Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού

1. Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού.
1
Η Γέννηση, Αποστόλης Κρεζίας, 1782 Μητροπολιτικό Μέγαρο Ζακύνθου
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

2. Πρότερη γνώση Δ΄ τάξη - Ο ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΌΣ
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
2

3. 21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
3
Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Εκείνο τον καιρό εκδόθηκε ένα διάταγμα του Καίσαρα Αυγούστου, με το οποίο διέταζε την
απογραφή όλων των υπηκόων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.. Όλοι πήγαιναν να γραφτούν
στους καταλόγους, ο καθένας στην πόλη του. Έτσι και ο Ιωσήφ πήγε από τη Γαλιλαία, από την
πόλη Ναζαρέτ, στην Ιουδαία στην πόλη Βηθλεέμ, στην πόλη του Δαβίδ, επειδή από εκεί
καταγόταν η γενιά του Δαβίδ, για να απογραφεί μαζί με τη Μαρία, η οποία ήταν ετοιμόγεννη
και την είχε κάτω από την προστασία του. Ενώ βρισκόταν εκεί ήρθε η ώρα να γεννήσει η
Μαρία. Έτσι έφερε στον κόσμο τον πρωτότοκο γιο της, που τον τύλιξε σε σπάργανα και τον
έβαλε να ξαπλώσει μέσα στη φάτνη των ζώων κάποιου στάβλου, επειδή δεν είχαν βρει στα
πανδοχεία κανένα μέρος για να μείνουν. Στην περιοχή εκείνη υπήρχαν βοσκοί, που περνούσαν
τη νύχτα μέσα στους αγρούς για να φυλάνε τα κοπάδια τους. Ένας άγγελος Κυρίου
φανερώθηκε ανάμεσά τους. Ο άγγελος τους είπε: «Μη φοβάστε καθόλου, σας αναγγέλλω ένα
καλό νέο, το οποίο θα είναι για όλο τον λαό μια μεγάλη χαρά: σήμερα στην πόλη του Δαβίδ
γεννήθηκε για σας ένας σωτήρας, ο οποίος είναι ο Μεσσίας, ο Κύριος. Και να από ποιο σημάδι
θα τον αναγνωρίσετε: Θα βρείτε ένα μωρό σπαργανωμένο μέσα σε μια φάτνη». Και τη στιγμή
εκείνη ένα πλήθος αγγέλων παρουσιάστηκαν και δοξολογούσαν τον Θεό ψάλλοντας: «Δόξα
στον Ύψιστο Θεό και ειρήνη στη γη και θεία ευλογία στους ανθρώπους». Όταν οι άγγελοι
έφυγαν για να επιστρέψουν στους ουρανούς, οι βοσκοί είπαν μεταξύ τους: «Ας πάμε μέχρι τη
Βηθλεέμ να δούμε αυτό το μεγάλο γεγονός, το οποίο μας γνωστοποίησε ο Κύριος με το
στόμα των αγγέλων». Έτσι πήγαν εκεί γρήγορα και βρήκαν τη Μαρία, τον Ιωσήφ και το
μικρό παιδί που ήταν ξαπλωμένο στη φάτνη των ζώων. Αφού έφυγαν από τον στάβλο,
διηγήθηκαν όσα είχαν δει και ακούσει. Πηγή

4. Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού
Γεμάτοι ιερές εικόνες είναι οι Ναοί
μας. Όχι μόνο για να τις
ασπαζόμαστε οι πιστοί.
• Κάθε εικόνα είναι κι ένα ολόκληρο
βιβλίο, που μας διδάσκει.
• Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός
ονομάζει τις εικόνες«Βιβλία των
αγραμμάτων», γιατί
αποτυπώνονται εκεί παραστατικά η
διδασκαλία της Εκκλησίας μας ή
και οι βίοι των αγίων μας.
• Αυτά, δηλαδή, που ένας
μορφωμένος θα διάβαζε σε διάφορα
βιβλία. Ας δούμε, όμως, τι μπορεί
κανείς να «διαβάσει» στην εικόνα
της Γέννησης του Κυρίου!
421/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο διαδίκτυο,
εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

5. Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού
• «Αυτά τα οποία η
ιστοριογραφία
παρουσιάζει δια της
ακοής, αυτά τα ίδια η
ζωγραφική σιωπηλώς
τα παριστάνει δια της
μιμήσεως»
• (Ἅ γὰρ ὁ λόγος τῆς
ἱστορίας διὰ τῆς ἀκοῆς
παρίστησι, ταῦτα
γραφὴ σιωπῶσα διὰ
μιμήσεως δείκνυσιν).
• Ὁμιλία ΙΘ΄ Μ. Βασιλείου, Εἰς τοὺς
Ἁγίους Τεσσαράκοντα μάρτυρας,
Migne, PG 31, 509A.
521/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

6. Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού.
• Η εικόνα της Γέννησης του Χριστού (σελ.54) στηρίζεται στη
μαρτυρία της Αγίας Γραφής και της παραδόσεως της
εκκλησίας μας καθώς και στην πλούσια λειτουργική
υμνολογία της εορτής των Χριστουγέννων.
• Ο ορθόδοξος αγιογράφος της εικόνας της Γεννήσεως πιστός
στα δόγματα της εκκλησίας έχει δύο σκοπούς: να δείξει την
θεανθρώπινη φύση του Κυρίου μας που αληθινά σαρκώθηκε
από την Παρθένο Μαρία και να υποδηλωθεί ο πανηγυρισμός
του ουρανού και της γης και γενικότερα όλης της κτίσης προς
τον Δημιουργό της.
• Σύμφωνα με όσα διηγείται ο Ευαγγελιστής Λουκάς, η
Παναγία «έτεκεν τον υιόν αυτής τον πρωτότοκον, και
εσπαργάνωσεν αυτόν και ανέκλισεν αυτόν εν τη φάτνη».
621/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

7. 721/12/2020
Εικόνα στο Ιερό Κοινόβιον Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ορμύλια Χαλκιδικής

8. Το σπήλαιο
• Ο Χριστός είναι τυλιγμένος με
κάποια σουδάρια νεκρικά. Εδώ,
δηλώνεται ότι ο Χριστός γεννήθηκε
για να πεθάνει για εμάς.
• Δεν είναι απλώς ο θρίαμβος της
Γεννήσεως του Χριστού.
• Η Γέννηση του Χριστού ετοιμάζει το
Πάσχα.
• Γι’ αυτό ο Χριστός κείται, κοιμάται
μέσα σε έναν τάφο. Δεν κοιμάται στο
οποιοδήποτε κρεβάτι· πράγμα που
αποτελεί το γεγονός το οποίο θα μας
συνδέσει αναγωγικά προς το χώρο
της Αναστάσεως.
• Το φασκιωμένο βρέφος παραπέμπει
οπτικά σε μορφές νεκρών (όπως του
Λαζάρου), δίνοντάς μας έτσι μια
ακόμα νύξη για το σάββανο και την
ταφή του Κυρίου.
8
Το μαύρο τριγωνικό σπήλαιο συμβολίζει τη
σκοτεινιά του προχριστιανικού κόσμου.
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο διαδίκτυο,
εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

9. Ορθόδοξη περιγραφή της εικόνας της Γέννησης του Χριστού
• Η φάτνη εικονίζεται μέσα σε
σκοτεινό σπήλαιο. Το μαύρο
σπήλαιο συμβολίζει τον
κόσμο που ήταν
σκοτισμένος από την
αμαρτίαν.
• Επίσης συμβολίζει τον Άδη.
• Έτσι για να πλησιάσει την
άβυσσο ο Χριστός τοποθετεί
μυστικά τη γέννησή Του στο
βάθος του χάσματος, όπου
το κακό ζει και εξαπλώνεται.
• Μέσα στη φάτνη βρίσκεται
το «Παιδίον» τυλιγμένο σε
λευκά σπάργανα
921/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

