืน
สาหรับประเทศไทยมี 3 ฤดู สามารถสังเกตวันเริ่ มต้นฤดูได้จากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยูหว ่ ั
หรื อผูแทนพระองค์เสด็จเปลี่ยนเครื่ องทรงพระพุทธมหามณี รัตนปฏิมากร ในวันหลังวันเข้าพรรษา 1 วัน,
้
หลังวันลอยกระทง 1 วัน และหลังวันมาฆบูชา 31 วัน หรื อ 1 วัน ในปี อธิ กมาส นักเรี ยนทราบหรื อไม่
เดือนและวันทางจันทรคติที่เป็ นวันเริ่ มต้นฤดูกาลในประเทศไทย
โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบ 1 รอบ โดยสังเกตดาวฤกษ์เป็ นหลักในเวลา 365.2422 วัน เรี ยก 1
ปี ของโลก ที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ครบ 1 รอบจริ ง แต่ถาสังเกตดวงอาทิตย์เป็ นหลัก เห็นดวงอาทิตย์
้
ปรากฏเคลื่อนไปตามกลุ่มดาว 12 ราศี โลกโคจรรองดวงอาทิตย์ 1 รอบ ในเวลา 365.2422 วัน เรี ยก 1 ปี
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

7. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 55
ฤดูกาล หรื อ 1 ปี สุ ริยคติ หรื อ 1 ปี ปฏิทิน ขณะโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ หากสังเกตดวงอาทิตย์จะเห็น
ภาพดวงอาทิตย์ปรากฏเคลื่อนที่ผานกลุ่มดาว 12 ราศี ซึ่ งเป็ นดาวฤกษ์ประจาเดือนทั้ง 12 เดือน ผ่านไป
่
ทางทิศตะวันออกตามลาดับ การคานวณนับปี สุ ริยคติ เริ่ มต้นนับ ณ จุดวิษวัต หรื อจุดราตรี เสมอภาค คือ
จุดที่เมื่ออาทิตย์โคจรไปถึงในราววันที่ 21 มีนาคม เป็ นวันเริ่ มฤดูใบไม้ผลิในประเทศซี กโลกฝ่ ายเหนื อ
และสารทวิษวัต คือดวงอาทิตย์ปรากฏโคจรไปถึงในวันที่ 21 กันยายน โดยจะปรากฏโคจรกลับมาถึงจุด
เดิมอีกครั้งหนึ่ งเป็ นเวลา 1 ปี สุ ริยคติ การกาหนดวันเริ่ มต้นฤดูกาลต่างๆ กาหนดจากตาแหน่งของดวง
อาทิตย์ที่ปรากฏบนท้องฟ้ า โดยกาหนดจากช่ วงระยะเวลามี 365.2422 วัน แต่ความเป็ นจริ งแล้ว
1 ปี สุ ริยคติไม่ใช่มี 365 วันเสมอไป ในทุก 4 ปี จะมีวนเกินขึ้นมาเกือบ 1 วัน ดังนั้น จึงต้องมีการแก้ไข
ั
เพื่อให้วนเริ่ มต้นฤดูกาลต่างๆ ตรงกับตาแหน่ งดวงอาทิตย์ที่ปรากฏบนท้องฟ้ าในวันเริ่ มฤดูกาลให้มาก
ั
ที่สุด ซึ่ งมีวธีการแก้ไขคือให้เพิ่มวันพิเศษขึ้นอีก 1 วัน ในทุก 4 ปี เรี ยกว่า อธิ กสุ รทิน แปลว่าวันที่เพิ่มขึ้น
ิ
ในปี สุ ริยคติ ในปี นั้นเดือนกุมภาพันธ์จะมี 29 วัน มีขอยกเว้นคือปี ที่หารด้วย 400 ลงตัวเป็ นปี ปรกติสุรทิน
้
ภาพที่ 4.5 การโคจรรอบดวงอาทิตย์ของโลกทาให้เกิดฤดูกาล (ที่มา : สสวท.)
