1. Ο Παπαδιαμάντης
Πως είδαν τον Παπαδιαμάντη οι σύγχρονοι του συγγραφείς.
Κάθε σύγχρονος συγγραφέας είχε και απο κάτι διαφορετικό να πει για τον Αλέξανδρο
Παπαδιαμάντη. Όλοι έλεγαν τα καλύτερα όσο αναφορά το χαρακτήρα των έργων του.
Ο Παπαδιαμάντης χαρακτηριζόταν ως ενας κορυφαίος συγγραφεας αλλα και ένας
κλειστός μπορεί και αποξενομένος άνθρωπος, που δεν είχε ανάγκη την δημοσιότητα και
την φήμη. Ήταν ένας αγνός και σοβαρός χριστιανός, με σταθερές απόψεις και χωρίς
προσωπική ζωή. Το γεγονός ότι πέρασε δύσκολη και μαρτυρική ζωή είναι ένας απο τους
λόγους για τους οποίους τα έργα του ήταν μελανχωλικά αλλά και λίγο γελαστά.
Όλα του τα έργα, εκτός απο ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα, είχαν πλούσιο λόγο. Ήταν
βασησμένα την βυζαντινή παράδοση και τέχνη και οι ήρωες του προέρχονταν απο τα
πρότυπα της εποχής. Τέλος οι μεταφράσεις που έκανε σε κείμενα εφημεριδών ήταν απλές
και ταπεινές σε αντίθεση με τα έργα του.
Συμπαιρένουμε λοιπόν ότι ο Παπαδιαμάντης αποτέλαισε πρότυπο για όλους τους
συγγραφείς λόγο του ότι ήταν αρμονικός, ξεχωριστός ο τρόπος με τον οποίο εκφραζόταν
μέσω των κειμένων του.
Η διαχρονική γοητεία του Παπαδιαμάντη.
Οι κριτικές που έγιναν για τον Παπαδιαμάντη στην εποχή του μιλάνε όλες χωρίς
επιφυλάξεις και εγκωμιαστικά για το έργο του. Οι λογοτεχνικοί κριτικοί δεν ασχολήθηκαν
καθόλου με τα έργα του Παπαδιαμάντη, οι δημοτικιστές το διεκδικούσαν γιατί ηταν
πρωτοπόρος αλλά δεν τον συμπαθούσαν εξαιτίας της γλώσσας που χρησιμοποιούσε.
Αντίθετα οι καθαρευουσιάνοι ενέκριναν την γλώσσα του γιατί ήταν συντιριτική αλλά τον
θεωρούσαν λογοτεχνικά εκτός κλίματος. Μόνο ο Παλαμάς και ο Νιρβάνας έλεγαν πολύ
καλά λόγια για εκείνον, για παράδειγμα ότι δεν ήταν γραμματάνθρωπος αλλά ποιητής. Τα
έργα του πήραν αξία μετά τον θάνατο του.
Τότε σταδιακά άρχισαν όλοι να μιλάνε με σεβασμό γι αυτόν και τα έργα του, έγραψαν
ιστορικά βιβλία γι αυτόν και την ζωή του και δημοσίευσαν όλο του τα έργα. Τέλος ένα
παράδειγμα μεταγενέστερης κριτικής στα έργα του είναι η άποψη της γερμανίδας
υπεύθυνη του Ινστιντούτου Γκαιτε, για τις πολιτιστικές ἐκδηλώσεις στὴν Ἑλλάδα, κ.
Ἀντρέα Σέλιγκερ, η οποία είπε ότι ο Παπαδιαμάντης είναι ένας παγκόσμιος συγγραφέας.
Γι αυτό κιόλας μετέφρασε “την φόνισσα” η οποία απέσπασε επαινετικά σχόλια απο
αυστηρούς γερμανούς κριτικούς.
2. Γνωμικά του συγγραφέα.
Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής
Αντίχριστος. Αύτη γεννά την αδικίαν, αύτη τρέφει την κακουργίαν, αύτη φθείρη
σώματα και ψυχάς.
Τώρα όμως η πράγματι επικρατούσα θρησκεία είναι ο πλέον ακάθαρτος και
κτηνώδης υλισμός. Μόνον κατά πρόσχημα είναι η χριστιανοσύνη.
Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκεν την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την
όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η
ληστεία εγέννησε την πολιτικήν. Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου
Αχ! κάθε αμαρτία έχει και τη γλύκα της.
Θα έλεγε τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες, διά να αποδειχθή, ότι δεν ήτο
ικανή προς αυτοδιοίκησιν.