10. .
Πίσω απ’ τη φάτνη βρίσκονται δύο ζώα, ένα βόδι κι ένα γαϊδουράκι. που συμβολίζουν τους
ανθρώπους της Παλαιάς Διαθήκης που περίμεναν και αναγνώρισαν τον Ιησού ως Μεσσία.
Η παρουσία τους εκεί εξηγείται από την προφητεία του Ησαΐα («Τους γέννησα και τους
ανέδειξα σαν γιους, όμως αυτοί επαναστάτησαν και με απέρριψαν. Το βόδι γνωρίζει τον
ιδιοκτήτη του και ο όνος το παχνί του κυρίου του, όμως ο Ισραήλ δεν με γνωρίζει και ο
λαός δεν με αντιλαμβάνεται» Ησ. 1, 2-3).
1021/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από
έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

11. Η Παναγία
1121/12/2020

12. Η Παναγία
• Η Παρθένος έχει πάντοτε -
σε όλες τις αγιογραφικές
εκφράσεις - στο κεφάλι της
και τις δύο πλάτες, τρία
αστεράκια.
• Οκτάκτινα αστεράκια.
• Τα τρία αστεράκια
δηλώνουν ότι η Παναγία
ήταν Παρθένος προ, κατά
και μετά τον τόκο. Είναι
ακριβώς Παρθένος.
• Και το οκτάκτινο αστεράκι
σημαίνει το μυστήριο της
όγδοης ημέρας.
• Στο κέντρο της εικόνας
βρίσκεται η Παναγία. (σελ
29). Είναι η πιο μεγάλη απ’
όλα τα άλλα πρόσωπα για
να τονισθεί η συνεισφορά
της στη σωτηρία του
ανθρώπου.
• Η Θεοτόκος είναι
μισοξαπλωμένη και
μισοκαθισμένη και η στάση
της ανάλαφρη για να
τονιστεί η απουσία του
πόνου και η παρθενική
γέννηση του Χριστού.
• Η γέννηση ήταν ανώδυνη
1221/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο διαδίκτυο,
εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

13. Η Παναγία
• Λέει το τροπάριο των Χριστουγέννων
«Παρθένος καθέζεται τα Χερουβίμ
μιμουμένη»….
• Τα χέρια της τα έχει όπως τα Χερουβείμ
σε μια στάση προσευχής και είναι
καθισμένη.
• Το «καθεζόμενον» δηλώνει πάντοτε στη
θεολογία μας μία βεβαιότητα.
• Είναι κοντά στο βρέφος, αλλά
ταυτόχρονα και μακριά, επειδή είναι
γιος της και ταυτόχρονα Θεός.
• Είναι άλλοτε ξαπλωμένη και άλλοτε
γονατιστή.
• Το βλέμμα της είναι στραμμένο μακριά
γιατί σκέπτεται το θάνατο του Ιησού.
1321/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

14. Η Παναγία
• Το καθεζόμενον (δηλ. η καθιστή στάση )
δηλώνει πάντοτε στη θεολογία μας μία
βεβαιότητα.
• Ο προφήτης Ωσηέ λέει αναφερόμενος
στο Θεό : «Συ, ο καθήμενος, ημείς δε
απολλύμεθα. Συ ο καθήμενος εις τους
αιώνας». Βλέπετε τη συγκριτική; Ο
καθήμενος και όχι ο όρθιος, ο
απολλύμενος. Δηλαδή η θέση της
καθήσεως σημαίνει βεβαιότητα.
• Ο Θεός είναι καθήμενος.
• Γι’ αυτό τους αγίους δεν τους κάνουμε
καθημένους.
• Είναι λανθασμένη και ρομαντική
έκφραση να κάνεις έναν άγιο ένθρονο.
• Ένθρονος είναι μονάχα ο Χριστός ή η
Παναγία. Δηλαδή ακρότατες (ιερότερες)
μορφές.
1421/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