นอกจากโลกจะโคจรรอบดวงอาทิตย์แล้ว ยังมีดาวบริ วารเคลื่อนที่รอบโลก คือ ดวงจันทร์ โดย
ดวงจันทร์ ใช้เวลาประมาณ 27.322 วัน ในการหมุนรอบตัวเองและโคจรรอบโลก ดังนั้น เราจึงเห็นดวง
จันทร์ ดานเดียวเสมอ และด้วยเหตุที่โลกมีการเคลื่อนที่หมุนรอบตัวเองและโคจรรอบดวงอาทิตย์ ขณะ
้
เดียวกับที่ดวงจันทร์ ก็ตองหมุนรอบตัวเองและโคจรรอบโลก เราจะเห็นดวงจันทร์ เต็มดวงในทุกๆ 29 1 2
้
วัน การโคจรรอบโลกของดวงจันทร์ ทาให้เกิดข้างขึ้นข้างแรม น้ าขึ้น น้ าลง สุ ริยปราคา และจันทรุ ปราคา
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

8. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 56
ปรากฏน้ าขึ้นน้ าลงนั้นเนื่ องจากดวงอาทิตย์และดวงจันทร์ ต่างส่ งแรงดึงดูดมายังโลก จะส่ งผลให้เกิดน้ า
ขึ้นน้ าลงตามริ มทะเลและเมืองท่าใกล้ทะเล ดวงจันทร์ มีอิทธิ พลสู งกว่าดวงอาทิตย์ เป็ น 11 ต่อ 5
การนับวันและเดือนโดยถือเอาการเดินทางของดวงจันทร์ เป็ นหลักเรี ยกว่า จันทรคติ เนื่ องจาก
ดวงจันทร์ โคจรรอบโลกมีความสัมพันธ์ร่วมกับโลก โคจรรอบดวงอาทิตย์ระยะเวลาที่ดวงจันทร์ ปรากฏ
โคจรรอบโลก โดยนับจากวันเดือนดับถึงวันเดือนดับเท่ากับ 29 วัน 12 ชัวโมง 44.05 นาที หรื อเท่ากับ
่
29.53 วัน คือ 1 เดือนจันทรคติ เท่ากับ 29.53 วันเพื่อให้การนับเดือนมีเลขลงตัว จึงกาหนดให้เดือนคู่
เป็ นเดือนเต็ม มี 30 วัน เดือนคี่เป็ นเดือนขาด มีเพียง 29 วัน วันพระสิ้ นเดือนมีแค่ แรม 14 ค่า ปี หนึ่งจึงมี
เพียง 354 วัน
การแก้ไ ขความคลาดเคลื่ อ นวัน และเดื อ นปี จัน ทรคติ ข องชาติ ไ ทย ให้ ใ กล้ เ คี ย งกับ ปี จริ ง
่ ั
ทางสุ ริยคติ ซึ่ งต่างกันถึง 11 วันเศษนั้น พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยูหวพระบิดาแห่ งวิทยาศาสตร์
ไทยทรงคานวณและวางเป็ นกฎเกณฑ์อย่างชัดเจนคือ เพิ่มวันของเดือน 7 ที่เป็ นเดือนคี่ซ่ ึ งปรกติมี 29 วัน
่
ในรอบ 5-6 ปี จะเป็ นปี อธิ กวารคือ เดือน 7 มี 30 วัน โดยสังเกตดวงจันทร์ ปรากฏโคจรอยูใกล้ดาวฤกษ์
เช่น สังเกตดวงจันทร์เพ็ญยังไม้เข้าใกล้นกขัตฤกษ์อาสาฬหะในวันเข้าพรรษา การแก้ไขที่สาคัญคือการมี
ั
เดือน 8 สองหน ทุก 19 ปี จะมีปีอธิกมาสมีเดือน 8 สองหน จานวน 7 ครั้ง ปี นั้นจะมี 13 เดือน มีจานวนวัน
384 วัน
4.3 ดาวเคราะห์ อนๆ ในระบบสุ ริยะ
ื่
ปั จจุบนนักดาราศาสตร์ จัดให้มี ดาวเคราะห์ 8 ดวงที่เป็ นบริ วารของดวงอาทิตย์ ซึ่ งโลกเป็ น 1
ั
ในดาวเคราะห์ ทั้ง 8 ดวง แต่อาจมีดาวเคราะห์มากว่า 8 ดวงนี้ ก็ได้ ดาวเคราะห์จะโคจรเคลื่อนที่รอบดวง
อาทิตย์เป็ นวงรี เกือบเป็ นวงกลม ดาวเคราะห์แบ่งเป็ น ดาวเคราะห์วงใน โคจรอยู่ระหว่างโลกกับดวง
อาทิตย์และ ดาวเคราะห์วงนอก ซึ่ งอยูเ่ ลยโลกออกไป
4.3.1 ดาวเคราะห์ ใน มี 2 ดวง ได้แก่
1) ดาวพุธ (mercury) เป็ นชื่อเทพเจ้าแห่ งการสื่ อสาร มีฉายาว่า “เตาไฟแช่แข็ง” มีขนาด
่
เล็กที่สุด อยูใกล้ดวงอาทิตย์มากที่สุด ไม่มีดวงจันทร์ เป็ นบริ วาร โคจรรอบดวงอาทิตย์เร็ วที่สุดด้วยอัตรา
48 กิโลเมตรต่อวินาที หมุนรอบตัวเองครบ 1 รอบในเวลาประมาณ 59 วัน โคจรรอบดวงอาทิตย์ในเวลา
ประมาณ 88 วัน ยานอวกาศมาริ เนอร์ เอ ถ่ายภาพพื้นผิวดาวพุธ เต็มไปด้วยปล่องภูเขาไฟแบบดวงจันทร์
พื้นผิวทัวไปตั้งแต่แรกเกิดถูกลูกอุกกาบาตถล่มเข้าใส่ เป็ นปล่องภูเขาไฟไปทัว ด้านที่ได้รับแสงอาทิตย์จะ
