Yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lí tuổi học sinh thpt 5995278

1. MỤC LỤC
Trang
I. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lí tuổi
học sinh trung học phổ thông........................................................3
1. Khái niệm tuổi thanh xuân..........................................................3
2. Đặc điểm cơ thể..........................................................................4
3. Điều kiện xã hội của sự phát triển...............................................6
3.1. Hoạt động xã hội.....................................................................7
3.2. Trong gia đình.........................................................................8
II. Quan hệ giao tiếp giữa thanh niên với người lớn...................8
1. Mối quan hệ giữa thanh niên và người lớn..................................8
2. Cách cải thiện mối quan hệ giữa thanh niên và người lớn ..........11
III. Vấn đề lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên mới lớn.........12
1. Vấn đề và xu hướng lựa chọn nghề nghiệp.................................12
2. Nhược điểm lựa chọn nghề nghiệp của thanh niên hiện nay.......13
3. Cách khắc phục nhược điểm trong việc lựa chọn nghề...............14
1

2. NỘI DUNG
NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN TÂM LÍ;
QUAN HỆ GIAO TIẾP GIỮA THANH NIÊN VỚI NGƯỜI LỚN;
VẤN ĐỀ LỰA CHỌN NGHỀ NGHIỆP CỦA HỌC SINH THPT
I. Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lí tuổi học
sinh trung học phổ thông
1. Khái niệm tuổi thanh xuân
Trong tâm lí học lứa tuổi, người ta định nghĩa tuổi thanh xuân là
giai đoạn phát triển bắt đầu phát triển từ lúc dậy thì và kết thúc khi bắt
đầu vào tuổi người lớn.
Như vậy, giới hạn thứ nhất là giới hạn sinh lí, giới hạn thứ hai là
giới hạn xã hội chỉ ra nhiều tính chất phức tạp và nhiều mặt của lứa
tuổi thanh niên
Vì vậy, tâm lí học Mác – xít cho rằng, cần phải nghiên cứu tuổi
thanh niên một cách phức hợp, phải kết hợp quan điểm tâm lí học xã
hội với việc tính đến những quy luật bên trong của sự phát triển. Đó là
một vấn đề phức tạp và khó khăn vì không phải lúc nào nhịp điệu và
các giai đoạn của sự phát triển tâm, sinh lí cũng trùng hợp với các giai
đoạn trưởng thành về mặt xã hội.
So với hai, ba thế kỉ trước đây, sự dậy thì bắt đầu và kết thúc
sớm hơn hai năm. Nên tuổi thiếu niên ngày nay hạ thấp và kết thúc
vào khoảng 14, 15 tuổi. Dẫn đến tuổi thanh niên cũng bắt đầu sớm
hơn.
2

3. Lứa tuổi thanh niên là lứa tuổi chuẩn bị bước sang người lớn,
nên lứa tuổi thiếu niên phải chuẩn bị những nội dung về mặt tâm lí, xã
hội, tri thức. Nhưng nội dung cụ thể của thời kì phát triển này được
quy định không đơn giản chỉ bởi tuổi mà là những điều kiện xã hội
( vị trí của thanh niên trong xã hội, khối lượng kiến thức, kĩ năng, kĩ
xảo mà họ nắm bắt được và hàng loạt những nhân tố khác phụ thuộc
vào những điều kiện xã hội đó).
Trong giai đoạn hiện nay, hoạt động xã hội, lao động ngày càng
phức tạp nên thờ kì chuẩn bị cũng được kéo dài một cách đáng kể. Cụ
thể như thời gian học chưa phải lao động được kéo dài. Như vậy đã
kéo dài sự trưởng thành thật sự về mặt xã hội. Nên có sự kéo dài tuổi
thanh niên và dẫn đến việc khó xác định của giới hạn lứa tuổi.
Song hiện nay người ta cho rằng, đối với đa số thanh niên thì
tuổi thanh niên là thời kì từ 14, 15 tuổi đến 25 tuổi. Trong đó chia làm
2 thời kì chính:
- Từ 14, 15 tuổi đến 17, 18 tuổi: giai đoạn đầu tuổi thanh niên
(còn gọi là thanh niên mới lớn, thanh niên học sinh).
- Từ 17, 18 tuổi đến 25 tuổi: giai đoạn hai của tuổi thanh niên
(học sinh, sinh viên)
Những phân tích trên cho thấy: Tuổi thanh niên là một hiện
tượng tâm lí xã hội.
2. Đặc điểm cơ thể
Tuổi đầu thanh niên là thời kì đạt được sự trưởng thành về mặt
thể lực, nhưng sự phát triển cơ thể còn kém so với sự phát triển cơ thể
3