15. ΑΓΓΕΛΟΙ
• Στο πάνω μέρος της εικόνας οι
μισοί δοξολογούν το Θεό: «Δόξα
στον ύψιστο Θεό και ειρήνη στη Γη
και ευαρέσκεια στους ανθρώπους»,
και οι άλλοι φέρνουν καλά νέα
στους ποιμένες: «Γεννήθηκε για
σας σήμερα σωτήρας»!
• Ο αστέρας δείχνει τη φάτνη.
• Έχουμε τους αγγέλους οι οποίοι
δοξολογούν. Υποχρεωτικά, όλοι οι
άγγελοι έχουν στο κεφάλι τους μία
κορδέλα.
• Έχουν πάντοτε πλουσία κόμη και
πάντοτε - δογματικό στοιχείο είναι
αυτό, δεν είναι στοιχείο δευτερεύον
- μία κορδέλα.
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
15

16. 21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
16

17. Οι άγγελοι Τι σημαίνει αυτή η κορδέλα;
• Και επειδή οι άγγελοι συγκεντρώνουν το
νου τους στο Θεό, βάζουμε πάνω στην
πλουσία κόμη τους, που είναι τα πλούσια
χαρίσματα που έχουν, αυτήν την κορδέλα.
Κι αυτό το στοιχείο είναι δογματικό. Δεν
υπάρχει άγγελος χωρίς κορδέλα η
κορδέλα δηλώνει το μάζεμα.
• Η κορδέλα αυτή συμβολίζει τη
συγκέντρωση του νου. Ο νους των
αγγέλων είναι συγκεντρωμένος από
αγάπη στον Δημιουργό και τη δοξολογία
Του. Για τους ανθρώπους, παραμένει κάτι
αρκετά δύσκολο, αυτό τα «μάζεμα».
• Η ημέρα που γιορτάζουμε στις 8
Νοεμβρίου είναι η στάση των αγγέλων·
και λέμε στη Θεία Λειτουργία «στώμεν
καλώς, στώμεν μετά φόβου», όπου οι
άγγελοι δεν έπεσαν όπως ο Εωσφόρος.
1721/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

18. «Δόξα εν υψίστοις Θεό και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις
ευδοκία».
• Οι αγγελικές δυνάμεις
προσφέρουν τη δοξολογία και
ευαγγελία του χαρμόσυνου
μηνύματος στους βοσκούς ότι
«ετέχθη σήμερον σωτήρ ος
εστίν Χριστός Κύριος».
• Σε κάποιες εικόνες υπάρχει σε
κυκλικό σχήμα η επιγραφή από
το κατά Λουκά Ευαγγέλιο,
• «Δόξα εν υψίστοις Θεό και
επί γης ειρήνη εν ανθρώποις
ευδοκία».
1821/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

19. Η Δοξολογία αρχίζει με την δοξολογία του Τριαδικού Θεού, ο
Οποίος δημιούργησε και μας έδειξε το φως Του.
• «Δόξα σοι τω δείξαντι το φως.
• Δόξα εν υψίστοις Θεώ, και επί γης
ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία.
• Υμνούμέν σε,
• ευλογούμέν σε,
• προσκυνούμέν σε,
• δοξολογούμέν σε,
• ευχαριστούμέν σοι δια την μεγάλην
σου δόξαν.
• Κύριε Βασιλεύ, επουράνιε Θεέ,
Πάτερ Παντοκράτορ• Κύριε Υιέ
μονογενές, Ιησού Χριστέ και Άγιον
Πνεύμα».
• «Σε σένα ανήκει η δόξα που έδειξες το
φως.
• Ας δοξάζεται ο Θεός που κατοικεί στα
ύψη του ουρανού, και ας έλθη στην γη η
ειρήνη και στους ανθρώπους η ευδοκία,
η ευαρέσκειά Του.
• Εσένα τον Θεό υμνούμε,
• ευλογούμε,
• προσκυνούμε,
• δοξολογούμε,
• ευχαριστούμε για
• την μεγάλη Σου δόξα
.
• Κύριε Βασιλεύ, επουράνιε Θεέ, Πατέρα
Πατοκράτορα, Κύριε μονογενή Υιέ και
άγιον Πνεύμα».
1921/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