่ ่
ร้อน 452 องศาเซลเซี ยส ด้านที่ไม่ได้รับแสงอาทิตย์จะเย็นจัดถึง -84 องศาเซลเซี ยส นันคือในเวลา ่
กลางวันมีอุณหภูมิสูงมากและอุณหภูมิจะลดต่าลงในเวลากลางคืน เนื่องจากบรรยากาศปกคลุม ดาวพุธ
้ ั ่
สามารถสังเกตเห็นได้ดวยตาเปล่า แต่โอกาสสังเกตเห็นได้น้ นยากเพราะอยูใกล้ขอบฟ้ ามาก คือ เมื่อดวง
อาทิตย์ใกล้จะโผล่ข้ ึนเหนือขอบฟ้ า
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

9. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 57
ภาพที่ 4.6 ดาวพุธ จะปรากฏพื้นผิวเต็มไปด้วยอุกกาบาต (ที่มา : www.lesaproject.com)
2) ดาวศุ กร์ (Venus) มีฉายาว่าเทพธิ ดาแห่ งความรักและความงาม เป็ นดาวเคราะห์ที่ถูก
คลุมด้วยเมฆหนา สามารถเห็นได้ดวยตาเปล่า เพราะมีความสว่างเจิดจ้าที่สุดในท้องฟ้ า รองลงมาจากดวง
้
อาทิตย์และดวงจันทร์ ถ้าเห็นตอนหัวค่ า เรี ยกว่า “ดาวประจาเมือง” ถ้าเห็นตอนเช้ามืด เรี ยกว่า
“ดาวประกายพรึ ก” บรรยากาศประกอบด้วยแก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์ร้อยละ 95 ไนโตรเจนร้อยละ 3.5
มีแก๊สซัสเฟอร์ ไดออกไซด์ปะปนอยู่บาง บรรยากาศเป็ นเมฆหนาปกคลุมคล้ายตูกระจกอบความร้อน
้ ้
พื้นผิวมีความร้อนที่สุดมีอุณหภูมิสูงถึง 463 องศาเซลเซียส ดาวศุกร์หมุนรอบตัวเอง แบบทวนกลับกับทิศ
ทางการโคจรคือ หมุนตามเข็มนาฬิกา จากการตรวจสอบด้วยเรดาร์ พบว่าหมุนรอบตัวเองแบบทวนกลับ
ครบ 1 รอบ คือ 1 วันที่แท้จริ งของดาวศุกร์ เท่ากับ 243.16 วัน แต่ 1 วัน บนดาวศุกร์ โดยสังเกตดวงอาทิตย์
เวลาเที่ยงวันหนึ่งถึงเที่ยงวันครั้งถัดไปจะเท่ากับ 166.75 วัน โคจรรอบดวงอาทิตย์ 1 รอบ หรื อ 1 ปี เท่ากับ
224.70 วัน
ภาพที่ 4.7 ดาวศุกร์ (ที่มา : www.lesaproject.com)
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

10. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 58
4.3.2 ดาวเคราะห์ วงนอก
1) ดาวอังคาร (Mars) เป็ นชื่ อของเทพเจ้าแห่ งสงครามมีฉายาว่า “ดาวเคราะห์สีแดง”
สามารถเห็ นได้ด้วยตาเปล่ า มี สีแดงใส สว่างน้อยกว่าดาวพฤหัส บดี จากการสารวจดาวอังคาร
มีบรรยากาศเจือจางมากเพียงร้อยละ 1-2 ของความกดบรรยากาศบนโลก พื้นผิวมีรังสี คอสมิกซึ่ งเป็ น
อันตรายต่อสิ่ งมีชีวิตพุ่งเข้าตกสู่ พ้ืนผิวมากกว่าบนโลกเป็ น 100 เท่า มีดวงจันทร์ บริ วาร 2 ดวง ดวงในชื่อ
โฟบอส โคจรรอบดาวอังคารในเวลา 7 ชัวโมงเศษเนื่ องจากโฟบอสมีความเร็ วในการโคจรสู งกว่าที่ดาว
่
อังคารหมุนรอบตัวเอง จึงเห็นโฟบอสขึ้นทางทิศตะวันตกไปทางทิศตะวันออก 3 ครั้ง ในช่วง 1 วันบน
ดาวอังคาร ดวงจันทร์ดวงนอก ชื่อ ไดมอส โคจร 1 รอบ ประมาณ 31 ชัวโมง ่
ภาพที่ 4.8 ดาวอังคาร (ที่มา : www.lesaproject.com)
2) ดาวพฤหัสบดี (Jupiter) เป็ นชื่อจอมเทพ หัวหน้าเทพเจ้ามีฉายาว่า โลกยักษ์ หมุนรอบ
ตัวเองครบ 1 รอบเร็ วที่สุดและมีขนาดใหญ่ที่สุด ใหญ่กว่าโลกถึง 1,321 เท่า ถ้ายุบรวมดาวเคราะห์อีก 7
ดวง จะมีมวลสารไม่ถึงร้อยละ 40 ของดาวพฤหัสบดี ดาวพฤหัสบดีจึงหนักกว่า หากรวมดาวเคราะห์นอย ้
และบริ วารอื่นๆ ด้วย ดาวพฤหัสก็ยงมีมวลมากกว่าเป็ น 2 เท่า จากการสารวจของยานอวกาศวอยเอเจอร์
ั
พบว่าดาวพฤหัสบดีมีวงแหวนหากดูดาวพฤหัสบดีดวยตาเปล่าจะเห็นแสงสว่างเจิดจ้าสี ขาว มีความสว่าง
้
