Λογοτεχνικι κεωρία και διδακτικι πρακτικι
ΟΙ ΣΠΕ ΢ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ΢
Παρουςίαςθ: ΢τάμου Ευαγγελία, φιλόλογοσ

Σα ςυλλειτουργοφντα ςτοιχεία ενόσ κειμζνου
Η πορεία
• πρόκεςθ του
ςυγγραφζα
• πρόκεςθ του
κειμζνου
• πρόκεςθ του
αναγνϊςτθ

΢χιμα που απεικονίηει τθν πορεία από το ςυγγραφζα ςτο κείμενο
και από το κείμενο ςτον αναγνϊςτη
(από το επιμορφωτικό υλικό)
ρομαντικόσ 19οσ αιϊνασ
αρχζσ δεκαετίασ του `30
βιογραφιςμόσ
ςυγγραφική αυθεντία
αυτονομία
του
κειμζνου
αναγνωςτική
ανταπόκριςη
αιςθητική τησ
πρόςληψησ
γφρω ςτο 1970

΢φγχρονθ διδακτικι λογοτεχνίασ
η ανάγνωςη αποτελεί μια δυναμική διαδικαςία
ερμθνευτικι
προςζγγιςθ
ζμφαςθ ςτθν ερμθνευτικι
πολλαπλότθτα
κζντρο βάρουσ το κείμενο
όπωσ προςλαμβάνεται
από τον αναγνϊςτθ
ερμθνευτισ = ενεργό υποκείμενο
παραγωγισ νοιματοσ
επικοινωνιακή αντίληψη
• μακθτισ ωσ αναγνϊςτθσ
• μακθτισ ωσ ςυγγραφζασ

΢φγχρονθ διδακτικι λογοτεχνίασ
η ανάγνωςη αποτελεί μια δυναμική διαδικαςία
ιςτορικι
προςζγγιςθ
νζοσ τρόποσ αντίλθψθσ τθσ
λογοτεχνικισ ιςτορικότθτασ
ζμφαςθ ςτθν ευρφτερθ ιςτορικότθτα
τθσ ςτιγμισ πρόςλθψθσ αλλά και τθσ
ςτιγμισ ςυγγραφισ
• θ ιςτορικότθτα τθσ λογοτεχνίασ ωσ
κεςμοφ
• θ ιςτορικότθτα του λογοτεχνικοφ ζργου
• θ ιςτορικότθτα του ςυγγραφζα
• θ ιςτορικότθτα του εκάςτοτε αναγνϊςτθ
εξζταςθ του γενικότερου κοινωνικοφ-
ιδεολογικοφ πλαιςίου μζςα ςτο οποίο
δθμιουργικθκε το κείμενο

Οι ΣΠΕ επθρεάηουν και μεταβάλλουν τισ ζννοιεσ
άνοδοσ του αναγνϊςτθ:
από το ςυγγραφζα ςτο κείμενο και από το κείμενο ςτον αναγνϊςτη
της λογοτετνίας
τοσ σσγγραυέα
τοσ αναγνώστη
νέες μορυές
κειμενικότητας
σσνεργατική γραυή
νέες αναγνωστικές
πρακτικές

΢φγχρονθ διδακτικι λογοτεχνίασ
1
ανάπτυξη
φιλαναγνωςίασ
και δημιουργικότητασ
2
κατανόηςη ανάλυςη
και ερμηνεία των
κειμζνων
ςυμπεριλαμβάνεται και
το ιςτορικό και κοινωνικό
περικείμενο

ΠΡΟΣΑ΢ΕΙ΢ ΔΙΔΑ΢ΚΑΛΙΑ΢

οργανϊνει τισ πολλαπλζσ εκδοχζσ του κειμζνου
αναδεικνφει τθ ρευςτότθτά του
αποκαλφπτει με διαφάνεια τθ ςυγγραφικι διαδικαςία και τθ ςυγγραφικι μθχανι
ευνοεί τθν αποςταςιοποίθςθ του ςυγγραφζα από το κείμενό του μζςω τθσ οκόνθσ
διδάςκει πολλά και ςθμαντικά πράγματα για τθ λογοτεχνία, τθν καταςκευι και τθ
λειτουργία τθσ, ςτουσ μακθτζσ
Αξιοποίθςθ του επεξεργαςτι για δημιουργική γραφή
 εραςιτεχνικι ανάπλαςθ του λογοτεχνικοφ κειμζνου

αντικαταςτάςεισ λζξεων ςτο ςυνταγματικό ι τον
παραδειγματικό άξονα
Αξιοποίθςθ του επεξεργαςτι για τθν
ανάδειξθ του παιγνιϊδουσ χαρακτιρα τθσ λογοτεχνίασ
καταςτροφι και επαναςυναρμο-
λόγθςθ του κειμζνου
χρωματιςμόσ
λζξεων κ.ά

θ λογοτεχνία είναι ζνα lego
που καταςκευάηεται με οικεία
υλικά

Αξιοποίθςθ των πολυμζςων για τθν καταςκευι
πολυτροπικϊν λογοτεχνικϊν κειμζνων
τησ εικονοποιίασ
τησ μουςικότητασ
τησ φωνητικήσ
απόδοςησ του
κειμζνου
τον εςωτερικό
ρυθμό τουθ πολυμεςικι
παρουςίαςθ του
λογοτεχνικοφ ζργου
αναδεικνφει πτυχζσ

ΠΟΛΥΜΕΣΑ (multimedia)
ήχος
κείμενο
γραυικά
βίντεο
εικόνα
κίνηση
Η Ορολογία (Γλωζζάριο) ηων
Πολσμέζων
Ο όροσ πολυμζςα αναφζρεται ςε
ςυνδυαςμό πολλϊν τρόπων
αναπαράςταςθσ τθσ πλθροφορίασ
(όπωσ προκφπτουν από διάφορα
μζςα) όπωσ το κείμενο, ο ιχοσ, θ
ςτακερι εικόνα, το κινοφμενο
ςχζδιο, το βίντεο.

