παρουσίαση

1. Ἅγιο Δωδεκαήμερο τῶν Χριστουγέννων
• Ἤτοι ἡ γέννηση τοῦ Θεανθρώπου, ἡ
περιτομή τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ
ἑορτὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καὶ
τα ἅγια Θεοφάνεια

2. Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ εἶναι
μιὰ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ μέσα
στὴν Ἱστορία.
Ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἐντάσσεται στὸ
σχέδιο τῆς Θείας Οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ γιὰ
ὅλη τὴν κτίση.

3.  Οἱ ἄνθρωποι προσπερνοῦν τὸ
γεγονός
 Καταναλωτικὴ νοοτροπία
 ἀδιαφορία γιὰ τὸν συνάνθρωπο
 ἀνύποπτοι γιὰ τὴν οὐσία καὶ τὸ
βαθύτερο νόημα τοῦ γεγονότος καὶ τῆς
γιορτῆς
 κοσμικότητα καὶ ἐπιφανειακότητα
 ἑτήσια γιορταστικὴ ρουτίνα
 τυπικότητα καὶ ἐξωστρέφεια.
Ἀληθινά Χριστούγεννα εἶναι:
 Νὰ ζοῦμε μὲ ἐλπίδα
 ἀποδοχὴ τοῦ ξένου καὶ φροντίδα
γι' αὐτόν
 Συμβολὴ στὸ νὰ γίνεται τὸ καλὸ
 συμπαράσταση καὶ παρηγοριὰ σὲ αὐτοὺς ποὺ
ὑποφέρουν
 ἔμπρακτη ἀγάπη πρὸς τοὺς ἄλλους
 λιγόστεμα τῆς ἀνάγκης τοῦ ἄλλου
 Καρδιὲς εὐχαριστημένες καὶ εὐτυχισμένες
 Στροφὴ πρὸς τὸν Θεό.

4. Εἰκόνα τῆς
Γεννήσεως τοῦ
Χριστοῦ. Ἱερὸ
Κοινόβιον
Εὐαγγελισμοῦ τῆς
Θεοτόκου Ὁρμύλια
Χαλκιδικῆς.

5. Γιὰ ποιὸν λόγο θὰ πρέπει, σώνει καὶ καλά, νὰ μὰς
ἐνδιαφέρουν τὰ Χριστούγεννα, ἔστω καὶ μὲ τὴν τεχνητή τους
μπογιὰ ποὺ κατορθώνει ἀκόμη, σὲ κάποιον βαθμό, νὰ μᾶς
φτιάχνει τὸ κέφι;

6. Μιὰ σύντομη ἀπάντηση, θὰ μποροῦσε νὰ συνοψιστεῖ στὴ λέξη
Ἐνανθρώπιση.
Τὰ Χριστούγεννα εἶναι ἡ γενέθλια ἡμέρα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ,
ὄχι ἑνὸς «ἁγίου» ἀνθρώπου ἤ μεγάλου πνευματικοῦ ἡγέτη, ἀλλὰ
(ὅπως τουλάχιστον πιστεύουν οἱ ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ) τοῦ Θεοῦ
ποὺ ἔγινε ἄνθρωπος: τοῦ Μονογενοὺς Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ
Πατρὸς Θεοῦ, τοῦ δευτέρου προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδας.

7. Τὰ Χριστούγεννα εἶναι γιορτὴ τῆς ἀπέραντης θεϊκῆς
φιλευσπλαχνίας καὶ ἀγάπης, μιᾶς ἀγάπης ποὺ δὲν ἔχει ὅρια,
ἀφοῦ ἡ λαχτάρα τοῦ Θεοῦ νὰ κοινωνήσει μὲ τὸν ἄνθρωπο, Τὸν
ὁδήγησε μέχρι τοῦ σημείου νὰ καταργήσει τὴν ἀπόσταση, τὸ
ἀβυσσαλέο χάσμα ἀνάμεσα σὲ Ἐκεῖνον καὶ τὸν κόσμο, ἀνάμεσα
στὸν Θεὸ δημιουργὸ καὶ τὸν ἄνθρωπο-κτίσμα, προκειμένου οἱ δυὸ
τους νὰ συναντήσουν καὶ νὰ συνομιλήσουν πρόσωπο μὲ
πρόσωπο, μὲ τὰ ὑλικὰ τους σώματα, μέσα στὸν κόσμο καὶ τὴν
Ἱστορία κι ὄχι ἔξω ἀπὸ τὸν φυσικὸ ἄνθρώπινο χῶρο, σὲ κάποια
ἀλλόκοσμη σφαίρα.