รอบจากดาวศุกร์มีดวงจันทร์บริ วาร 39 ดวง โดยที่ 14 ดวง พบจากบนโลก ดาวพฤหัสบดีจะเคลื่อนที่ผาน ่
กลุ่มดาว 12 ราศี ปี ละ 1 กลุ่ม
ภาพที่ 4.9 ดาวพฤหัสบดี (ที่มา : www.lesaproject.com)
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

11. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 59
3) ดาวเสาร์ (Saturn) เป็ นชื่ อของเทพเจ้าแห่ งการเกษตร มีขนาดใหญ่เป็ นที่สองรองจาก
ดาวพฤหัสบดี ใหญ่กว่าโลก 760 เท่า มีความหนาแน่นน้อยกว่าน้ า สามารถลอยน้ าได้แกนกลางเป็ นหิ น
ซึ่ งร้อนจัดมากมีอุณหภูมิไม่เกิน 15,000 องศาเซลเซี ยส สามารถมองด้วยตาเปล่าเห็นแสงสว่างขาวนวล
สว่างน้อยกว่าดาวอังคาร หากมองด้วยกล้องโทรทรรศน์จะเห็นวงแหวนสวยงามมาก วงแหวนกว้าง
ประมาณ 273,700 กิโลเมตร หนาประมาณ 210 เมตร มีดวงจันทร์เป็ นบริ วาร 30 ดวง พบจากบนโลกเพียง
10 ดวง มี 1 ดวงที่มีขนาดใหญ่กว่าดาวพุธ
ภาพที่ 4.10 ดาวเสาร์ (ที่มา : www.lesaproject.com)
4) ดาวยูเรนัสหรือดาวมฤตยู (Uranus) มีขนาดใหญ่เป็ นอันดับ 3 ใหญ่กว่าโลก 63 เท่า มี
วงแหวนล้อมรอบ 10 วง เป็ นวงแหวนทึบแสงล้อมรอบดาวยูเรนัส 9 วง ซึ่ งศึกษาดาวยูเรนัสได้บนโลก
เมื่อตอนที่โคจรผ่านดาวฤกษ์ ส่ วนวงที่ 10 ถ่ายภาพได้โดยยานอวกาศ ดาวยูเรนัสมีพ้ืนผิวและบรรยากาศ
คล้ายดาวพฤหัสและดาวเสาร์ มีดวงจันทร์ เป็ นบริ วาร 21 ดวง ดาวมฤตยูมองด้วยตาเปล่าเห็นเป็ นเพียงแค่
่
จุดของแสงเท่านั้น จึงถือได้วามองด้วยตาเปล่าไม่เห็น
ภาพที่ 4.11 ดาวยูเรนัส (ที่มา : www.lesaproject.com)
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

12. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 60
5) ดาวเนปจู น (Neptune) เป็ นชื่ อเทพเจ้าแห่ งทะเล เรี ยกดาวสมุทร มีขนาดใหญ่เป็ น
อันดับ 4 เมื่อเทียบกับดาวเคราะห์ท้ ง 9 ดวง ใหญ่กว่าโลก 58 เท่า พบได้โดยการคานวร มีดวงจันทร์ เป็ น
ั
บริ วาร 8 ดวง และมีวงแหวนล้อมรอบ 6 วง มีอนุ ภาคอยูเ่ ป็ นกลุ่มๆ แผ่พลังงานออกมามากกว่าได้รับ
พลังงานจากดวงอาทิตย์ อุณหภูมิที่พ้ืนผิวเย็นจัดมากมีอุณหภูมิ-200 องศาเซลเซียส
ภาพที่ 4.12 ดาวเนปจูน (ที่มา : www.lesaproject.com)
ตารางที่ 3 แสดงข้อมูลสถิติดาวเคราะห์ที่น่าสนใจ
ชื่อดาว ระยะห่างจากดวงอาทิตย์ หมุนรอบ โคจรรอบ ปริ มาตร จานวนดวง
เคราะห์ ล้าน กม. หน่วยดารา ตัวเอง ดวงอาทิตย์ เทียบกับ จันทร์
ศาสตร์ โลก (พ.ศ.2545)
พุธ 58 0.39 58.65d 88 วัน 0.056 -
ศุกร์ 108 0.72 243.02d 224.7 วัน 0.857 -
โลก 150 1.00 23h56m 4.1s 365.256 วัน 1.000 1
อังคาร 228 1.52 23h 37m 22 1.88 ปี 0.151 2
พฤหัสบดี 778 5.20 9h 55m 30s 12 ปี 1,321 39
เสาร์ 1,427 9.54 10h 39m 22s 29.5 ปี 764 30
ยูเรนัส 2,870 19.18 17h 14m 24s 84 ปี 63 21
เนปจูน 4,496 30.06 16h 6m 36s 165 ปี 58 8
4.4 ดวงอาทิตย์
ดวงอาทิตย์ เป็ นบ่อเกิดพลังงานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของระบบสุ ริยะ สิ่ งมีชีวิตบนโลกของเราทั้งพืช
และสัตว์ตองอาศัยพลังงานนี้ พืชต้องการพลังงานแสงเพื่อการสังเคราะห์แสง สัตว์ตองการความร้อน
้ ้
แสงสว่า ง และพลังงานจากอาหารเพื่ อการดารงชี วิตและต้องการพลังงานอื่ นๆ เพื่ออานวยความ
สะดวกสบายในการดารงชีวต ดังนั้นพลังงานจากดวงอาทิตย์จึงมีความสาคัญต่อการดารงชีวตบนโลก
ิ ิ