20. Οι τρεις μάγοι – ( Οι τρεις σοφοί) κανε κλικ να μαθεις τα ονόματα .
• Οι σοφοί έτσι αποκαλούνταν τότε. Σοφοί.
• Επιστήμονες ήταν και φέρνουν τρία δώρα,
χρυσό, λιβάνι και σμύρνα.
• Αυτά τα δώρα είναι δογματικά στοιχεία.
• Χρυσάφι φέρνουν στο Χριστό γιατί είναι βασιλιάς.
Στο βασιλιά πηγαίνανε χρυσάφι.
• Λιβάνι γιατί είναι Θεός.
• Και σμύρνα ,το υλικό με το οποίο ήλειφαν τους
νεκρούς· κατά την παράδοση την εβραϊκή μεν, αλλά
και σύμφωνα με άλλες εξωτερικές του εβραϊκού
κόσμου παραδόσεις, υπάρχει η μύρωση.
• Η άλειψη των νεκρών που συμβολίζει την κάθαρση.
Πλένουμε τους νεκρούς μας πριν τους θάψουμε.
• Τον Χριστό τον άλειψαν με σμύρνα και αλόη.
• Άρα είναι Θεός (λιβάνι), είναι Βασιλιάς (χρυσάφι)
και είναι Αυτός ο οποίος θα πεθάνει για εμάς
(σμύρνα).
• Τέλος, οι Μάγοι εικονίζονται με διαφορετική ηλικία
για να υποδηλωθεί ότι ο Χριστός φωτίζει όλους τους
ανθρώπους ανεξάρτητα από ηλικία. 2021/12/2020

21. Οι Τρεις Μάγοι.
• Στην άλλη μεριά της
εικόνας είναι οι Μάγοι
άλλοτε πεζοί και άλλοτε
πάνω σε καμήλες
κρατώντας τα δώρα τους
έρχονται απ’ την Ανατολή
για να προσκυνήσουν τον
«νεογέννητο βασιλιά των
Ιουδαίων».
• Μπροστά τους είναι το
Αστέρι, το μήνυμα που
στάλθηκε από τον Ουρανό
για να τους οδηγήσει στον
αναμενόμενο Λυτρωτή.
2121/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

22. Ο Ιωσήφ
• Στο κάτω μέρος εικονίζεται ο Ιωσήφ
μακριά από το βρέφος και σε μια
γωνιά για να φανεί το αμέτοχον του
Ιωσήφ στην Σάρκωση του Χριστού.
• Επίσης ο Ιωσήφ δεν είναι ο πατέρας
του βρέφους, αλλά ο προστάτης της
Αγίας οικογένειας.
• Ο Ιωσήφ είναι σκεφτικός και στηρίζει
το κεφάλι του με το αριστερό χέρι.
Κοντά του βλέπουμε ένα βοσκό
στηριγμένο στη γκλίτσα του. Στο
πρόσωπό του οι Πατέρες βλέπουν τον
πειρασμό που ρίχνει στην ψυχή του
Ιωσήφ την αμφιβολία και τις σκέψεις.
2221/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