Κείμενο-Υπερκείμενο
Ο Ted Nelson ζπλαςε τον όρο Hypertext, 1965
 «Μθ-ςειριακι ςυγγραφι, κείμενο που διακλαδίηεται και επιτρζπει τθν επιλογι
ςτον αναγνϊςτθ.
 Μαηί με τον Doug Engelbart κεωροφνται οι δυο εφευρζτεσ του υπερκειμζνου
ςτουσ Η/Τ.

Σχηματική αναπαράςταςη
 σπερκείμενο – hypertext
 ςφνολο κειμζνων με ςυνδζςμουσ
ςε άλλα κείμενα
 πολσμέζα – multimedia
 εθαρμογές ποσ
τρηζιμοποιούν πολλαπλά
μέζα, όπως κείμενο, εικόνα,
ήτος, κλπ
 σπερμέζα – hypermedia
 πολσμέζα με ... ζσνδέζμοσς
κόμβος
ζύνδεζμος

Υπερκείμενο: μια νζα μορφι οργάνωςθσ και
παράςταςθσ του λογοτεχνικοφ κειμζνου
Στην υπερλογοτεχνική
εκδοχή του μυθιςτορήματοσ
τησ Σοφίασ Νικολαΐδου
«Πλανήτησ Πρζςπα»
www.snikolaidou.gr
οι δεςμοί μεταξφ των κειμζνων κρφβονται
από παιχνίδια ήχου και προφοράσ των
επιλεγμζνων λζξεων

Υπερκείμενο: άλλα παραδείγματα
1. Ελζνθ του Γ. ΢εφζρθ – μια υπερκειμενικι ανάλυςθ ςτο
http://www.netschoolbook.gr/index.html
2. Η πόλθ ςτθν Ευρωπαϊκι Λογοτεχνία: Εκπαιδευτικό Τλικό
ςε Τπερκείμενο (από τθν ερευνθτικι ομάδα Ανοιχτι
Λογοτεχνία - openLit
• Λογοτεχνικόσ Χάρτθσ των Ιωαννίνων – Μια δοκιμι ςε
θλεκτρονικι μορφι
Χρήστος Δανιήλ
• Μια φανταςμαγορία τθσ ηωισ ςτθν πόλθ τθσ Ακινασ: Ζξι
νφχτεσ ςτθν Ακρόπολθ- Γιϊργοσ ΢εφζρθσ
Θοδωρής Χιώτης

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
 Μπορεί να αξιοποιθκεί
για τθν επαφι των
μακθτϊν με ςφγχρονουσ
λογοτζχνεσ

θ δυνατότθτα
δθμοςίευςθσ των
ςυγγραφικϊν
πονθμάτων των
μακθτϊν τουσ
εκπαιδεφει και
ςτουσ δφο ρόλουσ,
του ςυγγραφζα και
του αναγνϊςτη,
προςφζροντασ και
ςτουσ δφο αυτοφσ
ρόλουσ δθμόςια
ζκφραςθ
ιςτολόγια

Η οπτικοποίθςθ του ποιθτικοφ λόγου ωσ εκπαιδευτικι άςκθςθ
Βίντεο του ΢πφρου Πανταηι που ζχει ωσ αφορμι ποίθμα του Γιϊργου ΢εφζρθ
Όμωσ, «Σα παιδιά» που αναφζρει ο ΢εφζρθσ, εδϊ είναι ζφθβοι, και τα «χαλίκια
που πετάνε» γίνονται ςτο τζλοσ πζτρεσ, με τρόπο ϊςτε να παραπζμπει ςτθν
αντίδραςθ τθσ νζασ γενιάσ ςε κάκε λογισ εξουςία. Χρθςιμοποιϊντασ τθν τεχνικι
του animation ο Πανταηισ δθμιουργεί ζνα βίντεο για τισ ανθςυχίεσ, τα αδιζξοδα
και τθ φωνι διαμαρτυρίασ τθσ νζασ γενιάσ.
Ποίθςθ ςε Κίνθςθ

ΑΝΟΙΧΣΑ ΔΙΕΡΕΤΝΗΣΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΑ
΢ΣΗ ΔΙΔΑ΢ΚΑΛΙΑ ΣΗ΢ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ΢

Ανεμόςκαλα
για Μείζονες Νεοέλληνες Ποιητές
Η Ανεμόςκαλα δίνει πρόςβαςθ ςτο ποιθτικό
ζργο ςθμαντικϊν Ελλινων ποιθτϊν του 19ου
και 20οφ αιϊνα.

Ψηφίδεσ για τη νεοελληνική Λογοτεχνία
Λογοτεχνία και πόλεισ
Λογοτετνικοί Χάρτες Πόλεων, Αποσπάσματα λογοτετνικών κειμένων
και πολσμεσικό σλικό, για την ιστορία, τα πρόσωπα και τα θέματα της λογοτετνίας μιας πόλης.