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

13. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 61
ภาพที่ 4.13 ดวงอาทิตย์ (ที่มา : www.lesaproject.com)
4.4.1 ข้ อมูลเบืองต้ นเกียวกับดวงอาทิตย์
้ ่
ดวงอาทิตย์เป็ นดาวฤกษ์ดวงหนึ่ งที่อยูห่างจากโลก150 ล้านกิโลเมตร มีความร้อนและ
่
แสงสว่างในตัวเอง แสงสว่างเดิ นทางจากดวงอาทิตย์ถึงโลกกินเวลา 499 วินาที หรื อ 8.32 นาที ดวง
อาทิตย์มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 1,392,000 กิโลเมตร ซึ่ งยาวกว่าโลกราว109 เท่า มีขนาดใหญ่สามารถบรรจุ
โลกได้ถึง 1,304,000 เท่า ดวงอาทิตย์มีอายุประมาณ 4,600 ล้านปี อีกไม่ถึง 5,000 ล้านปี ดวงอาทิตย์จะ
วิว ฒนาการเป็ นดาวยัก ษ์แดง ช่ วงนั้นโลกและดาวเคราะห์ วงในจะถู ก ดู ดกลื นเข้า สู่ ด วงอาทิ ต ย์และ
ั
วิวฒนาการต่อไป เมื่อไฮโดรเจนแกนกลางหมด มีฮีเลี ยมมากขึ้น เกิดปฏิ กิริยานิ วเคลี ยร์ ฟิวชันฮีเลี ยม
ั
ฮี เ ลี ย มหลอมรวมเป็ นคาร์ บ อน ดวงอาทิ ต ย์จ ะขยายตัว อี ก ครั้ งหนึ่ งเพื่ อ ใช้ ไ ฮโดรเจนและฮี เ ลี ย ม
ผิวนอกขยายใหญ่ 400 เท่าเกิ นอานาจความโน้มถ่วง ผิวนอกจะระเบิดสู่ อวกาศเป็ นสสารระหว่างดาว
แกนกลางของดวงอาทิตย์จะเป็ นแคระขาว และค่อยๆ เย็นลงเป็ นก้อนคล้ายถ่าน เรี ยกแคระดา ล่องลอยไป
ภาพที่ 4.14 โครงสร้างภายในดวงอาทิตย์ (ที่มา : www.lesaproject.com)
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

14. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 62
ดวงอาทิตย์ผควบคุมสรรพสิ่ งในระบบสุ ริยะ เป็ นดาวฤกษ์ที่มีขนาดมวลสารและความ
ู้
สว่างมากกว่าดาวฤกษ์ทวไปถึงร้อยละ 80 ของดาวฤกษ์ในกาแล็กซีทางช้างเผือก แต่มีความสว่างน้อยกว่า
ั่
และมีขนาดเล็กกว่าดาวฤกษ์ที่มองเห็นได้ดวยตาเปล่า สว่างเด่นบนท้องฟ้ า มีอุณหภูมิที่ผิว 5,778 องศา
้
เคลวินหรื อเท่ากับ 5,505 องศาเซลเซี ยส อุณหภูมิที่จุดใจกลางดวงอาทิตย์สูงมากประมาณ 1,5000,000
องศาเซลเซียส ดวงอาทิตย์มีความโน้มถ่วงที่ผวมากกว่าโลกราว 28 เท่า ดวงอาทิตย์หนักกว่าโลก 300,000
ิ
เท่า และมีกาลังส่ องแสงสว่างกว่าดวงจันทร์ วนเพ็ญ 400,000 เท่า ดวงอาทิตย์หมุนรอบตัวเองอยู่
ั
ตลอดเวลาแบบทวนเข็มนาฬิกา โดยหมุนรอบตัวเอง 1 รอบกินเวลา 25.38 วัน และจะพาระบบสุ ริยะทั้ง
ระบบไปด้วยความเร็ ว 274 กิโลเมตรต่อวินาที
4.4.2 การเกิดพลังงานของดวงอาทิตย์
ดวงอาทิ ตย์เป็ นบ่อเกิ ดของพลัง งานที่ ยิ่งใหญ่ เปรี ย บเสมือนเตาปฏิ กรณ์ นิวเคลี ย ร์
พลังงานที่ดวงอาทิตย์ส่งออกมานี้มาจากการเปลี่ยนแปลงสสารไปเป็ นพลังงานที่เกิดจากพลังงานเทอร์ โม
นิวเคลียร์หรื อพลังงานนิวเคลียร์ฟิวชันที่แกนกลางดวงอาทิตย์ ซึ่ งเป็ นปฏิกิริยาการรวมตัวของไฮโดรเจน
กลายเป็ นฮีเลี ยม และปลดปล่ อยพลังงานออกมามหาศาล พลังงานนี้ เปลี่ ยนจากมวลส่ วนหนึ่ งของ
ไฮโดรเจนที่หายไปตามสมการของไอน์สไตน์ คือ E=mc2 เมื่อ E คือพลังงาน m คือ มวลสสารที่หายไป
c คือ อัตราเร็ วแสงในสุ ญญากาศ =3 x108 เมตร(300 ล้านเมตร) ต่อวินาที ดวงอาทิตย์เป็ นตัวอย่างดาวฤกษ์
ที่มีมวลขนาดกลาง มีววฒนาการขั้นต้น ดาวฤกษ์ที่มีมวลสู งกว่าดวงอาทิตย์มีววฒนาการที่สูงขึ้น มวลสาร
ิั ิั
ของธาตุ ที่ ห นั ก กว่ า ไฮโดรเจนจะหลอมรวมเป็ นธาตุ ที่ ห นั ก ขึ้ นและเปลี่ ย นไปเป็ นพลั ง งาน