8. Πάνω ἀπ᾽ ὅλα αὐτὰ ὅμως, τὰ Χριστούγεννα σηματοδοτοῦν τὸ
μεγαλεῖο τῆς ἀπόλυτης ἐλευθερίας. Ποιὰς ἐλευθερίας; Τῆς
ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ νὰ παραιτηθεῖ ἑκούσια (χωρὶς κανέναν
ἀπολύτως ἐξ ἀναγκασμό, πέραν τῆς ἀγάπης) ἀπὸ τὴ δύναμη,
προκειμένου νὰ μοιραστεῖ ἀπό μέσα πιὰ τὴν ἀνθρώπινη
περιπέτεια καὶ νὰ αὐτοκαταστεῖ ἔτσι, ἀπὸ ἀπρόσβλητος Θεός,
ἕνα εὐπαθὲς κι εὐάλωτο, ὅπως ὅλοι μας, γέννημα.

9. Σ᾿ ἕναν κόσμο ποὺ λατρεύει τὴ δύναμη καὶ μάχεται γιὰ τὴ
μεγιστοποίηση καὶ ἀπόκτησὴ της, ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς μᾶς
παραδίδει μιὰν ἄκρως ἀντίθετη στάση ζωῆς, ὄχι μὲ λόγια
ἀλλὰ μέσα ἀπὸ τὴ σάρκα ποὺ φορὰ γιὰ χάρη μας: ὅτι αὐτὸ
ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ὄντως ζωή, στὴν κοινωνία μὲ τὸν ζῶντα Θεό,
δὲν εἶναι ἡ ἀπόκτηση καὶ ἡ ἐπίδειξη ἱσχύος (τὴν ὁποία ὅλοι
προσκυνοῦν, ὡς νέα θεότητα), ἀλλὰ ἡ ἀγαπητικὴ παραίτηση
ἀπὸ αὐτήν.

10. Ἐκεῖ ἀκριβῶς, στὴν ἄκρα ταπείνωση, κρύβεται τὸ
πραγματικὸ μεγαλεῖο τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ποὺ διαψεύδει τὰ
στερεότυπα τῶν εἰδώλων ποὺ οἱ ἄνθρωποι ὑψώσαμε μὲ ζῆλο
στ᾿ ὄνομά Του, σύμφωνα μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Θεὸς εἶναι ἀπόκοσμος,
αὐτοαναφορικὸς καὶ ἐπιδίδεται σὲ χυδαία ἐπίδειξη δύναμης ποὺ
συνθλίβει τὸν ἄνθρωπο.

11. «Θεὸς γὰρ ἐνηνθρώπισε, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν», ἔγραψε ὁ
Μέγας Ἀθανάσιος, συνοψίζοντας ἔτσι σὲ μιὰ πρόταση τὸ
πραγματικὸ νόημα καὶ τὴ δυναμικὴ τῶν Χριστουγέννων. Ἔχει
εἰπωθεῖ καὶ σωστά, ὅτι ὁ Θεὸς ὑπάρχει παντοῦ καὶ σὲ ἄλλες
ἀκόμη πίστεις.
Τὰ Χριστούγεννα ὅμως μᾶς ὑπενθυμίζουν ὅτι στὴ δικὴ μας
παράδοση, ὁ Θεὸς δὲν ὑπάρχει γυμνός, ἀλλὰ «ἐν σαρκί».

12. Τὸ πραγματικὸ νόημα τῶν Χριστουγέννων βρίσκεται
ἐδῶ καὶ πάρα πολλά χρόνια στὰ ἀζήτητα, ἐντελῶς
λησμονημένο ἤ θαμμένο κάτω ἀπὸ τόνους ἐμπορικῆς
πραμάτειας, ψυχαναγκαστικοῦ καταναλωτισμοῦ καὶ
ὑποχρεωτικῆς «γιορτινῆς ἀτμόσφαιρας».