23. Οι ποιμένες
Οι ποιμένες, ανοιχτόκαρδοι,
καλοκάγαθοι, ειρηνικοί
άνθρωποι δέχονται με
κατάπληξη,
αλλά και χαρά το μήνυμα του
ερχομού του Μεσσία,
αντιπροσωπεύοντας την αγαθή
μερίδα των αληθινών
Ισραηλιτών που άκουσαν το
καλό άγγελμα της σωτηρίας
και το ενστερνίστηκαν αμέσως
2321/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από
έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

24. ΙΩΣΗΦ: Στο κάτω αριστερό
μέρος βρίσκεται ο Ιωσήφ, ο
προστάτης της Παναγίας και
του μικρού Ιησού. Ο
«γέρος» δίπλα του είναι ο
διάβολος που τον βάζει σε
σκέψεις γύρω από την
αγνότητα της Μαριάμ.
• Ι Ω Σ Η Φ
• Στο κάτω μέρος της εικόνας εμφανίζεται
ο Ιωσήφ, σκεπτικός για όλα όσα
συμβαίνουν. Δίπλα του, μεταμφιεσμένος
με τη μορφή γέροντα, ο Σατανάς
προσπαθεί να σπείρει αμφιβολία στην
ψυχή του δίκαιου γέροντα. Επιτείνει
μάλιστα τις αμφιβολίες του Ιωσήφ για την
παρθενία της Θεοτόκου μπήγοντας στη γη
το ραβδί του και υπαινισσόμενος ότι όσο
είναι δυνατόν το ξερό ραβδί να
βλαστήσει, άλλο τόσο η Παναγία είναι
δυνατόν να είναι Παρθένος. Όμως το
ραβδί πετάει φύλλα!
Τέλος, ο Ιωσήφ ζωγραφίζεται στην
άκρη της εικόνας κι όχι μαζί με την
Παναγία και το Χριστό γιατί δεν είναι
πατέρας, αλλά μόνο προστάτης της
οικογένειας.
2421/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

25. Το λουτρό του θείου Βρέφους
• Η όλη σύνθεση κλείνει με ένα ακόμα επεισόδιο,
που προέρχεται από τα Απόκρυφα: το πρώτο
λουτρό του βρέφους.
• Στο κάτω δεξί μέρος της εικόνας ζωγραφίζεται το
πρώτο λουτρό. Δεν μαρτυρείται στα ιερά
Ευαγγέλια κι ούτε μπορεί να έγινε στην ερημιά
του σπηλαίου. Δηλώνει, όμως, έτσι ο αγιογράφος
την ανθρώπινη φύση του Κυρίου. Ο Χριστός ήταν
και άνθρωπος και είχε τις απαιτήσεις της
ανθρώπινης φύσης.
• Στο πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου περιγράφονται
διάφορες φροντίδες για τον τοκετό της Μαρίας
καθώς και η μαία και η βοηθός της που
συνδράμανε την Παναγία και έλουσαν το
αρτιγέννητο.
2521/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

26. Η μοναδική ακτίνα
• Η μοναδική ακτίνα που
εξέρχεται από τον
ουρανό και καταλήγει
στο σπήλαιο πάνω από το
βρέφος, σημαίνει την μια
ουσία του Θεού αλλά
χωρίζεται σε τρεις
λάμψεις, για να
προσδιορίσει τη
συμμετοχή των τριών
προσώπων στην θεία
οικονομία της σωτηρίας.
2621/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

27. Γιατί δεν υπάρχει η απεικόνιση της αγίας οικογένειας;
27
• Στην Ορθόδοξη αγιογραφία ποτέ δεν αγιογραφούμε τη λεγομένη
κατά τα μέτρα της Δύσεως «αγία οικογένεια». Εμείς δεν έχουμε
κάποια αγία οικογένεια.
• Έχουμε την Παναγία που είναι πάντοτε αειπάρθενος. Διατήρησε
πάντα την παρθενία της και ο Ιωσήφ υπουργεί το μυστήριο.
• Δεν αγιογραφούμε ποτέ «αγία οικογένεια», Χριστό, Παναγία και
Ιωσήφ. Παρά μόνο σε μία περίπτωση.
• Είναι η φυγή στην Αίγυπτο. Όπου είναι πάνω σε ένα γαϊδουράκι
η Παναγία με το Χριστό και ο Ιωσήφ, κρατώντας το γαϊδουράκι
κι ακολουθώντας για να βοηθήσει το δρόμο τους. Δεν είναι η
αγία οικογένεια. Είναι η απεικόνιση της φυγής στην Αίγυπτο με
θεολογικές προδιαγραφές, όπως έχει κάθε εικόνα.
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