นักวิทยาศาสตร์ ประมาณว่าพลังงานนี้จะเคลื่อนที่มาถึงพื้นผิวอาจใช้เวลานานมากถึง 20 ล้านปี พลังงานที่
เกิดขึ้นจะถ่ายทอดออกมาสู่ ผวดวงอาทิตย์โดยการนา การพาและการแผ่รังสี ความร้อน
ิ
โลกเป็ นบริ วารของดวงอาทิ ตย์ คือ อยู่ภายใต้อิทธิ พลแรงโน้ม ถ่ วงของดวงอาทิ ตย์
พลังงานทุกชนิด ทุกประเภท รอบตัวเราได้มาจากดวงอาทิตย์ ไม่ทางตรงก็ทางอ้อม หากปราศจากดวง
่
อาทิตย์สิ่งมีชีวิตบนโลกจะไม่สามารถดารงชี วิตอยูได้ โลกของเราได้รับพลังงานจากดวงอาทิตย์เพียง 1
ใน 2,200 ล้านส่ วนเท่านั้น จากการวิจยการใช้พลังงานแสงอาทิตย์ที่โลกได้รับโดยพืชนาไปใช้ในการ
ั
สังเคราะห์แสง และพลังงานที่ได้รับโดยตรงในรู ปพลังงานจลน์ในการเกิดลม คลื่น รวมกันไม่ถึงร้อยละ
0.2 นอกนั้นเป็ นพลังงานที่สูญเปล่า เพราะถูกเมฆหมอกหรื อฝุ่ นละอองสะท้อนออกไปสู่ อวกาศ
พลังงานจากดวงอาทิตย์ไม่มีกาก ใช้ไม่มีวนหมดสิ้ น ในเวลา 1 วินาทีดวงอาทิตย์
ั
แผ่พลังงานออกไปเท่ากับพลังงานทั้งหลายทั้งมวลที่มนุ ษย์ใช้มาตั้งแต่ดึกดาบรรพ์ถึงปั จจุบน พลังงาน
ั
่
ที่ดวงอาทิตย์แผ่ออกไปในเวลา 3 วัน จะเท่ากับพลังงานทั้งหลายทั้งมวลที่มีอยูในโลกทั้งโลกดวงอาทิตย์
่
มีการกลืนกินมวลสารของตัวเองอยูตลอดเวลา เมื่อดวงอาทิตย์เกิดขึ้นจะมีการปลดปล่อยพลังงานออกมา
และจะมีวิวฒนาการต่อไปตามลาดับ ในที่สุดอีกประมาณ 5,000 ล้านปี ข้างหน้า จะเกิ ดวิวฒนาการขั้น
ั ั
สุ ดท้าย ภายหลังเป็ นดาวแคระขาวเกิ ดพลังงานนิ วเคลี ยร์ ฟิวชันนิ วเคลี ยร์ ของฮี เลี ยมหลอมรวมเป็ น
คาร์บอน คือถ่าน เมื่อหมดฮีเลียมจะค่อยๆ เย็นลง ผลที่สุดเป็ นก้อนเถ้าถ่านดา หยุดการแผ่รังสี ความร้อน
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

15. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 63
4.4.3 จุดบนดวงอาทิตย์
เกิ ด จากการเปลี่ ย นแปลงของสนามแม่ เ หล็ ก ที่ พ้ื น ผิว ดวงอาทิ ต ย์ บริ เ วณดัง กล่ า วมี
อุณหภูมิต่ากว่าบริ เวณรอบข้าง จึงมีความสว่างน้อยกว่าบริ เวณข้างเคียง จึงสังเกตเห็นเป็ นจุดดา จุดบน
ดวงอาทิตย์บางจุดมีขนาดใหญ่กว่าโลกเราหลายเท่า จุดบนดวงอาทิตย์ มีจานวนเพิ่มขึ้นสู งสุ ดทุกๆ 11 ปี
ั
ซึ่ งสัมพันธ์กบการประทุจาที่พ้ืนผิวของดวงอาทิตย์ ที่เรี ยกว่า “โซลาร์ แฟลร์ ” (Solar Flare)
้
ภาพที่ 4.15 จุดบนดวงอาทิตย์ (ที่มา : NASA)
4.4.4 พลังงานของดวงอาทิตย์ต่อโลกและสิ่ งมีชีวต ิ
ดวงอาทิตย์ เป็ นแหล่งพลังงานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของโลก โลกของเราได้ใช้ประโยชน์จาก
แหล่งพลังงานนี้ท้ งทางตรงและทางอ้อม
ั
1) ดวงอาทิตย์ให้ พลังงานแก่โลก
ดวงอาทิตย์ให้พลังงานเกือบทุกชนิ ด ทุกประเภทแก่โลก น้ ามันเชื้ อเพลิง แก๊สธรรมชาติ
่
ถ่านหิ น เป็ นพลังงานสะสมยูใต้ผิวโลก ซึ่ งเกิดมาจากพลังงานจากดวงอาทิตย์ที่ให้พลังงานแก่สิ่งมีชีวิต
ิ ่
และเมื่อสิ่ งมีชีวตนั้นตายพลังงานก็จะสะสมอยูใต้ผิวโลกนันเอง พลังงานความร้อนจากดวงอาทิตย์ทาให้
่
เกิดการ หมุนเวียนของน้ าบนโลกเรี ยกว่า วัฏจักรของน้ า น้ าเมื่อได้รับความร้อนจะระเหยกลายเป็ นไอน้ า
ไอน้ าในอากาศทาให้เกิดน้ าค้าง หมอก เมฆ ฝน หรื อหิ มะ ทาให้เกิดระบบการหมุนเวียนน้ าจืดบนผิวโลก
เพื่อสิ่ งมีชีวตทั้งพืชและสัตว์ใช้ในด้านต่างๆ ได้
ิ
2) ชีวตบนโลกต้ องการพลังงานจากดวงอาทิตย์
ิ