4. của người lớn. Tuổi thanh niên bắt đầu thời kì phát triển tương đối êm
ả về mặt sinh lí.
Cơ thể các em có sự phát triển với những đặc điểm sau:
- Hệ xương phát triển hoàn thiện. Cơ bắp tiếp tục phát triển, nhịp
độ tăng trưởng về chiều cao và trọng lượng đã chậm lại.
Các em gái đạt được sự tăng trưởng của mình trung bình vào
khoảng tuổi 16, 17 (± 13 tháng), các em trai khoảng 17, 18 tuổi (± 10
tháng).
- Trọng lượng, chiều cao của các em trai đuổi kịp các em gái và
đã tiếp tục vượt lên. Sức mạnh cơ bắp tăng rất nhanh. Lực cơ của em
trai 16 tuổi vượt lên gấp hai lần so với lực cơ của em lúc 12 tuổi. Đại
đa số các em đều đã qua thời kì phát dục.
Sự phát triển của hệ thần kinh có nhưng thay đổi quan trọng do:
- Cấu trúc bên trong của não phức tạp và các chức năng của não
phát triển. Cấu trúc của tế bào bán cầu đại não có những đặc điểm như
trong cấu trúc tế bào não của người lớn.
- Số lượng dây thần kinh liên hợp tăng lên kết các thành phần
khác nhau của vỏ não lại. Điều đó tạo tiền đề cần tiền đề cần thiết cho
sự phức tạp hóa hoạt động phân tích, tổng hợp… của vỏ bán cầu đại
não trong qúa trình học tập.
Sự hoàn thiện về bộ máy thần kinh và hoạt động thần kinh bậc
cao nói chung đã làm cho những phản ứng được chính xác hơn, các
động tác được kết hợp khéo léo và hoàn thiện hơn. Nên lứa tuổi này
4

5. có khả năng đạt được những thành tích cao trong hoạt động thể thao
như: bơi lội, quần vợt, trượt băng nghệ thuật, thể dục dụng cụ,…
Hoạt động của tuyến nội tiết trở lại hoạt động bình thường hơn
so với lứa tuổi trước.
Hệ tuần hoàn hoạt động bình thường. Mất dần sự không cân đối
giữa hệ huyết quản và tim mạch.
Lứa tuổi thanh niên vẫn còn dễ bị kích động như ở thiếu nhi,
nhưng ở thiếu niên ngoài nguyên nhân do sinh lí còn do cách sống như
hút thuốc, vui chơi,… không điều độ. Có thể nói đây là thời kì phát
triển thuận lợi về mặt cơ thể (thời kì ít mắc bệnh, dễ khỏi bệnh…).
Tuy nhiên, lứa tuổi thiếu niên các em luôn xây dựng cho mình
một hình tượng về cơ thể của bản thân. Các em luôn chú ý đến hình
thức và bên ngoài, nếu các em không ưng ý về mình thì các em luôn
muốn và ao ước mình được như thế này, mình phải như thế kia.
Ví dụ: Các em thường hay lo lắng khi thấy mình quá lùn hay quá
to béo,… dẫn đến việc các em hay bi quan, bi kịch hình thức,…
Tóm lại, lứa tuổi thanh niên là lứa tuổi các em có cơ thể phát
triển cân đối, khỏe và đẹp. Các em có thể đạt khả năng và thành tích
về cơ thể, sự khéo léo như người lớn.
3. Điều kiện xã hội của sự phát triển
3.1. Hoạt động xã hội
Hoạt động xã hội và hứng thú xã hội được mở rộng cả phạm vi
biến đổi cả về mặt chất lượng; xuất hiện nhiều vai trò của người lớn
5