28. Η ΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ
• Όταν οι Μάγοι αναχώρησαν,
ένας άγγελος Κυρίου
παρουσιάστηκε σε όνειρο στον
Ιωσήφ και του είπε: «Σήκω,
πάρε το παιδί και τη μητέρα του
και φύγε στην Αίγυπτο και μείνε
εκεί μέχρι να σε ειδοποιήσω,
επειδή ο Ηρώδης ψάχνει να βρει
το παιδί για να το σκοτώσει».
Έτσι ο Ιωσήφ σηκώθηκε, πήρε
το μικρό παιδί και τη μητέρα
του και έφυγε στην Αίγυπτο,
όπου έμεινε μέχρι το θάνατο του
Ηρώδη.
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
28

29. ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
29

30. Η Γέννηση του
Χριστού στη Μονή
Δαφνίου, ψηφιδωτό
(αρχές 11ου αι.).
Μαζί με εκείνην του
Οσίου Λουκά ίσως
είναι οι
αντιπροσωπευτικότερε
ς τοιχογραφίες της
βυζαντινής αντίληψης
για το θέμα
3021/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από
έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

31. Η πιο παλιά ακέραιη βυζαντινή παράσταση της Γεννήσεως βρίσκεται στην εκκλησία της
Παναγίας του Άρακος στην Κύπρο εικονογραφήθηκε περί το 1192 μ.Χ.
Η Aγία του Χριστού Γέννησης,
αποτελεί μια από τις πιο συχνές
σκηνές στην τέχνη των ορθοδόξων
εκκλησιών σ' ολόκληρο τον κόσμο.
Η Γέννηση του Θεανθρώπου
απεικονίζεται όχι μόνο σε εντοίχια
ψηφιδωτά, τοιχογραφίες, φορητές
εικόνες και μικρογραφίες
χειρογράφων, αλλά και σε άλλα είδη
τέχνης εκτός από τη ζωγραφική,
όπως σε χρυσοκεντήματα, σε είδη
αργυροχοΐας και ξυλόγλυπτα, όπου
με άλλα μέσα και χωρίς τη
δυνατότητα της απόδοσης
λεπτομερειών, που έχει ο χρωστήρας
δίνεται με πιο απλοποιημένο τρόπο
το μήνυμα των Χριστουγέννων.
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από
έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
31

32. Η Βυζαντινή εικόνα- Ιερό Κοινόβιον Ευαγγελισμού
της Θεοτόκου Ορμύλια Χαλκιδικής
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
32

33. Η Εικόνα της Αναγέννησης
• Η ζωγραφική της
Αναγέννησης τοποθέτησε
τον Ιωσήφ γονατιστό μέσα
στο στάβλο σε συμμετρική
θέση με την Παναγία
εξισώνοντάς τον ζωγραφικά
με τη Θεοτόκο και μη
διακρίνοντας την χαώδη
διαφορά στη σχέση
Θεοτόκου-Ιησού και Ιωσήφ
Ιησού.
• Από δυτική επίδραση
έχουμε ανάλογη απεικόνιση
του Ιωσήφ και σε ορθόδοξες
εικόνες.
3321/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

34. Η Γέννηση του
Χριστού.
Ναός του Αγ.
Νικολάου
Ορφανού στη
Θεσσαλονίκη
1310-1320.
3421/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από
έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