13. Ἡ Γέννηση
τοῦ Χριστοῦ.
Ἱερὰ Μονὴ
Δαφνίου

14. Ἡ φυγὴ εἰς Αἴγυπτον
Ἡ Αἴγυπτος συχνὰ ἀποτελοῦσε καταφύγιο
γιὰ διωκόμενους Ἰσραηλίτες. Γι' αὐτὸ ἀπὸ
παλιὰ πάντοτε ὑπήρχαν ἐκεῖ
συμπατριῶτες.
Οἱ τρεῖς ἔμειναν στὴν Αἴγυπτο μᾶλλον γιὰ
μικρὸ μόνον διάστημα - ἴσως μερικοὺς
μόνον μῆνες.
Γιὰ τὸν ἀκριβὴ τόπο τῆς ἐκεῖ διαμονῆς
τους δὲν ὑπάρχουν πληροφορίες.
Πάντως ἡ ἀπειλὴ κατὰ τῆς ζωῆς τοῦ
Ἰησοῦ, ἡ ἐξ ἀφορμῆς τῆς ὕπαρξής Του
φονική βία (σφαγή τῶν νηπίων ἀπὸ τὸν
Ἠρώδη) καὶ ἡ προσφυγιὰ καταγράφονται
στὸ βιογραφικὸ του ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς
ζωῆς του.

15. Οἱ τρεῖς Μάγοι
μὲ τὰ δῶρα

16. Οἱ τρεῖς Μάγοι Με
τὰ δῶρα

17. Ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ
μόνος ἅγιος ποὺ πῆρε τὸν
τίτλό μέγας ἐν ζωῇ.
Πολυσχιδὴς
προσωπικότητα, γιὰ τὴν
ἐποχὴ του ἦτο
ἐπιστήμονας καθότι
γνώριζε δέκα ἐπιστῆμες.
Φημιζόταν γιὰ τὸ
φιλανθρωπικό του ἔργο.

18. Τὰ Ἅγια Θεοφάνεια.
Ἡ φανέρωση τοῦ
Τριαδικοῦ Θεοῦ στὴν
Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ.

19. Σκότωσαν... ὅλα τὰ
ἀγόρια...
(Μτ 2, 16)
Γιὰ τὰ ἀδικοσφαγμένα νήπια κάποιος
θρύλος – ποὺ πέρασε καὶ σὲ κάλαντα -
μιλάει γιὰ ἀριθμὸ 14.000! Ὅπως ξέρουμε,
στοὺς Ἰσραηλίτες οἱ ἀριθμοὶ 3, 7, 40 κ.ἄ. (μαζί
μὲ τὰ πολλαπλάσιά τους) ὄχι σπάνια
ἔχουν καὶ συμβολικὴ σημασία. Ἐν
προκειμένῳ σημαίνει: "Σφάχτηκαν ὅλα, δὲν
γλίτωσε κανένα". Κατὰ τοὺς
ὑπολογισμοὺς τῶν ἐρευνητῶν ὅλα τὰ μικρὰ
ἀγόρια ποὺ θανατώθηκαν συνολικὰ ἦταν 30
μὲ 50.
Θεωροῦνται ὡς οἱ πρῶτοι ἀνώνυμοι
μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ. Στὴ λατρεία μας
τὰ μνημονεύουμε (μαζί μὲ τὴ φυγὴ στὴν
Αἴγυπτο) στὶς 29 Δεκεμβρίου.

20. Ἔφτασαν στὰ Ἱεροσόλυμα σοφοὶ μάγοι… Ματθ. 2,1.
Ἡ πληροφορία πάντως ὅτι ἔφτασαν ἀπὸ τὴν
ἀνατολὴ ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι ἔρχονταν
ἀπὸ τὴν Περσία, καθώς ἀνατολικὰ τῆς
Παλαιστίνης δὲν ὑπῆρχαν ἄλλες χῶρες
στὶς ὁποῖες νὰ ὑπῆρχε παράδοση γιὰ μάγους
μὲ κάποια θετικὴ σημασία τῆς λέξης.
Πράγματι, στὶς περιοχὲς ἐκεῖνες, μάγοι
ὀνομάζονταν σοφοὶ οἱ ὁποῖοι ἀσχολούνταν μὲ
Τὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες, τὴν ἀστρονομία
(ἀστρολογία ὸνομαζόταν τότε) τὴν ἰατρική,
ἀλλὰ καὶ με θρησκευτικά ζητήματα ή με
απόκρυφες γνώσεις (μαντεῖα, ἑρμηνεία φυσικῶν
φαινομένων, ὀνειροκριτική) καὶ κατείχαν θέση
βασιλικῶν συμβούλων, ἀκολουθώντας καὶ τὸ
στρατὸ στὶς ἐκστρατεῖες.
Ἐπειδὴ τᾶ δῶρα ἦταν τρία, θεωρήθηκε ὅτι ἦταν
τρεῖς. Τὰ ὀνόματά τους κατά τὴν παράδοση
ἦταν: Βαλτάσαρ, Γασπὰρ καὶ Μελχιόρ.