ถ้าไม่มีพลังงานจากดวงอาทิตย์มาสู่ โลก สิ่ งมีชีวิตจะขาดพลังงานในการดารงชี วต ชีวิต
ิ
ต่างๆ บนโลกจะเป็ นเช่นไร ถ้าโลกไม่ได้รับความร้อนและแสงสว่างจากดวงอาทิตย์ โลกจะถูกแช่แข็ง มี
่
ความเย็นจัดอย่างยิ่ง สิ่ งมีชีวิตจะมีชีวิตอยูไม่ได้ ในบ้านหรื อนอกบ้านจะเย็นจัดยิ่งกว่าขั้วโลกในหน้า
่
หนาวหลายสิ บเท่า พลังงานที่มีอยูบนโลกจะไม่สามารถต่อสู ้ความมืดมิดและหนาวเย็นจัดได้
กล่าวโดยสรุ ป ทุกชีวิตบนโลกล้วนต้องอาศัยพลังงานจากดวงอาทิตย์เพื่อการดารงชีวิต
พืชเป็ นผูผลิต สัตว์เป็ นผูบริ โภค พืชใช้พลังงานแสงอาทิตย์ในการสังเคราะห์แสง พลังงานความร้อนจาก
้ ้
ดวงอาทิตย์ทาให้เกิดวัฏจักรของน้ า น้ าเป็ นสิ่ งจาเป็ นเพื่อการดารงชี วิตของสิ่ งมีชีวิต ดังนั้นพลังงานจาก
ดวงอาทิตย์จึงเสมือนเป็ นกลไกลหลักในวัฏจักรของสิ่ งมีชีวตทุกชนิดบนโลก
ิ
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

16. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 64
แบบฝึ กหัดท้ ายบทที่ 4
1) เพราะเหตุใดจึงกล่าวว่า ดวงอาทิตย์เป็ นดาวฤกษ์รุ่นหลัง
2) ดวงอาทิตย์เกิดขึ้นได้อย่างไร และมีววฒนาการอย่างไร
ิั
3) เพราะเหตุ ใดโลก ดาวศุ กร์ ดาวอังคารและดาวพุธ จึงถู กจัดเป็ นดาวเคราะห์ หิน และเกิ ดขึ้ นได้
อย่างไร
4) เพราะเหตุใดดาวพฤหัสบดีดาวเสาร์ ดาวยูเรนัสและดาวเนปจูน จึงถูกจัดเป็ นดาวเคราะห์ยกษ์และ
ั
เกิดขึ้นได้อย่างไร
่
5) ดาวเคราะห์นอยและดาวหาง อยูบริ เวณใดของระบบสุ ริยะและเกิดได้อย่างไร
้
6) การระเบิดจ้าบนดวงอาทิตย์คืออะไร มีผลกระทบต่อโลกหรื อไม่ อย่างไร
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

17. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 65
แนวตอบคาถามแบบฝึ กหัดท้ ายบทที่ 4
1) ดวงอาทิตย์เป็ นดาวฤกษ์รุ่นหลัง เพราะดวงอาทิตย์เป็ นดาวฤกษ์สีเหลื อง ชนิ ดสเปกตรัม G2 มี
อุณหภูมิพ้ืนผิวลดลงเหลือประมาณ 6,000 เคลวิน ซึ่ งต่อไปจะกลายเป็ นดาวยักษ์แดงและถึงจุดจบในเวลา
ต่อมา ปั จจุบนมีอายุประมาณ 5,000 ล้านปี และมีองค์ประกอบเป็ นธาตุต่างๆที่ได้มาจากเนบิวลารุ่ นหลัง
ั
จึงไม่ใช่ดาวฤกษ์รุ่นแรกๆที่เกิดมา 10,000 ล้านปี มาแล้วและมีองค์ประกอบส่ วนใหญ่เป็ นไฮโดรเจน
่
2) ดวงอาทิตย์เกิดมาจากมวลสารที่อยูบริ เวณกลางเนบิวลา ยุบรวมกันด้วยแรงโน้มถ่วงจนอุณหภูมิสูง
มากพอที่ จะทาให้เกิ ดปฏิ กิริยาเทอร์ โมนิ วเคลี ยร์ หลอมไฮโดรเจนเป็ นฮี เลี ยม ท าให้เกิ ดสภาวะสมดุ ล
ระหว่างแรงโน้มถ่วงและแรงดันกลายเป็ นดาวฤกษ์
ดวงอาทิตย์เกิดจากการยุบตัวของเนบิวลา เมื่อ5,000 ล้านปี มาแล้ว และจะถึงจุดจบในอีก 5,000
ล้านปี ต่อจากนี้ เมื่อเชื้อเพลิงที่เป็ นไฮโดรเจนเหลือน้อย แรงโน้มถ่วงจะมากกว่าแรงดัน ทาให้ดวงอาทิตย์
ยุบตัวลงและแก่นมีอุณหภูมิสูงขึ้น มีผลให้อุณหภูมิของแก๊สที่อยูรอบนอกสู งตาม เกิ ดปฏิ กิริยาเทอร์ โม
่
นิ วเคลียร์ หลอมฮีเลียมเป็ นคาร์ บอนที่แกนกลางและหลอมไฮโดรเจนเป็ นฮีเลียมในชั้นถัดออกมาอีกครั้ง
หนึ่ ง แรงดันมากกว่าแรงโน้มถ่วงเกิดการขยายตัวทาให้ดวงอาทิตย์มีขนาดใหญ่ข้ ึน 100 เท่าของขนาด
ปั จจุบน เรี ยกว่า ดาวยักษ์แดง ซึ่ งเป็ นภาวะสุ ดท้ายของดวงอาทิตย์ที่มีฮีเลียมเป็ นเชื้ อเพลิง เมื่อหมดฮีเลียม
ั
อุณหภูมิแก่นกลางจะลดลง แรงดันจะน้อยกว่าแรงโน้มถ่วงทาให้ดาวยักษ์แดงกลายเป็ นดาวแคระขาว