35. Η Γέννηση του
Χριστού Ζ΄αιών
Εγκαυστική Τέχνη Ι.Μ.
Αγίας Αικατερίνας
Σινά
3521/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

36. Η Γέννηση του
Χριστού στην
πολυσύνθετη
παράσταση της
«Ρίζας του Ιεσσαί».
Τοιχογραφία από την
Ιερά Μονή Μεγίστης
Λαύρας, 1512 μ.Χ.
3621/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

37. Γέννηση του Χριστού
Βυζαντινή Τέχνη Ι.Μ.
Αγίας Αικατερίνας Σινά
ΙΔ΄ αιών
3721/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

38. Απολυτίκιο Χριστουγέννων
• Απολυτίκιο Χριστουγέννων
Ἡ γέννησίς σου Χριστὲ ὁ Θεὸς
ἡμῶν, ἀνέτειλε τῷ κόσμῳ, τὸ
φῶς τὸ τῆς γνώσεως·
ἐν αὐτῇ γὰρ οἱ τοῖς ἄστροις
λατρεύοντες, ὑπὸ ἀστέρος
ἐδιδάσκοντο, σὲ προσκυνεῖν,
τὸν Ἥλιον τῆς δικαιοσύνης,
καὶ σὲ γινώσκειν ἐξ ὕψους
ἀνατολήν,
• Κύριε δόξα σοι.
• Η Γέννησή Σου,Χριστέ-Θεέ
μας,ανέτειλε στον κόσμο το
Φως το πνευματικό-απρόσιτο
(για τη νόηση του ανθρώπου).
• Μέσα από το γεγονός της
Γεννήσεώς Σου εκείνοι που
πίστευαν-λάτρευαν τη
Φύση(άστρα) από'' Αστέρα''
διδάσκονταν να προσκυνούν
Εσένα-τον Ήλιο(νοητό) της
Δικαιοσύνης και να Σε
γνωρίζουν-κατανοούν ως
Ανατολή εξ Ουρανού(ύψους
πνευματικού).
Κύριε Δόξα σε Σένα...
3821/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

39. Εικόνα από το Aγιογραφείο της Μονής Βατοπαιδίου
21/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο
διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.
39

40. ΤΟ ΚΟΝΤΑΚΙΟ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Ἦχος γ´.
Αὐτόμελον. Ποίημα Ῥωμανοῦ τοῦ Μελῳδοῦ
• ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἡ Παρθένος σήμερον,
τὸν ὑπερούσιον τίκτει,
καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον,
τῷ ἀπροσίτῳ προσάγει.
Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων
δοξολογοῦσι.
Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος ὁδοιποροῦσι.
Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη, Παιδίον
νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός.
• ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
• Η Παρθένος σήμερα γεννά αυτόν
που είναι πάνω από την "ουσία",
την ανθρώπινη σάρκα, τον
ασώματο
και η γη προσφέρει το σπήλαιο
στον απρόσιτο
Οι άγγελοι μαζί με τους βοσκούς
ψάλλουν ύμνους δοξολογίας
και οι μάγοι πορεύονται με οδηγό
το αστέρι
Γιατί για χάρη μας γεννήθηκε
"καινούριο" Παιδί,
(ο Θεός που που υπάρχει πάντα
στους αιώνες)
4021/12/2020
Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα στο διαδίκτυο, εκπ/κός
Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.

41.  Μητρόπολη Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς
 Εκπαιδευτική Πύλη
 Ιερά Μητρόπολις Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
 Καθεδρικός Ναος Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού
 Γ΄Νηπιαγωγείο Παφου -Εκπαιδευτικη
4121/12/2020 Θρησκευτικά - Γλώσσα Ε'. Ανάλυση της εικόνας των Χριστουγέννων. Σύνθεση από έρευνα
στο διαδίκτυο, εκπ/κός Ακάμπαλη Ελένη/ 2ο Δημοτικο Σχολείο Ξάνθης.