21. Τὶ ἦταν τὸ ἀστέρι τῆς Βηθλεέμ;
Ὁ Θεὸς δὲν ἔστειλε στοὺς μάγους
προφήτη, διότι δὲν θὰ τὸν παραδέχονταν·
οὔτε μὲ τὶς Γραφὲς μποροῦσε νὰ τοὺς
μιλήσει, διότι δὲν τὶς γνώριζαν. Τοὺς
ἔστειλε, λοιπόν, ἕνα σημάδι γνώριμο καὶ
προσιτό σ᾿ αὐτούς.
Τὸ ἀστέρι τῶν μάγων δὲν ἦταν ἀπ᾿ αὐτὰ
πού βλέπουμε στὸ στερέωμα τοῦ οὐρανοῦ
ποὺ βλέπουμε τὶς νυχτερινὲς ὥρες. Ἦταν
κάποια λογική κι αόρατη δύναμη, ένας
άγγελος, που πήρε το σχήμα του άστρου….
«… τὸ ἄστρο προχωροῦσε μπροστά τους καὶ
τελικὰ ἦρθε καὶ στάθηκε πάνω ἀπὸ τὸν
τόπο ὅπου βρισκόταν τὸ παιδί». Ματθ. 2,9.
Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, Ὀμιλία, ΡG 63,507-508

22. Οἱ μάγοι προσκύνησαν τὸν μικρὸ Ἰησοῦ σὲ σπίτι.
Πολλοὶ νομίζουν ὅτι αὐτὸ ἔγινε τὸ ἴδιο βράδυ τῆς Γέννησης. Ὄχι βέβαια! Ἐκείνη τὴ νύχτα
ἀπλῶς ἔλαβαν τὸ μήνυμα γιὰ τὸ γεγονός. Οἱ ἐτοιμασίες γιὰ τὸ μακρύ ταξίδι
χρειάζονταν καιρό. Κάποιοι μελετητὲς θεωροῦν ὅτι οἱ μάγοι εἶχαν ἀρκετοὺς
συνοδοὺς μὲ καμῆλες καὶ ἔφτασαν στὴ Βηθλεέμ μετὰ 3 μῆνες.
Καὶ κάτι ἀκόμα: Στὸν στίχο Μτ 2,16
ἔχουμε τὴν πληροφορία ὅτι ὁ Ἠρώδης
διέταξε τὴ θανάτωση τῶν ἀρσενικῶν
παιδιῶν «ἀπὸ δύο χρονῶν καὶ κάτω». Αὐτὸ
σημαίνει ὅτι οἱ μάγοι προσκύνησαν ἀρκετὸ
καιρὸ μετὰ τὴ Γέννηση.

23. Τὰ δῶρα τῶν μάγων καὶ ὁ συμβολισμὸς τους
Στὰ δῶρα τῶν μάγων δόθηκαν οἱ ἑξῆς
συμβολισμοὶ σὲ σχέση μὲ τὸν Χριστό:
• Ὁ χρυσὸς ὡς τιμὴ σ' Αὐτὸν ὡς τὸν νέο
βασιλιά τοῦ κόσμου,
• Τὸ λιβάνι ὡς Θεό,
• ἡ σμύρνα ὡς Αὐτὸν ποὺ θὰ
θυσιαζόταν γιὰ χάρη τῶν ἀνθρώπων..

24. Τὸ ἀκριβὲς σημεῖο ποὺ γεννήθηκε ὁ
Χριστὸς βρίσκεται στὸ σπήλαιο τῆς
Γεννήσεως κάτω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ
σηματοδοτεῖται μὲ ἕνα ἀστέρι, ἐκεῖ
βρίσκεται καὶ ἡ Ἁγία Φάτνη.

