ქართლ-კახეთი XVII საუკუნეში

1. ავტორი: ე. დევრისაშვილი

2. 1633 წელს ხოსრო მირზა ქართლში გამეფდა და
როსტომ-ხანი დაირქვა. თეიმურაზმა თავი
იმერეთს შეაფარა. გამეფების დროს როსტომი უკვე
67 წლის იყო. ქართული წაყაროები მას მეფედ
მოიხსენიებენ, ირანის სამეფო კარი კი მას ,,ვალად’’
თვლიდა.
ქართლის დაკავების თანავე როსტომმა გორისა და
სურამის ციხეებში ყიზილბაშური გარნიზონები
ჩააყენა.

3. როსტომ-ხანი თეიმურაზი
მისი მოკავშირე იყო ოდიშის მთავარი
ლევან დადიანი. როსტომი ლევანის
დაზე-მარიამზე დაქორწინდა.
მისი მოკავშირე იყო იმერეთის მეფე
გიორგი III. გიორგის ძეს ცოლად ჰყავდა
თეიმურაზის ასული.
ირანის შაჰის
მორჩილი იყო და
მისი მფარველობით
სარგებლობდა.
ცდილობდა დახმარება
რუსეთიდან მიეღო, განაახლა
,,ფიცის წიგნიც“.

5. 1648 წელს როსტომი კახეთში შეიჭრა. კახელები ბრძოლაში
დამარცხდნენ, დაიღუპა თეიმურაზის ვაჟი დავითიც.
დამრცხებული თეიმურაზი ყველამ მიატოვა და როსტომს
შეეძლო შეეპყრო, თუმცა მან თეიმურაზს საშუალება მისცა
იმერეთში გადასულიყო.
ირანის შაჰმა კახეთიც როსტომს უბოძა
და ქართლ-კახეთი კვლავ გაერთიანდა.

6. 1656 წელს კახეთი როსტომს ჩამოართვეს და
განჯის ხანს გადასცეს. ორი წლის შემდგ როსტომი
გარდაიცვალა, იგი ირანში, ყუმში ( ყუმი შიიტი
მუსლიმების ერთ-ერთი წმინდა ქალაქია. იქვეა
დასაფლავებული შაჰ აბასიც) დაკრძალეს.
როსტომს შვილი არ ჰყავდა და ქართლის ტახტზე
ავიდა მისი ნაშვილები( მუხრანბატონთა შტოს
წარმომადგენელი) ვახტანგ V.

7. იმერეთში გადასული თეიმურაზი ბრძოლას აგრძელებდა კახეთის
დასაბრუნებლად. მას რუსეთის დახმარების იმედი ჰქონდა და
მოსკოვში გაგზავნა ერთადერთი ცოცხლად დარჩენილი მემკვიდრე
(შვილიშვილი) ერეკლე. 1658 წელს თავადაც გაემგზავრა თუმცა
დახმარება ვერ მიიღო და იმერეთში დაბრუნებული ბერად
აღიკვეცა. როდესაც ქართლის ახალმა მეფემ ვახტანგ V -მ იმერეთში
ილაშქა, სკანდას ციხეში გამარტოვებული თეიმურაზი დაატყვევა და
ირანში გაგზავნა. ისლამის მიღებაზე უარის თქმის შემდეგ
თეიმურაზი ასტრაბადის ციხეში გამოკეტეს, სადაც გარდაიცვალა
კიდეც. მეფის ნეშტი ქართველებმა ჩამოასვენეს და ალავერდში
დაკრძალეს.

8. მიზეზები
შაჰ-აბას II-მ 80 ათასამდე თურქმანი
ჩამოასახლა.
ჩამოსახლებულები მესაქონლეობას მისდევდნენ და კულტივირებული მიწები საძოვრებად
გადააქციეს. კახეთი კი მიწათმოქმედების, მევენახეობა-მებაღეობის ქვეყანა იყო.
მძიმე მდგომარეობაში ჩავარდნენ თუშები, ფშაველები და ხევსურებიც. მანამდე მთაში
მესაქონლეობა იყო განვითარებული, ხოლო ბარში მიწათმოქმედება, მთა და ბარი
ერთმანეთში სასოფლო -სამეურნეო პროდუქციას ცვლიდა. ახლა კი ბარშიც მესაქონლეობა
აღმოჩნდა წამყვანი მეურნეობა.

9. ზაალ არაგვის
ერისთავი
ბიძინა
ჩოლოყაშვილი
შალვა და ელიზბარ
ქსნის ერისთავები
ზეზვა
გაფრინდაული
(მეთაურობდა
თუშებს)
ნადირა
ხოშარაული
(მეთაურობდა
ხევსურებს)
გოგოლაური
( მეთაურობდა
ფშაველებს)

10. თურქმანებს კახეთში ორი ძლიერი გამაგრებული პუნქტი
ჰქონდათ: ბახტრიონის ციხე და ალავერდი.
• არაგვის და ქსნის საერისთაოები;
• თუშები, ხევსურები და
ფშაველები.
ბახტრიონის
ციხე
• კახელები ბიძინა ჩოლოყაშვილის
მეთაურობით. ალავერდის
ციხე

11. კახეთი თურქმანებისაგან გაიწმინდა და ფიზიკურ განადგურებას გადაურჩა.
აჯანყების მეთაურები სიკვდილით დასაჯეს.(ზაალ ერისთავი შაჰის
ბრძანებით ვახტანგ V-მ მოაკვლევინა.შალვა, ელიზბარი და ბიძინა შაჰს
ეახლნენ, ამ უკანასკნელმა ისინი კახეთში დახოცილი თურქმანების
ნათესავებს გდასცა. თურქმანება ქართველი მამულიშვილები წამებით
დახოცეს. მოგვიანებით მათი ნეშტი იკორთის მონასტერში გადმოასვენეს და
წმინდანად შერაცხეს).
კახეთი ქართლის მეფის ვახტანგ V შაჰნავაზის დაქვემდებარებაში აღმოჩნდა