ส่ วนมวลของแก๊สที่ อยู่รอบนอกกลายเป็ นเนบิวลาดาวเคราะห์ ซึ่ งจะหนี ดาวแคระขาวไปสู่ อวกาศ ใน
ที่สุดดาวแคระขาวหยุดส่ องสว่าง เพราะไม่เกิดปฏิกิริยาเทอร์ โมนิวเคลียร์ แล้ว กลายเป็ นดาวแคระดา
3) ดาวเคราะห์เหล่านี้ มีพ้ืนผิวแข็งหรื อเป็ นหิ นแบบเดียวกับโลก ซึ่ งเกิดจากมวลสารของเนบิวลาที่อยู่
ถัดออกมาจากบริ เวณใจกลาง เคลื่ อนที่ รอบดวงอาทิ ตย์และมี อุณหภูมิพอเหมาะที่ จะเกิ ดเป็ นก้อนหิ น
จ านวนมากและขนาดต่ า งกัน ก้อ นใหญ่ จ ะดึ ง ก้อ นเล็ ก เข้า หาด้ว ยแรงโน้ ม ถ่ ว งเกิ ด การพอกพู น ขึ้ น
กลายเป็ นดาวเคราะห์หิน 4 ดวงใหญ่ ซึ่ งแต่ละดวงมีความหนาแน่นสู ง
่ ั
4) ดาวเคราะห์ยกษ์เป็ นดาวที่อยูช้ นนอก มีขนาดใหญ่ องค์ประกอบหลักเป็ นแก๊สไฮโดรเจนและแก๊ส
ั
ฮีเลียม เป็ นดาวเคราะห์ที่ใหญ่กว่าโลกมาก
ดาวเคราะห์ยกษ์เกิ ดจาก มวลสารของเนบิวลาที่อยู่ถดออกมาจากดาวเคราะห์ หิน ดาวเคราะห์
ั ั
ยักษ์เกิดจากการสะสมดึงแก๊สและสารที่ระเหยได้ง่าย เช่น น้ า เข้าไว้เป็ นก้อนใหญ่ ซึ่ งแก๊สส่ วนใหญ่หลุด
จากดวงอาทิ ตย์เองและบริ เวณชั้นในของระบบสุ ริยะที่ ดวงอาทิตย์ส่งแรงดันของการแผ่รังสี ผลักแก๊ส
่
เหล่านี้ออกไปไกล ซึ่ งไปตกอยูที่ดาวเคราะห์ช้ นนอก ดาวเคราะห์เหล่านี้จึงใหญ่และมีความหนาแน่นต่า
ั
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั

18. เอกสารประกอบการสอน ดาราศาสตร์และอวกาศ บทที่ 4 ระบบสุริยะ 66
่
5) ดาวเคราะห์นอยมีวงโคจรอยูระหว่างวงโคจรดาวอังคารกับดาวพฤหัสบดี เกิดจากเศษที่เหลือจาก
้
ั
การสร้ างดาวเคราะห์ หิน ถู ก แรงรบกวนจากดาวพฤหัสบดี กบ ดวงอาทิ ตย์ ทาให้ดาวเคราะห์ น้อยไม่
สามารถรวมตัวกันเป็ นดาวขนาดใหญ่ได้
่
ดาวหาง คาดกันว่าถิ่นที่อยูของดาวหาง คือ บริ เวณขอบนอกของระบบสุ ริยะ ดาวหางเกิดจากเศษ
ที่เหลือจากการสร้างดาวเคราะห์ยกษ์ั
6) การระเบิดจ้าบนดวงอาทิตย์ คือ การปะทุข้ ึนอย่างฉับพลันของพลังงาน แล้วพ่นรังสี และอนุ ภาคที่มี
ประจุไฟฟ้ าออกสู่ อวกาศ การระเบิดจ้ามีความสัมพันธ์กบการเกิดจุด (sunspot) บนดวงอาทิตย์
ั
ผลกระทบต่อโลก เกิดขึ้นเมื่อเกิดการระเบิดจ้าบนดวงอาทิตย์ อนุ ภาคที่มีประจุไฟฟ้ าหรื อเรี ยกว่า
ลมสุ ริยะมากระทบบรรยากาศของโลก อุณหภูมิของบรรยากาศจะสู งขึ้น โมเลกุลของอากาศที่ลอยสู งขึ้น
่
อาจจะต้านการเคลื่อนที่ของยานอวกาศที่อยูในระดับต่า เป็ นผลให้ยานอวกาศเคลื่อนที่ชาลง หากไม่ปรับ ้
ระดับให้สูงขึ้น ยานอวกาศจะตกสู่ พ้ืนโลกได้ นอกจากนี้ ยงทาให้เกิดสนามไฟฟ้ ารบกวนการทางานของ
ั
อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ รบกวนการส่ งจ่ายกระแสไฟฟ้ า และการสื่ อสาร ทาให้การส่ งคลื่นวิทยุและระบบ
นาร่ องถูกตัดขาด การส่ งผ่านข้อมูลจากดาวเทียมบางดวงขาดหายไป
ประการสุ ดท้าย เมื่ออนุภาคที่มีประจุไฟฟ้ าพุ่งมากระทบบรรยากาศของโลก แนวสนามแม่เหล็ก
โลกบัง คับ ให้ อ นุ ภ าคที่ มี ป ระจุ ไ ฟฟ้ าเคลื่ อ นที่ ไ ปยัง บริ เ วณขั้ว โลก และชนกับ อะตอมของแก๊ ส ใน
บรรยากาศโลก ทาให้เกิดแสงเรื องรองบนท้องฟ้ าบริ เวณขั้วโลก เรี ยกว่า แสงเหนือหรื อแสงใต้
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
เรี ยบเรี ยงและใช้ปฏิบติการสอนโดย ครู ศกดิ์อนันต์ อนันตสุข เผยแพร่ ในรู ปแบบไฟล์ PDF ที่ www.anantasook.com
ั ั