26. Οἱ εὐαγγελιστὲς Μτθ. Καὶ Λουκ. Δὲν ἀναφέρουν ἡμερομηνία καὶ ὥρα γέννησης τοῦ Ἰησοῦ.
Ἡ 25η Μαρτίου θεωροῦνταν στὰ παλιὰ χριστιανικὰ χρόνια ὡς ἡμέρα τῆς δημιουργίας
τοῦ κόσμου. Αὐτή ἐπικράτησε κάποτε νὰ θεωρεῖται καὶ ὡς ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ.
Ἔτσι ἡ 25η Δεκ. (9 μῆνες μετὰ) ὁρίσθηκε ὡς ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ Θεανθρώπου.
Τὸ 532 μ.Χ. ὁ σκυθικὴς καταγωγῆς μοναχὸς Διονύσιος ὁ Μικρός (exiguus) πρότεινε στὴ
Ρώμη (ὅπου ἡ χρονολογικὴ μέτρηση ἄρχιζε ἀπὸ τὴν κτίση τῆς πόλης) τὴν καθιέρωση
χριστιανικῆς χρονολόγησης (ἀπὸ τὴ Γέννηση καὶ ἑξῆς). Αὐτὴ ἐπικράτησε στὴ Δύση τὸν
8ον αἰ., ἐνῶ στὴν Ἀνατολὴ τὸν 16ον - 17ον αἰ. Λόγω τῶν περιορισμένων πηγῶν του, ὁ Διονύσιος
δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ προσδιορίσει μὲ ἀκρίβεια οὔτε τὸ θάνατο τοῦ Ἠρώδη οὔτε τὴν
ἀπογραφὴ τοῦ Κυρήνιου, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ τοποθετήσει τὴ γέννηση μερικὰ χρόνια ἀργότερα,
δηλαδὴ τὸ 754 ἀπὸ κτίσεως Ρώμης, ἀντὶ τοῦ ὀρθοῦ 747 (δηλ. σήμερα/2015 ἔχουμε 2022). Ὅταν,
ἀπὸ τὸν 6ο αἰώνα καὶ ἑξῆς, τὸ ἡμερολόγιο τοῦ Διονυσίου ἔγινε γενικὰ ἀποδεκτό, τὸ λάθος
διαιωνίστηκε, ἐνῶ ὁποιαδήποτε ἀπόπειρα διόρθωσής του στὶς μέρες μας θὰ προκαλοῦσε χάος.
Ἐπίσης, ὁ Διονύσιος θεώρησε, κατὰ σύμβαση, ὅτι ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἔλαβε χώρα τὸ «ἔτος
1". Δὲν «ὑπολόγισε τὸ ἔτος μηδέν».
Μαριάμ ... γέννησε τὸν υἱὸ της™ (Λκ 2, 7).

27. Ἡ Παρθένος σήμερον, τὸν ὑπερούσιον
τίκτει, καὶ ἡ γῆ τὸ Σπήλαιον, τῷ ἀπροσίτῳ
προσάγει. Ἄγγελοι μετὰ Ποιμένων
δοξολογοῦσι. Μάγοι δὲ μετὰ ἀστέρος
ὁδοιποροῦσι. Δι᾿ ἡμᾶς γὰρ ἐγεννήθη,
Παιδίον νέον, ὁ πρὸ αἰώνων Θεός».
Ἡ Παρθένος σήμερα τὸν Ὑπερούσιο γεννᾶ καὶ ἡ γὴ μία σπηλιὰ προσφέρει στὸν
Ἀπρόσιτο. Ἄγγελοι δοξολογοῦν μὲ τοὺς βοσκοὺς μαζί. Κι ὁδοιποροῦν οἱ μάγοι μ’ ἕνα
ἀστέρι ὁδηγό. Γιὰ χάρη μας γεννήθηκε ἕνα μικρὸ (κι ἀλλιώτικο) παιδί, Θεὸς ὁ
προαιώνιος.

28. Τὰ φετινὰ Χριστούγεννα ἄς εἶναι μιὰ ἀντιπρόταση στὴν ψεύτικη ζωὴ μας. Καὶ
οἱ γιορτὲς κατὰ τὸν Δημόκριτο τὶ εἶναι; «Βίος ἀνεορταστος μακρὰ ὁδὸς
ἀπανδοκευτος». Μετάφραση: Ζωὴ χωρὶς γιορτὴ εἶναι μακρὺς δρόμος χωρὶς
πανδοχεῖο".
Οἱ ἑορτές εἶναι μιὰ δυνατότητα νὰ ἐπαναφέρουμε τὴν ὀμορφιὰ στὴ ζωὴ μας.
Δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ μία δυνατότητα νὰ ξαναγεμίσει νόημα ἡ ζωή μας.
Δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ μία δυνατότητα νὰ ξαναβαπτιστοῦμε, νὰ
ἀναγεννηθοῦμε, νὰ ξαναβροῦμε τὸν χαμένο μας ἑαυτό.
Μὲ τὶς καλύτερες εὐχὲς γιὰ ἕνα ἅγιο δωδεκαήμερο.
Μὲ ἐκτίμηση Βασίλειος Γούλας