6. và thực hiện vai trò của người lớn một cách độc lập và có trách nhiệm
như tham gia các hoạt động thông tin, tuyên truyền,…
Đến 18 tuổi, các em đã tham gia bầu cử, có nghĩa vụ lao động,
nghĩa vụ quân sự,…
Nhiệm vụ xã hội chủ yếu của các em trong thời kì này là chọn
nghề. Việc chọn nghề quyết định đến đương đời của mỗi em.
Tất cả các chế độ chính trị, pháp chế, pháp luật, đạo đức quan hệ
của con người đều tác động đến thanh niên.
Tuy vậy, ở thanh niên cũng chưa thực sự trở thành người lớn vì:
- Các em hầu hết vẫn còn là học sinh.
- Các em chưa có nghề nghiệp và sự lao động thực sự.
- Các em còn thiếu kinh nghiệm thực tiễn. Học sinh trung học
phổ thông còn phụ thuộc vào người lớn, người lớn quy định nội dung,
xu hướng hoạt động của các em.
- Các em vẫn còn phụ thuộc rất lớn vào cha mẹ.
3.2. Trong gia đình
Thanh niên đã có vị trí khá quan trọng trong gia đình vì:
- Các em đã có nhiều quyền lợi và trách nhiệm của người lớn.
- Các em giúp nhiều việc trong gia đình, tham gia nhiều việc của
người lớn (nhất là các gia đình nông thôn, ngoài giờ học các em còn
giúp bố mẹ cày bừa, gặt hái, lao động trong nông nghiệp).
- Các em đã được bố mẹ trao đổi một số ý kiến trong gia đình,
quan tâm đến nhiều mặt sinh hoạt trong gia đình như kế hoạch làm ăn,
chi tiêu,… thay thế bố mẹ quản lí, chăm sóc các em nhỏ,…
6

7. Tóm lại, vị trí của thanh niên trong gia đình được nâng lên rõ rệt,
các em cũng nhận thấy trách nhiệm của mình trong gia đình. Điều này
ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lí tuổi thanh niên mới lớn.
Lưu ý rằng, đối với thanh niên mới lớn, người lớn cần phải thực
hiện tính hai mặt với thanh niên:
Thứ nhất, nhắc nhở các em đã là người lớn nên đòi hỏi ở các em
tính độc lập, ý thức trách nhiệm và thái độ hợp lí.
Thứ hai, đòi hỏi các em thích ứng với cha mẹ, giáo viên, phục
tùng cha mẹ, thầy cô.
Như vậy, vị trí của thanh niên có tính chất không xác định, mặt
này được coi là người lớn, mặt khác lại không. Tính chất đó và những
yêu cầu đề ra cho thanh niên được phản ánh một cách độc đáo vào tâm
lí thanh niên. Vị trí “không xác định” của thanh niên là một tất yếu
khách quan.
Kết luận sư phạm: Trong giáo dục cần lưu ý tạo điều kiện xây
dựng một phương thức sống phù hợp với mức độ phát triển chung của
thanh niên bằng cách khuyến khích ý thức trách nhiệm của thanh niên
và khuyến khích giáo dục lẫn nhau trong tập thể thanh niên mới lớn.
II. Quan hệ giao tiếp giữa thanh niên với người lớn
1. Mối quan hệ giữa thanh niên và người lớn
Để giáo dục thanh niên, trước hết cần chú ý xây dựng mối quan
hệ tốt giữa thanh niên và người lớn.
Cảm nhận về “tính người lớn” của chính bản thân mình là một
trong những nét tâm lí đặc trưng xuất hiện trong giai đoạn chuyển từ
7

8. lứa tuổi thiếu niên sang thanh niên. Thực tiễn cho thấy rằng sự nảy
sinh cảm nhận đó ở lứa tuổi thanh niên là một trong những yếu tố tâm
lí góp phần tạo nên những mối quan hệ bất bình ổn giữa cha mẹ và
con cái, làm cho tần số giao tiếp giữa cha mẹ và con cái giảm xuống
và thay vào đó là nhu cầu giao tiếp của thanh niên với bạn đồng trang
lứa tăng lên.
Quan hệ bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau giữa người và người ở đất
nước ta hiện nay là điều kiện thuận lợi để hình thành quan hệ tốt đẹp
giữa thanh niên mới lớn và người lớn. Tuy vậy vẫn khó tránh khỏi
những xung đột giữa thanh niên và người lớn. Điều đó một phần do
thanh niên và người lớn sống và phát triển ở hai giai đoạn khác nhau
của đất nước. Mặt khác nó phụ thuộc nhiều vào thái độ của cả hai
phía đối với nhau, quan điểm của cả hai phía về nhau.
Bước sang tuổi thanh niên các em có cảm nhận rõ rệt rằng mình
đã lớn hay mình cũng gần giống người lớn, sắp trở thành người lớn.
Ranh giới giữa tuổi thanh niên và tuổi người lớn trong con mắt của
thanh niên không phải bao giờ cũng hiện lên một cách rõ ràng. Trong
quan hệ với trẻ nhỏ tuổi hơn hay trong quan hệ với các bạn đồng lứa
thanh niên có xu hướng cố gắng thể hiện mình như những người đã
lớn. Các em hướng tới các giá trị của người lớn, so sánh mình với
người lớn, mong muốn được tự lập, tự chủ trong giải quyết các vấn đề
của riêng mình. Tuy nhiên thực tiễn cuộc sống đã đưa thanh niên vào
một hoàn cảnh đầy mâu thuẫn. So sánh mình với người lớn, học sinh
cấp III hiểu rằng mình vẫn còn nhỏ, còn phụ thuộc. Nếu như lứa tuổi
trước đó sẵn sàng chấp nhận quan hệ người lớn - trẻ con, thì đối với
thanh niên tính chất như vậy trong quan hệ giữa các em với người lớn
8
Tải bản FULL (15 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

9. được các em coi như là không bình thường. Thanh niên cố gắng khắc
phục kiểu quan hệ đó. Chính vì vậy xuất hiện một mâu thuẫn giữa ý
muốn chủ quan và hiện thực khách quan: muốn trở thành người lớn
song thanh niên ý thức được rằng mình chưa đủ khả năng. Mâu thuẫn
này đã tạo ra những thay đổi lớn trong lĩnh vực tình cảm của lứa tuổi
thanh niên. Những nghiên cứu về tính cách thanh niên bằng các trắc
nghiệm TAT và Rorschach cho thấy rằng tính hay lo lắng đã tăng từ độ
tuổi 12 đến độ tuổi 16. So với các lứa tuổi trước đó mức độ lo lắng
trong giao tiếp với mọi người (với bạn bè, thầy cô giáo, người lớn…)
ở lứa tuổi thanh niên cao hơn hẳn và đặc biệt cao trong giao tiếp với
bố mẹ hay với những người lớn mà thanh niên cảm thấy bị phụ thuộc.
Theo thói quen thông thường trong quan hệ với con cái đã bước vào
tuổi thanh niên, các bậc cha mẹ vẫn thường xem họ như những đứa trẻ
mà ít chú ý đến nhu cầu nội tâm của họ. Kiểu quan hệ mang tính sai
khiến, áp đặt cứng nhắc hoặc những biểu hiện tình cảm mẹ - con thái
quá đối với lứa tuổi này thường gây ra những hậu quả không mong
đợi. A.E.Litrco - một chuyên gia tâm thán học nổi tiếng của Liên bang
Nga về lứa tuổi thanh niên nhận định rằng, lứa tuổi từ 14 đến 18 là lứa
tuổi khủng hoảng đối với tâm thần học. Ở lứa tuổi này các biểu hiện
rối loạn nhân cách tăng lên rõ rệt và trong phần lớn các trường hợp,
chúng có nguồn gốc sâu xa trong các quan hệ cha mẹ - con cái, quan
hệ thầy - trò không thuận lợi.
Trên cơ sở phát triển sinh lý, mức độ chín muồi của quá trình
phát triển các đặc điểm sinh lý giới, sự cảm nhận về tính chất người
lớn của bản thân mình ở thanh niên không phải là một cảm nhận
chung chung mà liên quan chặt chẽ với việc gắn kết mình vào một
9
5995278